قبل از بررسی، یک مرور کلی بر تعریف و مفهوم نسبت P/E می کنیم. نسبت P/E از تقسیم کردن قیمت سهم(price) بر سود هر سهم (Earning) به دست می آید. P/E شرکت های بورسی یک نسبت مالی معتبر و معروف است که توسط تحلیلگران مالی بسیار استفاده می شود ولی باید به خاطر داشته باشید که این نسبت نمی تواند به عنوان معیاری مستقل برای خریدوفروش استفاده شود. در این مقاله سعی میکنیم به این سوال پاسخ دهیم که نسبت P/E بازار چیست ؟
اگر اطلاعات شما در خصوص نسبت P/E اندک است توصیه می کنیم حتماً مقاله” نسبت P/E چیست؟ هر چیزی که باید درباره نسبت P/E بدانید ” را مطالعه نمایید.
حدود P/E بازار ایران چقدر است و رابطه آن با سود بانکی
P/E شرکت های بورسی در ایران معمولاً حدود ۴ -۶ هست. علت آن هم سود بانکی در ایران هست که حدود ۲۰% است. پس P/E بانک ۵ است. اما نکته ای که مهم است عدم وجود ریسک در این سود است. یعنی اگر P/E شرکتی ۵ باشد و انتظار تغییری در سود آن شرکت نداشته باشیم، یک سرمایه گذار قطعاً بانک را انتخاب می کند. زیرا شرکت های بورسی دارای ریسک هستند. این شرایط در سایر کشورها با نرخ سود بدون ریسک کاملاً متفاوت است. برای مثال در آمریکا با سود بدون ریسک ۴% ( P/E = 25 ) یک سهم با سود سالانه ۱۰% (P/E =10) بسیار جذاب است (اکثر سهم های آمریکا با P/E 15 تا ۲۵ معامله می شود) درصورتی که همان شرکت در ایران حداقل باید ۵۰% افت قیمت را تجربه کند تا بازدهی آن با بانک برابر شود. پس هرچه قدر سود بانکی ( سود بدون ریسک ) کم تر باشد، P/E بازار سرمایه به اعداد بالاتری صعود می کند.
در بورس ایران یکی از روش های بررسی وضعیت شاخص کل بازار، بررسی P/E کل شرکت های بورسی است. در تاریخ بورس ایران P/E کل بازار ایران در سال ۸۴ نزدیک به انتخابات ریاست جمهوری به عدد ۲٫۸۸ رسید و در سال ۹۷ بعضاً کمی بالاتر از ۱۱ هم برای مدتی قرار گرفت. اما کارشناسان مالی برای بورس ایران عدد ۶ را P/E تعادلی و منطقی بازار بورس می دانند. یعنی اعتقاد دارند که P/E کل بازار حدود ۶ نوسان خواهد کرد و درصورتی که خیلی از این عدد فاصله بگیرد، با افزایش و کاهش قیمت سهم های بازار و یا تعدیل سود آن ها، این عدد به سمت ۶ حرکت خواهد کرد.
چرا P/E نمی تواند تنها مبنای تصمیم گیری یک معامله گر باشد؟
می دانیم که هرچقدر P/E یک شرکت کمتر باشد، بازدهی آن بیشتر خواهد بود. پس:
به چه دلیل P/E یک شرکت در یک گروه مشخص از P/E یک شرکت دیگر در همان گروه صنعتی کمتر است اما بازهم معامله گران به خرید شرکت با P/E بالاتر ادامه می دهند؟
چرا پس P/Eبعضی شرکت ها کمتر از ۴ یا ۳ بوده ولی کسی سهام آن ها را نمی خرد؟
مگر معامله گران همواره به دنبال سهام با سود بیشتر نیستند؟
در جواب باید پاسخ داد که: بله، تمام افراد به دنبال شرکت هایی هستند که سود بیشتری می دهند و قیمت سهام شرکت ها در طولانی مدت متناسب با سود آن هاست. اما پایین بودن P/E یک شرکت در یک زمان نشان می دهد که معامله گران معتقدند که آن شرکت در آینده با کاهش سود مواجه خواهد شد و P/E آن افزایش پیدا خواهد کرد. ولی اگر شرکت بتواند آن سود را تداوم بخشد و برای سال های بعدی آن را تحقق بخشد، بازار شروع به خرید آن سهم می کند و باعث افزایش قیمت و افزایش P/E آن سهم خواهد شد. معمولاً سهم هایی که در یک دوره با فروش دارایی های خود، سود غیرعملیاتی بالا می سازند، P/E آن ها به زیر ۵ افت می کند. ولی معامله گران حرفه ای این سود را از سود عملیاتی تشخیص داده و از خرید سهم خودداری می کنند. پس P/E را می توان به عنوان معیاری بر خوش بینی و بدبینی معامله گران نسبت به آینده بازار عمل کند. یعنی وقتی افراد نسبت به آینده بازار سهام بدبین هستند P/E بازار به زیر ۵ افت می کند(در دوران تحریم P/E بازار را بیشتر تحلیلگران ۴ در نظر می گیرند) و زمانی که نسبت به آینده بازار خوش بین باشند، P/E آن رشد می کند(مانند توافق های بعد از تحریم که باعث رشد قیمت سهم ها می شود).
تهیه و تنظیم: خشایار بدیعی
