در ابتدا باید این نکته را خاطر نشان کنم که میانگین کم کردن با خرید پله‌ای بسیار متفاوت است. زیرا میانگین کم کردن زمانی اتفاق می‌افتد که قیمت سهم در حال افت و حد ضرر شما فعال شده باشد. فعال شدن حد ضرر به این معنا است که تحلیل انجام شده نادرست بوده و قیمت سهم نه تنها رشد نکرده بلکه کاهش هم داشته است. متاسفانه بسیاری از سرمایه گذاران به امید اینکه روزی قیمت سهم دوباره رشد می‌کند و آنها از زیان خارج می‌شوند سهم‌شان را همچنان نگه می‌دارند. پس می‌توان این طور نتیجه گرفت که با فعال شدن حد ضرر باید از سهم بیرون بیایید و در قیمت‌های پایین‌تر – آن هم در صورت داشتن شرایط بنیادی خوب – وارد سهم شوید. در این مقاله به سراغ پاسخ این پرسش می‌رویم که چه زمانی باید میانگین خریدمان را کم کنیم؟ با خانه سرمایه، همراه باشید.
میانگین کم کردن در بورس چیست؟
معامله‌گران حرفه‌ای بازار قبل از ثبت سفارش خرید، ابتدا سهام موردنظر را بر اساس تجزیه و تحلیل بنیادی مورد بررسی قرار می‌دهند. در صورتیکه این سهم از نظر ارزش ذاتی ارزشمند باشد، خرید خود را نهایی می‌کنند. اما در برخی مواقع به دلایل مختلفی همچون شرایط بازار و اخبار سیاسی و اقتصادی کشور، سهام مذکور با وجود ارزشمند بودن دچار افت قیمت شده و روند نزولی پیدا می‌کند.
در این شرایط برخی معامله‌گران از استراتژی میانگین کم کردن در بورس (Averaging Down) استفاده کرده و با وجود کاهش قیمت به خرید سهام ادامه می‌دهند، که در نتیجه آن، متوسط قیمت خرید هر سهم نیز کاهش پیدا می‌کند. با وجود اینکه ممکن است در این شرایط معامله‌گر متحمل ضرر و زیان شود، اما از طرف دیگر، هم‌زمان با شروع مجدد روند صعودی بازار، سهام این گروه از معامله‌گران زودتر از سایرین وارد سود خواهد شد. به این ترتیب، به این روش معامله، میانگین کم کردن در بورس گفته می‌شود.
روش میانگین کم کردن در بورس
استراتژی میانگین کم کردن در بورس به شما کمک می‌کند تا در فاز نزولی بازار، سهمی را که از نظر بنیادی ارزشمند است را با قیمت پایین خریداری کنید تا با خروج بازار از فاز اصلاحی، سود کسب کنید. معامله‌گران حرفه‌ای در هنگام بکارگیری استراتژی میانگین کم کردن در بورس، از فرمول‌ها و روش‌های مختلفی استفاده می‌کنند. یکی از روش‌های محبوب میانگین کم کردن در بورس روش مارتینگل است.
مارتینگل به عنوان یک روش میانگین کم کردن در بورس، در ابتدا توسط یک فرد آمریکایی معرفی شد. در روش مارتینگل، ابتدا سرمایه‌ای را که در برای خرید یک سهم کنار گذاشته‌اید را به بخش‌های نامساوی که توان عدد 2 هستند تقسیم کنید. سپس هم‌زمان با نزولی شدن روند قیمت سهم مدنظر، بر اساس این ضرایب، در قیمت‌های مختلف، اقدام به خرید سهم کنید. برای درک بهتر این روش به مثال زیر توجه کنید.
سناریویی را در نظر بگیرید که در آن شما یک عدد سهم را با قیمت 100 تومان خریداری می‌کنید. اما هم‌زمان با شروع روند نزولی بازار سهم خریداری شده دچار 5 درصد افت قیمت شده و ارزش آن به 95 تومان می‌رسد. بر اساس این فرمول میانگین‌گیری در بورس، در این شرایط اگر سهام خریداری شده از نظر ارزش ذاتی ارزشمند باشد، می‌توانید به‌جای توقف خرید سهم جدید، دو برابر مقدار اولیه خرید انجام دهید. در نتیجه از آنجاییکه در مرحله اول یک سهم خرید کرده‌اید، اکنون باید دو برابر آن یعنی دو سهم دیگر خریداری کنید. به این ترتیب با بگارگیری این استراتژی، می‌توانید میانگین قیمت سهم‌های خریداری شده را کاهش دهید.
