دیفای (Defi) چیست؟ هرآنچه که باید بدانید

دیفای (DeFi)، مخفف عبارت Decentralized Finance یا امور مالی غیرمتمرکز، به مجموعه‌ای از خدمات مالی اشاره دارد که بر پایۀ فناوری بلاکچین ارائه می‌شوند. این سیستم به کاربران اجازه می‌دهد بدون نیاز به واسطه‌هایی مثل بانک‌ها، اقدام به ذخیره، قرض‌دادن و حتی سرمایه‌گذاری پول خود کنند. دیفای با استفاده از قراردادهای هوشمند (Smart Contracts)، شفافیت و امنیت بیشتری نسبت به سیستم‌های سنتی مالی ارائه می‌دهد. در این مقاله توضیح می‌دهیم که دیفای چیست و همچنین با مفاهیم، کاربردها، مزایا و چالش‌های آن آشنا خواهید شد.

دیفای چیست؟

دیفای (DeFi) یا امور مالی غیرمتمرکز، به مجموعه‌ای از خدمات مالی اطلاق می‌شود که با استفاده از فناوری بلاکچین و قراردادهای هوشمند، به‌صورت غیرمتمرکز و بدون نیاز به واسطه‌های سنتی مثل بانک‌ها، ارائه می‌شوند. هدف اصلی دیفای این است که دسترسی به خدمات مالی را برای همگان ساده‌تر، شفاف‌تر و کم‌هزینه‌تر کند.

برخلاف سیستم‌های مالی سنتی که در آن بانک‌ها و نهادهای متمرکز وظیفه مدیریت پول و تراکنش‌ها را بر عهده دارند، در دیفای، تمامی فعالیت‌ها از طریق کدهای برنامه‌نویسی و الگوریتم‌های مشخص انجام می‌شود.

تفاوت امور مالی متمرکز (CeFi) و غیرمتمرکز (DeFi)

در بخش قبل تعریف کردیم که دیفای چیست و در این قسمت لازم است بر نقاط تفاوتش با سی‌فای انگشت تأکید بگذاریم. سیستم مالی متمرکز (CeFi)، نهادهای مرکزی مثل بانک‌ها، شرکت‌های مالی یا موسسات اعتباری در نقش واسطه عمل می‌کنند. این واسطه‌ها کنترل کاملی بر دارایی‌ها و تراکنش‌های کاربران دارند و تصمیم‌گیری‌ها توسط آن‌ها انجام می‌شود. اما در دیفای، واسطه‌ها حذف شده و کاربران کنترل مستقیم دارایی‌های خود را بر عهده دارند. مهم‌ترین تفاوت‌های این دو سیستم عبارتند از:

• کنترل دارایی‌ها: در CeFi، دارایی‌ها در اختیار بانک یا موسسه مالی است، اما در DeFi، کاربر مالک و مدیر دارایی خود است.
• شفافیت: تراکنش‌های CeFi معمولاً غیرشفاف است، اما در DeFi، همه تراکنش‌ها در بلاکچین ثبت و برای همگان قابل مشاهده است.
• دسترسی: خدمات CeFi به زیرساخت‌های بانکی نیاز دارد، اما DeFi تنها به اینترنت و یک کیف پول دیجیتال نیازمند است.

تاریخچه و تکامل دیفای

حالا می‌دانید که دیفای چیست و چه تفاوتی با سیستم‌های مالی سنتی و متمرکز دارد. در اینجا لازم است مختصری از تاریخچه و تکامل دیفای را توضیح دهیم. دیفای از اوایل دهه 2010 و با ظهور بیت‌کوین و فناوری بلاکچین آغاز شد. بیت‌کوین به‌عنوان اولین ارز دیجیتال غیرمتمرکز، ایدۀ حذف واسطه‌ها را مطرح کرد، اما دیفای پا را فراتر گذاشت و ابزارهای پیشرفته‌تری برای مدیریت مالی ارائه داد. در ادامه تحولات دیفای در گذر تاریخ را به اختصار با هم مرور خواهیم کرد:

• 2015: با معرفی اتریوم و فناوری قراردادهای هوشمند، امکان ایجاد برنامه‌های مالی غیرمتمرکز فراهم شد.
• 2017: مفهوم دیفای با پروژه‌هایی مانند MakerDAO و Compound شکل جدی‌تری به خود گرفت.
• 2020: سال اوج‌گیری دیفای که به دلیل رشد سریع پروژه‌ها و حجم تراکنش‌های مالی به «تابستان دیفای» معروف شد.

دیفای اکنون به یکی از سریع‌ترین بخش‌های در حال رشد در دنیای فناوری تبدیل شده و پتانسیل تغییر کامل نظام مالی جهانی را در خود دارد.

بلاک چین و نقش آن در دیفای

فهم اینکه دیفای چیست در کنار مفهوم بلاکچین کامل می‌شود. بلاکچین ستون فقرات فناوری دیفای است که به صورت یک دفترکلِ توزیع‌شده (Ledger) عمل می‌کند و اطلاعات تراکنش‌ها را به‌طور شفاف، ایمن و غیرقابل تغییر ذخیره می‌کند. این فناوری امکان ایجاد یک سیستم مالی غیرمتمرکز را فراهم می‌کند؛ به‌گونه‌ای که هیچ نهادی به‌تنهایی کنترل کامل بر آن نداشته باشد. در دیفای، بلاکچین‌ها برای ذخیرۀ اطلاعات تراکنش‌ها، اجرای قراردادهای هوشمند و ارائه خدمات مالی استفاده می‌شوند.

