کندل استیک یا نمودار شمعی یکی از ابزارهای پرکاربرد در تحلیل تکنیکال است که برای نمایش تغییرات قیمت یک دارایی در یک بازۀ زمانی خاص به کار می‌رود. هر شمع در این نمودار چهار داده مهم را نشان می‌دهد: قیمت باز شدن، قیمت بسته شدن، بالاترین و پایین‌ترین قیمت در آن بازه زمانی. این نمودارها به معامله‌گران کمک می‌کنند تا با مشاهده ترکیب‌های مختلف شمع‌ها، روندهای صعودی و نزولی بازار را شناسایی کرده و تصمیمات بهتری در خرید و فروش دارایی‌ها بگیرند.
کندل استیک یا نمودار شمعی چیست؟
کندل استیک (Candlestick) یا نمودار شمعی یکی از محبوب‌ترین و پرکاربردترین انواع نمودارها در تحلیل تکنیکال است که برای نمایش تغییرات قیمت یک دارایی (مثل سهام، ارزهای دیجیتال، کالاها و غیره) در بازه‌های زمانی مختلف استفاده می‌شود. این نمودار به‌ویژه در تحلیل بازارهای مالی مورد استفاده قرار می‌گیرد و اطلاعاتی دقیق و واضح درباره روند تغییرات قیمت به‌دست می‌دهد.
هر «کندل» (شمع) در این نمودار نمایانگر حرکت قیمت یک دارایی در یک دوره زمانی خاص است و به‌طور معمول شامل چهار بخش اصلی است:
- قیمت باز شدن (Open): اولین قیمتی است که در شروع دوره زمانی مشخص (مثل یک روز، یک ساعت، یا یک دقیقه) ثبت می‌شود.
- قیمت بسته شدن (Close): آخرین قیمتی است که در پایان دوره زمانی مشخص ثبت می‌شود.
- بالاترین قیمت (High): بیشترین قیمتی است که در طول دوره زمانی خاص به آن دست یافته می‌شود.
- پایین‌ترین قیمت (Low): کمترین قیمتی است که در طول دوره زمانی خاص به آن رسیده می‌شود.
ساختار کندل استیک
هر کندل از دو بخش اصلی تشکیل می‌شود:
- بدنه شمع (Body): نشان‌دهنده تفاوت بین قیمت باز شدن و قیمت بسته شدن است. اگر قیمت بسته شدن بالاتر از قیمت باز شدن باشد، بدنه شمع معمولاً به رنگ سبز یا سفید است (که نشان‌دهنده افزایش قیمت است). اگر قیمت بسته شدن پایین‌تر از قیمت باز شدن باشد، بدنه شمع معمولاً به رنگ قرمز یا سیاه است (که نشان‌دهنده کاهش قیمت است).
- سایه‌ها (Wicks یا Shadows): خطوط عمودی که از بالای بدنه شمع و زیر آن کشیده می‌شوند، نشان‌دهنده بالاترین و پایین‌ترین قیمت در آن دوره زمانی خاص هستند.
کاربردهای کندل استیک
کندل استیک‌ها در تحلیل تکنیکال برای تحلیل روندهای بازار و پیش‌بینی حرکت‌های آینده قیمت بسیار مفید هستند. برخی از کاربردهای اصلی آن عبارتند از:
1. تشخیص روندها: با استفاده از ترکیب چندین کندل استیک، تحلیلگران می‌توانند روندهای صعودی، نزولی یا خنثی بازار را شناسایی کنند.
2. الگوهای شمعی: برخی از الگوهای خاص کندل استیک (مثل الگوی «شمع بلند»، «حفره‌ها» یا «ستاره دنباله‌دار») می‌توانند سیگنال‌هایی برای تغییر جهت بازار یا ادامه روند ارائه دهند.
3. شناسایی نقاط بازگشت یا ادامه: الگوهای خاص کندل‌ها می‌توانند به معامله‌گران کمک کنند تا نقاطی را که ممکن است بازار از آنها برگشت کند یا روند موجود ادامه یابد شناسایی کنند.
4. سیگنال‌های خرید و فروش: ترکیب کندل‌ها و الگوهای آنها می‌تواند سیگنال‌های قوی برای خرید و فروش ایجاد کند. برای مثال، کندل‌هایی که نشان‌دهندۀ فشار خرید یا فروش هستند، می‌توانند سیگنال‌هایی برای اقدام سریع ارائه دهند.
