ثانیه
دقیقه
ساعت
روز
پرسودترین کانال سیگنال VIP جفت‌ارزها رایگان شد!

بتای منفی سهم در بورس چیست و چگونه می توان آن را محاسبه کرد؟

بتای منفی سهم

اصطلاحات دنیای بورس، دروازه‌هایی به روی مفاهیم پشتشان هستند. دانستن معنای هر اصطلاح و درک عمیق آن، برگ برنده‌ای است که در دستان یک سرمایه گذار مبتدی خودنمایی می‌کند. بتای منفی سهم هم جزو یکی از همان اصطلاح‌ها به شمار می‌رود. در این مقاله به سراغ مفهوم بتای منفی سهم می‌رویم و جایگاهش را در میان معاملات بورس پیدا می‌کنیم. با خانه سرمایه همراه باشید.

بتای منفی سهم چیست؟

ذات بازار بورس با نوسان پذیری و سرعت همراه است. ممکن است قیمت سهام به یک‌باره رشد یا افول کند. اخبار و شایعه‌های جورواجور هم می‌توانند به این نوسانات دامن بزنند. سرعت این فضای پر از ریسک، با گسترش روز افزون بازار سرمایه و آسانی که خدمات معاملات الکترونیکی با خود به همراه آورده افزایش یافته است. البته ما هنوز هم شاهد رشد چالش‌های ورود به بازار، انتخاب سهم مناسب و نقاط ورود و خروج به موقع هستیم. سرمایه‌گذاران برای ورود به بازار بورس، نیازمند دانش و تخصص لازم برای آغاز فعالیت هستند. زیرا به هنگام خرید و فروش سهام شرکت‌های بورسی، باید عملکرد این شرکت‌ها را مورد ارزیابی قرار داد و ریسک انجام معامله‌ها را بررسی کرد. نوسان پذیری و قدرت نقد شوندگی همه سهم‌ها به یک‌ میزان نیست. سوال اینجا است که چطور می‌توانیم نوسان‌پذیری را اندازه‌گیری کنیم؟

ریسک‌های بازار را بشناسید

از نگاه علوم مالی، دو نوع ریسک وجود دارد:

  1. ریسک سیستماتیک مربوط به ریسک تحولات کلی بازار
  2. ریسک غیر سیستماتیک مربوط به تحولات انفرادی خاص خود شرکت

یکی از معیارهای ارزیابی ریسک سهام یا سبد، استفاده از ضریب بتا است. این ضریب به تغییرات ریسک سیستماتیک مربوط می‌شود.

منظور از بتای سهم چیست؟

یکی از معیارهای ساده و شناخته شده برای دانستن نوسان پذیری یک سهم، محاسبه بتای آن است. بتا (β) معیاری آماری است که از طریق مقایسه بازده سهام با بازده شاخص بازار سنجیده می‌شود. این ضریب، بر اساس داده‌های تاریخی ارزش دارایی‌ها بدست آمده و معرف میزان ریسکی است که سرمایه‌گذار با داشتن آن دارایی نسبت به کل بازار می‌پذیرد. ضریب بتا وسیله‌ای برای ارزیابی ریسک و بازده یک سهم خاص یا سبدی از سهام در جریان حرکت کلی بازار است. بتای بازار یک است؛ هر سهمی که بتای آن بیشتر از یک باشد، نوسان‌پذیری آن از متوسط نوسان‌پذیری بازار بیشتر است. در نقطه مقابل، هر سهمی که بتای آن کمتر از یک باشد، نوسان‌پذیری پایینی دارد. اگر بخواهیم دقیق‌تر و علمی‌تر این معیار را توصیف کنیم، می‌توانیم تعریف زیر را بیان کنیم:

«ضریب بتا یا «Beta coefficient» شاخصی در دانش مالی است که از ریسک سیستماتیک یک سرمایه‌گذاری یا مجموعه‌ای از دارایی‌های مالی نسبت به ریسک پرتفوی بازار بدست می‌آید. ضریب بتا شیب معادله رگرسیون خطی و در واقع یک ضریب همبستگی است که نشان‌گر نوسان قیمتی سهم در مقایسه با بازار کلی فعال در آن است.»

