صورت جریان وجوه نقد چیست و از چه ساختاری برخوردار است؟

آشنایی با مفهوم صورت جریان وجوه نقد

صورت جریان وجوه نقد (Cash Flow Statement)، یک صورت مالی است که انعکاس دهنده فعالیت های کسب وکار یک شرکت است، چرا که تغییرات در وجوه نقد یا همان پول را نشان می دهد. در واقع، به کمک این صورت مالی، می توان دادههای کلی مرتبط با تمامی ورودی های نقدی یک شرکت که از فعالیت های در حین انجام و منابع سرمایه گذاری های خارجی حاصل می شود را دریافت نمود. همچنین این صورت های مالی، شامل کلیه وجوه خروجی نقدی است که برای فعالیت های تجاری و سرمایه گذاری طی یک دوره معین پرداخت میشود نیز، است.

با توجه به ماهیت تعریف شده از صورت جریان وجوه نقد، می توان بیان کرد که این صورت مالی یکی از منابع مهم تأمین مالی کسب وکارها و سازمان ها به حساب می آید. بنابراین تهیه آن بسیار حایز اهمیت است زیرا هدف تهیه این گزارش ها، موجب شفافیت و آگاهی رسانی به سرمایه گذاران و سهام داران نسبت به جریان وجوه نقد در شرکت است.

 چه زمانی نیاز به استفاده از این صورت مالی است؟

بررسی و ارزیابی فرصت‎ها و تهدیدهای حاکم بر یک کسب و کار، یک شرط لازم به جهت بهبود موقعیت و جایگاه آن کسب و کار و صنعت به شمار می آید. به جهت دستیابی به درک درست از موقعیت های کسب وکاری، درک راه های ورود و خروج وجوه نقد و البته مدیریت و استفاده از سود این وجوه، در کسب و کار است.
در گزارش های حسابداری، تدوین و بررسی صورت های مالی مانند ترازنامه، صورت سود و زیان و جریان وجوه نقد، به شرکت ها برای اتخاذ تصمیمات مالی صحیح و مدیریت مؤثرتر و جلوگیری از ورشکستگی کمک می کند.

از بین صورت های مالی بیان شده در بالا، صورت جریان وجوه نقد به این جهت که جریان وجه نقد در شرکت ها را مورد بررسی قرار می دهد، بسیار کارآمد است. با توجه به ماهیت تعریف شده از این صورت مالی و اهمیت و نقشی که در بررسی جریان وجوه نقد در سازمان دارد، هر سه ماه توسط شرکت های سهامی در بورس گزارش های مرتبط با آن منتشر می شود.

هدف اصلی صورت جریان وجوه نقد در چیست؟

هدف اصلی صورت گردش وجوه نقد، بررسی علل تغییرات این وجوه طی بازه زمانی تعیین شده است. بر همین اساس، تمامی اطلاعات مرتبط با جریان های نقدی یک شرکت که در جریان عملیات جاری و سرمایه گذاری وارد مجموعه می شود و همین طور تمامی جریان های مرتبط با خروجی پول که با هدف فعالیت های تجاری و سرمایه گذاری در بازه زمانی مشخص و تعیین شده از مجموعه خارج می شود، در صورت جریان وجوه نقد قابل رؤیت است.

به واسطه جریان وجوه نقد، اطلاعات ارزشمندی مانند علت تغییرات مربوط به وجوه نقد و شبه نقد، دریافت خلاصه ای از فعالیت های مرتبط با سرمایه گذاری، عملیاتی و تأمین مالی طی بازه زمانی تعیین شده ای، قابل دسترسی است.

به بیان دیگر، صورت جریان وجوه نقد، مقدار وجه نقد تولید و مصرف شده طی یک دوره حسابداری در شرکت را نشان می دهد. همچنین این امکان را در اختیار تصمیم گیران قرار می دهد تا وجوه نقد در سازمان را بر اساس نوع فعالیت و کسب و کار طبقه بندی کنند و به این واسطه، اطلاعات مفیدی در مورد سرمایه گذاری مجدد در سازمان با هدف افزایش ظرفیت عملیاتی و نگهداری، پرداخت سود سهام و بدهی را در اختیار مدیران قرار می دهد.