دوره آموزشی از صفر تا سطح پیشرفته در ترید که با هدف “استاد تمامی ترید” طراحی شده است
الگوهای پایۀ کندل استیک ژاپنی
نمودارهای کندل استیک ژاپنی اطلاعات عمیقی را به معامله‌گران در خصوص رفتار بازار ارائه می‌دهند و حاوی نشانه‌های بصری متفاوتی هستند که به معامله‌گران اجازه می‌دهند عملکرد قیمت و الگوهای بازار فارکس را با وضوح بیشتری تشخیص دهند. این نمودارها برای شناسایی فرصت‌های معاملاتی و پیش‌بینی حرکت بعدی قیمت استفاده می‌شوند. در این بخش، قصد داریم با الگوهای پایۀ کندل استیک ژاپنی بیشتر آشنا شویم.
الگوی دوجی (Doji)
الگوی کندل دوجی دارای بدنۀ بسیار کوچکی هستند که به صورت یک خط نازک ظاهر می‌شوند و قیمت باز و بسته شدن یکسانی دارند. طول فتیله یا سایه در الگوی دوجی می‌تواند متفاوت باشد و مانند یک علامت ضربدر، صلیب معکوس یا علامت مثبت به نظر برسد.
اگر یک نمودار دوجی از یک سری کندل با بدنه‌های توخالی و دراز تشکیل شود، یعنی خریداران خسته و ضعیف هستند. در این حالت، به خریداران بیشتری نیاز است و فروشندگان تمایل دارند وارد شوند و قیمت را پایین بیاورند.
اگر نمودار دوجی از تعدادی کندل با بدنه‌های پر و بلند تشکیل شود، نشان می‌دهد که فروشندگان در حال ضعیف شدن هستند. در این حالت، همۀ فروشندگان از فروش خارج می شوند و خریداران فرصتی برای خرید ارزان نخواهند داشت. برای ایجاد تغییر در این حالت، به قدرت خرید بیشتری نیاز است.
الگوی مارابوزو (Marubozu)
الگوی مارابوزو یکی از الگوهای کندل استیک (نمودار شمعی) است که نشان‌دهنده یک حرکت قوی و یک‌طرفه در بازار است. این الگو هیچ سایه‌ای (یا به عبارتی دُم) ندارد و به صورت یک شمع بلند و محکم تشکیل می‌شود که نشان‌دهنده این است که قیمت در طول دوره زمانی مربوطه، تمام راه را از پایین‌ترین به بالاترین یا برعکس طی کرده است.
انواع الگوی مارابوزو
1. مارابوزو صعودی (Bullish Marubozu)
در این الگو، قیمت باز شدن در پایین‌ترین سطح و قیمت بسته شدن در بالاترین سطح قرار دارد. به این معناست که خریداران در طول دوره زمانی تعیین‌شده کنترل کامل بازار را در دست داشته‌اند و فشار خرید به شدت بالاست. این الگو نشان‌دهنده قدرت روند صعودی است.
2. مارابوزو نزولی (Bearish Marubozu)
در این الگو، قیمت باز شدن در بالاترین سطح و قیمت بسته شدن در پایین‌ترین سطح قرار دارد. یعنی فروشندگان در طول دوره زمانی تعیین‌شده کنترل بازار را در دست داشته‌اند و فشار فروش به شدت بالا بوده است. این الگو نشان‌دهنده قدرت روند نزولی است.
الگوی فرفره (Spinning Top)
الگوی فرفره یکی از الگوهای کندل استیک (نمودار شمعی) است که به دلیل ظاهر خاص خود، به این نام معروف شده است. این الگو نشان‌دهنده عدم قطعیت در بازار است و معمولاً در فازهای تغییر روند یا پیش از تغییر جهت قیمت‌ها ظاهر می‌شود.
ویژگی‌های الگوی فرفره
- بدنه کوتاه: در الگوی فرفره، بدنه کندل کوتاه است و بین قیمت باز و بسته شدن تفاوت کمی وجود دارد.
- سایه بلند: سایه‌های بالایی و پایینی بلندتر از بدنه هستند. این نشان می‌دهد که قیمت در طول دوره زمانی کندل، نوسانات زیادی داشته است.
- عدم قطعیت در بازار: کوتاهی بدنه و بلند بودن سایه‌ها نشان‌دهنده کشمکش بین خریداران و فروشندگان است. بازار در این مرحله تصمیم قطعی نگرفته و احتمال تغییر روند وجود دارد.
