آگاهی از انواع دستمزد و قوانین جدید آن برای هر فرد، کارفرما یا کارمند بسیار مهم است. یک کارفرمای خوب باید با مدیریت پرداخت صحیح و قوانین جدید پرداخت حقوق به خوبی آشنا باشد تا بتواند رضایت کارمندان خود را جلب کند. چرا که اگر کارمندان به درستی حقوق خود را دریافت نکنند، ممکن است به دنبال فرصت شغلی بهتر بروند یا دلسرد شوند و حتی از کارفرما شکایت کنند.
هم چنین هر کارمندی باید اطلاعات کافی از میزان حقوق دریافتی خود داشته باشد و براساس آن برای شغل و زندگی خود برنامه ریزی کند. در این مقاله اطلاعات مورد نیاز درباره انواع دستمزد و قوانین آن در اختیار شما خوانندگان قرار گرفته است و امید است به شما برای سازماندهی شغلی خود کمک کند.
انواع دستمزد و قوانین آن
بر اساس مدیریت جبران خدمات یا مدیریت حقوق و دستمزد که بر برنامه ریزی و سازماندهی دستمزدها نظارت دارد؛ به طور کلی دستمزد به دو دسته تقسیم می شود: حقوق پایه و پرداخت های اضافه. در این بخش به بررسی هر کدام از این نوع از دستمزدها می پردازیم. همچنین در این بخش، دیگر خدمات جبران یا پرداخت حقوق معرفی خواهد شد که لازم است هر کارمند یا کارفرما در پرداخت یا دریافت حقوق در نظر داشته باشد.
مزد مبنا در انواع دستمزد و قوانین
مزد مبنا یا حقوق پایه، دستمزد ثابتی است که توسط مدیریت جبران خدمات یا وزرات کار تعیین می شود. مقدار این حقوق بر اساس نوع کار یا ساعات کاری متغیر است و بر این اساس به دو دسته تقسیم می شود که عبارتند از:
حقوق پایه ماهیانه یا سالیانه
این نوع از دستمزد مقداری ثابت است که ماهیانه به غیر از اضافه حقوق و مزایا به کارمند پرداخت می شود و بر این اساس می توان تخمین زد که هر فرد سالانه چقدر دستمزد دریافت خواهد کرد.
حقوق پایه ساعتی
در این نوع پرداخت حقوق، مبلغی ثابت برای هر یک ساعت کار در نظر گرفته می شود که برای افراد با ساعات مختلف کاری در هر روز متفاوت خواهد بود.
انواع دستمزد و قوانین آن: پرداخت های اضافه
پرداخت های اضافه یا به قول معروف اضافه حقوق، مزد اضافی و غیر ثابتی است که بر اساس شاخصه های متفاوتی که در ادامه ذکر شده است، به هر کارمند و در مقادیر متفاوت پرداخته می شود. طبق وزارت کار برخی از این پرداخت ها اجباری و بعضی اختیاری است. این پرداخت ها عبارتند از:
دستمزد اضافه کاری
طبق استانداردهای کاری، اگر کارمندی بیشتر از ساعات معین شده کار کند، کارفرما موظف است مبلغی تحت عنوان حقوق اضافه کاری پرداخت کند. دستمزد اضافه کاری معمولا یک یا یک ونیم برابر حقوق پایه است و اگر کارمندی بیشتر از 44 ساعت در هفته کار کند، باید مبلغی تحت عنوان اضافه کاری نیز دریافت کند.
حق عائله مندی و اولاد
بر اساس ماده 89 قانون تامین اجتماعی، کارفرما باید مبلغی اضافی برای افراد متاهل و دارای فرزند را در نظر بگیرد. مبلغ حق اولاد ضریبی از حقوق پایه و حداقل معادل سه برابر حقوق روزانه یک کارگر ساده است. همچنین این مبلغ، هر سال با افزایش حقوق پایه، افزایش می یابد. نباید فراموش کرد که حق عائله مندی تنها به مشمولین قانون تامین اجتماعی و قانون کار تعلق می گیرد.