تدوین و تهیه صورت های جریان وجوه نقد، چه فایده ای برای سازمان ها و کسب و کارها دارد؟

1. به جهت اندازه گیری انعطاف پذیری مالی در مؤسسات و سازمان ها مورد استفاده قرار می گیرد.
2. ابزاری است که برای مشخص کردن عملکرد مالی در سازمان ها استفاده می شود.
3. ابزاری است که امکان ارزیابی توان ایجاد گردش وجوه نقد در آینده سازمان و مؤسسات را فراهم می آورد.
4. با استفاده از آن می توان جریان های نقدی آتی را ارزیابی کرد.
5. امکان بررسی توان تأمین تعهدات پرداخت سود سهام و یا تأمین مالی خارجی در صورت نیاز را فراهم می کند.
6. امکان بررسی و ارزیابی آثار رویدادهای غیرنقدی مانند سرمایه گذاری و فعالیت های مرتبط با تأمین مالی را فراهم می کند.
7. به تشخیص و تأیید وضعیت سودآوری و نقدینگی کسب و کارها و مشاغل کمک می کند.
8. امکان مدیریت آسان و صحیح تر در وجوه نقد را فراهم می نماید. به این ترتیب، می توان در مورد ورود و خروج وجوه نقد به سازمان، برآورد صحیحی را اعمال نمود.
9. امکان تأیید تراز نقدی سرمایه را فراهم می کند به این ترتیب که، این امکان را برای مشاغل ایجاد می کند تا وضعیت بیکاری و یا مازاد و کمبود نقدینگی را مورد بررسی قرار دهند و پس از آن، بتوانند به نحو صحیح تری، وجه اضافی را سرمایه گذاری کنند.
10. با توجه به این امر که صورت جریان وجوه نقد براساس برآورد یک سال مالی سازمان برنامه ریزی می شود، این امکان را در اختیار مدیران و تصمیم گیران قرار می دهد تا تصمیم بگیرند براساس اهداف تعیین شده، چه میزان بودجه لازم است. بنابراین امکان هماهنگی فعالیت های مختلف و برنامه ریزی در مورد آن ها را به مدیران سازمان ها می دهد.

آیا می دانید که صورت جریان وجوه نقد از چه ساختاری برخوردار است؟

در ایران، پس از سال 1377، صورت گردش وجوه نقد، براساس 5 طبقه تعریف شده در زیر ارائه می شود:

• جریانات نقدی ناشی از فعالیت های عملیاتی
• جریانات نقدی ناشی از بازده سرمایه گذاری ها و سود پرداختی بابت تأمین مالی
• جریانات نقدی ناشی از مالیات بر درآمد
• جریانات نقدی ناشی از فعالیت های سرمایه گذاری
• جریانات نقدی ناشی از فعالیت های تأمین مالی
• جریانات نقدی ناشی از فعالیت های عملیاتی

زمانی که از فعالیت های عملیاتی در یک سازمان صحبت می شود، اشاره به فعالیت های مولد یک شرکت دارد که در نهایت منجر به ایجاد درآمد عملیاتی از ناحیه فروش کالا و یا ارایه خدمات می شود.

جریان های نقدی که به واسطه فعالیت های عملیاتی در صورت گردش وجوه نقد ثبت می شوند، به 2 دسته تقسیم می شوند:

• جریان های نقدی ورودی و خروجی که در صورت جریان وجوه نقد، ثبت می شوند.
• هزینه ها و درآمدهای مرتبط با وجوه نقد که با هدف تعیین سود و زیان ناشی از فعالیت های عملیاتی در صورت سود و زیان ثبت می شود.
  با توجه به تقسیم بندی که در بالا به آن اشاره شده است، برای تهیه گزارش از فعالیت های عملیاتی، آن ها را به دو بخش مستقیم و غیرمستقیم تقسیم می کنند.
• صورت جریان وجوه نقد به روش مستقیم

تمامی جریان های نقدی مرتبط با ورودی و خروجی وجه نقد که در جریان فعالیت های عملیاتی به دست آمده است، به صورت جداگانه ثبت خواهد شد و در نهایت خالص وجه نقد حاصل از فعالیت های عملیاتی محاسبه می شود.

جریان نقدی ورودی که از فعالیت های عملیاتی به دست می آید، عبارتند از:

• وجه نقد دریافتی بابت حق الزحمه، اجاره محل و کارمزد
• وجه نقد دریافتی حاصل از فروش کالا و ارایه خدمات

جریان های نقدی خروجی که از فعالیت های عملیاتی به دست می آید، عبارتند از:

• پرداخت های نقدی که به کارکنان واحدهای تجاری هزینه می شود.
• پرداخت های نقدی که تحت عنوان بیمه و تبلیغات صرف می شود.
• پرداختی های مرتبط با عرضه کنندگان کالا و خدمات
• صورت جریان وجوه نقد به روش غیرمستقیم

برای محاسبه سود عملیاتی که از صورت سود و زیان به دست می آید، از روش غیرمستقیم استفاده می شود.

