اوردر بوک (Order Book) چیست و چه کاربردی دارد؟

سالن های برگزارکننده مزایده ها برای خرید و فروش اجناس قدیمی را تصور کنید که در آن ها خریداران قیمت های مختلفی را برای خرید یک شیء پیشنهاد می کردند و درنهایت آن کالا به خریداری می رسید که بهترین قیمت را پیشنهاد داده بود. در بازارهای مالی، اوردر بوک را می توان یک سالن مزایده در نظر گرفت که خریداران و فروشندگان قیمت های پیشنهادی خود را ارائه می کنند و در پایان دارایی نصیب کسی خواهد شد که بهترین قیمت را اعلام کند. اوردر بوک (Order Book) که در این مقاله به طور کامل آن را بررسی کرده ایم، یکی از مفاهیم اصلی در بازار ارزهای دیجیتال است که آن را در برخی پلتفرم های معاملاتی و صرافی های ارز دیجیتال می بینید.

اوردر بوک (Order Book) چیست؟

همان طور که پیش از این نیز اشاره کردیم، صرافی های بازار ارز دیجیتال و البته بسیاری از دیگر پلتفرم های بازارهای مالی لیستی از سفارش های ثبت شده خریداران و فروشندگان را گردآوری می کنند تا به این ترتیب معامله گران بتوانند دیدگاه بهتری به شرایط بازار داشته باشند و هنگام ثبت سفارش قیمت مناسب را وارد کنند.

برای درک این مسئله باید بدانید، زمانی که شما قصد انجام یک معامله را داشته باشید، سفارشی که ثبت می کنید، ابتدا در اوردر بوک ثبت می شود. سپس با رسیدن قیمت به مبلغ مدنظر شما یا به عبارتی پیداشدن معامله گر متناظر (که معامله خرید یا فروش را با قیمت مناسب برای سفارش شما ثبت کرده باشد)، معامله شما صورت می گیرد.

البته اگر پیش از این معاملاتی را در صرافی های مختلف ثبت کرده باشید، احتمالاً با گزینه هایی از جمله limit Order، Market Order، OCO، Post Only و… مواجه شده اید که هرکدام فرمان های متفاوتی را برای اجرای معاملات شما پس از ثبت سفارش به صرافی می دهند که در ادامه مهم ترین آن ها را بررسی کرده ایم، اما برای آنکه بتوانید اطلاعات درون لیست سفارش ها را استخراج و آن ها را تحلیل کنید، لازم است پیش از هر چیز با هریک از این مفاهیم آشنا شوید که در ادامه آن ها را شرح داده ایم.

• Count

در ستون Count شما متوجه می شوید که چند سفارش در قیمت مورد نظر، این حجم را تشکیل داده اند؛ برای مثال در ردیفی که در تصویر هم مشخص شده است، درمجموع 7 سفارش، حجم 1.400 واحد بیت کوین را در قیمت 23.540 تتر ثبت کرده اند.

• Amount

حجم سفارش تریدرها در ستون Amount قرار می گیرد؛ برای مثال اگر شما سفارش 5 واحد بیت کوین را ثبت کنید، مقدار 5 را در ستون Amount یا مقدار در ردیف سفارش می بینید.

• Total

همان طور که در تصویر هم مشاهده می کنید، مقدار Amount و Total در ردیف اول برابر است، اما در ردیف های بعدی مقدار Total از مجموع Amount یا حجم های سفارش های پیشین به علاوه حجم سفارش جاری به دست می آید.

• Price

زمانی که شما سفارشی را ثبت می کنید، آن سفارش در قیمتی خاص (که معمولاً خودتان آن را تعیین می کنید) ثبت می شود که این مقدار را نیز می توانید در ستون Price مشاهده کنید.

اجزای اوردر بوک یا دفتر سفارش چیست؟

از آنجا که ممکن است شما در هر صرافی مشغول به معامله گری باشید، باید بدانید اوردر بوک ها همه به یک شکل نیستند و ممکن است آن ها را کمی متفاوت از هم ببینید؛ هرچند شناسایی آن ها بسیار ساده است و معمولاً در بخش مربوط با عبارت Order Book مشخص می شود.

دوره اختصاصی

دوره نخبگان، استاد تمامی در ترید

دوره آموزشی از صفر تا سطح پیشرفته در ترید که با هدف “استاد تمامی ترید” طراحی شده است

دریافت اطلاعات بیشتر

اوردر بوک از دو بخش سفارش های خریداران و فروشندگان تشکیل شده است. سفارش های خریداران را معمولاً با رنگ سبز می بینید که این ویژگی گاهی در قیمت سفارش ها یا نوار متحرکی که حجم سفارش ها در آن قیمت را نشان می دهد، دیده می شود. این ویژگی ها برای سفارش های فروش با رنگ قرمز مشخص خواهد شد.

در برخی صرافی ها نیز شما می توانید در مواقع دلخواه تنها سفارش های خرید، فروش یا هر دو را یکجا (همچون تصویر زیر) مشاهده کنید، که معمولاً در بیشتر اوقات به این ترتیب است. اگر بخواهید تنها سفارش های خرید را ببینید، گزینه وسط و اگر بخواهید تنها به سفارش های فروش دسترسی داشته باشید، باید گزینه سوم را انتخاب کنید.

