یک مثال قدیمی در وال استریت وجود دارد که می گوید: «سرمایه گذاری در بورس یعنی زندگی با ترس و طمع!»
شاید این توصیف، کمی بزرگنمایی به نظر برسد اما حقیقتی است که اغلب اوقات به حقیقت می پیوندد. تحت تأثیر قرار گرفتن توسط احساس ترس و طمع، می تواند اثرات مخرب سنگینی روی سرمایه گذاران و کلیت بازار سهام بگذارد. در دنیای سرمایه گذاری معمول است که می گویند: «با ترکیب فلسفه های سرمایه گذاری ارزشی و رشدی یک استراتژی معاملاتی قدرتمند و خاص خودتان بسازید.» اگرچه داشتن روش معاملاتی شخصی، بسیار مهم است و همواره به داشتن یک مسیر شخصی سازی شده توصیه می شود اما قبل از آن معامله گران باید ترس و طمع و اثرات این دو احساس را به درستی بشناسند و توانایی کنترل آن ها را در خود پرورش دهند. دوره های آموزشی و کتاب های زیادی در این زمینه وجود دارند که می توانید آن ها را مطالعه کنید. هدف ما در مطلب حاضر این است که نشان دهیم، زمانی که فرد تحت تأثیر ترس و طمع قرار می گیرد، چه اتفاقی می افتد.
وقتی طمع به جانمان می افتد!
در بیشتر موارد، سرمایه گذاران به دلیل زیاده خواهی، درگیر حرص و طمع می شوند. از این گذشته، مردم همواره تمایل دارند در کمترین زمان ممکن بیشترین ثروت را به دست آورند. ظهور اینترنت در اواخر دهه ۱۹۹۰ میلادی نمونه مناسبی در این زمینه است. در آن زمان اینگونه به نظر می رسید که تمام کاری که یک تاجر موفق باید انجام دهد، راه اندازی وب سایتی برای کسب و کارش است. حتی نوع فعالیت نیز در این زمینه محدودیتی ایجاد نمی کرد. سرمایه گذاران فقط به دنبال دیدن پسوند «com.» بودند. تمایل به خرید سهام شرکت های اینترنتی و استارت آپ ها به یکباره افزایش یافت. سرمایه گذاران با میل سیری ناپذیری سهام می خریدند و همین موجب شد، کل بازار تحت تأثیر این جو روانی کاذب قرار گیرد. سهام این شرکت ها به قیمت های نجومی و غیرواقعی رسیدند که درنهایت موجب شکل گیری یک حباب قیمتی در بازار سهام شد. این حباب قیمت در اواسط سال ۲۰۰۰ متلاشی گشت و به دنبال آن در سال ۲۰۰۱ اکثر شاخص های اصلی نیز دچار ریزش شدند. ذهنیت «یک شبه ثروتمند شدن» داشتن استراتژی معاملاتی مشخص، پایبند بودن به آن استراتژی و توانایی حفظ سود را کاملاً تحت تأثیر قرار می دهد. در واقع بسیار دشوار است که در میان این حجم از هیجان به فلسفه معاملاتی خود پایبند باشید. آلن گرین اسپن، رئیس پیشین فدرال رزرو در مورد افرادی که سودای ثروت زود هنگام را در سر می پرورانند، می گوید: «این مدل کسب ثروت، نامتعارف و نامعقول است.»
در اینگونه مواقع، معامله گران باید با قاطعیت هیجان خود را کنترل کنند، بر اصول معاملاتی خود پایبند باشند و بر افق های سرمایه گذاری بلندمدت تمرکز کنند. سرمایه گذاران می توانند با بررسی برگ خریدهای کلان اقتصادی کشور، زمان های رکود یا ریزش بازار را هرچند بصورت حدودی پیش بینی کرده و از نابودی سرمایه شان جلوگیری کنند.
درسی از وارن بافت درباره ترس و طمع
اشاره به پیروی کردن از فلسفه معاملاتی شخصی، بدون ذکر نام وارن بافت که همواره بر این موضوع تأکید داشته، خطای بزرگی است!
وارن بافت از جمله کسانی است که در همان بدو ورود به دنیای سرمایه گذاری، سعی کرد تا استراتژی معاملاتی خودش را در مرور زمان تدوین و تکمیل کند. یکی از علت های بزرگی که او در دوره رکود سهام شرکت های فناوری، دچار زیان نشد همین موضوع است. بافت از جمله کسانی بود که بخاطر سرمایه گذاری نکردن در سهام تکنولوژی شدیداً مورد انتقاد قرار گرفته بود. اما هنگامی که حباب قیمتی شرکت های فناوری شکست، منتقدان وی خاموش شدند. در واقع وارن بافت با منطقه امن خودش احساس راحتی می کند و شدیداً به آن معتقد است؛ این چیزی نیست جز داشتن یک افق سرمایه گذاری بلندمدت مشخص که آن را قابل درک می کند. او با اجتناب از هیجانات و جو روانی موجود در بازار، تقریبا از بیشتر بحران های مالی، در امان مانده است و توانسته با اتکا بر تخصص سرمایه گذاری خود در بلندمدت عملکرد فوق العاده ای به دست آورد.