چه زمانی از اقدام به میانگین کم کردن در بورس میکنیم؟
استراتژی میانگین کم کردن در بورس همان اندازه گه می‌تواند در آینده باعث کسب سود معامله‌گر شود، ممکن است در شرایطی باعث ضرر بیشتر وی شود. در واقع در وهله اول باید سهم مدنظر از نظر ارزش ذاتی و معیارهای تجزیه و تحلیل بنیادی مورد بررسی قرار دهید. چراکه ممکن است بازار در یک بازه زمانی کوتاه در مورد ارزش یک سهم دچار اشتباه شده و قیمت روند نزولی پیدا کند. اگر این سهم از نظر فنی ارزشمند باشد پس از مدتی روند معکوس شده و مجدداً قیمت به جایگاه اصلی خود بازمی‌گردد.
در نتیجه بکار گیری روش میانگین کم کردن در بورس، تنها برای سهم‌هایی که بر اساس تجزیه و تجلیل فنی و بنیادی آنها را خریداری کرده باشید مجاز است. چراکه این گروه از سهم‌ها به طور ذاتی ارزشمند بوده و به احتمال زیاد در آینده نزدیک مجدد رشد خواهند کرد. در غیر این صورت، اگر بدون توجه به تحلیل بنیادی سهمی را خریداری کرده و در زمان افت قیمت این سهم، از استراتژی کم کردن میانگین استفاده کنید؛ نه‌تنها در آینده سودی به دست نمی‌آید؛ بلکه متحمل ضرر و زیان سنگین‌تری نیز خواهید شد.
چه زمانی باید میانگین خریدمان را کم کنیم؟
در مورد زمان و قیمت مناسب برای کم کردن میانگین باید نکته‌های زیر را در نظر گرفت:
۱- ارزش ذاتی سهم چقدر است؟
۲ – حمایت معتبر سهم چه قیمتی است؟
۳ – آیا صنعتی که سهم در آن قرار گرفته، مورد توجه بازار است یا خیر؟
۴ – کف بنیادی سهم کجا است؟
برای فهم بهتر، مطلب را با یک مثال ادامه می‌دهیم. تصور کنید ما سهمی خریدیم که به نظرمان در گزارش ۱۲ ماهه می‌تواند تعدیل مثبت بدهد. همچنین، ثبات نرخ‌های فعلی منجر به تعدیل مثبت در گزارش ۳ ماهه نیز می‌شود. قیمت فعلی سهم ۲۹۰ تومان است و برای خرید، معقول به نظر می‌رسد. بعد از گذشت دو هفته از ورود به سهم، قیمت آن به ۲۶۵ تومان افت می‌کند. حالا سوال این است که آیا باید میانگین را کم کنیم؟
باید توجه کنید که اگر کف بنیادی دقیق و مطمئنی برای سهم ندارید نیمی از خرید را انجام دهید و الباقی را برای میانگین‌گیری احتمالی نگهداری کنید. اگر قیمت بالا رفت که سود کردید. اما اگر افت کرد، هم استرس کمتری دارید و هم امکان میانگین‌گیری وجود دارد. میانگین‌گیری حتما باید با در نظر گرفتن نسبت قیمت به درآمد و همچنین کف بنیادی سهم انجام شود. با فرض خرید در ۲۹۰ و اینکه کف بنیادی سهم ۲۲۰ تومان است، خرید در ۲۶۵ تومان کار درستی نیست. چون اگر قیمت ۲ روز مثبت باشد به محدوده خرید شما برمی‌گردد، اما اگر بخواهد تا کف بنیادی حرکت کند خرید در ۲۶۵ تومان زیان دیگری به شما وارد خواهد کرد.
فرض کنیم این سهم در یک گروه با نسبت قیمت به درآمد ۴٫۵ قرار گرفته و ۶۰ تومان هم سود دارد. بنابراین، نسبت ۴ یعنی قیمت ۲۴۰ تومان از جهتی به کف بنیادی ۲۲۰ نزدیک است و از نسبت قیمت به درآمد گروه هم کمتر است. در نتیجه، خرید در ۲۴۰ به این دو دلیل توجیه خواهد داشت. اما خرید در ۲۶۵ به دلیل دور بودن از کف بنیادی و برابری با نسبت قیمت به درآمد گروه، منطقی نخواهد بود.