نمایش قیمت با دقت ها و تعداد اعشار متفاوت قابل بررسی است؛ برای مثال در تصویر زیر عدد یک را انتخاب کرده ایم؛ به این معنا که قیمت ها در لیست خرید باید بدون اعشار به نمایش درآیند؛ درحالی که اگر 0.01 را انتخاب کنیم، قیمت ارز دیجیتال تا دو رقم بعد از اعشار نیز نمایش داده خواهد شد.

زمانی که تریدری قصد معامله در بازه های کوتاه را داشته و به عبارتی اسکلپر باشد که معاملات بسیار کوتاه مدت با سود کم را انجام می دهد، معمولاً به ارقام بعد از اعشار توجه می کند؛ زیرا قرار نیست معاملات بزرگ با تحرکات زیاد را باز کند. شما می توانید در بخش اوردر بوک در برخی صرافی ها این بخش را شخصی سازی کنید.

همچنین معمولاً بین لیست سفارش های فروش و خرید در اوردر بوک یک قیمت به چشم می خورد که میانگین قیمت لحظه ای در بازار است و افرادی که قصد ثبت سفارش را داشته باشند، می توانند قیمت پیشنهادی خود را براساس این قیمت انتخاب کنند. موردی که به آن اشاره شد برای افرادی کاربرد دارد که می خواهند قیمت دارایی را به شکلی کلی بررسی کنند؛ درحالی که اگر استراتژی معاملاتی یک تریدر با بررسی دقیق اوردر بوک آمیخته شده باشد، باید به صورت خیلی دقیق قیمت ها را در لیست خرید و فروش بررسی کند.

مورد دیگری که در ظاهر اوردر بوک مشاهده می شود، عمودی یا افقی بودن لیست سفارش های خرید و فروش است. گاهی و در برخی از صرافی ها بخش سفارش های فروش در بالا و بخش سفارش های خرید در پایین اوردر بوک قرار می گیرند، اما در برخی دیگر از صرافی های بخش های خرید و فروش به صورت افقی و در کنار هم قرار می گیرند.

لیست سفارش های خرید

همان طور که پیش از این نیز اشاره کردیم، ابتدا سفارش هایی از لیست سفارش های خرید برای انجام معامله انتخاب می شوند که قیمت های بالاتری را پیشنهاد داده باشند. همان سالن مزایده قدیمی را در نظر بگیرید که 10 نفر 10 قیمت مختلف را برای خرید یک کالا پیشنهاد داده اند. بدیهی است معامله با طرفی انجام خواهد شد که حاضر باشد برای کالای مدنظر بیشترین قیمت را بپردازد.

در بازار ارزهای دیجیتال و در لیست سفارش های خرید نیز همین شرایط به صورت الکترونیکی در جریان است؛ البته در لیست سفارش های خرید علاوه بر قیمت پیشنهادی، حجم معامله یا مقدار ارز دیجیتالی که تریدر قصد خریداری آن را دارد نیز مشخص شده است.

با توجه به آنچه بیان شد، احتمالاً متوجه شده اید سفارش هایی که در لیست خرید قرار دارند، قیمتی پایین تر از قیمت آخرین معامله را ثبت کرده اند. پیشنهادهای ثبت شده از سوی خریداران در لیست خرید با عنوان Bid هم معرفی می شوند. به منظور انجام یک معامله ، باید فروشنده ای حاضر شود ارز دیجیتال خود را با قیمت آورده شده در سفارش خرید یا کمتر از آن بفروشد.

دیوار خرید (Buy Wall)

اگر با بازار بورس ایران آشنا باشید، احتمالاً عبارت صف خرید را به مراتب شنیده اید. این حالت زمانی پیش می آید که تریدرهای زیادی قصد خرید یک سهام با یک قیمت مشخص را داشته باشند. به دلیل وجود محدوده قیمتی مجاز در طول روز معاملاتی در بورس ایران این اتفاق بسیار رخ می دهد، اما در بازارهای دیگر مالی نیز گاهی اتفاق می افتد که حجم بالایی از سفارش ها در یک قیمت خاص ثبت می شوند.

این حجم بالا می تواند توسط تریدرهای کم، اما با سفارش های سنگین انجام شود یا اینکه تریدرهای بسیار زیادی با ثبت سفارش در آن قیمت سبب شوند حجم سنگینی برای یک قیمت ثبت شود که در چنین شرایطی دیوار خرید یا Buy Wall تشکیل می شود.

باز هم با توجه به اینکه بهترین قیمت موجود در لیست سفارش های خرید، بیشترین قیمت است، با وجود دیوار خرید که به سفارش یا سفارش های با حجم بسیار بالا اشاره دارد، شرایطی پیش می آید که سفارش های ثبت شده با قیمت پایین تر از دیوار خرید، عملاً انجام نخواهند شد تا زمانی که فروشندگان زیادی ارز دیجیتال را با قیمت موردنظر در سفارش های دیوار خرید، به فروش برسانند و نوبت به سفارش هایی با قیمت پایین تر نیز برسد که البته این فرایند کمی زمان بر خواهد بود و در نمودار قیمتی نیز شاهد تشکیل سطح حمایتی خواهیم بود.