ویژگی‌های بلاکچین که برای دیفای اهمیت دارند عبارتند از:

• غیرمتمرکز بودن: داده‌ها در شبکه‌ای از رایانه‌ها (نودها) ذخیره می‌شوند و از کنترل یک نهاد مرکزی خارج‌اند.
• شفافیت: تمامی تراکنش‌ها قابل مشاهده هستند و به راحتی قابل بررسی و تأییدند.
• امنیت: استفاده از رمزنگاری پیشرفته، امنیت تراکنش‌ها و داده‌ها را تضمین می‌کند.

قراردادهای هوشمند و نحوه عملکرد آن‌ها

در پاسخ به این پرسش که دیفای چیست، معمولاً با پاسخ‌هایی مواجه خواهیم شد که در آن مفهوم قرارداد هوشمند هم حضور دارد. قراردادهای هوشمند (Smart Contracts) برنامه‌هایی هستند که بر روی بلاکچین اجرا می‌شوند و قوانین مشخصی را بدون دخالت انسان پیاده‌سازی می‌کنند. این قراردادها به‌صورت خودکار اجرا می‌شوند و زمانی‌که شرایط مشخصی برقرار شود، عملیات موردنظر را انجام می‌دهند.

مثلاً در یک قرارداد وام دیفای، قرارداد هوشمند مشخص می‌کند که اگر کاربر وثیقه‌ای با ارزش مشخص را ارائه دهد، وام به او پرداخت می‌شود. اگر کاربر نتواند وام را بازپرداخت کند، وثیقۀ او به‌صورت خودکار توسط قرارداد ضبط می‌شود.

از ویژگی‌های قراردادهای هوشمند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• عدم نیاز به واسطه: قراردادها مستقیماً بین دو طرف اجرا می‌شوند.
• شفافیت و تغییرناپذیری: قوانین قرارداد به‌صورت عمومی قابل مشاهده‌اند و پس از اجرا، قابل تغییر نیستند.
• سرعت بالا: فرآیندها به‌صورت خودکار و بدون تأخیر انجام می‌شوند.

توکن‌های دیفای و اهمیت آن‌ها در شبکه‌های بلاکچین

توضیح دادیم که دیفای چیست و نقش بلاکچین در آن چگونه است. همچنین توضیح دادیم که قراردادهای هوشمند چه محوریتی در امور مالی غیرمتمرکز دارد و باید در مورد توکن دیفای نیز به‌عنوان یکی از ابزارهای اصلی این حوزه توضیح دهیم. توکن‌های دیفای، ارزهای دیجیتالی هستند که برای تأمین مالی و اجرای خدمات در پروژه‌های دیفای طراحی شده‌اند. این توکن‌ها به‌عنوان واسطه‌ای برای معاملات، پرداخت کارمزدها و حتی برای مشارکت در فرآیندهای حکمرانی پروژه‌ها استفاده می‌شوند.

انواع توکن‌های دیفای عبارت‌اند از:

• توکن‌های وثیقه‌ای (Collateral Tokens): برای پشتیبانی از وام‌ها و وثیقه‌گذاری استفاده می‌شوند (مانند DAI در MakerDAO).
• توکن‌های حاکمیتی (Governance Tokens): به دارندگان اجازه می‌دهند در تصمیم‌گیری‌های مربوط به پروژه شرکت کنند (مانند UNI در Uniswap).
• توکن‌های ییلد فارمینگ: به کاربران برای مشارکت در تأمین نقدینگی پاداش داده می‌شوند.

توکن‌های دیفای ابزاری برای ایجاد اقتصادهای درون‌شبکه‌ای هستند که کاربران را تشویق به مشارکت در پروژه‌ها می‌کنند.

نقش اتریوم و ارتقای اتریوم 2.0 در رشد دیفای چیست؟

اتریوم به دلیل قابلیت اجرای قراردادهای هوشمند و زیرساخت قوی، به‌عنوان پیشگام دنیای دیفای شناخته می‌شود. اکثر پروژه‌های دیفای روی بلاکچین اتریوم توسعه داده شده‌اند و این شبکه به‌عنوان یک سکوی اصلی برای برنامه‌های مالی غیرمتمرکز عمل می‌کند.

ارتقای اتریوم 2.0 با هدف حل مشکلات مقیاس‌پذیری و کاهش هزینه‌ها، نقش مهمی در رشد دیفای داشته است.

ویژگی‌های اتریوم 2.0 که به دیفای کمک می‌کند عبارت‌اند از:

• انتقال به الگوریتم اثبات سهام (Proof of Stake): که مصرف انرژی را کاهش می‌دهد و امنیت شبکه را افزایش می‌دهد.
• شاردینگ (Sharding): باعث افزایش ظرفیت شبکه و کاهش تراکم تراکنش‌ها می‌شود.
• کارمزد کمتر: اجرای تراکنش‌ها و قراردادها با هزینه کمتر، کاربران بیشتری را به دیفای جذب می‌کند.

اتریوم و به‌روزرسانی‌های آن پایه‌ای مستحکم برای توسعه دیفای ایجاد کرده و باعث شده این حوزه به سرعت رشد کند.

اجزای اصلی دیفای

تا اینجای مقاله توضیح دادیم که دیفای چیست و از چه سازوکاری تشکیل شده و حالا نوبیت آن است که اجزای اصلی آن را به‌تفکیک واکاوی کنیم. دیفای از مجموعه‌ای از ابزارها و پلتفرم‌ها تشکیل شده که هرکدام نقش خاصی در ایجاد یک سیستم مالی غیرمتمرکز ایفاء می‌کنند. در این بخش، اجزای اصلی دیفای را بررسی می‌کنیم.

اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز (DApps)

اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز یا DApps برنامه‌هایی هستند که بر روی بلاکچین اجرا می‌شوند و به کاربران خدمات مالی مختلفی ارائه می‌دهند. این برنامه‌ها با استفاده از قراردادهای هوشمند کار می‌کنند و واسطه‌ها را حذف می‌کنند. DApps در دیفای می‌توانند خدماتی نظیر وام‌دهی، تبادل ارزها، مدیریت دارایی‌ها و سپرده‌گذاری ارائه دهند.

ویژگی‌های اصلی DApps عبارت‌اند از:

• غیرمتمرکز بودن: داده‌ها در شبکه‌ای از نودها توزیع می‌شوند.
• شفافیت: تمامی تراکنش‌ها و قوانین برنامه‌ها برای کاربران قابل مشاهده است.
• بدون نیاز به مجوز: هر کسی با داشتن یک کیف پول دیجیتال می‌تواند از DApps استفاده کند.

صرافی‌های غیرمتمرکز (DEXs)

صرافی‌های غیرمتمرکز یا DEXs به کاربران اجازه می‌دهند تا بدون نیاز به واسطه‌ای مثل بانک یا صرافی متمرکز، ارزهای دیجیتال خود را مبادله کنند. DEXها از قراردادهای هوشمند برای انجام معاملات استفاده می‌کنند.

از مزایای صرافی‌های غیرمتمرکز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کنترل کامل دارایی‌ها: کاربران نیازی به انتقال دارایی‌ها به کیف پول صرافی ندارند.
• امنیت بالا: خطر هک شدن صرافی به دلیل تمرکز اطلاعات کاهش می‌یابد.
• بدون نیاز به احراز هویت: معاملات به‌صورت ناشناس انجام می‌شوند.

استیبل کوین‌ها

استیبل کوین‌ها ارزهای دیجیتالی هستند که ارزش آن‌ها به دارایی‌های باثباتی مثل دلار آمریکا یا طلا وابسته است. این رمزارزهای پایدار برای کاهش نوسانات بازار ارزهای دیجیتال طراحی شده‌اند و در دیفای برای معاملات، ذخیره ارزش و وثیقه‌گذاری استفاده می‌شوند.

در یک تقسیم‌بندی کلی، انواع استیبل کوین‌ها عبارت است از:

• متمرکز: مانند USDT و USDC که توسط شرکت‌ها پشتیبانی می‌شوند.
• غیرمتمرکز: مانند DAI که توسط قراردادهای هوشمند و سیستم‌های وثیقه‌گذاری پشتیبانی می‌شوند.

پلتفرم‌های وام‌دهی و استقراض

پلتفرم‌های وام‌دهی و استقراض مانند Aave و Compound به کاربران این امکان را می‌دهند که دارایی‌های خود را به دیگران وام بدهند یا از دیگران وام بگیرند. این پلتفرم‌ها از قراردادهای هوشمند برای تضمین اجرای شروط و کاهش خطرات استفاده می‌کنند.

در ادامه به ویژگی‌های کلیدی این دسته از پلتفرم‌ها اشاره خواهیم کرد:

• بدون نیاز به واسطه: تمامی عملیات توسط قراردادهای هوشمند انجام می‌شود.
• وثیقه‌گذاری: وام‌گیرندگان باید دارایی‌های دیجیتال خود را به‌عنوان وثیقه ارائه دهند.
• پاداش برای وام‌دهندگان: وام‌دهندگان از محل کارمزدها سود کسب می‌کنند.

سپرده‌گذاری و کسب سود

یکی از محبوب‌ترین بخش‌های دیفای، سپرده‌گذاری و کسب سود یا Yield Farming است. کاربران دارایی‌های خود را در پلتفرم‌های دیفای سپرده‌گذاری می‌کنند و در ازای آن سود دریافت می‌کنند. این سود معمولاً از محل کارمزد معاملات یا انتشار توکن‌های جدید به کاربران پرداخت می‌شود.

مزایای سپرده‌گذاری و کسب سود در دیفای عبارت است از:

• درآمد غیرفعال: کاربران می‌توانند از دارایی‌های غیرفعال خود سود کسب کنند.
• نقدینگی برای پلتفرم‌ها: این روش باعث افزایش نقدینگی در پلتفرم‌های دیفای می‌شود.

پلتفرم‌های پیش‌بینی بازار

پلتفرم‌های پیش‌بینی بازار در دیفای مانند Augur یا Gnosis به کاربران اجازه می‌دهند تا روی رویدادهای مختلف (مانند نتایج مسابقات ورزشی یا انتخابات) شرط‌بندی یا پیش‌بینی کنند. این پلتفرم‌ها از قراردادهای هوشمند برای ثبت شرط‌ها و پرداخت پاداش‌ها استفاده می‌کنند.

از مزایای پلتفرم‌های پیش‌بینی می‌توان به دو مورد زیر اشاره کرد:

• شفافیت در پیش‌بینی‌ها و پرداخت‌ها.
• ایجاد بازاری آزاد: کاربران می‌توانند بدون محدودیت در هر پیش‌بینی شرکت کنند.