نتیجه بحث بالا این است که پس از تعیین مولفه‌های درست برای خرید سهم و طی کردن دقیق فرآیند انتخاب، بررسی و تصمیم‌گیری در مورد سهم، اگر قیمت از کف بنیادی دور است نیمی از خرید را انجام دهید. بعد اگر افت کرد، در جایی که سهم، نسبت قیمت به درآمد کمتری از گروه داشت و به کف بنیادی نزدیک شده بود، میانگین بگیرید. اما اگر قیمت به کف بنیادی نزدیک است می‌توانید کل خرید را هم انجام دهید.
امیدوارم به طور کامل با فرایند میانگین کم کردن اشنا شده باشید. در شرایط امروز بازار سرمایه، بسیاری از سهم‌ها نزدیک به ارزش ذاتی و کف بنیادی خود معامله می‌شوند و دارای p/eهای معقولی هستند. بنابراین با بررسی سهم مورد نظر خودتان از نظر بنیادی و تکنیکالی می‌توانید با دید میان مدت، میانگین خریدتان را کم کنید. همیشه به یاد داشته باشید که معامله گر خوب، معامله گری با نظم و انضباط است.
مقایسه میانگین کم کردن با خرید پله‌ای
در نگاه اول دو روش میانگین کم کردن و خرید پله‌ای با یکدیگر شباهت بسیار بالایی دارند، اما این دو روش در زمان خرید با یکدیگر تفاوت اساسی پیدا می‌کنند. در واقع خرید پله‌ای که به عنوان خرید مرحله به مرحله نیز شناخته می‌شود، روشی است که معامله‌گر از آن به منظور جبران ضرر استفاده می‌کند. در واقع در این روش بخشی از سرمایه را برای خرید سهم در یک روز استفاده شده و مابقی سرمایه برای مقاطع زمانی بعدی کنار گذاشته شود.
از آنجاییکه ممکن است در فاصله زمانی خرید اول و دوم، سهام مدنظر دچار رشد یا افت قیمت شود؛ خرید پله‌ای در هر دو روند صعودی و نزولی قیمت سهام انجام می‌شود. از خرید پله‌ای به عنوان روشی برای جبران ضرر استفاده می‌شود. توجه داشته باشید که جبران ضرر با کاهش ریسک متفاوت بوده و در صورت به‌کارگیری اشتباه استراتژی خرید پله‌ای، ریسک سرمایه‌گذاری شما افزایش پیدا خواهد کرد.
اما در مقابل همان‌طور که اشاره شد روش میانگین کم کردن در بورس تنها برای سهم‌های ارزشمند کاربرد دارد. در نتیجه معامله‌گر از ارزشمند بودن سهام خود اطمینان دارد؛ بنابراین با خرید سهم در زمان افت قیمت می‌تواند تعداد سهم‌های خود را افزایش و میانگین قیمت سهام خود را کاهش داده و به دنبال آن نسبت به رشد مجدد قیمت‌ها و کسب سود در آینده نزدیک اطمینان داشته باشد.
نکات کلیدی در به‌کارگیری روش میانگین کم کردن در بورس
روش میانگین کم کردن در بورس نیز درست مانند سایر استراتژی‌های مالی و سرمایه‌گذاری باید در شرایط درست استفاده شود، چراکه در غیر این صورت نه‌تنها کارایی ندارد؛ بلکه ممکن است باعث افزایش ضرر و زیان نیز می‌شود. قبل از به‌کارگیری روش میانگین کم کردن در بورس شرایط زیر را در نظر داشته باشید.
- سهام مدنظر از نظر فنی و بنیادی ارزشمند باشد.
- سهام مدنظر در آینده پتانسیل رشد داشته باشد.
- بر اساس تجزیه و تحلیل تکنیکال، نقاط حمایتی سهام مدنظر را بررسی کنید.
- قبل از به‌کارگیری این روش، از نقاط حمایتی و ارزش سهام مطمئن شوید.
- تنها در روند تعادلی بازار به کم کردن میانگین اقدام کنید.
- میانگین کم کردن قیمت خرید سهام مدنظر را تنها در سه مرحله انجام دهید.
