شما فقط یک انسان هستید و داشتن احساسات قوی خوب است! اما در وهله اول باید به خاطر داشته باشید که چرا وارد مسیر سرمایه گذاری شده اید. هیچ وقت فراموش نکنید که بهترین سرمایه گذاری که می توانید انجام دهید، ممکن است لزوما پرتفوی فعلی شما نباشد. شرایط یکسال اخیر بازار سهام را درنظر بگیرید؛ بسیار ترسناک بود! فعالیت در بازار طی این مدت بسیار سخت بود و شما آرامش خودتان را حفظ کردید. شاخص کل بورس در عرض 9 ماه بیش از 40 درصد از ارزش خود را از دست داد و سپس در اوایل آخرین فصل از بهار بازار شروع به بازگشت نمود. 5 راهکار برای سرمایه گذاری در بازار پر ریسک را در اینجا به شما می گوییم.
سرمایه گذاران حرفه ای در مورد آنچه که در دوران رکود بازار سهام و همه گیری ویروس کرونا اتفاق خواهد افتاد، نظرات متفاوتی مطرح می کردند؛ اما نبود اجماع نظر آرامش بخش نیست! در مقایسه با ریزش های سال های 87 و 92 نیز شرایط بسیار ناپایداتر به نظر می رسید. بزرگ ترین سوال سرمایه گذاران در چنین شرایطی این است که باید چه کار کنند؟! در ادامه مطلب 5 راهکار برای سرمایه گذاری در بازار پر ریسک یا بازارهای ریزشی مطرح کرده ایم.
1. به خودتان استراحت بدهید
این واقعیت که شما احساس ترس و عدم اطمینان دارید طبیعی است. باز هم تکرار می کنیم، شما یک انسان هستید. بنابراین قدم اول این است که تمام احساسات ناشی از ریزش بازار و اخبار منفی را کاملا احساس کنید. فقط چند دقیقه به اخبار توجه کنید، چطور می توانید نترسید؟ یکی از 5 راهکار برای سرمایه گذاری به صورت کلی کنترل احساسات به بهترین شیوه است.
البته می دانیم که شروع یک گفتگوی تخصصی سرمایه گذاری با صحبت کردن در مورد احساسات کمی عجیب است. ما به گونه ای آموزش دیده ایم که فکر می کنیم سروکار داشتن با پول یعنی ماشین حساب و صفحات اکسل، اما پول چیزی فراتر از این است. در واقع زمانی که می ترسیم، ترس به چیزی عمیق تر از تغییرات اعداد روی صفحه مانیتور اشاره می کند. آن چیزی که ما واقعا نگرانش هستیم پرداخت وام مسکن، فرستادن فرزندانمان به دانشگاه یا تمام شدن پس اندازمان در دوران بازنشستگی است.
وقتی در مورد بازارها صحبت می کنیم، در مورد اهداف، رویاها، ترس ها و امیدهای خود صحبت می کنیم. فکر کردن به پول ما را شب ها بیدار نگه می دارد و حتی این موضوع یکی از دلایل آن است که صبح از رختخواب بیرون می آییم. بنابراین قبل از آنکه به حقایق و ارقام برسیم، یک دقیقه زمان بگذارید تا با احساس ترس و عدم اطمینان از نتایج حرکت بعدی خود کنار بیایید. به خودتان استراحت بدهید چون یک انسان هستید. ما بدون احساس گناه یا عدم اطمینان در مورد احساساتمان هم به اندازه کافی کار می کنیم.
2. به خاطر بیاورید که چرا سرمایه گذاری می کنید
ما این گونه فرض می کنیم که شما بر اساس اصول حرفه ای تشکیل پرتفوی، یک سبد سرمایه گذاری برای خودتان تشکیل داده اید. این بدان معنا است که شما نه فقط در یک سهم، بلکه یک سبد متنوع شامل سهام و ابزارهای سرمایه گذاری مختلف (مثلا ETF) دارید. بنابراین هزینه های معاملاتی پایینی هم دارید چون نیازی به خرید و فروش های مکرر هیجانی نخواهید داشت.