مزایا و معایب دیفای چیست؟

دیفای به‌عنوان یک سیستم مالی نوآورانه و غیرمتمرکز، مزایا و معایب خاص خود را دارد. در این بخش به بررسی مهم‌ترین آن‌ها می‌پردازیم.

مزایای دیفای چیست؟

در ادامه اصلی‌ترین مزایای دیفای را در قالب چند مورد برمی‌شمریم:

دسترسی جهانی و بدون واسطه

یکی از بزرگ‌ترین مزایای دیفای، حذف واسطه‌ها و ارائه خدمات مالی به‌صورت مستقیم به کاربران است. این سیستم برای افرادی که به خدمات بانکی سنتی دسترسی ندارند یا در مناطق دورافتاده زندگی می‌کنند، گزینه‌ای مناسب است. تنها چیزی که برای استفاده از دیفای نیاز دارید، یک کیف پول دیجیتال و اتصال به اینترنت است.

شفافیت و امنیت

تمام تراکنش‌ها در دیفای بر روی بلاکچین ثبت می‌شوند و برای همه کاربران قابل مشاهده هستند. این شفافیت از تقلب و سوءاستفاده جلوگیری می‌کند. همچنین، استفاده از رمزنگاری پیشرفته امنیت داده‌ها و دارایی‌های کاربران را تضمین می‌کند.

کنترل کامل کاربر بر دارایی‌ها

در دیفای، کاربران کنترل کامل دارایی‌های خود را در اختیار دارند. هیچ نهادی نمی‌تواند دارایی‌های شما را مسدود یا ضبط کند. این ویژگی به کاربران آزادی و اطمینان بیشتری در مدیریت مالی می‌دهد.

معایب دیفای چیست؟

بدیهی است که صنعت امور مالی غیرمتمرکز یا دیفای بی‌عیب و ایراد نیست و با معایبی همراه است:

چالش‌های مقیاس‌پذیری و کارمزدهای بالا

یکی از مشکلات اصلی دیفای، محدودیت مقیاس‌پذیری در برخی از بلاکچین‌ها مانند اتریوم است. در زمان شلوغی شبکه، کارمزدهای تراکنش (Gas Fees) می‌توانند بسیار بالا بروند و استفاده از خدمات دیفای را برای کاربران عادی غیرمقرون‌به‌صرفه کنند.

احتمال خطای کاربر و عدم بازگشت سرمایه

در دیفای، مسئولیت کامل مدیریت دارایی‌ها بر عهده کاربر است. اگر اشتباهی مانند ارسال ارز به آدرس اشتباه یا از دست دادن کلید خصوصی رخ دهد، معمولاً هیچ راهی برای بازگرداندن دارایی‌ها وجود ندارد. این امر نیازمند دقت و آگاهی بالا در استفاده از دیفای است.

نبود نظارت قانونی

یکی از ویژگی‌های دیفای، نبود نظارت مرکزی و قانونی است. در حالی که این ویژگی استقلال بیشتری به کاربران می‌دهد، می‌تواند خطراتی مانند پروژه‌های کلاهبرداری و سوءاستفاده را نیز افزایش دهد. عدم وجود قوانین مشخص همچنین ممکن است برای کاربران تازه‌کار چالش‌برانگیز باشد.

کاربردهای عملی دیفای

تا اینجا توضیح داده‌ایم که دیفای چیست و از چه ابازرهایی تشکیل شده است، اما از کاربردهای ان در دنیای واقعی هنوز چیزی نگفته‌ایم. دیفای با ارائه خدمات مالی غیرمتمرکز، فرصت‌های متنوعی برای کاربران ایجاد کرده است. در ادامه به کاربردهای اصلی دیفای می‌پردازیم.

دریافت وام و وام‌دهی

یکی از محبوب‌ترین کاربردهای دیفای، امکان دریافت وام یا ارائه وام به دیگران است. در پلتفرم‌های دیفای مانند Compound یا Aave، کاربران می‌توانند دارایی‌های خود را به‌عنوان وثیقه سپرده‌گذاری کرده و وام بگیرند. وام‌دهندگان نیز از طریق این پلتفرم‌ها سود دریافت می‌کنند. این خدمات بدون نیاز به واسطه و به‌صورت کاملاً خودکار از طریق قراردادهای هوشمند انجام می‌شود.

تراکنش‌های همتا به همتا (P2P)

دیفای امکان انجام تراکنش‌های مستقیم بین افراد (P2P) را بدون نیاز به بانک‌ها یا مؤسسات مالی فراهم می‌کند. این تراکنش‌ها شامل انتقال ارزهای دیجیتال یا انجام مبادلات تجاری است و از طریق صرافی‌های غیرمتمرکز (DEXs) مانند Uniswap انجام می‌شود.

از مزایای P2P در دیفای می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سرعت بالا
• هزینه‌های کمتر
• استقلال از نهادهای متمرکز

ارائه خدمات بانکی پولی مانند پس‌انداز و پرداخت‌ها

دیفای خدمات بانکی سنتی را با شفافیت و کارایی بیشتری ارائه می‌دهد. کاربران می‌توانند دارایی‌های خود را در پلتفرم‌های دیفای سپرده‌گذاری کنند و سود دریافت کنند. علاوه بر این، امکان انجام پرداخت‌ها به‌صورت دیجیتال و با کارمزد کمتر فراهم شده است.

پلتفرم‌هایی مانند Yearn Finance ابزارهایی برای مدیریت بهتر پس‌انداز و کسب سود ارائه می‌دهند، در حالی که برخی دیگر مانند MakerDAO امکان استفاده از استیبل کوین‌ها برای پرداخت‌ها را فراهم می‌کنند.

