با به وجود آمدن اینترنت شیوه‌های کلاهبرداری نیز به دنبال آن به وجود آمدند؛ شکل ابتدایی این کلاهبرداری‌ها هک کردن سیستم یک فرد به منظور اخاذی بود، اما رفته رفته شیوه‌های کلاهبرداری نیز با پیشرفت تکنولوژی و اینترنت و به وجود آمدن پرداخت‌های اینترنتی و… پیشرفت کرد؛ دنیای ارزهای دیجیتال نیز از کلاهبرداری‌های مختلف در امان نیست و بارها مورد حمله هکرها به شیوه‌های مختلف قرار گرفته‌اند. یکی از این روش‌های کلاهبرداری، کلاهبرداری به شیوه پامپ و دامپ است، که در این مقاله از سری مقالات آموزش ارز دیجیتال قصد داریم به آن بپردازیم.
کلاهبرداری به شیوه پامپ و دامپ
بدون شک تا به امروز شما نیز چیزهای متنوعی در خصوص دو اصطلاح پامپ و دامپ (بالا ببر و بفروش) شنیده باشید. این دو اصطلاح در بازارهای مالی کاربرد فراوانی دارند و سطح محبوبیت این بازارها روز به روز در حال افزایش است.
کلاهبرداری پامپ و دامپ اقدام غیرقانونی یک سرمایه گذار یا گروهی از سرمایه گذاران است که سهامی را که در اختیار دارند، پس از افزایش نرخ سهام در پی تأیید، قیمت سهام افزایش می‌یابد و آن را به فروش می‌رسانند. هر سرمایه گذاری که قصد ورود به بازار سرمایه را داشته باشد باید به خوبی از این شیوه کلاهبرداری و نحوه مواجه با آن آشنا باشد. حال ممکن است تا اینجای این مقاله که متوجه شده باشید که کلاهبرداری به شیوه پامپ و دامپ یک نوع روش کسب درآمد به شیوه غیر قانونی است، بگویید که من هیچگاه از راههای غیراخلاقی اقدام به کسب درآمد نمی‌کنم، اما فراموش نکنید که همیشه افراد سودجو و کلاهبردار که بتوانند اعتماد شما را جلب کنند و شما را وارد این مسیر کنند. بنابراین بهتر است که شما در مواجه با چنین شرایطی راه مقابله با آن و حفاظت از دارایی‌های خود را بدانید و کاملاً به چم و خم آنها و حقه‌هایشان آشنا باشید. در ادامه نحوه عملکرد طرح‌های پامپ و تخلیه و نحوه اجتناب از آنها را دقیق‌تر بررسی میکنیم.
پامپ (Pump) چیست؟
روش پامپ زمانی اتفاق میافتد که افرادی قدرتمند مانند بانکها، شرکتها و… که به آنها نهنگهای بازار نیز گفته میشوند، اقدام به خرید ارز دیجیتال یا یک کالای هدف دیگر که در کف قیمتی خود قرار دارند، میکنند.
این افراد یا گروه‌ها پس از آن که حجم بالایی از سرمایه خود را وارد معامله کردند، اقدام به تبلیغات گسترده و تشویق مردم از راههای مختلف میکنند تا روی سهام مورد نظر آنها سرمایه گذاری کنند. به عنوان مثال یک فرد یا گروه قدرتمند اقدام به خرید حجم بالایی بیت کوین می‌کند؛ سپس از طریق فضای مجازی یا راههای دیگر اقدام به تبلیغات و تشویق و ترغیب مردم برای خرید میکنند. این دسته از تبلیغات در بیش‌تر مواقع دورغین بوده و برای فریب افراد است و فاقد منبع موثق است.
نوع پیام‌های تبلیغاتی معمولاً به این صورت است: “اگر همین حالا اقدام به خرید نکنید، دیگر چنین فرصتی استثنایی برای خرید بیت کوین نصیبتان نخواهد شد” یا “برای چندبرابر شدن سرمایه‌تان، همین حالا اقدام به خرید کنید” و هزاران جمله وسوسه‌انگیز دیگر؛ بنابراین در مواجه شدن با این شرایط شش دانگ حواستان را جمع کنید تا در دام نیفتید.
اکثریت مردم در مواجه با چنین تبلیغاتی وسوسه شده و کم کم اقدام به خرید میکنند و حتی آن را به دیگران نیز پیشنهاد میکنند. با افزایش تعداد افرادی که اقدام به خرید میکنند، (افزایش تقاضا) قیمت محصول یا ارز مورد نظر به شدت و به صورت حبابی رشد می‌کند. این پروسه پامپ (Pump)نامیده میشود.
دامپ (Dump) چیست؟
هنگامی که افراد یا گروه‌های سودجو به هدف و سودی که مدنظرشان بود رسیدند، در یک اقدام ناگهانی، شروع به فروش سهام خود میکنند. حال در این زمان افراد آگاه، خبره و حرفه‌ای بازار که موفق به تشخیص روش پامپ شده بودند، هنگامی که متوجه افزایش عرضه در بازار میشوند، سریع سود خود را سیو کرده و قبل از ریزش شدید از بازار خارج میشوند.
در این زمان افراد عادی و فریب خوردهای که به روش پامپ اعتماد کرده و وارد بازار شدهاند، هنگام مشاهده حجم فروش و کاهش قیمت سنگین، به دلیل ترسی که از نابودی کامل سرمایه شان دارند، شروع به فروش در قیمت کمتر از قیمت خرید خود میکنند. در این صورت کل بازار دچار ریزش و سقوط بسیار شارپی شده و افراد کم آگاه زیادی با ضررهای بسیار سنگین مواجه خواهند شد. این پروسه دامپ (Dump) نامیده میشود.