همچنین درصدی از کل سرمایه را که مشخصا به خرید سهام (و نه سایر ابزار) اختصاص داده اید با اهداف بلندمدت و بازده میانگین سالانه مورد انتظار شما ارتباط مستقیمی دارد (شاید تشکیل چنین سبد سهامی کمی مشکل به نظر برسد اما اگر یک صندوق سرمایه گذاری دارای بازدهی و ریسک مناسب را هم انتخاب کنید، باید تمام جنبه های آن را بررسی نموده و با اهداف خود انطباق دهید). اگر با درنظر داشتن این اصول سرمایه گذاری کرده اید، بهترین کاری که در این شرایط می توانید انجام دهید این است که اهدافتان را به خودتان یاداوری کنید. مثلا از خودتان بپرسید که چرا در ابتدا این گونه سرمایه گذاری کردید؟
شاید بخواهید دلایل را بنویسید؛ بله ادامه دهید. این دلایل ممکن است مواردی نظیر گذراندن وقت بیشتری با فرزندانتان، امنیت مالی در دوران بازنشستگی یا کمک های بزرگ خیریه باشد. به هر حال هیچ پاسخ اشتباهی وجود ندارد؛ مگر آن که اصلا هدفی تعیین نکرده باشید و اگر هدفی ندارید، اکنون دقیقا زمان نوشتن است…
3. فرآیند سرمایه گذاری خود را بازبینی کنید
شاید شما سبد سرمایه گذاری خود را بر اساس داده های تاریخی بازار سهام انتخاب کرده باشید. آن داده ها این حقیقت بسیار مهم را نشان می دهند که بازارها در طول زمان دوره های صعودی و نزولی دارند. بررسی هر دوره ای از تاریخ بازار سهام به شما اطمینان می دهد که امکان بروز روندهای شدید غیرقابل پیش بینی همانند روند نزولی بازار سهام ایران در سال 1399، همیشه محتمل است.
بازار ترسناک عینا بخشی از این روندهای افراطی است. چون سهم هایی که طی چندین سال بازده مناسبی نصیب سرمایه گذاران کرده اند با این خطر مواجه می شوند که در کوتاه مدت کاهش قیمت قابل توجهی داشته باشند. تا زمانی که اهداف مالی شما یکسان بمانند، برنامه سرمایه گذاری دقیق و اصولی شما همچنان می تواند بهترین شانستان برای رسیدن به این اهداف باشد؛ مخصوصا وقتی که به شدت احساس ترس می کنید!
چیزی که قطعا بهترین شانس شما برای رسیدن به اهداف تعیین شده را نابود می کند، از بین بردن یک پرتفوی سرمایه گذاری منطقی و بهینه است که صرفا به دلیل اینکه روی کاغذ زیان دیده اید، از داشتن آن دارایی ها منصرف شده اید. البته امیداواریم در جریان ریزش بازار این کار را انجام نداده باشید! باید یاد بگیریم که بالا و پایین رفتن کاری است که بازار همیشه انجام می دهد. باور کنید امری طبیعی است…
هرچند می دانیم که بازه زمانی خاص و متفاوتی بود؛ اما به هر حال در دوره تورمی اقتصاد کشور، شیوع ویروس کرونا و با اتخاذ سیاست های نادرست در مدیریت بازار سهام، چنین وضعیتی به وجود آمد. با این حال تاکنون تمام دوره های ترسناک بازار سهام به یک شکل پایان یافته اند، آن ها متوقف شده اند! برای درک آن چیزی که فکر می کنیم به احتمال زیاد درست است، باید به مستندات محکم تاریخی تکیه کنیم.
بنابراین شاید ارزش این را داشته باشد که برخی از دوره های ترسناک تاریخ بازار سهام را با یکدیگر مرور کنیم.
-تصمیم مجلس برای واقعی کردن نرخ خوراک پتروشیمی ها – سال 92
-برنده شدن دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده – سال 95
-ترور سردار سلیمانی – سال 98
با نگاه به گذشته ممکن است متوجه الگویی شویم. الگویی که می تواند در ذهن هر سرمایه گذار باتجربه تداعی شود این است که هر بار که فکر می کردیم همه چیز ممکن است برای همیشه تغییر نموده و فرآیند سرمایه گذاری را مختل کند، اما این طور نشد! وقتی به مستندات محکم تاریخی اشاره می کنیم، منظور ما دقیقا همین داده های تاریخی است. درست است، شاید شما در جریان این ریزش بازار هم فکر می کردید که این زمان متفاوتی است و شاید از الگوی تاریخی خود پیروی نکند، اما ثابت شد که همان وضعیت بود.