مدیریت سرمایه‌گذاری و استراتژی‌های کسب درآمد غیرفعال

دیفای ابزارهای پیشرفته‌ای برای سرمایه‌گذاری و مدیریت دارایی ارائه می‌دهد. کاربران می‌توانند از طریق استراتژی‌هایی مانند ییلد فارمینگ (Yield Farming) و استیکینگ (Staking) درآمد غیرفعال کسب کنند. این روش‌ها به کاربران اجازه می‌دهند دارایی‌های خود را به کار بگیرند و از طریق کارمزدها یا پاداش‌ها سود دریافت کنند.

برای مثال:

• ییلد فارمینگ: کاربران با تأمین نقدینگی برای پلتفرم‌ها پاداش می‌گیرند.
• استیکینگ: کاربران دارایی‌های خود را در شبکه قفل کرده و در ازای کمک به امنیت شبکه، پاداش دریافت می‌کنند.

دیفای در صنعت بیمه و پیش‌بینی بازار

دیفای در حوزه‌هایی مانند بیمه و پیش‌بینی بازار نیز تحول ایجاد کرده است:

• بیمه: پلتفرم‌هایی مانند Nexus Mutual خدمات بیمه غیرمتمرکز ارائه می‌دهند که کاربران را در برابر ریسک‌هایی مانند هک یا خطاهای قراردادهای هوشمند محافظت می‌کند.
• پیش‌بینی بازار: پلتفرم‌هایی مانند Augur و Gnosis امکان پیش‌بینی رویدادها را فراهم می‌کنند. کاربران می‌توانند بر روی نتایج مختلف شرط‌بندی کنند و در صورت پیش‌بینی درست، پاداش دریافت کنند.

پروژه‌ها و ارزهای معروف دیفای

بعد از اینکه توضیح دادیم که دیفای چیست و چه کاربردهایی دارد، بهتر است پروژه‌های برتر این صنعت را نیز معرفی کنیم. دیفای شامل پروژه‌های متعددی است که هرکدام در حوزۀ خاصی از خدمات مالی غیرمتمرکز فعالیت می‌کنند. در ادامه برخی از پروژه‌ها و ارزهای معروف دیفای را معرفی می‌کنیم و عملکرد آن‌ها را بررسی می‌کنیم.

MakerDAO (ارز DAI)

MakerDAO یکی از قدیمی‌ترین و معروف‌ترین پروژه‌های دیفای است که استیبل کوین DAI را عرضه می‌کند. DAI یک استیبل کوین غیرمتمرکز است که ارزش آن به دلار آمریکا وابسته است و توسط وثیقه‌های دیجیتالی پشتیبانی می‌شود.

عملکرد: MakerDAO به کاربران اجازه می‌دهد تا ارز DAI را با سپرده‌گذاری وثیقه ایجاد کنند. این پروژه توانسته با حفظ پایداری ارزش DAI در بازار، به یکی از ارکان اصلی دیفای تبدیل شود.

Aave (ارز AAVE)

Aave یک پلتفرم وام‌دهی و استقراض است که از قراردادهای هوشمند برای تسهیل این فرآیند استفاده می‌کند. کاربران می‌توانند ارزهای دیجیتال خود را به‌عنوان وثیقه سپرده‌گذاری کرده و وام بگیرند یا با وام دادن دارایی‌های خود سود کسب کنند.

عملکرد: Aave از زمان راه‌اندازی تاکنون رشد چشمگیری داشته و ویژگی‌هایی مانند وام‌های آنی (Flash Loans) را معرفی کرده که مورد توجه کاربران حرفه‌ای قرار گرفته است.

Uniswap (ارز UNI)

Uniswap یکی از بزرگ‌ترین صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) است که امکان مبادله توکن‌های ERC-20 را به صورت مستقیم و بدون نیاز به واسطه فراهم می‌کند. این پلتفرم از مدل استخر نقدینگی برای تسهیل معاملات استفاده می‌کند.

عملکرد: Uniswap توانسته به عنوان یکی از پیشروهای DEX در بازار دیفای، حجم معاملات بالایی را مدیریت کرده و به کاربران امکان دسترسی آسان به توکن‌های مختلف را بدهد.

Compound (ارز COMP)

Compound یک پلتفرم وام‌دهی و استقراض است که به کاربران اجازه می‌دهد دارایی‌های خود را به‌صورت دیجیتال سپرده‌گذاری کنند و سود دریافت کنند یا از دارایی‌های دیگران وام بگیرند. ارز COMP به عنوان توکن حاکمیتی برای مشارکت در تصمیم‌گیری‌های شبکه استفاده می‌شود.

عملکرد: Compound با معرفی مکانیزم بهره‌گیری از دارایی‌های غیرفعال، جایگاه برجسته‌ای در بین پروژه‌های دیفای پیدا کرده است.

Curve Finance (ارز CRV)

Curve Finance یک پلتفرم غیرمتمرکز برای مبادله استیبل کوین‌ها است. این پلتفرم با کارمزد پایین و لغزش قیمتی کم، محیطی ایده‌آل برای معاملات استیبل کوین‌ها فراهم می‌کند.

عملکرد: Curve به دلیل کارایی بالا در تبادل استیبل کوین‌ها و تأمین نقدینگی، جایگاه ویژه‌ای در دیفای دارد.