روش های تشخیص پامپ و دامپ
به طور کلی نمی‌توان هیچ راه قطعی و صد در صدی برای تشخیص پامپ و دامپ بیان کرد، اما دانستن نکات زیر می‌تواند کمک زیادی به کم کردن احتمال متضرر شدن از کلاهبرداری به شیوه پامپ و دامپ کند:
- Pump-and-dump طرحی است که سعی می‌کند از طریق توصیه‌هایی بر اساس اظهارات غلط، گمراه کننده یا اغراق آمیز قیمت سهام را افزایش دهد. بنابراین اگر با تبلیغات و یا افزایش ناگهانی یک ارز دیجیتال یا یک محصول مواجه شدید، قبل از اقدام به خرید، ابتدا به صورت دقیق سابقه حجم معامله را بررسی کرده و اگر در این سوابق متوجه رشد ناگهانی و بدون دلیل شدید با احتیاط وارد معامله شوید.
- وسیله ارتباطی مورد علاقه معامله گران که درگیر پمپ و دامپ هستند، بسترهای رسانه‌های اجتماعی یا برنامه‌های پیام رسانی ناشناس مانند Telegram و Discord هستند.
- سپس مروجین طرح شروع به هماهنگی شایعات، اطلاعات غلط یا تبلیغات تبلیغاتی میکنند تا به طور مصنوعی علاقه به امنیت را افزایش داده و قیمت آن را افزایش دهند.
- سپس، هنگامی که قیمت سهام به اندازه کافی با علائم مشکوک افزایش یافت، مروجین سپس سهام را با قیمت های بالا می‌فروشند.
- حتی اگر شرایط را مناسب دیدید، هیچگاه به صورت هجومی و درگیری تمامی سرمایه خود شروع به معامله نکنید و به درستی سرمایه خود را مدیریت کرده و از ریسک غافل نشوید.
کدام بازارها مستعد پامپ و دامپ هستند؟
به طور کلی باید گفت که تمامی بازارها مستعد مواجه با کلاهبرداری به شیوه پامپ و دامپ هستند و فقط می‌توان گفت که درصد وقوع این شیوه کلاهبرداری در بعضی بازارها مانند فارکس کمتر و در بازار ارزهای دیجیتال که قیمت پایین‌تری دارند، بیش تر است. اما به طور کلی در تمامی بازارها احتمال آن وجود دارد. در ادامه چند مورد ارز ارزهای دیجیتالی که شاهد وضعیت پامپ و دامپ بوده‌اند را معرفی میکنیم.
دوج‌کوین (Dogecoin):
دوج کوین یکی از رمزارزهایی است که اخیرا شاهد کلاهبرداری پامپ و دامپ پی در پی شده است. بسیاری معتقدند که عامل اصلی آن، ایلان ماسک است؛ مدتی پیش نیز ایلان ماسک در توییتر خود، دوج کوین را ارز دیجیتال مردم خواند.
بیت‌کوین (BTC):
با شواهد زیادی نظیر توییت‌های پی در پی و تعویض عکس پروفایل توییتر ایلان ماسک، می‌توان گفت که او قصد پامپ کردن بیت کوین محبوب را دارد و از این راه ها اقدام به تبلیغ این کوین می‌کند.
ریپل (XRP):
به گفته برخی معامله‌گران ارزهای دیجیتال، چندی پیش به طور مشکوکی یک کانال تلگرامی اقدام به تبلیغات برای خرید ریپل کرد. از سوی دیگر اکانت توییتر ردیت، گروه «وال استریت بتز» را متهم به پامپ این رمز ارز کرده است.
جمع بندی
کلاهبرداری به شیوه پامپ و دامپ به طور سنتی از طریق تماس سرد انجام می‌شد. اما با ظهور اینترنت، این شیوه غیرقانونی حتی بیش‌تر رایج شده است. کلاهبرداران با ارسال پیام‌هایی که سرمایه گذاران را ترغیب به خرید سریع سهام می‌کند ، با ادعای داشتن اطلاعات داخلی مبنی بر اینکه قیمت سهام افزایش می‌یابد، این پیام‌ها را دست به دست میکنند. به محض ورود خریداران، مجرمان سهام خود را می‌فروشند و باعث میشود قیمت به طور چشمگیری کاهش یابد. سپس سرمایه گذاران جدید پول خود را از دست می‌دهند.
این طرح همیشه بر اساس یک اصل اساسی خلاصه میشود: تغییر عرضه و تقاضا. کلاهبرداری‌های پامپ و دامپ تنها در سهام کوچک و با سرپوش کوچک که بدون نسخه معامله میشوند، کار میکنند. این شرکتها تمایل به نقدشوندگی بالایی دارند و در صورت افزایش حجم، می‌توانند تحرکات قیمتی شدیدی داشته باشند. گروه پشت کلاهبرداری، تقاضا و حجم معاملات در سهام را افزایش می‌دهد و این ورود سرمایه گذاران جدید منجر به افزایش شدید قیمت آن میشود. هنگامی که افزایش قیمت فرمول بندی شد، گروه موقعیت خود را به فروش می‌رساند تا در کوتاه مدت سود زیادی کسب کند.
