قطعأ تا به حال با مفهوم سود و جریان نقدی روبه‌رو شده‌اید. آیا با مفهوم دقیق این دو واژه آشنایی دارید؟ آیا می‌دانید که این دو واژه در چه زمانی و در چه موقعیتی کابرد دارند؟ آیا می‌دانید که این دو واژه دارای ماهیت متفاوتی هستند که صاحبان مشاغل با آن‌ها سروکار دارند؟ اگر جواب سؤالات بالا را نمی‌دانید، بنابراین با ما همراه باشید تا با جزییات این دو مفهوم آشنا شوید و تفاوتی که بین سود و جریان نقدی وجود دارد را بهتر درک کنید.
سود (Profit) چیست؟
سود Profit یکی از معیارهای مورد توجه مالی است که محاسبه و بررسی آن برای در نظر گرفتن روند مالی شرکت‌ها و کسب و کارها بسیار حایز اهمیت است. این معیار مالی بسیار مهم، بیانگر پولی است که پس از کسر هزینه‌ها از درآمد حاصله شرکت‌ها به دست می‌آید.
به این نکته توجه نمایید که Profit انواع مختلفی دارد و در صورت‌های مالی با عناوین متفاوتی معرفی و شناسایی می‌شوند. در ادامه شما را با انواع این مفهوم بیش‌تر آشنا میکنیم.
- سود ناخالص (Gross Profit)
- سود عملیاتی (Operating Profit)
- سود خالص (Net Income)
- حاشیه سود (Margin)
- EPS (Earnings Per Share)
- DPS (Dividend Per Share)
- (P/E (Price / Earning per share
1) سود ناخالص (GROSS PROFIT)
Gross Profit، در صورتی به دست می‌آید که بهای تمام شده کالاهای فروش رفته در یک شرکت را از درآمد حاصله آن شرکت طی یک بازه زمانی مشخص کسر کنیم و به ما کمک می‌کند تا کارآمدی یک شرکت در استفاده از نیروی کار و تجهیزاتش را بررسی نماییم.
این مفهوم، در صورت سودوزیان شرکت وجود دارد و می‌توان آن را از طریق فرمول زیر محاسبه کرد:
به این نکته توجه نمایید که سود ناخالص، فقط شامل هزینه‌های متغیر می‌شود. اما وقتی از هزینه‌های متغیر صحبت میکنیم، منظورمان چیست؟
هزینه‌هایی که با سطح خروجی و تولید نوسان می‌کنند را هزینه متغیر می‌گویند. مانند: مواد خام و اولیه، نیروی کار مستقیم (با این فرض که ساعتی بوده یا به تعداد کالاهای خروجی وابسته باشند)، کارمزد کارکنان بخش فروش، تجهیزات استهلاک‌پذیر، لوازم مورد نیاز برای کارخانه، هزینه‌های مربوط به حمل و نقل و …
2) سود عملیاتی (Operating Profit)
سود عملیاتی، معیاری است که برای محاسبه Profit یک شرکت، با در نظر نگرفتن بهره و مالیات، به دست می‌آید. به همین دلیل به آن، درآمد پیش از پرداخت بهره و مالیات (EBIT) نیز گفته می‌شود. این مفهوم، به‌عنوان یک شاخص بسیار دقیق در مورد سودآفرینی بالقوه یک کسب‌وکار عمل می‌کند زیرا تمام فاکتورهای اضافه را از محاسبات حذف می‌نماید.
سود عملیاتی به صورت زیر محاسبه می‌شود:
- اگر سود عملیاتی یک شرکت مثبت باشد لزومأ به معنی سودآوری آن شرکت نیست، چرا که ممکن است سود بالقوه کلی شرکت را نشان دهد، بنابراین در واقع سودآوری را تضمین نمی‌‌کند.
- ممکن است شرکتی که بدهی زیادی دارد، شاهد سود عملیاتی مثبتی در صورت وضعیت مالی آن شرکت باشیم، درحالی که به‌طور همزمان دچار زیان خالص نیز است. در چنین وضعیتی ممکن است که سود عملیاتی وضعیت مالی شرکت را مثبت‌تر از سود خالص آن نشان دهد.
