یافتن ناحیه ورود بهینه در کنار نقطه خروج مناسب و مدیریت سرمایه، سه رکن اصلی هر استراتژی معاملاتی محسوب می شوند. در واقع برای اغلب معامله گران بازار مالی و علی الخصوص تحلیل گران تکنیکال بسیار مهم است، که در بهترین نقطه ممکن اقدام به ورود کنند. با بررسی اجمالی چند موقعیت معاملاتی مختلف متوجه می شویم، که ناحیه و زمان ورود به معامله تأثیر چشم گیری در نحوه مدیریت سرمایه، کاهش مقدار حد زیان (پولی و زمانی) و چه بسا احتمال موفقیت موقعیت مذکور دارد. متخصصان تحلیل تکنیکال از روش های مختلف و متنوعی برای ورود و خروج از معاملات استفاده می کنند، که ورود بر اساس پولبک یکی از متداول ترین آن ها بوده و در این مطلب به تشریح این مفهوم از تحلیل نموداری می پردازیم.
پولبک به چه معنی است؟
این واژه از لحاظ لغوی به معنی عقب کشیدن یا قلاب است. پولبک در نمودار به حرکت بازگشتی ناگهانی قیمت بعد از شکست یک سطح نموداری ثابت (استاتیک) یا پویا (دینامیک) اطلاق شده و اصطلاحاً به عنوان «بوسه خداحافظی» قیمت با سطح مذکور در نظر گرفته می شود؛ زیرا اگر روند بازار قدرت کافی داشته باشد، این برخورد آخرین تلاقی قیمت و ناحیه مذکور بوده و در ادامه بازار به سمت سطوح بالاتر یا پایین تر حرکت می کند. پولبک و قانون تبدیل سطوح (حمایت به مقاومت و بالعکس) همواره به عنوان دو مفهوم تکنیکالی مکمل و مرتبط توسط تحلیل گران فنی به کار برده می شوند. در واقع اگر به کارایی قانون تبدیل سطوح اعتقادی نداشته باشیم، معامله گری بر اساس پولبک ها عملاً مفهومی ندارد.
ارتباط پولبک و شکست
برخی از معامله گران مبتدی صرفاً با مشاهده عبور قیمت از یک سطح حمایت یا مقاومتی، سریعاً به قصد ورود در پولبک اقدام به سفارش گذاری کرده و در اغلب اوقات با موقعیت های معاملاتی زیان ده مواجه می شوند؛ زیرا اصل اساسی معامله گری بر اساس سطوح یعنی شکست قطعی قیمت را نادیده گرفته اند. در چنین شرایطی پس از بسته شدن کندل متوجه می شویم، که در خلال یک ساختار شکست کاذب وارد بازار شده ایم. به طور کلی برای معامله گری بر اساس بازگشت قیمت یا پولبک، در ابتدا باید قادر به ترسیم صحیح سطوح موجود در نمودار قیمت بوده و هم چنین نسبت به اصول تشخیص شکست قطعی سطوح مذکور تسلط کافی داشته باشید.
دلیل وقوع پولبک چیست؟
فلسفه ایجاد پولبک یا بازگشت قیمت مربوط به قانون عرضه و تقاضا است. به طور مثال حین شکست صعودی یک سطح قیمتی بسیاری از معامله گران به امید فروش سهام (یا هر نوع دارایی دیگری) در سطوح بالاتر اقدام به خرید می کنند. پس از وقوع شکست برخی از نوسان گیران اقدام به خروج نموده و سایرین نیز فعلاً حاضر به پرداخت بهای بالاتر برای خرید این سهم نیستند، اما کماکان نسبت به آینده دیدگاه صعودی دارند. در نتیجه قیمت شروع به افت می کند. در شرایطی که صرفاً پولبک داریم و معامله گران جدید آماده ورود به بازار هستند؛ پس از یک بازگشت قیمتی کوچک و با مدت زمان کوتاه یا نهایتاً یک فاز خنثی بازار مجدداً روند قبلی را از سر می گیرد. اما حین وقوع حرکات اصلاحی یا تغییر روند شرایط متفاوت بوده و مجموعه این ساختار نموداری (شامل شکست و پولبک) می تواند، به عنوان یک الگوی شکست ناموفق تلقی شود.
