برای سرمایه گذاران در بازار سهام، تعیین اینکه سهام بالاتر و یا کم تر از ارزش ذاتی خود قیمت گذاری شده است، از اهمیت بالایی برخوردار است. ارزش ذاتی براساس محاسبات یا درک ارزش شرکت است، به طوری که با درنظر گرفتن تمام فاکتورها و تحلیل فاندامنتال انجام می شود. ارزش ذاتی ممکن است بالاتر و یا به طور کلی متفاوت تر از ارزش فعلی سهام یا قیمت بازار باشد. نسبت های ارزش بازار بیانگر نگرش سهامداران و تحلیلگران بازار سرمایه در خصوص عملکرد گذشته و مورد انتظار آینده و پیشبینی روند آتی شرکت است. این نسبت ها همچنین معیارهایی هستند که بین قیمت و ارزش دفتری هر سهم و سود ارتباط برقرار می کنند. اگر چهار گروه نسبت های مالی نقدینگی، سودآوری، فعالیت و اهرمی (ساختار سرمایه) شرایط خوبی داشته باشند این نسبت ها نیز بالا خواهند بود.
نسبت های ارزش بازار
پایه ای ترین نسبت ها در گروه نسبت های مالی ارزش بازار عبارتند از:
نسبت قیمت به سود (P/E)
این نسبت های ارزش بازار که از تقسیم قیمت بازار سهام به سود هر سهم به دست میآید رایج ترین نسبت مالی ارزش بازار است که در بازار سرمایه برای سرمایه گذاران، تحلیل گران، مدیران پرتفوی، مشاوران و… اهمیت دارد. علت محبوبیت این نسبت توان نمایش رابطه ارزش بازار و سود هر سهم با یک عدد ریاضی است.
هدف این نسبت های ارزش بازار بیان رابطه قیمتی که یک سرمایه گذار برای سهم می پردازد و چشم انداز آینده شرکت و سود پیش بینی شده آن است. نسبت قیمت به درآمد، در تعیین دوره برگشت اصل سرمایه گذاری از محل سودهای آتی یک سهم به ما کمک می کند. برای مثال اگر شما سهامی با نسبت P/E برابر ۱۰ خریداری کنید به این معناست که ۱۰ سال طول می کشد تا شرکت کل سرمایه اولیه شما را از محل سودهای خود باز پس دهد.
مزایای نسبت P/E
- نسبت P/E منعکس کننده عقیده بازار درباره یک شرکت است. معمولا نسبت P/E شرکت های خوب و رو به رشد، بالا است.
- نسبت P/E بزرگ نشان دهنده خوش بینی و نسبت P/E کوچک، نشان دهنده بدبینی عموم سرمایه گذاران درباره آینده شرکت است.
- نسبت P/E تا زمانی بالا خواهد بود که عموم سرمایه گذاران به توانایی رشد وتحقق سود یا افزایش قیمت سهام یک شرکت اعتقاد داشته باشند. به محض اینکه این اطمینان در قابلیت سودآوری شرکت از بین برود، این نسبت افت خواهد کرد.
- نسبتP/E، اعتبار شرکت و مدیریت آن و همچنین اعتمادی که سرمایه گذاران در مورد استعداد دست یابی به سود شرکت دارند را منعکس می کند.
- نسبت P/E دماسنجی است که مرتباً میزان حرارت سهام را بررسی و به بازار اعلام می کند.
- نسبت P/E نشان دهنده سطح ریسک یک سهم است. P/E و ریسک رابطه عکس دارند. پایین بودن P/E نشان دهنده ریسک بالای شرکت و بالا بودن P/E نشان دهنده ریسک پایین است.
- در صورت منفی شدن بازار تمایل به فروش سهام با P/E بالا نسبت به سایر سهام افزایش می یابد.
- هنگامی که شرکت ها دوره رشد خود را پشت سر می گذارند سود آن ها تثبیت و نسبت P/E آن ها تعدیل می شود.