 ضریب بتا چگونه محاسبه می‌شود؟

Beta Coefficient یا ضریب بتا، میزان ریسک سیستماتیک سبد سهام را نسبت به ریسک پرتفوی بازار محاسبه می‌کند. در واقع این ضریب، نشان‌ دهنده نوسان قیمتی سهم، در مقایسه با شرایط کلی بازاری است که در آن فعالیت می‌کند. فرمول محاسبه ضریب بتا به شرح زیر است:

بتا منفی

ضریب بتا از تقسیم کوواریانس بین بازدهی دارایی و بازدهی بازار بر واریانس بازار به دست می‌آید که در ادامه نمایش داده شده است:

بتا منفی

ضریب بتا از طریق مقایسه بازدهی سهام شرکت‌های بورسی با بازدهی شاخص بازار محاسبه می‌شود. این ضریب همیشه یک است. برای محاسبات از داده‌­های ۹۰ روزه – به صورت روزانه – استفاده می‌شود. در فرمول بتا، بازدهی هر سهم و بازدهی بازار با هم سنجیده می‌شوند. برای بازدهی سهم از نوسان روزانه قیمت و برای بازدهی بازار از درصد تغییر روزانه شاخص استفاده می‌شود. برای محاسبه ضریب بتا، ابتدا باید بازده روزانه سهام مورد نظر و کل بازار را از سایت‌های معتبر استخراج کرد. اگرچه برخی از نرم‌افزارها و وب‌سایت‌ها، ضریب بتا را محاسبه می‌کنند اما در صورتی‌ که خودتان قصد محاسبه این ضریب را برای بازه زمانی مشخصی داشته باشید، می‌توانید از نرم‌افزار اکسل استفاده کرده و ضریب بتای هر سهم را به‌ راحتی محاسبه کنید.

برای دسترسی به اطلاعات سهم مورد نظرتان می‌توانید به وب‌سایت مرکز پردازش اطلاعات ایران (Fipiran) مراجعه کرده و اطلاعات مورد نیاز خود را جمع‌آوری کنید. در این سایت، ضریب بتای هر یک از شرکت‌های بورسی محاسبه شده است. باید فایل اکسل بازده روزانه سهم و بازار را دانلود کنید. پس از دانلود آن فایل اکسل و مرتبط کردن اطلاعات هر دو ستون، با استفاده از تابع کوواریانس در اکسل (COVAR) باید میزان کوواریانس بین دو متغیر را محاسبه کرده و با استفاده از تابع واریانس در اکسل (VAR)، میزان واریانس بازده بازار را به‌ دست آورید. پس از انجام محاسبات، باید کوواریانس و واریانس را بر هم تقسیم کرده و در انتها مقدار ضریب بتا را به دست آورید. ضریب بتا به تنهایی ارزندگی و ریسک سهم را نشان نمی‌دهد. بلکه فقط یکی از چند ابزاری است که در این مسیر به ما کمک می‌کند تا سرمایه‌گذاری بهتری داشته باشیم. برای درک بهتر ضریب بتا و ارتباط آن با بازار، می‌توان گفت:

  • اگر ضریب بتای سهمی برابر با یک باشد، افزایش و کاهش قیمت آن سهم درست مطابق افزایش یا کاهش بازار خواهد بود.
  • اگر ضریب بتای سهمی بیشتر از یک باشد، نوسانات بازدهی آن سهم بیشتر از نوسانات بازار خواهد بود و به آن دارایی پُر ریسک یا سهم تهاجمی گفته می‌شود. این سهم‌ها نقد شوندگی بهتری دارند و برای نوسان گیری مناسب هستند. سهمی که ضریب بتای بالایی دارد در زمان پایین آمدن قیمت‌ها، گزینه بسیار مناسبی برای سرمایه‌گذاری محسوب می‌شود. چون با کاهش ریسک سیستماتیک، قیمت سهم با شتاب بیشتری بالا می‌رود.
  •  دارایی‌هایی که ضریب بتای آن‌ها کمتر از یک باشد، نوساناتی کمتر از نوسانات بازار را تجربه خواهند کرد و به آن‌ها دارایی کم‌ریسک یا تدافعی گفته می‌شود. سرمایه‌گذارانی که ریسک‌پذیری پایینی دارند، می‌توانند این‌گونه سهم‌ها را برای سرمایه‌گذاری انتخاب کنند.
  • سهمی که بتای صفر دارد با نوسانات بازار تغییر نمی‌کند و این بدان معنا است که نمی‌توان هیچ رابطه‌ای میان رشد و افت بازار و رشد یا افت این سهم پیدا کرد.
  •  اگر سهمی بتای منفی داشته باشد، رفتار آن درست عکس رفتار بازار است. مثلا اگر بتای سهمی منفی یک باشد و بازار ۲۰ درصد رشد کند، ارزش این سهم ۲۰ درصد کاهش می‌یابد.

