اوردر بوک (Order Book) چیست؟آموزش خواندن و ترید با دفتر سفارشات

اوردر بوک (Order Book) یکی از ساده‌ترین اما کاربردی‌ترین ابزارهایی است که نشان می‌دهد معامله‌گران در چه سطوحی قصد خرید یا فروش دارند. این داده‌ها پیش از آنکه در قیمت نهایی دیده شوند، در دفتر سفارشات ثبت می‌شوند و به ما کمک می‌کنند میزان فشار خرید و فروش را بهتر بسنجیم. درک درست اوردر بوک می‌تواند کیفیت تحلیل شما را در کوتاه‌مدت بالا ببرد و تصویر دقیق‌تری از رفتار بازار ارائه دهد.

در ادامه مقاله، ساختار اوردر بوک، نحوه خواندن آن، مفهوم دیوارهای خرید و فروش و خطاهایی که معمولاً معامله‌گران در تفسیر آن دچار می‌شوند را به‌طور عملی بررسی می‌کنیم تا بتوانید از این ابزار در تصمیم‌گیری‌های خود استفاده کنید.

اوردر بوک یا دفتر سفارشات به زبان ساده

اوردر بوک (Order Book) یک لیست الکترونیکی و زنده از تمام سفارش‌های خرید و فروش باز برای یک دارایی مشخص در یک بازار مالی است. تصور کنید وارد یک حراجی آنلاین شده‌اید؛ لیستی پیش روی شماست که نشان می‌دهد چه کسانی با چه قیمتی قصد خرید (تقاضا) و چه کسانی با چه قیمتی قصد فروش (عرضه) آن کالا را دارند. اوردر بوک دقیقاً همین کار را برای دارایی‌هایی مثل سهام، ارزهای دیجیتال یا کالاها انجام می‌دهد.

این لیست به دو بخش اصلی تقسیم می‌شود:

• بخش خرید (Bid Side): شامل تمام سفارش‌های خرید است که بر اساس بالاترین قیمت پیشنهادی مرتب شده‌اند. خریداری که مایل به پرداخت بیشترین قیمت است، در بالای لیست قرار می‌گیرد.
• بخش فروش (Ask Side): شامل تمام سفارش‌های فروش است که بر اساس پایین‌ترین قیمت درخواستی مرتب شده‌اند. فروشنده‌ای که حاضر است دارایی خود را با کمترین قیمت بفروشد، در صدر این لیست دیده می‌شود.

اختلاف بین بالاترین قیمت خرید (Best Bid) و پایین‌ترین قیمت فروش (Best Ask) را اسپرد (Spread) می‌نامند. زمانی که یک سفارش خرید جدید با قیمتی برابر یا بالاتر از پایین‌ترین قیمت فروش ثبت شود، یا برعکس، یک معامله (Trade) اتفاق می‌افتد و آن سفارش‌ها از اوردر بوک خارج می‌شوند.

اجزای اصلی یک اوردر بوک

برای تحلیل صحیح اوردر بوک، باید با ستون‌های اطلاعاتی آن آشنا شوید. اگرچه ظاهر دفتر سفارشات در پلتفرم‌های مختلف ممکن است کمی متفاوت باشد، اما اجزای اصلی آن تقریباً همیشه یکسان است.

[تصویر پیشنهادی: اسکرین‌شات از اوردر بوک صرافی بایننس که با فلش بخش‌های Bid، Ask، Price، Amount و Total روی آن مشخص شده است.]

• قیمت (Price): این ستون نشان‌دهنده قیمتی است که معامله‌گران سفارش‌های خرید یا فروش خود را در آن ثبت کرده‌اند.
• مقدار (Amount/Size): این ستون حجم دارایی را در هر سطح قیمتی نشان می‌دهد. برای مثال، چه مقدار بیت‌کوین در قیمت ۶۰,۰۰۰ دلار برای فروش گذاشته شده است.
• جمع کل (Total): این ستون، مجموع تجمعی مقادیر (Amount) از بهترین قیمت تا آن سطح قیمتی خاص را نمایش می‌دهد. این ستون به شما کمک می‌کند تا به سرعت عمق نقدینگی را در قیمت‌های مختلف ارزیابی کنید.

در کنار این لیست، معمولاً یک نمودار عمق بازار (Depth Chart) نیز به صورت بصری نمایش داده می‌شود. این نمودار دیوارهای خرید (سبز) و فروش (قرمز) را به شکل پله‌ای نشان می‌دهد و درک سریعی از سطوح عرضه و تقاضا به شما می‌دهد.