3) سود خالص (Net Income)
سود خالص (NI) به باقیمانده مجموع درآمدها پس از کسر هزینه‌های عملیاتی، مالی و مالیات گفته می‌شود. در واقع برای محاسبه سود خالص، همه هزینه‌ها از درآمدهای شرکت کسر می‌گردد.
به این نکته توجه نمایید که سـود خالـــص می‌تواند مثبت یا منفی باشد که در صورت منفی بودن به آن “زیان خالص” گفته می‌شود.
برای محاسبه سود خالص، از فرمول زیر استفاده می‌شود:
4) حاشیه سود (MARGIN)
حاشیه سود، یکی از نسبت‌های سودآوری است که از تقسیم سود (ناخالص، عملیاتی و خالص) بر درآمد یا فروش به دست می‌آید. این نسبت، به شکل درصدی بیان می‌شود و به عبارتی مشخص می‌کند که یک شرکت در ازای هر 100 میلیون تومان فروش (درآمد)، چند میلیون سود به دست می‌آورد.
حاشیه سود انواع مختلفی دارد که صورت زیر محاسبه می‌شوند:
- حاشیه سود ناخالص (GROSS PROFIT MARGIN):
- حاشیه سود عملیاتی (OPERATING PROFIT MARGIN):
- حاشیه سود خالص (NET PROFIT MARGIN):
5) EPS (Earnings per Share)
EPS، به معنای سودی است که به هر سهم تعلق می‌گیرد و یک معیار بنیادین در مورد میزان سودآوری شرکت به حساب می‌آید که مشخص می‌کند؛ سود هر سهم از شرکت، چه‌قدر است؟
برای محاسبه EPS، از فرمول زیر استفاده می‌شود:
DPS (Dividend Per Share) (6
DPS، سود تقسیمی هر سهم است که بیانگر مقداری از Profit شرکت است که به ازای هر سهم بین سهامداران تقسیم می‌شود. افزایش هر ساله در میزان DPS، حکایت از آن دارد که رشد درآمدهای شرکت پایدار است.
P/E ((Price / Earning per share (7
به نسبت P/E، نسبت “قیمت به درآمد” گفته می‌شود. در واقع این نسبت، بیانگر انتظارات سرمایه‌گذاران از بازدهی آینده یک دارایی است. و به معنی این است که یک سرمایه‌گذار به ازای هر ۱ ریال بازدهی که به دست می آورد، حاضر است چند ریال پرداخت کند.
جریان نقدی (Cash Flow)چیست؟
جریان نقدی، یک گردش نقدینگی است که بیانگر مقدار خالص پول نقد یا مشابه پول نقد است که به یک کسب‌وکار وارد و از آن خارج می‌شوند. Cash Flow، به ورود و خروج پول نقد و یا سایر دارایی‌های هم‌ارزش با پول نقد در انواع کسب و کارهای گوناگون و یا پروژه‌های مختلف اقتصادی اشاره دارد و غالبأ، دوره‌ی محاسبه کردن این جریان نقدینگی به یک طول مدت زمانی محدود اختصاص داده می‌شود.
انواع مختلف جریان نقدی
- جریان نقدی مثبت
- جریان نقدی منفی
1) جریان نقدی مثبت
به جریان نقدی مثبت، معمولأ “دارایی های قابل سرمایه‌گذاری” یا “منابع مالی” می‌گویند. زمانی که Cash Flow مثبت شود، حکایت از آن دارد که دارایی‌های نقدی یک شرکت در حال افزایش است و به این ترتیب، اجازه پرداخت بدهی‌ها، سرمایه‌گذاری مجدد در شرکت، بازگرداندن پول به سهامداران، پرداخت هزینه‌ها را می‌دهد. همین‌طور به وجود آوردن سوپاپ اطمینانی را در برابر چالش‌های مالی آینده فراهم می‌کند.
جریان نقدی مثبت برای یک کسب و کار موجب رونق بخشیدن به تمامی فعالیت‌ها می‌شود و با تأثیرات مثبتی که بر روند کلیه‌ی کارهای مالی شرکت می‌گذارد، این امکان را فراهم می‌نماید تا به میزان چشمگیری شاهد توسعه آن کسب و کار باشیم و به موازات آن، امکان حرکت کسب و کار به سمت یک روند پر بازده را فراهم می‌نماید.