برای شناسایی سفارش هایی که ممکن است سبب ایجاد دیوار خرید شوند، باید به ستون Amount دقت کنید. اگر حجم زیادی در این ستون مشاهده کردید، باید در زمان انتخاب قیمت برای ثبت سفارش به آن توجه کنید و همواره به یاد داشته باشید که با واردکردن قیمت پایین تر از این قیمت ممکن است برای مدت طولانی منتظر بمانید تا معامله شما انجام شود.

همان طور که در تصویر زیر هم مشاهده می کنید، با بررسی ستون سایز معاملات می بینیم که متوسط سایز معاملات از 1 تا 10 واحد است؛ درحالی که به یک باره و در یک قیمت دیگر، سفارش یا سفارش هایی در سایز 124.467 در قیمت 23.421 ثبت شده است که این موضوع می تواند سبب ایجاد دیوار خرید شود و در هنگام ثبت سفارش باید به قیمت آن توجه کرد؛ البته اگر فروشنده یا فروشندگانی حاضر باشند این حجم از دارایی را به قیمت مذکور بفروشند، معامله انجام می شود و توقف زیادی صورت نمی گیرد.

لیست سفارش های فروش

زمانی که شما قصد خرید یک دارایی را داشته باشید، به قیمتی که فروشندگان برای آن دارایی در نظر می گیرند، توجه می کنید و بدیهی است به دنبال پایین ترین قیمت برای خرید آن باشید. در صرافی ها نیز شرایط به همین ترتیب است و اولویت برای انجام معاملات در لیست سفارش های فروش با سفارشی است که کمترین قیمت را ارائه داده باشد؛ بنابراین با توجه به آنچه گفته شد، سفارش هایی که در لیست فروش می بینیم، با قیمت هایی بالاتر از آخرین معامله انجام شده، لیست شده اند.

دیوار فروش (Sell Wall)

برای تشخیص تشکیل دیوار فروش با کمک لیست سفارش های فروش در اوردر بوک، باید به ستون حجم معاملات که با عناوینی مثل Amount یا Size مشخص می شوند، توجه کرد. اگر در میان سفارش های فروش با قیمت های مختلف با حجم بسیار بالا مواجه شدید و در سمت سفارش های خرید چنین تقاضایی را با این قیمت مشاهده نکردید، می توانید احتمال دهید دیوار فروش تشکیل شود.

با رسیدن به سفارش دیوار فروش، سفارش هایی با قیمت بالاتر انجام نخواهد شد تا زمانی که کل حجم سفارش در دیوار فروش صورت بگیرد. با تشکیل دیوار فروش در اوردر بوک شاهد ایجاد سطح مقاومت در نمودار قیمتی خواهیم بود؛ بنابراین برای ثبت سفارش و واردکردن قیمت، باید سفارش هایی با حجم بالا را در نظر بگیرید.

کاربردهای اوردر بوک

• یکی از کاربردهای اوردر بوک که در انجام معاملات می توان از آن استفاده کرد، این است که با بررسی آن امکان تشخیص ادامه روند برای شما فراهم می شود. حتماً شما هم می دانید میزان عرضه و تقاضا در بازار روند را مشخص می کند؛ زمانی که تقاضا برای یک دارایی بیش از عرضه باشد، روند صعودی و زمانی که عرضه بیش از تقاضا باشد، روند نزولی خواهد بود.

گاهی با وجود تعداد بسیار زیاد خریدار یا فروشنده در یک محدوده قیمتی، شاهدیم که کندل در نمودار قیمتی قرمز یا منفی شده است. در لیست سفارش های خرید و فروش حجم خرید کمتر از حجم فروش است؛ برای مثال 100 واحد کالا برای عرضه وجود دارد و با وجود چند خریدار هنوز هم کل واحدها به فروش نرسیده اند.

• در چنین شرایطی می توان گفت قدرت فروشنده ها بیشتر از قدرت خریداران است؛ بنابراین احتمال افت قیمت وجود دارد. استفاده از این نکات در کنار انواع دیگر تحلیل به شما کمک می کند معاملات موفق تری داشته باشید.
• از دیگر کاربردهای اوردر بوک، بهینه ترکردن نقاط ورود و خروج و همچنین حد سود و حد ضرر است. برای این کار شما با بررسی لیست سفارش ها متوجه می شوید قدرت در کدام سمت بازار است و درنتیجه در زمان درست وارد معامله می شوید.

همچنین زمانی که حد سود و حد ضرر خود را انتخاب کرده باشید، می توانید با بررسی حجم معاملات در آن محدوده قیمتی مطمئن شوید که حد سود و حد ضرر را به درستی انتخاب کرده اید و برای مثال با حجم سنگین در یک قیمت نزدیک به حد ضرر، استاپ شما فعال نخواهد شد.

• اوردر بوک به تریدر دید وسیع تری خواهد داد و درواقع تریدر با بررسی سفارش ها می تواند عمق بازار، محدوده قیمتی و دیگر اطلاعات را استخراج کند.