Yearn Finance (ارز YFI)

Yearn Finance یک پلتفرم مدیریت سرمایه‌گذاری است که ابزارهایی برای ییلد فارمینگ و استیکینگ ارائه می‌دهد. ارز YFI توکن حاکمیتی این پلتفرم است.

عملکرد: Yearn Finance توانسته با تمرکز بر استراتژی‌های خودکار سرمایه‌گذاری، سود قابل توجهی برای کاربران ایجاد کند.

Synthetix (ارز SNX)

Synthetix یک پلتفرم برای ایجاد دارایی‌های مصنوعی است که به کاربران اجازه می‌دهد نسخه‌های دیجیتالی از دارایی‌های واقعی مانند طلا، نقره و ارزهای فیات را معامله کنند.

عملکرد: Synthetix با افزایش تنوع دارایی‌های قابل معامله در دیفای، نوآوری‌های مهمی در این حوزه ارائه کرده است.

PancakeSwap (ارز CAKE)

PancakeSwap یکی از بزرگ‌ترین DEXها در شبکه بایننس اسمارت چین (BSC) است. این پلتفرم امکان مبادله توکن‌ها، ییلد فارمینگ و استیکینگ را فراهم می‌کند.

عملکرد: PancakeSwap با ارائه هزینه‌های پایین‌تر و تراکنش‌های سریع‌تر نسبت به اتریوم، به‌ویژه در میان کاربران تازه‌کار محبوبیت بالایی پیدا کرده است.

Balancer (ارز BAL)

Balancer یک پلتفرم مدیریت استخر نقدینگی است که به کاربران اجازه می‌دهد دارایی‌های خود را در استخرهای سفارشی برای تأمین نقدینگی ذخیره کنند.

عملکرد: Balancer با معرفی روش‌های انعطاف‌پذیر برای مدیریت نقدینگی، تأثیر بسزایی در اکوسیستم دیفای داشته است.

Nexus Mutual (ارز NXM)

Nexus Mutual یک پلتفرم بیمه غیرمتمرکز است که کاربران را در برابر خطرات قراردادهای هوشمند محافظت می‌کند.

عملکرد: Nexus Mutual به دلیل ارائه خدمات بیمه غیرمتمرکز، اعتماد بیشتری به کاربران دیفای بخشیده است.

روش‌های کسب درآمد از دیفای

دیفای فرصت‌های مختلفی برای کسب درآمد ارائه می‌دهد. این روش‌ها به کاربران اجازه می‌دهند تا با استفاده از دارایی‌های دیجیتال خود، بدون نیاز به واسطه‌ها، سود کسب کنند. در ادامه به بررسی روش‌های اصلی کسب درآمد از دیفای می‌پردازیم.

1. وام‌دهی و استقراض

پلتفرم‌های وام‌دهی مانند Aave و Compound به کاربران این امکان را می‌دهند که دارایی‌های خود را به دیگران وام بدهند و از محل کارمزدها سود دریافت کنند. کاربران همچنین می‌توانند با سپرده‌گذاری وثیقه، وام دریافت کنند.

وام‌دهندگان دارایی‌های خود را در پلتفرم‌ها قفل می‌کنند. این دارایی‌ها به‌عنوان نقدینگی در اختیار وام‌گیرندگان قرار می‌گیرد. سود حاصل از بازپرداخت وام، به وام‌دهندگان تعلق می‌گیرد.

مزیت: سوددهی بدون نیاز به فروش دارایی‌ها.

2. تأمین نقدینگی در استخرها

صرافی‌های غیرمتمرکز مانند Uniswap و PancakeSwap از مدل استخرهای نقدینگی (Liquidity Pools) استفاده می‌کنند. کاربران می‌توانند دارایی‌های خود را در این استخرها ذخیره کنند و در ازای تأمین نقدینگی، بخشی از کارمزد معاملات را به‌عنوان پاداش دریافت کنند.

کاربران دو نوع دارایی را در استخرها سپرده‌گذاری می‌کنند و توکن‌های نقدینگی دریافت می‌کنند. این توکن‌ها نشان‌دهنده سهم کاربر از استخر هستند.

مزیت: کسب درآمد از کارمزدها بدون نیاز به فعالیت مداوم.

3. ییلد فارمینگ (Yield Farming)

ییلد فارمینگ یکی از محبوب‌ترین روش‌های کسب درآمد در دیفای است. کاربران دارایی‌های خود را در پلتفرم‌هایی مانند Yearn Finance یا SushiSwap سپرده‌گذاری می‌کنند تا توکن‌های پاداش دریافت کنند.

کاربران با مشارکت در تأمین نقدینگی یا استیکینگ دارایی‌ها، توکن‌های بومی پلتفرم یا توکن‌های جدید به‌عنوان پاداش دریافت می‌کنند.

مزیت: سوددهی بیشتر از سایر روش‌ها، اما با ریسک‌های بالاتر.

4. سهام‌گذاری (Staking)

سهام‌گذاری یا Staking به کاربران اجازه می‌دهد که دارایی‌های خود را در شبکه‌های بلاکچینی که از الگوریتم اثبات سهام (Proof of Stake) استفاده می‌کنند، قفل کنند. در ازای این کار، کاربران پاداش دریافت می‌کنند.

کاربران دارایی‌های خود را در کیف پول یا پلتفرم‌های استیکینگ قفل می‌کنند و به تأمین امنیت شبکه کمک می‌کنند. پاداش معمولاً به‌صورت توکن‌های همان شبکه پرداخت می‌شود.