انواع الگوی فرفره
1. فرفره صعودی (Bullish Spinning Top)
در این الگو، قیمت بسته شدن کمی بالاتر از قیمت باز شدن است، که نشان‌دهنده کمی برتری برای خریداران است، ولی هنوز بازار به طور قطعی جهت مشخصی را اتخاذ نکرده است.
2. فرفره نزولی (Bearish Spinning Top)
در این الگو، قیمت بسته شدن کمی پایین‌تر از قیمت باز شدن است، که نشان‌دهنده کمی برتری برای فروشندگان است، اما باز هم بازار نوسانات زیادی را تجربه کرده است.
معرفی الگوهای تک کندلی، دو کندلی و سه کندلی
در بخش قبلی با الگوهای پایۀ کندل استیک ژاپنی آشنا شدیم و مفهوم هرکدام را شرح دادیم. در این بخش، به معرفی الگوهای تک کندلی، دو کندلی و سه کندلی می پردازیم.
الگوهای تک کندلی
هنگامی که الگوهای تک کندلی در نمودار کندل استیک ظاهر می شوند، می‌توانند به‌صورت بالقوه، نشانۀ معکوس بودن بازار باشند. این الگو به انواع مختلفی ازجمله چکش، مرد دارآویز، چکش معکوس و ستارۀ تیرانداز تقسیم می شود.
الگوی چکش یک الگوی معکوس صعودی است که در طول یک روند نزولی شکل می گیرد. انتخاب این نام به این دلیل است که بازار در حال چکش زدن به کف است. مرد دارآویز نیز مشابه الگوی چکش، یک الگوی معکوس نزولی است که می‌تواند سطح مقاومت بالا و قوی را مشخص کند. هنگامی که قیمت در حال افزایش است، شکل‌گیری الگوی مرد دارآویز نشان می دهد که تعداد فروشندگان از خریداران بیشتر شده است.
الگوی چکش معکوس و ستارۀ تیرانداز شباهت زیادی به یکدیگر دارند و تنها تفاوت آنها در روند نزولی یا صعودی است. چکش معکوس یک کندل معکوس صعودی و ستارۀ تیرانداز یک کندل معکوس نزولی است. هر دو کندل دارای بدنه‌های کوچک پر یا خالی و سایه‌های بالایی و پایانی کوچک هستند.
الگوهای دو کندلی
چه چیزی می‌تواند از الگوهای تک کندلی بهتر باشد؟ الگوهای دو کندلی! این الگو به دو نوع بولیش اینگولفینگ (پوشای صعودی) و بیریش اینگولفینگ (پوشای نزولی) تقسیم می‌شود که هرکدام از دو کندل یا شمع تشکیل شده‌اند.
الگوی بولیش اینگولفینگ یک الگوی معکوس صعودی است که امکان دارد یک حرکت رو به بالا را نشان دهد. این الگو زمانی اتفاق می‌افتد که یک کندل نزولی بلافاصله با یک کندل صعودی بزرگتر همراه شود و از بین برود. خریداران در این الگو ممکن است پس از یک روند نزولی، یک حرکت صعودی قوی را طی کنند.
درمقابل، الگوی بیریش اینگولفینگ برعکس الگوی قبلی عمل می‌کند و یک الگوی صعودی است. این الگو زمانی رخ می‌دهد که یک کندل صعودی با یک کندل نزولی بزرگتر همراه می‌شود و در آن ادغام می‌شود. الگوی بیریش اینگولفینگ به این معنی است که فروشندگان بر خریداران غلبه می‌کنند و امکان دارد یک حرکت نزولی قوی رخ دهد.
الگوهای سه کندلی
الگوهای سه کندلی نوعی ساختار کندل استیک هستند که از سه شمع تشکیل می‌شوند و به معامله‌گران کمک می‌کنند تا رفتار قیمت را به‌طور احتمالی تعیین کنند. برخی از الگوهای سه کندلی مانند ستاره صبحگاهی و شامگاهی از الگوهای معکوس هستند که پایان روند فعلی و شروع یک روند در جهت مخالف را نشان می‌دهند. برخی دیگر ازجمله الگوی سه اِلمان افزایشی و سه سرباز سفید پیشرو، الگوهای ادامه‌دهنده هستند که مکث و سپس ادامۀ روند فعلی را نشان می‌دهند.