اعمال تغییرات در اوردر بوک (Order Book)

یکی از بدیهی ترین کارهایی که تریدر می تواند انجام دهد و ما در طول مقاله بارها به آن اشاره کردیم، ثبت سفارش است که با انجام آن، یک سفارش به لیست سفارش ها اضافه می شود و در بخش سفارش های خرید یا فروش قرار می گیرد.

از دیگر عملیاتی که تریدر می تواند انجام دهد، حذف سفارشی است که پیش از این ثبت کرده بود. اگر در صرافی ها معامله کرده باشید، حتماً مشاهده کرده اید که پس از ثبت سفارش آن را در پنل معاملاتی خود و در بخش سفارش هایی می بینید که خودتان ثبت کرده اید. ویژگی های مختلف سفارش را می توانید در ردیف مربوط به سفارش خود مشاهده کنید و معمولاً آخرین گزینه به کنسل کردن سفارش پیش از انجام معامله اختصاص یافته است.

تغییر دیگری که می توان انجام داد، این است که تریدر اقدام به تغییر حجم یا قیمت سفارش خود کند که البته در این حالت با توجه به صرافی ای که در آن فعالیت می کنید، ممکن است رتبه سفارش شما جابه جا شود که باید به این موضوع نیز توجه داشته باشید.

انواع سفارش

• Market order

یکی از روش های ثبت سفارش در صرافی های ارز دیجیتال، روش مارکت اوردر است که در آن تریدر قیمت خرید یا فروش را تعیین نمی کند، بلکه صرافی دارایی را با قیمت های موجود در صرافی برای تریدر خریداری می کند یا می فروشد. در این روش، تریدر تنها حجم سفارش را تعیین می کند.

نکته ای که ممکن است حتی تریدرهای تازه کار از آن غافل شده باشند، این است که به ویژه وقتی تریدری اقدام به ثبت یک معامله با حجم بالا می کند، ممکن است همه حجم معامله در یک قیمت انجام نشود. در چنین شرایطی اگر سفارش های متقابل بعدی (برای تکمیل معامله) با قیمت نامناسب انجام شوند، تریدر ضرر خواهد کرد.

برای مثال فرض کنید قصد دارید 10 واحد بیت کوین را خریداری کنید. از آنجا که قیمت لحظه ای 15 هزار دلار بود، گمان می کردید کل 10 بیت کوین قرار است با قیمت 15 هزار دلار انجام شود، اما ممکن است صرافی 1 واحد یا حتی کمتر را با قیمت 15 هزار دلار و باقی بیت کوین ها را در قیمت های مختلف و بالاتر برای شما خریداری کند. این مورد به ویژه زمانی که یک هولدر نباشید، معمولاً به ضرر شما خواهد بود.

البته گزینه هایی هستند که امکان تنظیم شرایطی مانند انجام معامله تنها در یک قیمت یا کنسل کردن معامله درصورت انجام نشدن کل سفارش را نیز در صرافی ها دارند که در ادامه آن ها را نیز شرح خواهیم داد.

• Limit Order

در روش لیمیت اوردر شما به عنوان تریدر می توانید قیمت مدنظر خود برای انجام معامله را نیز در کنار حجم معامله وارد کنید. در این روش اگر قیمتی مناسب تر از قیمت پیشنهادی شما در اوردر بوک وجود داشته باشد، معامله شما با قیمت بهتر انجام خواهد شد؛ برای مثال اگر سفارش خرید بیت کوین در 15 قیمت هزار دلار را ثبت کرده باشید و 1 اوردر متناظر با قیمت 14.800 دلار در اوردر بوک وجود داشته باشد، معامله شما با قیمت پایین تر انجام می شود.

• Stop

در روش ثبت سفارش استاپ لیمیت، شما می توانید دو نوع سفارش مارکت یا لیمیت را ثبت کنید، اما تفاوت روش استاپ با دو روش قبل این است که در این روش شما یک شرط را برای فعال شدن سفارش خود تنظیم می کنید؛ برای مثال سفارش شما می تواند این باشد که وقتی قیمت بیت کوین به 14.800 دلار رسید، سفارش شما فعال شود. توجه داشته باشید که با فعال شدن سفارش، سفارش شما در اوردر بوک قرار می گیرد و به یکی از روش هایی که انتخاب کرده بودید (Limit/Market)، انجام می شود.

• TIF (Time in Force)

علاوه بر روش هایی که در بالا به آن اشاره کردیم، شما می توانید سفارش خود را با جزئیات بیشتری ثبت کنید؛ مثلاً می توانید به صرافی فرمان دهید که تنها درصورت امکان انجام کل معامله در قیمت آورده شده، معامله را برای شما انجام دهد. در ادامه این مفاهیم را بیشتر توضیح داده ایم.

• GTC (Good Till Cancel)

در این حالت، سفارش شما تا زمانی که کل حجم معامله انجام شود، باز خواهد بود؛ مگر آنکه خودتان آن را کنسل کنید؛ برای مثال فرض کنید قصد خرید 5 واحد بیت کوین در قیمت 20 هزار دلار را ثبت کرده اید. در این حالت اگر در ابتدا 2 واحد بیت کوین در قیمت 20 هزار دلار برای شما انجام شود، حالا یک سفارش با حجم 3 بیت کوین در قیمت 20 هزار دلار را خواهید داشت که وقتی قیمت به 20 هزار دلار هم برسد، باقی سفارش شما انجام خواهد شد.