حقوق سختی کار
بر اساس مواد 52 و 65 قانون کار، در پرداخت حقوق، باید مبلغی اضافه برای افرادی که در مشاغل سخت فعالیت دارند در نظر گرفته شود. مشاغل سخت عبارتند از هر کاری که در آنها عوامل فیزیکی، شیمیایی، مکانیکی و بیولوژیکی محیط کار سلامت جسمی و روانی کارمندان را به خطر می اندازد. لذا برطبق قوانین تامین اجتماعی، کارفرما موظف است حدود 4 درصد از میزان مستمری را پرداخت کند.
حق بیمه در انواع دستمزد و قوانین
حق بیمه مبلغی است که کارفرما از حقوق کارمند کم می کند و در عوض با نام خود، کارمندان را بیمه می کند و حق بیمه آن ها را پرداخت می کند. اما باید توجه داشته باشید که کل مبلغ حق بیمه ۳۰ درصد از حقوق هر فرد است که از این ۳۰ درصد، ۲۳ درصد را کارفرما باید به اداره بیمه پرداخت کند و ۷ درصد مابقی از حقوق فرد بیمه شده کسر می شود. اگر کارفرما مبلغ پرداختی را در زمان تعیین شده پرداخت نکند، مشمول جریمه خواهد شد.
حق سنوات
حقوق پایه سنوات، در واقع پاداشی است که در پایان سال کارمندان برای خدمات سالانه دریافت می کنند. حق سنوات معمولا با حداقل دستمزد کارمند جمع شده و پرداخت می شود. حق سنوات یکی از مزایای جانبی دستمزد است و تغییر میزان سالانه آن ارتباطی با افزایش دستمزد ندارد. باید توجه داشت که همه کارمندان مشمول حق سنوات نمی شوند و طبق قوانین وزارت کار حق سنوات به نیروهای کار تعلق می گیرد.
تعدیل هزینه زندگی (COLA)
افزایشی در میزان حقوق تحت عنوان تعدیل هزینه زندگی وجود دارد که بر اساس افزایش تورم صورت می گیرد.
از دیگر پرداخت های اضافه در دستمزدها می توان به حق مسکن، حق ایاب ذهاب، محل خدمت، عیدی، هزینه های پرداختی بابت درمان و معالجه، خسارت اخراج، بازخرید خدمت، بازخرید مرخصی، مسافرت های کاری، نوبت کاری و کشیک اشاره کرد.
تعیین نرخ انواع دستمزد و قوانین
عوامل متعددی در تعیین نرخ دستمزد کارکنان تاثیرگذار است که از مهم ترین آن ها می توان به میزان تحصیلات کارکنان، نوع کسب وکار، موقعیت جغرافیایی، عرضه و تقاضای کار، سودآوری، ثبات شغلی، تفاوت جنسیتی و طول دوره اشتغال اشاره کرد. همچنین نوع شرکت ها که دولتی یا خصوصی باشند در مقدار حقوق و نرخ آن بسیار مهم است. همچنین ممکن است نرخ حقوق و شیوه پرداخت آن در هر شرکت متفاوت باشد که آن هم به دلایلی مانند شرایط اقتصادی، مدیریت، الزامات شغلی، مهارت ها و دانش کارکنان و نحوه پذیرش کارکنان بستگی دارد.
سخن آخر
همان طور که در این مقاله ذکر شد، دستمزد یکی از مهم ترین دلایل اشتغال است. به همین دلیل آگاهی از انواع دستمزدها و قوانین جدید آن برای هر کارفرما و کارمند ضروری است. چرا که موضوع دستمزد در مشاغل اهمیتی دوسویه دارد. اگر کارمند و کارفرما از نحوه پرداخت و دریافت حقوق راضی نباشد، یکی از این دو کفه ترازو تعادل خود را از دست خواهد داد و ممکن است کارفرما کارمندان خوب خود را از دست بدهد یا کارمندان فرصت کار با حقوق مناسب را از دست دهند. علاوه بر این عوامل زیادی در تعیین نرخ دستمزدها تاثثیر دارند که آگاهی از آن ها باعث آرامش خاطر در محاسبه حقوق دارد.