4. در قایق نجات خود بمانید!
درک می کنیم که شاید در نگاه اول چنین توصیه ای نامطلوب به نظر برسد. در بوته ها صدای خش خش وجود دارد، شما در منطقه خرس گریزلی هستید و همراهتان به شما می گوید: احتمالاً فقط یک پرنده است، فراموشش کن! این گفته خیلی آرامش بخش نیست. اما همان گونه که فرار از خرس گریزلی کارساز نیست، فرار راهکار مناسبی برای مقابله با بازار ترسناک نیست. آن چیزی که شما در این شرایط به آن نیاز دارید، داشتن یک برنامه (پلن) سرمایه گذاری است. اما صبر کنید، شما قبلا این کار را انجام داده اید. به یاد آوردید؟ تمام این برنامه بر اساس اهداف شما ساخته شده است. بنابراین تا زمانی که اهداف تغییر نکرده اند، دلیلی برای تغییر برنامه سرمایه گذاری شما وجود ندارد.
سرمایه گذاران بزرگ و حرفه ای زمانی برنامه و ترکیب دارایی های خود را ارزیابی می دهند که اهدافشان تغییر کرده باشد، نه اینکه شرایط بازار عوض شده باشد. بنابراین هرچند که این پاسخ رضایت بخشی برای شما نباشد، اما تنها کاری که باید در جریان یک بازار ترسناک انجام دهید، این است که فقط به سبد سرمایه گذاری و برنامه خود پایبند باشید. شاید احساس کنید که با این رویکرد در یک قایق نجات قرار گرفته اید که توسط طوفان احاطه شده است اما بدانید که شما پیش از وقوع طوفان تمرینات مخصوص شرایط فوق العاده را انجام داده اید. به هر حال شما آماده این کار هستید و این یک صرفا یک تمرین نیست؛ شما می دانید و به بهترین نحو ممکن برنامه خود را متناسب با شرایط پیاده سازی کنید.
5. کار دیگری انجام دهید
در چنین مواقعی اغلب افراد به شدت مایل به انجام کاری هستند. به طور طبیعی زمانی که سبد سرمایه گذاری در زیان است نمی توانیم فقط یک جا بنشینیم، می خواهیم کاری انجام دهیم. اگر شما هم چنین احساسی دارید، به خودتان کاری محول کنید و آن را انجام دهید. فهرستی از مواردی که کنترل کاملی روی آن ها دارید تهیه کنید که تا حدی حس خوب کوچکی از اینکه روی این موارد کنترل دارید در شما ایجاد شود. این لیست می تواند شامل انجام معاملات نوسان گیری با حجم معاملاتی بسیار کم، پیاده روی، رفتن به دامان طبیعت، خواندن کتاب جدید، تماس با عزیزان یا دوستانتان باشد. در قدرت این گام واقعا نمی توان مبالغه کرد. هر زمان که ذهن شما درگیر یک چرخه نگرانی در مورد بازار می شود، با این انرژی مقابله نکنید. در عوض مسیر این فرآیند ذهنی را عوض کنید.
توصیه آخر
ما می دانیم که چنین توصیه هایی برای شما احساس رضایت به وجود نمی آورد، زیرا ما شدیدا به دنبال اطمینان خاطر و کنترل امور هستیم. اما واقعیت این است که بعد از اینکه فکر می کنیم، تمام شرایط درنظر داشته و بررسی کرده ایم هنوز توده ای از ناشناخته ها باقی مانده است. در نهایت تنها کاری که ما می توانیم انجام دهیم این است که چیزی را که می توانیم کنترل کنیم و یاد بگیریم آنچه را که نمی توانیم کنترل کنیم بپذیریم. شاید زمانی که این مسائل را درنظر می گیریم، نقل قول وینستون چرچیل در مورد دموکراسی در ذهن ما تداعی شود:
«به واقع دموکراسی بدترین شیوه حکومت است، البته به جز بقیه شیوه ها که هر از گاهی امتحان شده اند.»
ما ادعا نمی کنیم که این 5 راهکار برای سرمایه گذاری راهنمای کامل و موثر در مواجهه با بازارهای ترسناک است اما این بهتر از هر کاری است که در حال حاضر می توانیم انجام دهیم.