• ICO (Immediate Or Cancel)

در این روش برخلاف روش پیش (GTC)، اگر شما سفارش 5 واحد بیت کوین با قیمت 20 هزار دلار را ثبت کرده باشید و بخشی از سفارش شما معامله و درواقع برای شما خریداری شود (البته ممکن است خوش شانس باشید و کل معامله شما در اولین مرحله انجام شود)، باقی سفارش (3 بیت کوین باقی مانده) خودکار و از سوی صرافی کنسل می شود.

به زبان ساده تنها مقداری از حجم سفارش که در دفعه اول رسیدن قیمت به مبلغ مورد نظر شما، معامله شده و باقی سفارش حذف می شود.

• FOK

در حالت FOK معامله شما فقط زمانی انجام می شود که صرافی بتواند کل حجم سفارش را در یک مرحله برای شما خریداری کند یا بفروشد؛ مثلاً اگر شما قصد خرید 5 واحد بیت کوین در قیمت 20 هزار دلار را داشته باشید، تنها در صورتی معامله انجام می شود که صرافی بتواند در یک مرتبه کل 5 واحد بیت کوین را در قیمت مشخص شده (قیمت بهتر) برای شما خریداری کند یا بفروشد.

• Post Only

اگر شما حالت Post Only را در سفارش خود انتخاب کنید و تریدری در همان زمان سفارش متناظر شما را ثبت کند، معامله شما بدون اینکه سفارش هایتان در اوردر بوک قرار گیرند، انجام می شود؛ درحالی که اگر این حالت را فعال نکنید و به عنوان مثال روش لیمیت اوردر را انتخاب کرده باشید، حتی در صورتی که تریدری در مقابل شما وجود داشته باشد، باید ابتدا سفارش هر دو شما در اوردر بوک قرار گیرد و سپس معامله انجام شود.

تفاوت این دو حالت شما را به عنوان میکیر یا تیکر مشخص می کند و این موارد می تواند در میزان کارمزد پرداختی شما مؤثر باشد. اگر شما سفارش Post Only را ثبت کنید و شخص متناظر شما هم زمان سفارش مقابلی را ثبت کرده باشد، معامله شما با سرعت بالاتری انجام می شود؛ زیرا در اوردر بوک قرار نمی گیرد.

البته باید توجه کنید که شما به عنوان تیکر شناخته می شوید و کارمزد بیشتری از شما کسب می شود؛ درحالی که اگر حالت Limit را انتخاب کنید، حتی درصورت وجود تریدر مقابل، ابتدا سفارش هر دو شما در لیست سفارش ها یا Order Book قرار می گیرد و شما به عنوان بازارساز یا میکر شناخته می شوید و درنتیجه کارمزد کمتری پرداخت می کنید.

شرح لیست سفارش های Limit Order

به طورکلی شما می توانید در اوردر بوک لیست سفارش های خریداران و فروشندگان را در دو بخش مجزا مشاهده کنید. هر جفت ارز یا دارایی دارای یک اوردر بوک است که سفارش های خرید و فروش تریدرها برای همان دارایی را در خود جای داده است.

با توجه به صرافی یا پلتفرمی که از آن استفاده می کنید، ممکن است نام بخش های مختلف Order Book کمی با هم متفاوت باشند، اما آنچه باید پیش از هر چیز در بررسی اوردر بوک به آن توجه کنید، قرارگرفتن سفارش در بخش سفارش های خرید یا فروش است.

سفارش های Bid به آن دسته از تریدرها اختصاص دارد که با واردکردن قیمت موردنظر، سفارش خرید دارایی را ثبت کرده اند؛ برای مثال اگر یک تریدر قصد خرید 2 واحد بیت کوین در قیمت 23 هزار دلار را داشته باشد، سفارش وی در بخش سفارش های خرید یا Bid قرار می گیرد.

از سوی دیگر برخی افرادی قصد فروش دارایی خود را دارند، در چنین شرایطی تریدر سفارش فروش خود را ثبت می کند و صرافی آن را در بخش Ask یا سفارش های فروش قرار می دهد. نکته ای که باید در زمان بررسی اوردر بوک به ویژه برای انجام معامله یا تنظیم حد سود و حد ضرر به آن توجه کرد، این است که مثلاً همه سفارش های فروشی که در لیست فروش مشاهده می کنید، سفارش فروش واقعی نیستند، بلکه ممکن است سفارش تریدری باشند که قصد بستن معامله بازخرید خود را داشته و برای این کار یک سفارش فروش را ثبت کرده باشد.

قیمت در سفارش های لیمیت و محدود به این ترتیب است که شما بهترین قیمت برای خرید یعنی پایین ترین قیمت فروش و همچنین بهترین قیمت برای فروش یعنی بالاترین قیمت خرید را در بر می گیرد. توجه داشته باشید که این قیمت ها در اوردر بوک پویا هستند؛ یعنی با انجام معاملات و ارسال سفارش های جدید این اعداد و ارقام همواره در حال به روزرسانی هستند.