مزایا و معایب استفاده از کندل استیک
- مزایا:
- بصری بودن: نمودار شمعی اطلاعات دقیقی را به‌صورت بصری و در قالب یک نگاه نمایش می‌دهد.
- تحلیل دقیق: تحلیلگران می‌توانند روندها، الگوها و نقاط بحرانی را به‌راحتی شناسایی کنند.
- ارائه اطلاعات بیشتر: علاوه بر قیمت باز و بسته شدن، این نمودارها نقاط بالا و پایین در هر دوره زمانی را نیز نشان می‌دهند.
- معایب:
- نیاز به آموزش: برای استفاده موثر از کندل استیک‌ها، نیاز به یادگیری الگوهای مختلف و نحوه تفسیر آنها وجود دارد.
- عدم دقت در بازارهای نوسانی: در بازارهای بسیار نوسانی، کندل استیک‌ها ممکن است سیگنال‌های گمراه‌کننده‌ای ارسال کنند.
نکاتی برای تفسیر کندل استیک
1. اجزای کندل استیک
- بدنه (Body): فاصله بین قیمت باز و بسته شدن. کندل سبز یا سفید نشان‌دهنده روند صعودی و کندل قرمز یا سیاه نشان‌دهنده روند نزولی است.
- سایه‌ها (Wicks): بالاترین و پایین‌ترین قیمت در دوره زمانی کندل را نشان می‌دهند.
2. الگوهای کندل استیک مهم
- دوجی (Doji): نشان‌دهنده تردید در بازار و احتمال تغییر روند.
- پوشا (Engulfing): کندل بزرگ خلاف روند قبلی ظاهر می‌شود و می‌تواند سیگنال برگشت روند باشد.
- هارامی (Harami): کندل کوچک درون بدنه کندل بزرگ قرار می‌گیرد و ممکن است نشان‌دهنده تغییر روند باشد.
- مرد آویزان و ستاره دنباله‌دار: ممکن است نشان‌دهنده برگشت نزولی بعد از روند صعودی باشند.
3. تفسیر بدنه و سایه‌ها
- بدنه بلند: نشان‌دهنده قدرت روند.
- بدنه کوتاه: نشان‌دهنده ضعف روند.
- سایه بلند بالا: فشار فروش و احتمال برگشت به پایین.
- سایه بلند پایین: فشار خرید و احتمال برگشت به بالا.
4. حجم معاملات
حجم بالا تأییدکننده قدرت روند است، در حالی که حجم پایین ممکن است نشان‌دهنده ضعف یا تغییر روند باشد.
5. ترکیب با دیگر ابزارها
ترکیب کندل استیک‌ها با ابزارهایی مانند حمایت و مقاومت، اندیکاتورها و میانگین‌های متحرک می‌تواند دقت تحلیل را افزایش دهد.
6. مدت زمان کندل‌ها
- تایم‌فریم کوتاه‌مدت: نوسانات بیشتر و تحلیل دقیق‌تر در بازه‌های زمانی کوتاه.
- تایم‌فریم بلندمدت: نشان‌دهنده روند کلی و تحلیل دقیق‌تر.
7. روند کلی بازار
تفسیر کندل‌ها در راستای روند کلی بازار می‌تواند دقت تحلیل را افزایش دهد.
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد بازارهای مالی و بازار فارکس توصیه می‌کنیم مقالۀ «آموزش فارکس» را حتماً مطالعه کنید.
جمع‌بندی
نمودار شمعی یا کندل استیک ابزاری مهم و رایج در تحلیل تکنیکال است که برای نمایش تغییرات قیمت یک دارایی در طول زمان استفاده می‌شود. هر شمع در این نمودار چهار داده کلیدی شامل قیمت باز شدن، قیمت بسته شدن، بالاترین و پایین‌ترین قیمت را نمایش می‌دهد. این نمودارها به تحلیلگران و معامله‌گران کمک می‌کنند تا با بررسی الگوهای مختلف شمع‌ها، جهت‌گیری بازار را پیش‌بینی کرده و تصمیمات معاملاتی بهتری اتخاذ کنند. در نهایت، کندل استیک به دلیل سادگی در تفسیر و توانایی نمایش سریع اطلاعات، به یکی از محبوب‌ترین ابزارهای تحلیل تکنیکال تبدیل شده است.