به طور خلاصه برای ضریب بتا پنج حالت را می‌توان در نظر گرفت:

  1. همسو با بازار و بازدهی برابر شاخص = β۱
  2. هیچ تأثیرپذیری از شاخص ندارد، خنثی = β۰
  3. در خلاف جهت بازار حرکت می‌کند ۰> β
  4. شارپ، مناسب نوسان گیری، پر ریسک و تهاجمی ۱< β
  5. کند، ثقیل، کم ریسک، تدافعی ۱> β

همان‌طور که در تعاریف بالا بیان شد، بتا می‌تواند مقادیر متفاوتی را اختیار کند. اما اینکه بگوییم سهمی بتا منفی است چه معنی دارد و کاربرد آن چیست؟ در حقیقت، هرچه سهم، بتای بالاتری داشته باشد، پر ریسک‌تر و هرچه بتای کمتر داشته باشد، کم ریسک‌تر است. چنانچه بتای سهام شرکتی کوچک‌تر از یک یا منفی باشد، بازده آن با متوسط بازده بازار حرکت نخواهد کرد. در واقع سهمی که بتا منفی است درست در خلاف جهت بازده بازار حرکت می‌کند. معمولا، سهم‌هایی که عمق بازار کمی دارند و با سرمایه اندک می‌توان روی آن‌ها مانور داد، بتای منفی دارند؛ مانند گروه قندی. همان‌ طور که طبق تجربه مشاهده کرده‌ایم، هرگاه شاخص کل مثبت می‌شود، این گروه منفی می‌شوند و بالعکس.

در چه مواقعی سرمایه‌گذاری در سهم با بتای منفی سودمند است؟

همان‌طور که پیش‌تر گفته شد، بتا نشان می‌دهد که بازدهی سهم شما به چه میزان تحت تأثیر بازدهی بازار قرار دارد. بنابراین برای شناخت سهم بتا منفی، نخست باید تحولات بازار را به‌ خوبی بشناسیم، آنها را تحلیل کرده و سپس بتای سهم را محاسبه کنیم. زمانی که بازار با رشد غالب گروه‌ها و صنایع همراه می‌شود و به زبان ساده‌تر بازار مثبت است، تعدادی از صنایع خلاف جهت بازار حرکت می‌کنند و با افت قیمتی همراه می‌شوند. البته صنایع نیز می‌توانند با یکدیگر بتای ناهم‌سو داشته باشند و خلاف جهت یکدیگر حرکت کنند. این موضوع می‌تواند، سرمایه‌گذاران را در انتخاب سهم یاری کند. سهم‌هایی که بتای منفی دارند و خلاف جهت بازار حرکت می‌کنند، در زمان رکود بازار مورد توجه قرار می‌گیرند. بنابراین وقتی شاخص کل، وارد فاز ریزش می‌شود، صنایع و سهم‌هایی که بتای منفی دارند، با اقبال سهامداران همراه می‌شوند و رشد قیمتی را تجربه می‌کنند. پس بهتر است در زمان رکود بازار، به سمت سهم‌های بتای منفی برویم تا بتوانیم ریسک‌های سبد خود را کاسته و از گزند ریزش بازار در امان بمانیم.

در نقطه مقابل، وقتی بازار رشد می‌کند و دوران رونق آن فرا می‌رسد، گروه‌های بتای منفی با افت قیمتی همراه می‌شوند. پس در این مواقع بهتر است در سهم‌ها و صنایعی که بتای همسو با بازار دارند – بتا مثبت – سرمایه‌گذاری کنیم و از سهم‌هایی که بتای منفی دارند، دوری‌ کنیم تا ریسک خود را کاهش داده و سرمایه‌گذاری مطمئن‌تری داشته باشیم. این ابزار در سبد گردانی نیز کمک شایانی به سرمایه‌گذاران می‌کند تا در دوران رکود یا رونق بازار، ترکیب سبد را غالبا بتای منفی انتخاب کنند یا بتا مثبت. در سبدهای کم ریسک بهتر است سهم‌هایی که بتای مثبت ولی کوچک دارند انتخاب شوند و در سبدهایی که در زمان رکود چیده می‌شوند، بهتر است سهم‌هایی که همسو با بازار پیش می‌روند و افت قیمتی را تجربه می‌کنند انتخاب نشوند یا وزن آن‌ها در سبد کم شود.