زمانی که شما یا هر تریدر دیگری اقدام به ثبت سفارش کنید، این کار در دو مرحله انجام می شود؛ مرحله اول زمانی است که شما به عنوان تریدر سفارش خود را ثبت می کنید و مرحله دوم زمانی است که صرافی سفارش شما را دریافت و آن را در لیست سفارش ها ثبت می کند. زمانی (Time) که در اوردر بوک مشاهده می شود، مربوط به ثبت سفارش از سوی صرافی است، نه تریدر.

• Tick Size

تیک سایز (Tick Size) درواقع نوعی محدودیت یا شرط برای انتخاب قیمت در زمان ثبت سفارش را به شما نشان می دهد؛ مثلاً اگر تیک سایز 1 باشد، شما می توانید 20، 21، 100 یا هر مقدار کامل دیگر را در سفارش های خود ثبت کنید، اما در این حالت امکان ثبت 100.5 وجود ندارد. درواقع قیمت باید در این مثال رند باشد.

همچنین اگر تیک سایز تا دو دهم اعشار باشد، شما می توانید قیمت هایی با دقت دو دهم اعشار را در سفارش های خود ثبت کنید؛ برای مثال 100.05 یکی از قیمت های مجاز برای این حالت است، اما باز هم شما نمی توانید قیمت 500.009 را که اعشار بیشتری دارد، به عنوان قیمت در سفارش های خود وارد کنید.

• Lot Size

لات سایز به حجم سفارش های شما اشاره دارد و این مقدار در سفارش های شما باید همواره با توجه به مقدار لات سایز وارد شود. اگر لات سایز 5 باشد، شما می توانید حجم سفارش های خود را مضربی از 5 انتخاب کنید (مثلاً 20، 50، 30 و…) اما مثلاً عددی مثل 49 مضرب 5 نیست و امکان انتخاب آن برای این حالت وجود ندارد.

اولویت بندی سفارش ها در Order Book

صرافی (و همچنین بسیاری از پلتفرم های معاملاتی) همواره سعی دارند بهترین شرایط برای انجام معامله در بازار را در اختیار شما قرار دهند. زمانی که خریدار باشید، بهترین موقعیت برای شما این خواهد بود که بتوانید دارایی مورد نظر خود را با قیمت پایین تری خریداری کنید؛ به همین دلیل در اوردر بوک معمولاً سفارش های فروش از کمترین قیمت پیشنهادی توسط فروشندگان رتبه بندی شده اند. به این ترتیب شما می توانید بهترین قیمت را برای خرید دارایی موردنظرتان پیدا کنید.

این حالت برای ثبت سفارش فروش نیز وجود دارد؛ برای مثال فرض کنید شما قصد فروش ارز دیجیتال خود را دارید، با بررسی لیست خریداران که قیمت های پیشنهادی آن ها را نشان می دهد، شما متوجه می شوید که تریدرهای خریدار حاضر به پرداخت چه مبلغی برای ارز دیجیتال موردنظر هستند که این قیمت ها معمولاً از بیشترین به کمترین رتبه بندی شده است. بدیهی است هر چقدر بتوانید ارز دیجیتال خود را با قیمت بالاتری بفروشید، سود بیشتری خواهید داشت.

درنهایت باید به این نکته اشاره کرد که گاهی این رتبه بندی به ترتیبی که گفته شد انجام نمی شود؛ زیرا در برخی موارد ممکن است دو سفارش کاملاً هم زمان ارسال شوند که در چنین حالتی، سفارش ها براساس اولویت زمانی و نه براساس قیمت، در اوردر بوک قرار می گیرند.

با وجود تمام اشتراکاتی که در میان اوردر بوک ها وجود دارد، برخی صرافی ها امکان شخصی سازی لیست سفارش ها را برای کاربران خود فراهم کرده اند که در آن ها کاربران می توانند با توجه به استراتژی و نیاز خود، سفارش تریدرها را به همان ترتیب و اولویت بندی که مدنظر دارند، مشاهده کنند.

فرایند انجام معامله در دفتر سفارش

با توجه به قیمتی که برای سفارش در نظر گرفته می شود، سفارش شما می تواند در دسته انفعالی (Passive) یا تهاجمی (Aggressive) قرار گیرد که در ادامه این دو نوع را بررسی کرده ایم.

سفارش های انفعالی (Passive)

وقتی شما سفارشی را در صرافی ثبت می کنید که نیاز به انتظار برای رسیدن به آن قیمت و سپس انجام معامله باشد، گفته می شود این سفارش از نوع منفعل یا انفعالی است؛ برای مثال اگر قیمتی را در سفارش خرید خود انتخاب کنید که قیمت متناظر یا کمتر از آن در لیست سفارش های فروش وجود نداشته باشد، این سفارش از نوع منفعل (Passive) است که برای آنکه معامله انجام شود، این سفارش در اوردر بوک ثابت و در انتظار باقی خواهد ماند.

این شرایط برای سفارش فروش نیز صادق است؛ به عبارت دیگر زمانی که سفارشی از نوع فروش با قیمتی ثبت می شود که سفارشی با قیمت متناظر یا با بیشتر در لیست خرید وجود نداشته باشد، سفارش به صورت ثابت و منفعل در لیست باقی می ماند.