آیا همیشه باید منتظر پولبک باشیم؟
بر اساس تحقیقات (بک و فوروارد تست) انجام شده روی داده های قیمتی توسط یک معامله گر موفق به نام توماس بولکوفسکی حدوداً بیش از ۵۰ درصد شکست های قیمتی منجر به پولبک می شوند. البته نحوه انجام تست ها، بازار و نماد مورد بررسی، تایم فریم، ابزار تحلیلی مورد استفاده و طرز تفکر معاملاتی فرد در نتایج تحقیق تأثیرگذارند. به هر حال با درنظر گرفتن آمار یا مبانی تحلیل تکنیکال به این نتیجه می رسیم، که نباید با مشاهده هر شکست قیمت انتظار پولبک داشته باشیم! در واقع باید پولبک را نوعی ساختار نموداری درنظر بگیریم، که بعد از ایجاد هر شکست قیمتی صرفاً امکان وقوع آن وجود دارد.
آیا پولبک ها دقیقاً روی سطوح نموداری ایجاد می شوند؟
بسیاری از معامله گران انتظار دارند، که حین پولبک قیمت دقیقاً به سطح قبلی بازگشته و بدون ذره ای جابه جایی به حرکت در جهت روند اصلی ادامه دهد. این در حالی است، که اساساً در محیط بازارهای مالی و ابزار تحلیل هیچ قطعیتی وجود ندارد. اگر به اندازه کافی با تحلیل تکنیکال و نمودارهای مختلف آشنایی داشته باشید؛ حتماً شرایطی را که قیمت پیش از رسیدن به سطح قبلی و از نزدیکی آن یا پس از کمی پیش روی در سطح مذکور به مسیر اصلی خود بازگشته را تجربه کرده اید. تعدد این موارد غیرقابل انکار بوده و علی الخصوص در بازارهای پرنوسان بیشتر درگیر چنین وضعیتی خواهیم بود. راهکار منطقی برای رفع این مشکلات این است؛ که همواره سطوح قیمت را با توجه به تجربیات شخصی و شرایط نماد (یا بازار) به صورت یک ناحیه درنظر بگیریم، تا به بهترین نحو امکان استفاده از فرصت های معاملاتی را داشته باشیم.
تفاوت پولبک و اصلاح قیمت
علیرغم شباهت رفتاری یا ظاهری، میان پولبک و اصلاح قیمت تفاوت های آشکاری وجود دارد. اصلاح ها جزئی از امواج روندی هستند، که در میانه روند به دلیل تحرکات معامله گران کوتاه یا میان مدتی ایجاد شده و پس از مدتی با تجدید قوای معامله گران حامی روند (در صورتی که روند به انتها نرسیده باشد) این حرکات پایان می یابند. تحرکات اصلاحی با پولبک ها متفاوتند، زیرا در جریان یک فاز اصلاحی شاید چندین سطح شکسته شده و عملاً تعدادی پولبک ناموفق داشته باشیم. به طور کلی پولبک را شرایطی درنظر بگیرید، که بازار یک شکست موفق انجام داده و منتظر بازگشت قیمت به ناحیه قبلی هستیم. در صورتی که بازگشت قیمت ناموفق بوده و سطوح پی درپی شکسته شوند، بازار دچار فاز اصلاحی و در ادامه تغییر روند خواهد شد. در مورد اندازه حرکات بازگشتی نیز ملاک خاص و دقیقی وجود ندارد، زیرا مقدار بازگشت قیمت در جریان پولبک به شرایط نماد، متوسط نوسانات بازار و میزان فاصله نقطه بسته شدن مربوط به کندل شکست از سطح مذکور مرتبط است.
انواع استراتژی های معاملاتی پولبک
ماهیت معامله گری بر اساس پولبک ها در ابزار مختلف تکنیکالی یکسان است، زیرا در این روش صرفاً به دنبال ورود در حرکات بازگشتی پس از شکست سطوح قیمتی هستیم. ابزار نموداری مختلفی برای این روش معاملاتی وجود دارند، که در این بخش بر اساس مثال های واقعی از بازار سهام تهران به ذکر متداول ترین آن ها می پردازیم.