تفاوت اوردر بوک در فارکس و کریپتو

یکی از بزرگ‌ترین منابع سردرگمی برای معامله‌گران، تفاوت ماهیت اوردر بوک در بازارهای مختلف، به خصوص فارکس و ارزهای دیجیتال است. درک این تفاوت برای تحلیل درست ضروری است و اعتبار تحلیل شما را به شدت بالا می‌برد.

به طور خلاصه، در بازار ارز دیجیتال شما به یک دفتر سفارش شفاف و واحد (در هر صرافی) نگاه می‌کنید، اما در فارکس، شما تنها بخشی از یک اقیانوس بزرگ را از طریق پنجره کوچک بروکر خود مشاهده می‌کنید. به همین دلیل است که ابزارهای تحلیل جریان سفارش در فارکس معمولاً بر داده‌های بازار فیوچرز متمرکز هستند.

آموزش تحلیل اوردر بوک؛ چطور دیوارهای قیمت را تشخیص دهیم؟

تحلیل اوردر بوک صرفاً نگاه کردن به اعداد نیست، بلکه هنر خواندن نیت بازیگران بزرگ بازار است. یکی از اولین مهارت‌هایی که باید کسب کنید، تشخیص دیوارهای خرید و فروش (Buy/Sell Walls) است.

• دیوار خرید (Buy Wall): زمانی شکل می‌گیرد که یک سفارش خرید بسیار بزرگ یا تعداد زیادی سفارش خرید در یک سطح قیمتی مشخص انباشته می‌شود. این دیوار مانند یک سطح حمایتی (Support) عمل می‌کند، زیرا برای عبور قیمت به پایین‌تر از آن، باید کل این حجم سفارش توسط فروشندگان جذب شود.
• دیوار فروش (Sell Wall): برعکس، زمانی ایجاد می‌شود که یک سفارش فروش بسیار بزرگ در یک سطح قیمتی قرار می‌گیرد. این دیوار مانند یک سطح مقاومتی (Resistance) عمل می‌کند و مانع از رشد آسان قیمت به بالاتر از آن سطح می‌شود.

اما مراقب باشید! نهنگ‌ها (بازیگران بزرگ) گاهی از این دیوارها برای فریب بازار استفاده می‌کنند. اینجاست که با مفهوم دستکاری بازار (Spoofing) آشنا می‌شویم.

فریب و دستکاری بازار (Spoofing)

اسپوفینگ (Spoofing) یک استراتژی دستکاری بازار است که در آن یک معامله‌گر سفارش بزرگی را بدون قصد اجرای آن ثبت می‌کند تا یک تصور غلط از عرضه یا تقاضا ایجاد کند. 1 برای مثال، یک نهنگ ممکن است یک دیوار خرید عظیم ایجاد کند تا معامله‌گران خرد را به خرید تشویق کرده و قیمت را بالا ببرد. سپس، درست قبل از اینکه قیمت به سفارش او برسد، آن را لغو کرده و از موقعیت فروش خود در قیمت‌های بالاتر سود می‌برد.

[تصویر پیشنهادی: یک گیف یا تصویر مرحله‌ای که نشان می‌دهد یک سفارش خرید بزرگ (Buy Wall) ظاهر می‌شود، قیمت کمی بالا می‌رود، و سپس آن سفارش ناپدید می‌شود.]

تشخیص اسپوفینگ دشوار است اما غیرممکن نیست. به دنبال الگوهای زیر باشید:

• ظاهر و ناپدید شدن ناگهانی سفارش‌های بسیار بزرگ.
• سفارش‌هایی که به طور مداوم از قیمت فاصله می‌گیرند و هرگز اجرا نمی‌شوند.
• استفاده از ابزارهای تحلیلی پیشرفته مانند Bookmap که جریان سفارشات را به صورت Heatmap نمایش می‌دهند و این الگوها را برجسته می‌کنند.

