تحلیل جریان نقدی (Cash flow) به آسانترین روش
وضعیت جریان نقدی نشان می‌دهد که یک شرکت چگونه سرمایه خود را خرج می‌کند و این سرمایه از کجا به شرکت وارد می‌شود. وضعیت جریان نقدی نشان‌دهنده‌ی تمامی نقدینگی است که یک شرکت از طریق فعالیت‌های در گردش و منابع سرمایه‌گذاری خارجی خود به دست می‌آورد. همان‌طور که نقدینگی خروجی، سرمایه‌ای است که برای فعالیت‌های کسب‌وکار سرمایه‌گذاری در یک بازه‌ی مشخص پرداخت‌شده است. در این مقاله ما به گزارش صورت جریان نقدی و کمک آن در تحلیل شرکتِ مناسب برای سرمایه‌گذاری می پردازیم.
چرا جریان وضعیت نقدی مهم است؟
دو نوع حسابداری وجود دارد: حسابداری تعهدی (Accrual Accounting ) و حسابداری نقدی (Cash Accounting )
حسابداری تعهدی توسط شرکت‌های دولتی استفاده می‌شود و روشی که در آن عایدی یک شرکت به‌منزله‌ی درآمد آن است و نه اینکه شرکت وجوهی را دریافت کرده باشد. هزینه‌ها گزارش می‌شوند حتی اگر هیچ پرداخت نقدی صورت نگرفته باشد. برای مثال اگر یک شرکت یک فروش را گزارش کند، سود آن در صورت سود و زیان شناسایی می‌شود، اما شرکت وجهی را تا بعدازآن تاریخ دریافت نمی‌کند. ازنقطه‌نظر حسابداری، شرکت سودی را که از طریق فعالیت های صورت سود و زیان کسب کرده است را باید مالیات درآمد( income taxes) پرداخت کند، اگرچه هیچ تبادل پولی صورت نگرفته است. همچنین در این معادله احتمالاً پول نقد در ابتدا از شرکت برای خرید تجهیزات و تولید محصولات برای فروش(خرید مواد اولیه) خارج‌شده است. در چنین کسب‌وکارهایی، معمول است که مشتری پرداخت صورتحساب را به ۳۰،۶۰ و یا حتی ۹۰ روز بعد به تعویق بیاندازد. فروش انجام‌شده یک مطالبه قابل دریافت است که مادامی‌که پول دریافت نشود، تأثیری بر نقدینگی شرکت نخواهد داشت.
حسابداری نقدی یک روش حسابداری است که درآمدها در مدت‌زمانی که دریافت شده‌اند، گزارش می‌شود و هزینه‌ها در زمان دقیقی که آنها پرداخت شده‌اند، گزارش می‌شوند. به‌عبارت‌دیگر، درآمد و مخارج زمانی گزارش می‌شوند که پول نقد دریافت و پرداخت شده باشد. سود شرکت به‌عنوان درآمد خالص(net income) در وضعیت درآمدی(صورت سود و زیان) خود را نشان می‌دهد. درآمد خالص آخرین سطر گزارش یک شرکت است. اگرچه از طریق حسابداری تعهدی، درآمد خالص لزوماً به معنی دریافت تمامی وجوه پرداختی توسط مشتریان نیست. از طریق دیدگاه حسابداری، یک شرکت می‌تواند سود رسان باشد. اما اگر دریافتی‌ها به تعویق بیافتند و یا پرداخت نشوند، شرکت می‌تواند دچار مشکلات مالی شود. حتی شرکت‌های پرسود نیز در مقاطعی با مدیریت کنترل جریان نقدی مشکل داشته‌اند. به همین علت وضعیت جریان نقدی یک ابزار مهم برای تحلیلگران و سرمایه‌گذاران است.