به این مقاله امتیاز دهید
(۱۶۹ رای) ۴.۵
۱۲۳۴۵
ترتیبی که برای خواندن مقالات مدیریت ریسک به شما پیشنهاد میکنیم:

14 نظر ثبت شده
محسن
محسن
1080 روز قبل
سلام بنده سهمی خریدم که الان ۱۱۲ درصد منفی هست . شرایط فروش چطوری هست ؟ بابت فروش باید زیان بدم ؟؟؟
خانه سرمایه
خانه سرمایه
1073 روز قبل
باسلام دوست عزیز شما تعدادی سهم دارید که در روز ارزشی دارد در زمان فروش به همان میزان ارزش روز و تعداد دارایی می توانید سهم را بفروشید
هادی محمدی
هادی محمدی
1091 روز قبل
با سلام وقتی یک نماد ۵ درصد خورده ،پس چرا در پرتفوی من فقط معادل ۲ درصد از ضرر ها جبران شده؟
پشتیبان
پشتیبان
1091 روز قبل
با سلام و احترام ۵ درصد مذکور مربوط به قیمت آخرین معامله بوده و به دلیل پر نشدن حجم مبنا یا شرایط عدد میانگین وزنی حجمی قیمت سهم، صرفاً به اندازه ۲ درصد مثبت در قیمت پایانی این نماد اعمال شده است. به طور کلی ملاک اصلی قیمت پایانی سهم است.
محمد پ
محمد پ
1100 روز قبل
سلام خسته نباشید . اگر سهام انقدر ضرر کند که دارایی من صفر شود آیا ممکن است تعداد سهم من گرفته شود و دیگر سهام دار آن شرکت نباشم
پشتیبان
پشتیبان
1099 روز قبل
سلام نه همچین چیزی امکان نداره
س ر
س ر
1101 روز قبل
سلام به طور مثال سهمی را به قیمت ۷۰۰۰ ریال خریداری کرده ام ، پس از گذشت زمان امکان هست قیمت سهم ۰ و یا -۱۰۰ بشود ؟ اگر شود نتیجه چیست ؟ شرکت حسابم را صفر میکند یا تعداد سهام باقی میماند با مامده منفی تا پس از گذشت زمان دوباره سیر صعودی پیدا کند ؟
پشتیبان
پشتیبان
1101 روز قبل
با سلام و احترام خیر منفی یا صفر کامل نخواهد شد. به طور کلی امکان کاهش قیمت سنگین سهم حتی به کمتر از قیمت اسمی ۱۰۰ تومانی وجود دارد. نوسانات قیمت تأثیری در موجودی دارایی شما نداشته و مالک همان تعداد سهام خریداری شده خواهید بود. بله ممکن است پس از مدتی روند قیمت صعودی شود.
غفار
غفار
1109 روز قبل
سلام. اگر در بورس منفی ۱۰۰% بخوریم جریان چی میشه اصلا منفی ۱۰۰درصد دارین یا نه.. ممنونم توضیح بدید.
خانه سرمایه
خانه سرمایه
1109 روز قبل
باسلام دوست عزیز درصد مد نظر شما به معنی فاصله قیمت خرید توسط شما و حال حاضر آن سهم می باشد.اگر شما سهمی را در ۴۰۰۰۰ ریال خریداری کنید و به دلایل متعدد سهامداری کنید و قیمت سهم به ۸۰۰۰ریال برسد چند درصد ریزش داشته است؟ ولی اگر هر شرکتی که بر اساس صورتهای مالی سالانه حسابرسی شده، در اثر زیانهای وارده حداقل نصف سرمایه ثبت شده آن از میان برود، علاوه بر لایحۀ قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت، قانون بازار اوراق بهادار ج.ا.ایران،دستورالعمل ثبت و عرضه عمومی اوراق بهادار و سایر قوانین و مقررات مرتبط، مشمول مفاد ماده ۱۴۱ خواهد شد
mirza5864
mirza5864
1234 روز قبل
درود بر شما ببخشید قدرت خرید من امروز صبح که بیدار شدم از مثبت ۲۵۳۸۴۰۰۰ به منفی ۳۴۰۵۰۰۰۰ کاهش پیدا کرده بدون هیچگونه خریدی از طرف من و یا از طرف کارگزاری که در پرتفوی نشسته باشه خواستم ببینم دلیل حرفه ای داره یا مشکل از زیرساخت‌های کارگزاری و بورسه؟ دلیلش چی میتونه باشه؟ ممنون از راهنماییتون
پشتیبان
پشتیبان
1232 روز قبل
با سلام و احترام، از طریق پشتیبانی کارگزاری خود اقدام کنید، موجودی شما به حالت قبل باز می گردد، به ندرت ممکن است سامانه موجودی شما را اشتباه نشان دهد.
ارمین
ارمین
1332 روز قبل
درود بر شما مفید بود
محمدرضا
محمدرضا
1347 روز قبل
سلام تشکر بابت مطالبی که به اشتراک گذاشتین. فقط یه درخواست دارم در رابطه با باز بینی پیشنهادتون در مورد ترتیب مطالعه مطالب .