صندوق توسعه ملی یا حساب ذخیره ارزی در سال 1379 و پس از تجربه کاهش شدید قیمت نفت در دوران ریاست جمهوری محمد خاتمی تأسیس شد.
هدف این صندوق، که یک نهاد دولتی به حساب می آید؛ تبدیل بخشی از درآمد حاصل از فروش نفت و گاز، میعانات گازی و فرآورده های نفتی به ثروت مولد و سرمایه روبه رشد اقتصادی و همین طور، مدیریت فروش منابع نفت و گاز و فرآورده های آن ها به جهت ماندگاری برای نسل های آینده است.
در واقع، در این صندوق، درآمد مازاد بر بودجه پیش بینی شده که حاصل از فروش نفت است، ذخیره می شود تا در مواقع بحرانی و حساس با هدف ایجاد ثبات در اقتصاد کشور مورد استفاده قرار بگیرد.
صندوق توسعه ملی از چه افرادی تشکیل شده است؟
این صندوق متشکل از هیأت امنا، هیأت عامل و هیأت نظارت ارکان بر حساب ذخیره ارزی است.
– اعضای هیأت امنا براساس اساسنامه صندوق، عبارتند از:
- رییس جمهور
- رییس سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور (دبیر هیأت امنا)
- وزیر امور اقتصادی و دارایی
- وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی
- وزیر نفت
- رییس کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران
- رییس اتاق بازرگانی صنایع معادن و کشاورزی ایران به عنوان عضو ناظر و بدون حق رأی
- رییس اتاق تعاون جمهوری اسلامی ایران به عنوان عضو ناظر و بدون حق رأی
- دو نماینده از کمیسیون های اقتصادی و برنامه و بودجه و محاسبات به انتخاب مجلس شورای اسلامی
- دادستان کل کشور
– هیأت عامل، براساس مفاد اساسنامه و مصوبات هیأت امنا و با هدف اداره امور مربوط به صندوق، از ۵ نفر از افراد صاحب نظر و باتجربه در امور اقتصادی، حقوقی، مالی، بانکی و برنامه ریزی که دارای مدرک تحصیلی در مقطع کارشناسی ارشد هستند؛ توسط هیأت امنا انتخاب و با حکم رییس جمهور منصوب می شوند.
ازجمله وظایفی که بر عهده رییس سازمان صندوق توسعه ملی است،می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- پیشنهاد فعالیت های مورد قبول و دارای اولویت به هیأت امنا، در رابطه با پرداخت تسهیلات مرتبط با بخش ها و زیر بخش های تولیدی و خدماتی که احتمال بازدهی بالا از آن ها می رود.
- پیشنهاد فرصت های سرمایه گذاری در بازار های پولی و مالی بین المللی و داخلی
- ارایه پیشنهاد به هیأت امنا در رابطه با نظامنامه ها و شرایط و نحوه اعطای تسهیلات
- انعقاد قرارداد مشاوره با یک متخصص معتبر بین المللی که در امور سرمایه گذاری ومهندسی مالیفعالیت می کند.
- بهبود و ارتقای عملکرد صندوق توسعه ملی
چرا صندوق ذخیره ارزی در کشور تشکیل شد؟
با توجه به نوسانات قیمت نفت در بازار بین المللی و تأثیر آن بر عملکرد دولت، ضرورت تشکیل یک حساب پس انداز برای بهره مندی نسل های آینده از مواهب طبیعی کشور احساس شد. بنابراین این صندوق برای حمایت از نسل های آینده و بهره مندی در شرایط بحرانی تشکیل شد.
دولت در چه صورتی می تواند از صندوق توسعه ملی استفاده کند؟
با توجه به سیاست های تعریف شده در برنامه سوم و چهارم توسعه اقتصادی، دولت زمانی می تواند از حساب ذخیره ارزی استفاده نماید که درآمد ارزی حاصل از صادرات نفت خام نسبت به ارقام پیش بینی شده کاهش یابد. البته توجه به این نکته حایز اهمیت است که دولت برای تأمین کسری ناشی از درآمد غیرنفتی که در بودجه عمومی به تصویب رسیده است، نمیتواند از این حساب استفاده کند.
با چه اهدافی می توان از صندوق ذخیره ارزی استفاده کرد؟
- ایجاد ثبات در میزان درآمدهای ناشی از فروش نفت و مشتقات آن
- تبدیل دارایی های ناشی از فروش نفت خام به انواع ذخایر ارزی
- توسعه فعالیت های تولیدی و سرمایه گذاری از طریق تأمین قسمتی از سرمایه مورد نیاز این طرح ها
کدام یک از فعالیت های تولیدی، امکان بهره مندی از صندوق ذخیره ارزی را دارند؟
با توجه به این امر که فعالیت های تولیدی، به نوعی بازوهای محرک فعالیت های اقتصادی در جامعه به حساب می آیند، حمایت از این بخش اقتصاد بسیار مهم است. زیرا به طور مستقیم بر اشتغال زایی تأثیرگذار است و می تواند موجب ارزآوری بیش تر در کشور شود.
بنابراین، اگر شما دریکی از زمینه های صنعت، معدن، کشاورزی، حمل و نقل، خدمات فنی و مهندسی، خدمات گردشگری و فناوری اطلاعات، کسب و کاری مولد دارید که با استاندارهای بین المللی همخوانی دارد و امکان صادرات آن ها وجود دارد، می توانید از تسهیلات ذخیره ارزی استفاده نمایید.
اگر کسب و کار شما جز مواردی است که می تواند از منابع حساب ذخیره ارزی برای پیشبرد تولیدات و خدماتش بهره ببرد، برای گرفتن تسهیلات باید گام های زیر را طی نمایید:
- مراجعه به یکی از شعب بانک ملی و یا بانک ملت و ارایه تقاضانامه مبنی بر دریافت تسهیلات ارزی
- ارایه وثیقه مربوط به تسهیلات به واحد کارشناسی مدیریت شعب
- موافقت مدیریت شعبه بانک و ارایه درخواست شما به اداره کل اعتبارات
- تهیه گزارش کارشناسی از سوی اداره کل اعتبارات پس از اخذ تأییدیه قیمت و نوع ماشین آلات، از شرکت های بازرسی کننده مجاز و یا گمرکات کشور
- اخذ مجوز از وزارتخانه مرتبط با فعالیت تولیدی و یا خدماتی، توسط مشتریان
- صدور مصوبه توسط هیأت مدیره بانک عامل
- صدور اعلامیه مسدودی ارز توسط واحد کارشناسی تأمین ارز طرح های مورد بررسی، توسط اداره کل خارجه
- انعقاد قرارداد مشارکت مدنی، بین مشتری و شعبه
- تهیه اوراق ثبت سفارش بازرگانی و ارایه آن به اداره عملیات ارزی جهت ممهور شدن به مهر تخصیص ارز از محل حساب ذخیره ارزی
- گشایش اعتبار اسنادی