صورت جریان نقدی
وضعیت جریان نقدی سه بخش مجزا دارد(در ایران پنج بخش دارد) که هرکدام از آنها به یکی از اجزا شامل عملکرد(فعالیت عملیاتی)، سرمایه‌گذاری و تأمین مالی یک شرکت در فعالیت‌های تجاری اشاره می‌کند. در ادامه یک وضعیت معمول جریان نقدی را بررسی میکنیم:
جریان نقدی از طریق عملکرد یا عملیات شرکت
این بخش میزان نقدینگی ایجاد شده از وضعیت درآمدی که از طریق دیدگاه تعهدی گزارش‌شده است را اعلام می‌کند. مواردی که در آن بخش قرار می‌گیرند شامل حساب‌های دریافتنی( accounts receivables) و حساب‌های پرداختنی ( accounts payable)و مالیات پرداختنی درآمد (income taxes payable) می‌باشد. به‌طور خلاصه، سرمایه‌گذاران می‌توانند ببینند که چگونه یک شرکت برای خود و عملیاتش سرمایه‌گذاری می‌کند.
جریان نقدی از طریق فعالیت های تأمین مالی
بدهی‌ها و معاملات انجام‌شده در این بخش گزارش می‌شود. هرگونه جریان نقدی شامل پرداخت سود سهم، بازخرید و یا فروش سهم و اوراق قرضه می‌توانند به‌عنوان یک جریان نقدی برای فعالیت‌های تأمین مالی شرکت در نظر گرفته شود. نقدینگی از طریق وام گرفتن و یا نقدینگی پرداخت بدهی در این بخش ثبت می‌شود. برای سرمایه‌گذارانی که شرکت‌های پرداخت‌کننده سود(DPS) بالا را ترجیح می‌دهند، این بخش مهم است. زیرا نشان می‌دهد که سود نقدی از نقدینگی پرداخت می‌شود و از درآمد خالص برای پرداخت سود به سهامداران استفاده نمی‌شود.
تجزیه‌وتحلیل جریان نقدی
جریان نقدی یک شرکت می‌تواند از طریق اعدادی که در وضعیت جریان نقد به‌عنوان نقدینگی توسط فعالیت‌های عملیاتی یا جریان نقدی خالص عملیاتی گزارش می شود، ایجاد گردد. اگرچه، هیچ تعریف جهانی پذیرفته‌شده وجود ندارد. برای مثال، بسیاری از مدیران مالی حرفه‌ای، جریان نقدی یک شرکت را مجموع درآمدهای خالص آن بعلاوه استهلاک آن (هزینه‌های غیر نقدی در صورت سود و زیان) در نظر می‌گیرند. درحالی‌که تحلیل جریان نقدی می‌تواند نسبت‌هایی را برآورد کند، نشانگرهایی که در ادامه بیان می‌شوند می‌توانند نقطه‌ی شروع خوبی برای یک سرمایه‌گذار فراهم کنند تا کیفیت سرمایه‌گذاری جریان نقدی یک شرکت اندازه‌گیری شود.
جریان نقدی عملیاتی/ فروش خالص
این نسبت که تحت عنوان میزان جریان نقدی عملیاتی خالص یک کمپانی به نسبت فروش خالص، یا درآمد (از طریق صورت سود و زیان) بیان می‌شود، به ما می‌گوید که چه مقدار نقدینگی از طریق هر دلار حاصل از فروش به‌دست‌آمده است. نمی‌توان درصد دقیق و قابل قبولی برای این نسبت مطرح کرد، اما سرمایه‌گذاری با توجه به میزان این نسبت، اگر نسبت درصد بالاتری داشته باشد بهتر است. همین‌طور باید اشاره داشت که صنایع و شرکتها دارای نسبت متفاوتی هستند. سرمایه‌گذاران باید عملکرد این نشانگر را در طول دوره‌های زمانی بلندمدت بررسی کنند تا تغییرات مهم میانگین نسبت جریان نقدی/فروش و ارتباط آن در مقایسه با دیگر شرکت‌های هم‌تراز را متوجه شوند. همچنین باید سرمایه‌گذاران به مقدار افزایش جریان نقدی و افزایش فروش توجه داشته باشند، زیرا باید هر دو مقدار به یک نسبت در طول زمان تغییر کنند.