مزیت: درآمد غیرفعال با ریسک کمتر نسبت به ییلد فارمینگ.

5. معاملات اهرمی و قراردادهای آتی

پلتفرم‌های دیفای مانند dYdX امکان انجام معاملات اهرمی (Leverage Trading) و استفاده از قراردادهای آتی (Futures) را فراهم می‌کنند. کاربران می‌توانند با استفاده از اهرم، سود خود را افزایش دهند.

کاربران از دارایی‌های خود به‌عنوان وثیقه استفاده کرده و معامله‌ای با ارزش بالاتر از موجودی خود انجام می‌دهند. در قراردادهای آتی، کاربران می‌توانند بر روی افزایش یا کاهش قیمت دارایی‌ها شرط‌بندی کنند.

مزیت: امکان کسب سود بالا در مدت زمان کوتاه.

چالش: ریسک بسیار بالا و احتمال از دست دادن دارایی‌ها.

چالش‌ها و ریسک‌های دیفای

در کنار فرصت‌ها و مزایایی که دیفای فراهم می‌کند، چالش‌ها و ریسک‌هایی نیز وجود دارد که کاربران باید پیش از ورود به این حوزه از آن‌ها آگاه باشند. در ادامه به بررسی مهم‌ترین چالش‌ها و ریسک‌های دیفای می‌پردازیم.

مشکلات امنیتی و هک قراردادهای هوشمند

یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های دیفای، امنیت قراردادهای هوشمند است. این قراردادها توسط کدهای برنامه‌نویسی اجرا می‌شوند و اگر در این کدها خطایی وجود داشته باشد، می‌تواند به هک شدن پلتفرم منجر شود.

هک‌های معروفی در دیفای رخ داده است که باعث از دست رفتن میلیون‌ها دلار سرمایه کاربران شده‌اند. به‌عنوان مثال، هک پروتکل‌های Poly Network و Cream Finance خسارت‌های قابل‌توجهی به کاربران وارد کرد.

چالش: با وجود اینکه امنیت بلاکچین‌ها بالا است، قراردادهای هوشمند همچنان مستعد خطا و آسیب‌پذیری هستند.

پیچیدگی و تجربه کاربری ضعیف

دیفای هنوز در مراحل اولیه توسعه قرار دارد و استفاده از آن نیازمند دانش فنی و آشنایی با مفاهیم پیچیده‌ای مانند کیف پول‌های دیجیتال، گس فی، و قراردادهای هوشمند است.

مشکلات: رابط‌های کاربری بسیاری از پلتفرم‌های دیفای کاربرپسند نیستند و کاربران تازه‌کار ممکن است در درک یا استفاده از این پلتفرم‌ها دچار مشکل شوند.

نتیجه: این پیچیدگی می‌تواند مانعی برای پذیرش عمومی دیفای باشد.

خطر از دست دادن سرمایه به دلیل نوسانات بازار

بازار ارزهای دیجیتال به‌شدت نوسان‌پذیر است و این موضوع بر پروژه‌های دیفای نیز تأثیر می‌گذارد. در دیفای، کاربران ممکن است دارایی خود را به‌عنوان وثیقه قفل کنند، اما در صورت کاهش شدید ارزش دارایی، وثیقه آن‌ها به‌صورت خودکار نقد شود.

ریسک‌های اصلی:

• کاهش ارزش وثیقه‌ها در سیستم‌های وام‌دهی.
• تغییرات شدید قیمت توکن‌های دیفای.

پیامد: کاربران ممکن است بخش قابل‌توجهی از سرمایه خود را از دست بدهند.

چالش‌های قانونی و عدم نظارت

یکی از ویژگی‌های دیفای، غیرمتمرکز بودن و نبود نظارت مرکزی است. این ویژگی از یک سو آزادی بیشتری برای کاربران فراهم می‌کند، اما از سوی دیگر، نبود نظارت قانونی می‌تواند مشکلاتی را ایجاد کند.

مشکلات قانونی:

• پروژه‌های کلاهبرداری و اسکم‌ها که به دلیل نبود قوانین مشخص، به راحتی راه‌اندازی می‌شوند.
• نبود قوانین حمایتی برای جبران خسارت کاربران در صورت وقوع مشکلات.

پیامد: این موضوع می‌تواند به کاهش اعتماد عمومی به دیفای منجر شود.

آینده دیفای و نسخه‌های جدید آن

دیفای به‌عنوان یکی از پرچمداران انقلاب مالی غیرمتمرکز، همچنان در حال تکامل است. ظهور دیفای 2.0، نوآوری‌های جدید و ادغام با حوزه‌های دیگر، آینده روشنی را برای این فناوری ترسیم کرده است.

معرفی دیفای 2.0 و تفاوت آن با دیفای 1.0

دیفای 1.0 شامل مفاهیمی مانند صرافی‌های غیرمتمرکز (DEXs)، وام‌دهی، استقراض، ییلد فارمینگ، و استیکینگ بود. این نسخه توانست پایه‌های اساسی دیفای را بنا کند اما با محدودیت‌هایی مواجه بود، از جمله: چالش‌های مقیاس‌پذیری، مشکلات نقدینگی، امنیت و ریسک‌های بالا.