نکته مهم در مورد این روش این است که 6 عامل وجود دارند که بر روی سود عملیاتی تأثیرگذار هستند که عبارتند از:

• تعیین سود عملیاتی که در صورت سود و زیان قرار دارد.
• تعدیل هزینه های غیرنقدی، مانند هزینه استهلاک
• ایجاد تعادل در اقلام عملیاتی ترازنامه
• ایجاد تعادل در درآمدها و هزینه های غیرعملیاتی
• تعدیلات سنواتی تأثیر گذار بر اقلام جاری
• سایر تعدیلات نیز در مواقعی اتفاق می افتد که حساب های عملیاتی با سایر سرفصل های حسابداری درگیر شود.

جریانات نقدی ناشی از بازده سرمایه گذاری ها و سود پرداختی بابت تأمین مالی

زمانی که از جریانات نقدی ناشی از بازده سرمایه گذاری های انجام شده در شرکت صحبت می کنیم، منظورمان سود سهام و سود دریافتی مربوط به سپرده های سرمایه گذاری کوتاه مدت و بلندمدت است و زمانی که از جریانات نقدی ناشی از سود پرداختی بابت تأمین مالی صحبت می کنیم، به پرداختی های مربوط به هزینه های تأمین مالی اشاره داریم.

برای مثال، پرداخت های نقدی به سرمایه گذاران بابت خرید اوراق بهادار، جز این دسته به حساب می آید.

به این نکته توجه داشته باشید که در برخی شرکت های تجاری سود سهام در کنار سود تسهیلات و سود پرداختنی به صاحبان سپرده ها در زمره فعالیت های مستمر قرار می گیرد. در چنین شرایطی، تمامی دریافتی ها و پرداختی های نقدی طی فرآیند صورت جریان وجوه نقد، جزو فعالیت های عملیاتی محسوب می شود.

جریانات نقدی ناشی از مالیات بر درآمد

جریانات نقدی مبتنی بر مالیات بر درآمد ازجمله موارد بسیار مهم مخاطبان صورت های مالی به حساب می آید چرا که برای تعیین و بررسی وضعیت فعلی سازمان و مؤسسه مورد هدف بسیار کاربرد دارد. این مالیات، توسط دولت و براساس درآمد شرکت، دریافت می شود و معمولأ رقم آن برابر درصدی از درآمد کل واحد تجاری در نظر گرفته می شود.

جریانات نقدی ناشی از فعالیت های سرمایه گذاری

زمانی که از فعالیت های سرمایه گذاری صحبت می کنیم، در واقع به مجموعه فعالیت هایی اشاره داریم که اقدام به خرید و فروش و سرمایه گذاری های بلندمدت و کوتاه مدت می کنیم.

بنابراین تمامی جریانات نقدی که به واسطه خرید و یا فروش دارایی هایی که به واسطه سرمایه گذاری های بلندمدت و یا کوتاه مدت به دست آمده است، بخشی از ساختار صورت جریان وجوه نقد به حساب می آید. همچنین، وجوه نقدی که در ارتباط با دارایی های ثابت مشهود و نامشهود به دست می آید و همین طور پرداخت و وصول تسهیلات اعطایی به اشخاص مستقل از واحد تجاری، جز جریانات نقدی ناشی از فعالیت های سرمایه گذاری محسوب می شوند.

جریانات نقدی ناشی از فعالیت های تأمین مالی

فعالیت های مرتبط با تأمین مالی، شامل جریان های ورود و خروج وجوه نقد است که اقلام مرتبط با حقوق صاحبان سهام را تحت تأثیر قرار می دهد به همین دلیل، این نوع از فعالیت ها در ترازنامه در سمت بستانکار ثبت می شوند.

برای مثال، فروش اوراق مشارکت، افزایش سرمایه نقدی و دریافت وام، نمونه هایی از جریان وجوه نقد ورودی ناشی از فعالیت های تأمین مالی به حساب می آیند. و اما، بازپرداخت اصل اوراق مشارکت و اصل وام های دریافتی، نمونه های از جریان وجوه نقد خروجی ناشی از تأمین مالی به حساب می آیند.

سخن آخر

وجود وجوه نقد در هر سازمانی به جهت انجام فعالیت های تجاری و تولیدی لازم و ضروری است. اما مدیریت این وجوه و بررسی آن ها به جهت شناخت و بررسی منبع پول و این که این وجوه در چه زمینه هایی مورد استفاده قرار می گیرند و سرمایه گذاری می شوند بسیار حایز اهمیت است و به عنوان یک شاخص کلیدی برای سرمایه گذاران، تحلیل گران مالی و مدیران شرکت ها به حساب می آید که کسب آگاهی از موقعیت این داده ها، به آن ها در اتخاذ تصمیمات مدیریتی صحیح و سرمایه گذاری به موقع یاری می رساند.