متوسط P/E سهام در کشورهای مختلف
متوسط P/E سهام در اقتصاد توسعه یافته حدود ۲۰ است. مکاتب اقتصادی در حال توسعه معتقدند P/E در اقتصاد در حال توسعه باید بیشتر و بالاتر از اقتصادهای توسعه یافته باشد، زیرا در این کشورها شرکت ها در حال رشد هستند و P/E های بالا این رشد را منعکس می کنند. برای محاسبه نسبت P/E یک شرکت از متوسط P/E در هر صنعت کمک گرفته می شود. متوسط P/E در هر صنعت نسبت به صنعت دیگر تفاوت می کند و به عمر مفید صنعت و عوامل تأثیرگذار در هر صنعت نسبت به صنعت دیگر بستگی دارد.
- عوامل مؤثر در تعیین نسبت P/E
- اندازه شرکت
- مدیریت شرکت
- رشد شرکت
- وجود طرح های توسعهاقتصادی در شرکت
- وجود ظرفیت بالقوه قابل بهره برداری در شرکت
- وجود بازار خوب و با کشش برای محصولات تولیدی شرکت
- موقعیت شرکت در صنعت مربوطه
- چشم اندازهای صنعتی که شرکت در آن فعالیت می کند.
- تقاضا برای سهام شرکت
- کمیت و کیفیت سود یک شرکت
- دوره برگشت سرمایه مورد انتظار سرمایه گذاران
- نرخ بازده رایج بازار از سرمایه گذاری
- نرخ بهره در شبکه بانکی
نسبت PEG
تمام عواملی را که برشمردیم بر رشد سودآوری شرکت اثر دارند، اما واقعیت این است که فرمول نسبت P/E هیچ یک از این عوامل را منعکس نمی کند و اغلب با استناد به داده های تاریخی محاسبه می شود. ارتباط بین نسبت قیمت به سود و نرخ رشد، اطلاعات کامل تری نسبت به P/E را به ما می دهد. نسبت های ارزش بازار که در مدیریت سرمایه گذاری از آن به عنوان PEG نام برده می شود به شرح زیر است:
عدد مورد استفاده برای رشد سالانه سود را از طرق گوناگونی می توان محاسبه کرد. مثلاً این عدد را می توان میانگین رشد سود طی پنج سال گذشته محاسبه کرد یا حتی آن را مستقل از سال های گذشته پیش بینی کرد. تحلیل نسبت PEG مانند تحلیل نسبت P/E است. هرچه PEG کمتر باشد ممکن است ارزش بازار سهام کمتر از ارزش ذاتی آن باشد و هرچه PEG بیشتر باشد ممکن است ارزش بازار، بیشتر از ارزش ذاتی آن قیمت گذاری شده باشد. نسبت PEG ابزاری مفید برای سهامی است که کمتر از ارزش ذاتی خود در بازار قیمت گذاری شده اند. در مقایسه با نسبت های دیگر، این نسبت، رشد سود هر سهم در سال های آتی را نیز در قیمت گذاری سهام لحاظ می کند. از این رو اطلاعات بیشتری به سرمایه گذاران می دهد. نسبت PEG، نسبت قیمت به سود را با نرخ رشد می سنجد و اگر نسبت PEG برابر با یک باشد نشان می دهد که بازار در قیمت گذاری سهام با در نظر گرفتن نرخ رشد سود هر سهم واقع بین بوده و اشتباهی را مرتکب نشده است. چنین وضعیتی حداقل در تئوری کاملاً نرمال تلقی می شود زیرا در بازار منطقی و کارا، نرخ رشد سود در سال های آتی، در P/E کاملاً لحاظ شده است. اگر نسبت PEG بزرگ تر از یک باشد نشان می دهد که احتمالاً سهم شرکت بیشتر از واقع قیمت گذاری شده است، یا بازار انتظار دارد که رشد سود سهم در سال های آتی بسیار بیشتر از میزان پیش بینی شده باشد. (پیش بینی نرخ رشد سود در سال های آتی از عواملی است که سرمایه گذاران را متقاعد می کند که بهای بیشتری برای خرید سهام بپردازند و از این رو گاهی P/E شرکت به گونه ای غیرقابل تصور بالا می رود). اما اگر نسبت PEG کمتر از یک باشد به این معنی است که احتمالاً سهام شرکت کمتر از ارزش ذاتی آن در بازار قیمت گذاری شده است یا آنکه بازار انتظار دارد که شرکت نمی تواند به اهداف از پیش تعیین شده خود در دستیابی به سود پیش بینی شده برسد. PEG در صورتی به زیر یک سقوط می کند که سرمایه گذاران پیش بینی کنند شرکت از پتانسیل های رشد بالقوه در آینده برخوردار نخواهد بود. به عبارت دیگر این نسبت نشان می دهد که انتظارات سرمایه گذاران از آهنگ رشد سود شرکت کمتر ازآنچه هست که در رسانه های جمعی اعلام می شود. باید توجه کرد که نسبت PEG را نمی توان به تنهایی مبنای تصمیم گیری قرارداد. سرمایه گذاران باید تحلیل های دیگر نسبت های مالی ارزش بازار، فرصت های رشد و سودآوری در سال های آتی، روند عملیات شرکت، متغیرهای بنیادی و دیگر متغیرها را نیز موردتوجه قرار دهند. اگر سرمایه گذاران به این نتیجه برسند که ارزش بازار سهام شرکت با ارزش ذاتی آن تفاوت دارد باید P/E و PEG را به صورت مقایسه ای با شرکت های مشابه و کل بازار موردبررسی قرار دهند.