دیفای 2.0 به‌دنبال حل این چالش‌ها و ارائه خدمات کارآمدتر است. ویژگی‌های دیفای 2.0 شامل موارد زیر است:

• بهبود نقدینگی: استفاده از راهکارهایی مانند نقدینگی خودکار و بهینه‌سازی بهره‌وری سرمایه.
• کاهش هزینه‌ها: بهره‌گیری از شبکه‌های مقیاس‌پذیرتر و راهکارهای لایه دوم (Layer 2).
• امنیت پیشرفته‌تر: استفاده از قراردادهای هوشمند بهبود‌یافته و بیمه‌های پیشرفته برای کاربران.
• پایداری بیشتر: پروژه‌هایی که سوددهی پایدارتر و بلندمدت‌تری را برای کاربران فراهم می‌کنند.

نقش نوآوری در رشد آینده دیفای

نوآوری، نیروی محرک دیفای است و در شکل‌دهی آیندۀ آن نقش اساسی دارد. برخی از این نوآوری‌ها عبارتند از:

• راهکارهای مقیاس‌پذیری: شبکه‌هایی مانند Polygon و Optimism راهکارهایی برای کاهش کارمزدها و افزایش سرعت تراکنش‌ها ارائه داده‌اند.
• پروتکل‌های ترکیبی: پروتکل‌هایی که خدمات مختلف دیفای (مانند وام‌دهی و مبادله) را در یک پلتفرم ترکیب می‌کنند، تجربه کاربری ساده‌تری را فراهم می‌کنند.
• توکن‌های جدید: نوآوری در طراحی توکن‌های دیفای، از جمله توکن‌های حاکمیتی پیشرفته‌تر و استیبل کوین‌های الگوریتمی.
• تمرکز بر تجربه کاربری: ایجاد رابط‌های کاربرپسندتر و آموزش کاربران تازه‌کار، دیفای را برای افراد بیشتری قابل دسترس می‌کند.

ادغام دیفای با حوزه‌های جدید مانند NFTها و متاورس

یکی از جذاب‌ترین جنبه‌های آینده دیفای، ادغام آن با NFTها و متاورس است. این ادغام می‌تواند دامنه خدمات دیفای را گسترش دهد و تعاملات جدیدی را امکان‌پذیر کند. در ادامه توضیح می‌دهیم که حاصل ترکیب توکن‌های غیرمثلی و متاورس با دیفای چیست.

• NFTها و دیفای: NFTها به دارایی‌های منحصربه‌فرد دیجیتال اشاره دارند و ترکیب آن‌ها با دیفای امکانات جدیدی مانند وام‌دهی بر اساس NFTها به‌عنوان وثیقه را ایجاد کرده است. پلتفرم‌هایی مانند Aavegotchi در این زمینه فعالیت می‌کنند.
• متاورس و دیفای: متاورس‌ها نیاز به اقتصادهای مجازی دارند و دیفای می‌تواند زیرساخت مالی این فضاها را تأمین کند. کاربران می‌توانند از استیبل کوین‌ها برای خرید دارایی‌های دیجیتال در متاورس استفاده کنند یا از طریق ییلد فارمینگ در متاورس‌ها درآمد کسب کنند.

حوزۀ دیفای در حال رشد است و آیندۀ آن در معرض تحولات بسیار قرار دارد. کسب تخصص در دیفای به‌عنوان صنعتی زیرمجموعه صنعت کریپتو به آموزش ارز دیجیتال نیاز دارد. همچنین تتر به‌عنوان محبوب‌ترین استیبل‌کوین که خود زیرمجموعۀ دیفای به حساب می‌آید اهمیت فراوانی دارد و لازم است قیمت تتر را به‌صورت روزانه چک کنید.

جمع‌بندی

در این مقاله توضیح دادیم که دیفای چیست و چه کاربردی دارد. دیفای (DeFi) یا امور مالی غیرمتمرکز، یکی از نوآورانه‌ترین دستاوردهای فناوری بلاکچین است که سیستم مالی را از وابستگی به واسطه‌ها و نهادهای متمرکز آزاد کرده است. این فناوری با استفاده از قراردادهای هوشمند و بلاکچین، خدماتی مانند وام‌دهی، استقراض، مبادله ارزها، سپرده‌گذاری و حتی بیمه را در دسترس همگان قرار داده است.

از مزایای دیفای می‌توان به دسترسی جهانی، شفافیت، امنیت و کنترل کامل کاربران بر دارایی‌هایشان اشاره کرد. با این حال، ریسک‌هایی مانند نوسانات بازار، چالش‌های امنیتی و نبود نظارت قانونی نیز در این حوزه وجود دارد.

ظهور دیفای 2.0، نوآوری‌های جدید و ادغام با حوزه‌های دیگر مانند NFTها و متاورس، نشان‌دهنده پتانسیل بالای دیفای برای رشد و تحول است. این تغییرات نه‌تنها محدودیت‌های موجود را رفع می‌کنند، بلکه خدمات مالی را ساده‌تر و گسترده‌تر می‌سازند.

برای استفاده بهینه از دیفای، کاربران باید آگاهی کافی درباره پروژه‌ها و اصول این فناوری داشته باشند. با انتخاب پروژه‌های معتبر، رعایت اصول امنیتی و مدیریت دقیق ریسک، دیفای می‌تواند فرصتی ارزشمند برای سرمایه‌گذاری و مدیریت دارایی‌های دیجیتال باشد.

دیفای نه تنها یک تحول در نظام مالی جهانی به حساب می‌آید، بلکه آینده‌ای را به تصویر می‌کشد که در آن، دسترسی به خدمات مالی بدون محدودیت جغرافیایی و با شفافیت کامل برای همه افراد ممکن است.

حالا دیگر می‌دانید که دیفای چیست و به چه دردی می‌خورد.