سفارش های تهاجمی (Aggressive)

گپ قیمتی در میان اولین قیمت های موجود در لیست خرید و فروش وجود دارد. زمانی که قیمت ثبت شده در سفارش از محدوده گپ قیمتی انتخاب شود، گفته می شود این سفارش از نوع تهاجمی یا Aggressive است؛ زیرا به سرعت انجام خواهد شد و نیاز به انتظار برای انجام این معامله نیست.

معاملات تک مرحله ای و چند مرحله ای

با توجه به سفارش هایی که ثبت می کنید و با توجه به این موضوع که در طرف مقابل حجم کافی برای ارائه وجود دارد، سفارش های تریدرها ممکن است یک باره و در یک مرحله یا در چند مرحله انجام شود.

معاملات تک مرحله ای

در معاملاتی که در یک مرحله انجام می شوند، طرف مقابل حجم کافی برای ارائه و انجام معامله را دارد. برای درک این موضوع فرض کنید شما قصد خرید 2 واحد بیت کوین در قیمت 15 هزار دلار را دارید. از طرف دیگر در لیست سفارش های فروش سفارشی به چشم می خورد که حاضر به فروش 4 واحد بیت کوین با قیمت 15 هزار دلار است.

در چنین حالتی از آنجا که قیمت و حجم پیشنهادی شما با سفارشی موجود در لیست فروش هماهنگی دارد، معامله شما به راحتی و در یک مرحله انجام می شود؛ به عبارت دیگر شما قصد خرید یک مقدار از دارایی را دارید که فروشنده یا فروشندگانی هستند که حاضرند آن دارایی را با همان قیمت و حتی در حجم بالاتر (در صورت نیاز) بفروشند.

بعد از انجام معامله شما، اوردر بوک تغییر خواهد کرد؛ زیرا شما قصد خرید 2 واحد بیت کوین را داشتید، معامله شما انجام شده و سفارش از لیست حذف می شود، اما در طرف فروشنده، سفارش برای فروش 4 واحد بیت کوین در این معامله درگیر شده بود؛ بنابراین 2 واحد فروش نرفته دیگر در قیمت 15 هزار دلار هنوز وجود دارد که در لیست سفارش ها به روزرسانی می شود. معامله انجام شده نیز در بخشی به نام Trade Feed ثبت می شود که به معاملات انجام شده اختصاص دارد.

معاملات چند مرحله ای

معاملات چند مرحله ای در چند مرحله انجام می شوند. در ادامه این مفهوم را با یک مثال شرح می دهیم. فرض کنید قصد خرید 25 واحد اتریوم در قیمت 3000 دلار را داشته باشید. در چنین حالتی سفارشی با حجم 20 و قیمت 3000 دلار را ثبت کرده و سفارش خرید شما در لیست سفارش ها به چشم می خورد.

از سوی دیگر اگر فروشنده ای حاضر به فروش 25 واحد اتریوم یا بیشتر، در قیمت 3 هزار دلار یا کمتر باشد، سفارش شما در یک مرحله انجام می شود، اما اگر به دلیل حجم نسبتاً بالای سفارش، معامله برای انجام شدن به چند سفارش فروش با قیمت و حجم مناسب نیاز داشته باشد، گفته می شود معامله چند مرحله ای است؛ برای مثال سفارش فروشی با حجم 5 واحد اتریوم در قیمت 3000 دلار سبب می شود 5 واحد اتریوم برای شما خریداری شود و حالا حجم سفارش خرید شما از 25، به 20 کاهش می یابد.

باز هم سفارش های فروش بررسی می شوند و برای مثال سفارش فروش 15 واحد اتریوم در قیمت 2.900 دلار سبب می شود 15 واحد اتریوم در قیمت 2.900 دلار برای شما خریداری شود. حالا حجم سفارش خرید شما به 5 واحد می رسد. باز هم سفارش های فروش بررسی می شوند تا قیمتی برابر یا کمتر از 3000 دلار در سفارش های فروش ثبت شود. با وجود سفارش فروش 10 واحد اتریوم در قیمت 2.950 معامله شما به طور کامل و البته در چند مرحله انجام می شود؛ چراکه سفارش فروش، 10 واحد برای فروش ارائه داده است؛ درحالی که شما تنها به 5 واحد آن نیاز دارید.

حالا در لیست سفارش های فروش، سفارش فروش 5 واحد اتریوم در قیمت 2.950 باقی می ماند. همچنین باز هم معاملاتی که انجام شده اند در بخش Trade Feed ثبت می شوند.

همان طور که در جدول فوق می بینید، مجموع حجم های سفارش فروش با قیمت مناسب (برابر یا کمتر از قیمت پیشنهادی در سفارش خرید) در بالای لیست، به 30 واحد اتریوم می رسد (5 + 15 + 10)؛ درحالی که حجم سفارش خرید ما 25 واحد اتریوم است که پس از انجام معاملات در چند مرحله هنوز سفارش فروش آخر البته با 5 واحد اتریوم در اوردر بوک باقی می ماند.