نسبت قیمت به فروش (P/S)
این نسبت از حاصل تقسیم ارزش بازار شرکت بر کل فروش ۱۲ ماهه ایجاد می شود.
“کن فیشر” معتقد است این نسبت های ارزش بازار به شما می گوید برای هر دلارفروش سالانه چقدر هزینه می کنید. از آنجایی که برخی مواقع درآمد شرکت ها به شکل دورهای است نسبت P/E در برخی مواقع مثل این نسبت نمی تواند کارایی داشته باشد. یک نکته را باید حتماً مدنظر قرار دهید که نسبت پایین P/S می تواند بخاطر بی ثباتی سودآوری و بالا بودن شدید بدهی ها و درنتیجه پایین بودن قیمت سهم باشد.
نسبت قیمت به جریان نقدینگی (P/CF):
نسبتی مفید که بر اساس ارزش بازار تقسیم بر جریان نقدینگی عملیاتی شرکت در ۱۲ ماه اخیر حاصل می شود. این نسبت های مالی ارزش بازار مواردی از قبیل استهلاک و تخفیف درآمد و مواردی از نقدینگی که توسط کسب و کار ایجاد شده است را حذف می کند. این روشی بهتر از P/E برای مقایسه ارزیابی شرکتهای کشورهای مختلف است که دارای قوانین مختلف استهلاک هستند که می توانند درآمد را تحت تأثیر قرار دهند. در نظر داشته باشید که جریان های نقدی، بیش ازآنچه که از عملیات شرکت ایجاد میشود، وجود دارد. جریان نقد آزاد، پس از پرداخت بدهی، خرید سهام و پرداخت سود سهام، باقی می ماند.
جریان نقدی هر سهم = سود هر سهم +(استهلاک دارایی های مشهود و نامشهود/تعداد سهام شرکت)
نسبت قیمت به ارزش دفتری (P/BV)
نسبت P/B برابر است با حاصل تقسیم ارزش بازار یک سهم (Price) به ارزش دفتری آن (Book value).
ارزش دفتری هر سهم عبارت است از حاصل تقسیم ارزش ویژه (مجموع حقوق صاحبان سهام) یک شـرکت بـه تعداد سهام آنکه نشان دهنده قیمت تاریخی (ترازنامه ای) شرکت است. از طرفی ارزش بازار انعکاسی از انتظارات سهامداران از شرایط آینده شرکت است. در حقیقت نسبت قیمت به ارزش دفتری طرز تفکر و انتظارات سهامداران نسبت به کارایی قبل و دورنمای آینده شرکت را ابلاغ مینماید. در شرایطی که درآمد (EPS) هر سهم مقداری منفی یا بسیار متغیر یا به طور غیرمعمول بزرگ یا کوچک باشد، ارزش دفتری هر سهم که در اغلب موارد مثبت است و چندان متغیر نیست، اهمیت بیشتری پیدا می کند و میتواند در برآورد وضعیت شرکت کمک شایانی کند. مقدار پایین این نسبت های ارزش بازار می تواند نشان دهنده این باشد که سهم زیر ارزش ذاتی قرار دارد یا مشکلی بنیادی در شرکت وجود دارد.
