قبل از ورود به دنیای جذاب و پر جنب و جوش بورس باید به طور کلی با مفاهیمی از جمله تالار اصلی بورس، تالار فرعی بورس، تفاوت تالار اصلی و تالار فرعی بورس، نقدشوندگی آشنا شویم. اگر بدون اطلاعات کافی وارد بازار بورس شوید قطعا خیلی زود دچار مشکل شده و حتی ممکن است سرمایه خود را از دست بدهید. در این مقاله سعی داریم مفاهیم تالار اصلی و بازار فرعی بورس کالا و تفاوت آن ها و نحوه طبقه بندی شرکت ها در این بازار ها را بیان کنیم ولی پیش از آن با مفهوم نقد شوندگی آشنا شویم.
نقد شوندگی یک سهام به چه معناست؟
در تعریف نقد شوندگی سهام یک شرکت می توانیم بگوییم که هر چه سرعت تبدیل یک سهام به پول نقد بیشتر باشد گفته می شود از نقد شوندگی بیشتری برخوردار است. به بیانی دیگر می توانیم بگوییم که در بازار بورس سهامی که بیشتر خرید و فروش شده و سهم بالاتری در معاملات بورس دارد از نقد شوندگی بیشتری برخوردار هستند .
حال باید بدانیم که تالار اصلی بورس چیست؟
از سال ۱۳۸۱ بازار بورس تهران تصمیم گرفت معاملات سهام شرکت های نقد شونده و غیر نقد شونده را در تابلوهای مختلفی به نمایش بگذارد. بر اساس این طرح قیمت ها و معاملات بورس در سه تابلوی اول و دوم و تابلوی فرعی به نمایش گذاشته می شود. به مکانی که تابلوی اول و دوم در آن قرار دارند تالار اصلی بورس گفته می شود. حال بپردازیم به تالار فرعی بورس:
کالاهایی که امکان عرضه در بازار فرعی را دارند آن هایی هستند که معمولا شرایط عرضه در بازار فیزیکی را ندارند. برای مثال محصولاتی از قبیل:
فولاد، ضایعات، پلیمر، شیمیایی، روی، مواد معدنی، سولفات، آهک، صنعتی، مس و اموال غیرمنقول، شامل املاک و مستقلات اداری تجاری مسکونی و اراضی کشاورزی. مزایای معامله در بازار فرعی عبارت است از:
- ارزش گذاری شفاف
- کاهش هزینه معاملات
- کاهش ریسک
- نظارت دقیق بر خرید و فروش
- امکان عرضه کالاهای جدید
- امکان استفاده از معافیت مالیاتی
بورس کالا چیست؟
بازار بورس کالا، یک بازار بورس برای دادوستد کالاهای ویژه مانند کالاهای کشاورزی پتروشیمی و صنعتی بین خریدار و فروشنده است. بورس کالا به عنوان یک بازار سازمان یافته به رفع بسیاری از موانع در زمینه کشف قیمت کالاهای اساسی پایان داده است؛ و مشکلات ناشی از نبود قوانین و سیستم کارآمد در این حوزه را کاهش داده است.
شرایط پذیرش کالا در بازار فرعی بورس
- کالای مورد معامله نباید از نظر قانونی ممنوع باشد.
- امکان احراز کیفیت و شرایط و مشخصات اعلان شده توسط فروشنده کالا، و انطباق آن با شرایط اعلان شده در اطلاعیه عرضه کالا.
- تامین وثیقه های لازم جهت تضمین تحویل کالا به خریدار نزد اتاق پایاپای.
مدارک پذیرش کالا در بازار فرعی بورس کالا
- ارائه پرسشنامه پذیرش و فرم شناسه کالا
- فرم سفارش فروش
- رسید پرداخت حق پذیرش
- ارائه مدارک لازم جهت احراز مالکیت عرضه کننده کالا
- تعهد عرضه کننده کالا برای فراهم کردن شرایط بازدید متقاضی کالا
- قرارداد مشاور پذیرش
- تاییدیه مراجع مربوط در موارد خاص
- مستندات کالاهای وارداتی
کارمزد معاملات اموال غیرمنقول در بازار فرعی بورس
کارمزد کارگزاران و بورس کالای ایران با دو نرخ تعیین می شود:
دوره آموزشی از صفر تا سطح پیشرفته در ترید که با هدف “استاد تمامی ترید” طراحی شده است
- برای کارگزاران به مقدار ۰٫۰۰۱۸ مبلغ خرید یا فروش
- برای بورس کالای ایران به مقدار ۰٫۰۰۵ مبلغ خرید یا فروش
حداکثر مبلغ دریافتی برای کارگزاران و بورس کالا مبلغ ۱۰۰ میلیون ریال است.
معیارهای درج نماد شرکت ها در بازارهای مختلف
می دانیم که بورس تهران، بازارها و تابلوهای مختلفی دارد، بازار اول که مربوط به شرکت های بزرگ و دارای سهام شناور بالاتر است که خود آن دارای دو تابلوی اصلی و فرعی است. بازار دوم هم برای شرکت های کوچک تر است که سرمایه ثبت شده در آن ها کمتر از ۵۰ میلیارد تومان است. شرکت ها برای پذیرش در بورس، باید شرایط عمومی داشته باشند که در ادامه ذکر خواهیم کرد در غیر این صورت نمی توانند وارد بورس شوند یا این که باید سراغ فرابورس بروند. این شرایط عمومی که در ادامه بحث خواهیم گفت، مربوط به وضعیت مالی و سودآور بودن شرکت و کیفیت گزارش حسابرس مستقل از وضعیت مالی شرکت است، اما درباره معیارهای اختصاصی، مهم ترین مورد، میزان سرمایه شرکت است. شرکت هایی با بیش از ۱۰۰ میلیارد تومان سرمایه ثبت شده می توانند برای حضور در تابلوی اصلی بازار اول بورس تهران درخواست بدهند، اما دیگران باید سراغ تابلوی فرعی یا بازار دوم بروند. از شرایط لازم برای بازار بورس که بسیار مهم است می توان به سهام شناور اشاره کرد. منظور از سهام شناور، سهم هایی است که در اختیار عموم قرار دارد. می دانیم که سهامداران شرکت ها موقع عرضه سهام خود، معمولا فقط درصدی از سهام خود را عرضه می کنند. سهام شناور برای شرکت های تابلوی اصلی، ۲۰ درصد است و در تابلوی فرعی و بازار دوم ۱۵ و ۱۰ درصد است.