۱- پولبک به سطوح حمایت و مقاومت
در نمودار نماد میدکو مشاهده می کنیم، که قیمت پس از شکست قاطعانه سقف قبلی خود یک پولبک کاملاً ایده آل به این ناحیه داشته است. با استناد به قانون تبدیل سطوح و با ورود مجدد خریداران در این ناحیه، بازار روند صعودی خود را بدون هیچ تعللی از سر می گیرد.
دوره آموزشی از صفر تا سطح پیشرفته در ترید که با هدف “استاد تمامی ترید” طراحی شده است
۲- پولبک به خطوط روند
تصویر زیر مثال واقعی از پولبک های غیر ایده آل است. نمودار شرکت خودروسازی زامیاد شامل دو پولبک به خط روند سقف شکسته شده با شرایط متفاوت می باشد. در بازگشت اولیه معامله گران عجول تر وارد بازار شده و پس از مدتی تجمیع قوا به واسطه نفوذ نزولی در خط روند، بازار به فاز صعودی باز می گردد. اما در جریان دومین بازگشت، بازار به مدت کوتاهی در حالت خنثی قرار گرفته و سپس قیمت ها افزایش می یابند.
۳- پولبک به سطوح فیبوناچی بازگشتی
نمودار سهم شرکت کشتیرانی ایران حاوی دو نکته مهم است:
- هر سطح نموداری برای معامله با پولبک ها و ایجاد بازگشت در قیمت مناسب نیست. مثلاً در این تصویر مشاهده می کنیم، که در سطح ۲۳ درصد هیچ تحرک صعودی وجود نداشته است؛ اما با رسیدن به سطح ۳۸ درصد شاهد ورود خریداران و بازگشت ایده آل قیمت با کمترین ریسک ورود به معامله هستیم.
- به ساختار کندل ها در سطح ۳۸ درصد توجه کنید. تشکیل یک ساختار بازگشتی کندلی صعودی در یکی از سطوح مهم فیبوناچی می تواند، یک فرصت ورود مطمئن و قدرتمند باشد. بنابراین نباید حین معامله گری با پولبک ها از توجه به سایر گواه های معاملاتی غافل شویم!
۴- پولبک به میانگین های متحرک
معامله گری با استفاده از بازگشت قیمت به میانگین های متحرک شاید ساده ترین روش استفاده از فرصت های معاملاتی مبتنی بر پولبک باشد. تصویر زیر مربوط به نمودار قیمت شرکت فولاد مبارکه اصفهان با استفاده از میانگین متحرک ساده ۲۲ روزه (این عدد حداکثر روزهای کاری بازار سهام ایران در یک ماه می باشد) است. با بررسی اجمالی نمودار متوجه می شویم؛ که حرکات بازگشتی به میانگین در جریان روند صعودی تقریباً بهترین و کم ریسک ترین موقعیت های ممکن بوده اند.
کلام پایانی
بسیاری از معامله گران همواره در منابع آموزشی به دنبال روش ها و اصول بسیار دقیق برای معامله بر اساس پولبک ها هستند. اما ذکر این نکته ضروری است، که این یک مفهوم و رفتار کلی در تحلیل تکنیکال بوده و هر یک از بزرگان بازار بر اساس تجربیات خود از این روش استفاده می کنند. مثلاً اصول تحلیلی مورد استفاده یک معامله گر بازار جهانی ارز حین وقوع پولبک نسبت به یک فعال بازار سهام تهران کاملاً متفاوت بوده و حتی شاید برای طرف مقابل زیان ده باشد! بنابراین پیشنهاد می کنیم؛ که در ابتدا محیط فعالیت (نوع بازار و نمادهای معاملاتی) خود را مشخص نموده و پس از مدتی تست اصول کلی پولبک ها، بر مبنای تجربیات خود و متناسب با شرایط بازار از این روش استفاده کنید.