بهترین سایت‌ها و ابزارهای مشاهده اوردر بوک

برای تحلیل حرفه‌ای، به ابزارهای مناسب نیاز دارید. در اینجا لیستی از بهترین منابع برای مشاهده و تحلیل اوردر بوک آمده است:

• صرافی‌های ارز دیجیتال (Binance, Coinbase): ساده‌ترین راه برای مشاهده اوردر بوک، استفاده از رابط کاربری خود صرافی‌هاست. این ابزار برای تحلیل‌های روزمره کافی است.
• کوین‌گلس (Coinglass): این پلتفرم داده‌های تجمیعی اوردر بوک از صرافی‌های مختلف را ارائه می‌دهد و برای دیدن تصویر کلان بازار کریپتو عالی است.
• تریدینگ ویو (TradingView): با اشتراک‌های حرفه‌ای، می‌توانید به ابزار عمق بازار (DOM) دسترسی داشته باشید که اوردر بوک را به صورت تعاملی نمایش می‌دهد.
• بوک‌مپ (Bookmap): ابزاری بسیار قدرتمند برای معامله‌گران حرفه‌ای که اوردر بوک را به صورت یک نقشه حرارتی (Heatmap) بصری می‌کند و تشخیص نقدینگی و اسپوفینگ را آسان می‌سازد.

اوردر بوک در تریدینگ ویو و متاتریدر

بسیاری از معامله‌گران از پلتفرم‌های محبوب TradingView و MetaTrader استفاده می‌کنند. در اینجا نحوه دسترسی به داده‌های اوردر بوک در این پلتفرم‌ها آمده است:

• در تریدینگ ویو: ابزار DOM (Depth of Market) در پنل سمت راست موجود است. برای فعال‌سازی آن، باید به یک بروکر یا صرافی متصل باشید که داده‌های Level 2 را ارائه می‌دهد. این ابزار به شما اجازه می‌دهد تا سفارش‌ها را مستقیماً از روی اوردر بوک ثبت کنید.
• در متاتریدر (MT4/MT5): متاتریدر به صورت پیش‌فرض یک ابزار ساده DOM دارد. اما برای تحلیل‌های جدی‌تر، نیاز به اندیکاتورهای سفارشی دارید. این اندیکاتورها می‌توانند داده‌های اوردر بوک را به شکل‌های مختلف روی چارت نمایش دهند.

دانلود اندیکاتور اوردر بوک

برای معامله‌گرانی که به دنبال ابزارهای تخصصی‌تر هستند، اندیکاتورهای مختلفی وجود دارد. توجه داشته باشید که کیفیت و دقت این اندیکاتورها، به خصوص در بازار فارکس، به شدت به کیفیت داده‌های بروکر شما بستگی دارد.

• برای متاتریدر (فارکس): یکی از اندیکاتورهای معتبر، FXSSI Order Book است که داده‌های تجمیعی از چندین بروکر را نمایش می‌دهد و تصویر بهتری نسبت به داده‌های یک بروکر تنها ارائه می‌کند.
• برای نینجاتریدر و پلتفرم‌های فیوچرز: ابزارهایی مانند Jigsaw Trading یا Bookmap به عنوان پلتفرم‌های مستقل یا پلاگین، تحلیل‌های بسیار عمیقی از جریان سفارشات ارائه می‌دهند.

نکته کلیدی: قبل از پرداخت هزینه برای هر اندیکاتور یا نرم‌افزاری، حتماً از دوره آزمایشی رایگان آن استفاده کنید و مطمئن شوید که داده‌های آن برای استراتژی شما مفید است.

جمع‌بندی: آیا فقط با اوردر بوک می‌توان ترید کرد؟

اوردر بوک یک ابزار فوق‌العاده قدرتمند برای درک دینامیک کوتاه‌مدت بازار است، اما یک گوی جادویی برای پیش‌بینی آینده نیست. پاسخ کوتاه به این سوال «خیر» است. معامله‌گری موفق، ترکیبی از تحلیل‌های مختلف است. اوردر بوک به شما «کجا» و «چگونه» جنگ عرضه و تقاضا در حال وقوع است را نشان می‌دهد، اما برای درک «چرا»، باید آن را با تحلیل تکنیکال (Technical Analysis)، پرایس اکشن (Price Action) و تحلیل فاندامنتال (Fundamental Analysis) ترکیب کنید.

از اوردر بوک برای تأیید سطوح حمایت و مقاومت، بهینه‌سازی نقاط ورود و خروج، و مدیریت ریسک خود استفاده کنید، اما هرگز کل استراتژی خود را تنها بر پایه آن بنا نکنید.

[پیشنهاد لینک داخلی: برای یادگیری بیشتر، مقاله ما درباره «پرایس اکشن» را مطالعه کنید.]
[پیشنهاد لینک داخلی: همچنین، درک «حجم معاملات» می‌تواند تحلیل شما از اوردر بوک را تکمیل کند.]