2) جریان نقدی منفی
زمانی که Cash Flow منفی شود، حکایت از آن دارد که دارایی‌های نقدی شرکت در حال کاهش است. به این ترتیب، بسیاری از فرآیندهای اقتصادی دچار اختلال خواهد شد و در صورت ادامه‌دار شدن این روند، مجموعه شکست خواهد خورد.
به این نکته توجه نمایید، زمانی که از جریان نقدی خالص صحبت می‌شود، منظور درآمد خالص نیست. بلکه درآمد خالص شامل حساب‌های دریافتنی و سایر مواردی است که پولی برای آن دریافت نمی‌شود. اما از Cash Flow برای تعیین کیفیت درآمد شرکت استفاده می‌شود که حکایت ازآن دارد که میزان نقدشوندگی شرکت چه‌قدر است.
برای محاسبه Cash Flow از فرمول زیر استفاده می‌شود:
زمانی که از پول وارد شده یا درآمد صحبت می کنیم، منظورمان چیست؟
- حقوق و دستمزد (خالص و بعد از کسر مالیات)
- بازپرداخت مالیات
- درآمد حاصل از سود سپرده‌های بانکی یا سرمایه‌گذاری‌ها
- پاداش‌ها
- هدایا و کمک هزینه خرید
زمانی که از پول خارج شده یا هزینه ها و مخارج صحبت می کنیم، منظورمان چیست؟
هزینه‌ها را به دو دسته هزینه ثابت و هزینه متغیر تقسیم می‌شود.
هزینه‌های ثابت عبارتند از:
- اجاره بها و یا وام
- حق بیمه‌های پرداختی
- حمل و نقل
- خدمات رفاهی
- بدهی‌ها
- تلویزیون، تلفن، اینترنت، موبایل
- هزینه‌های پزشکی و درمانی
- غذا
هزینه‌های متغیر عبارتند از:
- هزینه‌های مربوط به سرگرمی و تفریح
- هزینه‌های مربوط به تعطیلات
- هزینه‌های مرتبط با لباس و مراقبت شخصی
جریان نقدی را چگونه محاسبه می کنند؟
Cash Flow صاحبان سهام و یک شرکت به صورت زیر محاسبه می‌شود:
استهلاک+ سودخالص= جریان نقد حسابداری
جریان نقد خروجی طی دوره- جریان نقد ورودی طی دوره= خالص جریان نقد صاحبان سهام
خالص جریان نقد بدهی‌ها+خالص جریان نقد صاحبان سهام= جریان نقد شرکت
آیا از اهمیت بررسی جریان نقدینگی آگاهی دارید؟
اهمیت Cash Flow آن جایی مشخص می‌شود که هر چه نوع کسب و کاری که انتخاب کرده‌ایم ایده‌آل باشد و جایگاه بسیار مناسب اقتصادی در کشور را به خود اختصاص دهد و سودآوری بالایی داشته باشد، اما اگر جریان نقدینگی هوشمندانه‌ای برای آن کسب و کار تعریف نشود، شاهد روند شتابان رشد آن کسب و کار نخواهیم بود. و با نادیده گرفتن اهمیت Cash Flow در فعالیت‌های اقتصادی پیش‌رو، بسیاری از زمینه‌های رشد و پیشرفت را از دست خواهیم داد.
تفاوت سود و جریان نقدینگی
با توجه به تعاریف و جزییاتی که به طور مفصل از دو مفهوم “سود” و “جریان نقدی” ارایه دادیم، می‌توان به این نکته رسید که بین این دو اصطلاح مهم و کاربردی تفاوت وجود دارد. اگر چه هر دو اصطلاحی هستند که در تحلیل کسب و کار و بررسی گزینه‌های سرمایه‌گذاری مورد استفاده قرار می‌گیرند و در بررسی وضعیت مالی یک شرکت بسیارحائز اهمیت هستند. زیرا اگر سود و جریان نقدی، یک کسب و کار هوشمندانه مدیریت شود و به جایگاه درستی دست یابد، نشانه‌ای از سلامت مالی آن مجموعه است و می‌تواند به عنوان راهگشایی برای سرمایه‌گذاران و صاحبان اصلی کسب‌وکارها لحاظ گردد تا موفقیت‌های چشمگیری را تجربه کنند.