جریان نقدی آزاد( free cash flow)
این جریان اغلب به‌عنوان جریان خالص نقدعملیاتی منهای مخارج سرمایه تعریف می‌شود. جریان نقدی آزاد یک معیار مهم است. زیرا نشان می‌دهد که چگونه عملکرد شرکت در تولید پول نقد مؤثر است. سرمایه‌گذاران با بررسی جریان نقدی آزاد یک شرکت می‌تواند به سؤالاتی از قبیل آیا این شرکت نقدینگی کافی دارد تا پس از سرمایه‌گذاری بتواند سود سهام را به سرمایه‌گذاران پرداخت کند و یا سهام را بازخرید کند. برای محاسبه جریان نقدی آزاد: از صورتحساب جریان نقدی، مورد جریان نقدی عملیاتی را بیابد (که به آن نقدینگی عملیاتی و یا نقدینگی حاصل از فعالیت‌های عملیاتی نیز گفته می‌شود) و هزینه‌های سرمایه که برای عملیات فعلی لازم است را از آن کم کنید. شما می‌توانید با گسترش آنچه در اعداد جریان نقدی آزاد وجود دارد، قدمی فراتر بردارید. برای مثال، علاوه بر هزینه‌های سرمایه شما می‌توانید مقدار سود سهام را از جریان نقدی عملیاتی خالص کم کنید تا به مقدار دقیق تری از جریان نقدی آزاد برسید. این نمودار می‌تواند همان‌طور که اشاره شد با میزان فروش مقایسه شود.
درواقع، اگر یک شرکت سابقه‌ای در پرداخت سود سهام دارد، نمی‌توان بدون دلخوری سهامداران آن را حذف کرد و نادیده گرفت. حتی کاهش سود تقسیم‌شده درحالی‌که ضرر کمتری دارد برای بسیاری از سهامداران مشکل‌ساز است. برای برخی از صنایع سرمایه‌داران سود سهام پرداخت‌شده را هم تراز با هزینه‌های سرمایه می‌دانند. بسیار مهم است که جریان نقدی آزاد یک شرکت در دوره‌های مختلف بررسی شود و نمودارهای آن با نمودارهای کمپانی دیگر که در یک صنعت‌کار می‌کند مقایسه شود. اگر جریان نقدی آزاد مثبت بود، باید نشان داده شود که شرکت قادر به انجام تعهدات خود ازجمله تأمین فعالیت‌های عملیاتی و پرداخت سود سهام می‌باشد یا خیر.
پوشش جریان نقدی آزاد جامع
شما می‌توانید نسبت جریان نقدی آزاد جامع را با تقسیم جریان نقدی آزاد جامع بر جریان نقدی عملیاتی خالص به‌منظور به دست آوردن درصد نسبت انجام دهید. هم چنان هرچه درصد بالاتر باشد، بهتر است.
سخن آخر
جریان نقدی آزاد یک شاخص و معیار بسیار مهم برای سرمایه‌گذاران است. این نشانگر تمام ویژگی‌های مثبت نقدینگی ایجادشده داخلی از طریق فعالیت‌های یک شرکت را بررسی می‌کند و استفاده از نقدینگی برای هزینه‌های سرمایه را تحلیل می‌کند. اگر نقدینگی یک شرکت مثبت باشد، یک نشانه مثبت است که این شرکت در موقعیت خوبی قرار دارد که از وام گرفتن جلوگیری کند، کسب‌وکارش را گسترش دهد، سود سهام را پرداخت نماید و از شرایط دشوار عبور کند. عبارت (cash cow) که برای شرکتها با جریان نقدی مثبت بالا استفاده می‌شود، عبارت مناسبی نیست. اما مطمئنا یکی از ویژگی‌های بسیار جذاب برای سرمایه‌گذاری است که منجر می‌شود در چنین شرکت‌های سرمایه‌گذاری کنید.
