




یکی از بازارهای بسیار مهم بورس کالا بازار فیزیکی آن است. ماهیت این بازار از حیث تحویل کالا شبیه به بازار سنتی است؛ البته با این تفاوت که قوانین و سازوکارهای مخصوص و مشخص خود را دارد. ماهیت بازار کالا به این ترتیب است که تولیدکنندگان مواد خام مانند پتروشیمیها و فلزات و محصولات کشاورزی و…. که به اصطلاح در بازار فیزیکی بورس کالا به آنها عرضهکننده گفته میشود، تولیدات خود را در بازار فیزیکی بورس کالا عرضه میکنند. مصرف کنندگان مواد اولیه نیز که به اصطلاح تولید کنندگان هستند، این مواد اولیه را با سازوکار مخصوص بازار خریداری میکنند. تفاوت بازار فیزیکی با بازار سنتی در قوانین حاکم بر آن و ساز و کار خرید آن و قیمتهای شفاف آن است. طبق تقسیمبندی که تا الان صورت گرفته، گروههای کالایی که تا الان معامله شدهاند شامل موارد زیر هستند:
عرضه کنندگان برای ورود به بورس کالا نیاز به پذیرش محصول خود در بورس کالا دارند. برای پذیرش کالا در بازار فیزیکی یا به اصطلاح بازار اصلی لازم است عرضهکنندگان مدارک موردنیاز بورس کالا را تکمیل کنند. در ادامه کمیتهای تحت عنوان هیئت پذیرش در مورد این درخواست تصمیمگیری خواهند کرد. لازم به ذکر است، هیئت پذیرش حداکثر ظرف ۳۰ روز پس از دریافت گزارش و مستندات مربوط از بورس، نظر کتبی خود را با ذکر دلایل مبنی بر تائید یا رد پذیرش کالا، از طریق بورس به متقاضی اعلام میکند.
برای تعریف خریداران در بازار فیزیکی بورس کالا باید به شرایط بازار آن کالا توجه داشت. در بازار فیزیکی، عرضه کنندگان شرایط خرید را برای خریداران تعریف میکنند. با توجه به افزایش تقاضا برای کالاهای عرضه شده در این بازار و همچنین توجه به آسیبشناسی که از طرف بورس کالا و سازمان صنعت و معدن صورت گرفته، در ۹۹% موارد، تولیدکنندگان (مصرفکنندگان نهایی) کالا را از بورس کالا خریداری میکنند. در بازار فیزیکی خریداران را به دو دسته خریداران خارجی و داخلی تقسیم میکنند. قبل از اینکه به این دودسته بپردازیم با توجه به قوانین جدید از سوی مدیریت نظارت بر کارگزاران، لازم است تمامی مشتریان جدیدی که قصد گرفتن کد معاملاتی جهت خرید از بازار فیزیکی را دارند در سامانه سجام ثبتنام کنند؛ سپس اقدام به کد گیری کنند. مشتریان به دو دسته مشتریان حقیقی و حقوقی تقسیم میشوند:
برای دریافت کد معاملاتی مشتریان حقیقی، لازم است مشتری بعد از ثبت نام در سامانه سجام مراحل زیر را انجام دهد:
بهمنظور دریافت کد معاملاتی مشتریان حقوقی نیز لازم است مشتری ابتدا در سامانه سجام ثبتنام کند. سپس بهمنظور تکمیل ثبتنام مراحل زیر را انجام دهد:
در جدول زیر سعی شده که خلاصهای از انواع کالاهایی که در بازارهای مختلف بورس فیزیکی کالا عرضه میشود ارائه گردد:
مراحلی که یک مشتری برای انجام خرید از بازار فیزیکی بورس کالا باید طی کند شامل:
در صورت خرید از بورس کالا مراحل زیر تا تحویل کالا باید طی شود:
در این مقاله توضیحاتی در خصوص انواع کالاهای مورد معامله در بازار فیزیکی بورس کالا ارائه شده است. مشتریان این بازار به دو دسته داخلی و خارجی تقسیم میشوند. هر یک از این گروهها روش متفاوتی برای اخذ کد معاملاتی بورس کالا دارند. پس از دریافت کد معاملاتی، خریداران و فروشندهها از طریق ارسال سفارش به کارگزاری خود اقدام به معامله محصول و کالای موردنظر میکنند.