تاثیر ترس در سبک معامله های بورسی
درست به مانند طمع، ترس هم می تواند بازار را تحت تأثیر قرار دهد. عمده ترین نشانه وجود ترس در بازار سهام، یک احساس یا جو ناخوشایند به نسبت فراگیر است که خبر از اتفاقی ناگوار در آینده می دهد. هنگامی که بازارهای مالی برای دوره های طولانی دچار سقوط و رکود می شوند، احساس ترس از زیان بیشتر، در میان معامله گران بازار به وجود می آید. اما به مانند طمع، ترس بیش از حد نیز مخرب خواهد بود. مثلا همانطور که در طول دوره رونق سهام تکنولوژی، معامله گران میل بالایی برای خرید سهام داشتند، در دوران افول نیز احساس ترس سنگینی بر بازار و آنها حاکم شده بود. در طی این دوران سرمایه گذاران برای جبران ضررهایشان، سرمایه خود را از بازار سهام خارج کردند و به دنبال سرمایه گذاری های کم ریسک در بازارهای موازی می گشتند. در این جور وقت ها پول وارد بازار اوراق قرضه، صندوق های درآمد ثابت و درآمد تضمین شده یا به عبارت دیگر، سرمایه گذاری های کم ریسک می شود. این خروج گسترده سرمایه از بازار سهام، نشان دهنده بی توجهی به اصول سرمایه گذاری در بلند مدت است. علت این ماجرا واهمه سرمایه گذاران از متحمل شدن ضررهای سنگین تر به شمار می رود. در نتیجه آن سرمایه گذاران به طور کلی برنامه سرمایه گذاری بلند مدت خود را فراموش می کنند. تصور کنید بخش بزرگی از سبد سهام تان ارزش بازاری خود را از دست داده است و شما برای جبران زیان قبلی، مقداری سرمایه جدید هم وارد بازار کرده اید؛ در این صورت بدترین اتفاق ممکن این است که دوباره ضرر کنید. هنگامی که استراتژی سرمایه گذاری خود را به هر دلیلی کنار می گذارید و امیدوار هستید با یک یا چند معامله پرخطر، ضررهای پیشین خود را جبران کنید، با این کار سرمایه باقی مانده را نیز به شدت در معرض ریسک قرار می دهید. بنابراین تنها راه منطقی، سرمایه گذاری در دارایی های کم ریسک و کم بازده طی دوران حاکمیت ترس بر بازار است.
سطح آسایش، مهم تر از چیزی است که فکرش را می کنید
تمام تفسیرهای بالا درباره ترس و طمع از نوسانات ذاتی خود بازار سهام ناشی می شوند. وقتی سرمایه گذاران آرامش روانی شان را به خاطر ضرر یا بی ثباتی بازار از دست می دهند، تحت تأثیر احساس هایی قرار می گیرند که در بیشتر موارد به اشتباهاتی با عواقب سنگین تبدیل می شوند. از فعالیت در بازاری که احساس ترس و طمع بر آن غالب شده است خودداری کنید و همیشه به اصول سرمایه گذاری خود پایبند باشید. همچنین انتخاب یک ترکیب مناسب برای تخصیص دارایی، بسیار مهم است. مثلا اگر شما فردی بسیار ریسک گریز هستید، احتمالاً ترس حاکم بر بازار می تواند شما را تحت تأثیر قرار دهد. پس اصولا نباید به اندازه افراد ریسک پذیر، تعداد معاملات بالایی داشته باشید. نقل قولی از وارن بافت وجود دارد که می گوید: «اگر سبد سهام خود را در حالی که ۵۰% ارزشش را از دست داده می بینید و ترس و وحشت وجود شما را فراگرفته، نباید در این بازار فعالیت کنید.» این موضوع آن گونه هم که به نظر می رسد آسان نیست. همیشه در نظر داشته باشید که بین کنترل احساسات و جسارت معاملاتی تفاوت زیادی وجود دارد. شما باید استراتژی سرمایه گذاری خود را به مرور زمان ارزیابی کنید و به خودتان اجازه انعطاف پذیر بودن را بدهید. این انعطاف پذیری قدرت تصمیم گیری برای تغییر برنامه عملکردی تان را در اختیارتان قرار می دهد.
هوشمندانه بترسید و شجاعت پوچالی را دور بریزید
شما تصمیم گیرنده نهایی در مورد وضعیت سبد سهام خود هستید و مسئولیت تمام سود و زیان هایتان نیز بر عهده شخص شما خواهد بود. وقتی تصمیم های معاملاتی درستی می گیرید و در سرمایه گذاری به موفقیت می رسید که بتوانید با کنترل احساس های ترس و طمع از پیروی کورکورانه شرایط بازار جلوگیری کنید. البته به یاد داشته باشید که در نظر داشتن سرمایه گذاری بلند مدت نیز در این میان نقشی مهم دارد. اما بدانید، پیروی نکردن از فلسفه سرمایه گذاری شخصی تان در میان بازار پرهیجان بورس می تواند برای شما تداعی کننده کلمه فاجعه باشد. داشتن استراتژی سرمایه گذاری یک عمل متعادل کننده برای کنترل عواطف و گرفتن تصمیم هایی عاقلانه است.