در پایان باید یادآوری کرد که تنظیمات انجام شدن معامله در یک مرحله یا در مراحل متعدد را می توان در زمان ثبت سفارش لحاظ کرد. در بخش مربوط به انواع سفارش ها این مسائل را به طور کامل توضیح داده ایم. درک این مسائل به این دلیل اهمیت دارد که تریدر با توجه به نوع سفارشی که ثبت می کند، باید آگاه باشد زمانی که سفارش در یک مرحله انجام نشود، قیمت معامله میانگینی از معاملات انجام شده در قیمت های متفاوت خواهد بود.

تغییر شکاف قیمتی

حالتی را در نظر بگیرید که اختلاف بهترین قیمت پیشنهادی در لیست خرید و فروش 4 دلار است و پس از انجام چند معامله این شکاف تغییر می کند. توجه به این نکته ضروری است که اوردر بوک پویاست؛ یعنی دائم در حال تغییر است. در ادامه یک بخش از فرایند تغییر شکاف قیمتی در لیست سفارش ها را بررسی کرده ایم. برای این کار ابتدا لیست سفارش هایی را به عنوان نمونه آورده و توضیحات را بر مبنای این ارقام ارائه کرده ایم.

با توجه به آنچه در جدول (لیست سفارش های خرید و فروش) می بینیم، شکاف قیمتی بین بهترین قیمت سفارش های خرید (990) و بهترین قیمت در میان سفارش های فروش (1000) میزان 10 دلار است. اگر خریداری قیمت بالاتری پیشنهاد دهد یا فروشنده ای قیمت پایین ترین پیشنهاد دهد، آن سفارش در بالای لیست قرار می گیرد و شکاف قیمتی تغییر خواهد کرد.

فرض کنید خریداری سفارش خرید 30 واحد از دارایی موردنظر را با قیمت 1002 دلار ثبت کند. فرایند انجام معاملات و تشکیل گپ قیمتی جدید را در جدولی که در ادامه خواهیم آورد، شرح داده ایم.

معاملات در چند مرحله باید انجام شوند؛ در مرحله اول 5 واحد با قیمت 1000 دلار خریداری می شوند، در مرحله دوم 10 واحد با قیمت 1001 دلار خریداری می شوند، در مرحله سوم نیز 10 واحد با قیمت 1002 دلار خریداری می شوند، اما صرافی حق ندارد ادامه خرید را با سفارش بعدی که قیمت 1003 را پیشنهاد داده است مچ کند؛ زیرا قرار است معامله خرید با قیمت ثبت شده در سفارش (1002) یا قیمت های کمتر انجام شود.

از آنجا که سفارش خرید با حجم 30 واحد ثبت شده بود، سفارش 5 واحد با قیمت 1002 دلار هنوز انجام نشده است و سفارش مناسبی در بخش سفارش های فروش برای انجام شدن معامله وجود ندارد؛ بنابراین لیست اوردر بوک به ترتیبی که در جدول زیر می بینید، تغییر می کند.

حالا فروشنده ها ترجیح می دهند دارایی خود را به خریداری بفروشند که قیمت بهتری را پیشنهاد داده است؛ بنابراین شکاف قیمت از 10 دلار به 2 دلار (1000 – 1002) تغییر می کند.

همان طور که در مقاله مشاهده کردید، مفاهیم مختلفی در کنار انواع تحلیل وجود دارند که می توانند بر تجربه شما در بازار ارزهای دیجیتال تأثیر بگذارند. استفاده از اوردر بوک در بازار ارزهای دیجیتال بیش از دیگر بازارهای مالی کاربرد دارد، اما برای درک آن و استفاده از اطلاعاتی که می توان از آن استخراج کرد، لازم است اطلاعات و دانش کافی در این زمینه داشته باشید.

گفتنی است بهترین و سریع ترین راه برای رسیدن به این سطح از دانش و مهارت شرکت در یک دوره آموزش ارز دیجیتال است که امروزه هم به صورت حضوری و هم آنلاین در دسترس همه قرار گرفته است.

سخن پایانی

اگر با بازار بورس تهران آشنایی داشته باشید، حتماً می دانید تریدرها در کنار تحلیل تکنیکال و تحلیل بنیادی از تابلوخوانی هم استفاده می کنند؛ درحقیقت در زمان انجام معامله با بررسی لیست سفارش ها و بررسی وضعیت بازار، آن ها می توانند متوجه شوند قدرت بازار در سمت خریداران بیشتر است یا در بخش فروشندگان و براساس آن تصمیم خود را نهایی کنند.

استفاده از لیست سفارش ها که در بازار ارزهای دیجیتال به صورت تخصصی تر استفاده می شود، به تریدر کمک می کند بازار را به صورت دقیق رصد کند و تریدرهای موفق تری داشته باشد.

در این میان، باید توجه کنید شما قرار نیست با استفاده از اوردر بوک تحلیل کنید و براساس آن معاملاتی انجام دهید، بلکه باید از راه های مختلف تحلیلی را روی دارایی مورد نظر خود انجام دهید و سپس برای تأییدگرفتن به منظور ورود یا خروج از معامله و پیداکردن قدرت بازار از لیست سفارش های خرید و فروش استفاده کنید.

در این مقاله سعی کردیم اوردر بوک و مطالب پیرامون آن را به طور کامل شرح دهیم تا شما هم بتوانید با کمک اطلاعاتی که از لیست های سفارش قابل استخراج است، معاملات بهتری انجام دهید.

پرسش های متداول