با بالارفتن هزینه ها و تورم در دنیای رقابتی امروز، تلاش افراد نیز برای به دست آوردن پول بیشتر، افزایش یافته است. شاید این هدف بین بسیاری افراد مشترک باشد، اما آیا صِرف اینکه بگوییم می خواهم پولدار شوم کافی است؟ شاید عده ای تصمیم بگیرند کمتر هزینه کنند یا پول هایشان را در بانک نگه دارند. آیا این روش برای رسیدن به دارایی بیشتر مؤثر است؟ البته که نه! شما برای اینکه ثروتمند شوید، باید دانش مالی تان را افزایش دهید. در این مقاله، ۱۰ جنبه هوش مالی را از زاویه دید سرمایه دار مشهور امریکایی، رابرت کیوساکی بررسی می کنیم.
هوش مالی چیست؟
در تعریفی ساده، هوش مالی معیاری برای سنجش این موضوع است که شما تا چه اندازه از پول تان درست استفاده می کنید؟ داشتن هوش مالی بالا بدین معنا نیست که فردی لزوماً سرمایه گذاری زیادی انجام خواهد داد یا احتمالاً یک میلیونر بازنشسته خواهد شد. هوش مالی یعنی اینکه پول تان را مسئولانه مدیریت کنید. ممکن است تصمیم اقتصادی هوشمندانه ای بگیرید، پول تان را خرج کرده یا بر اساس برنامه، پس انداز کنید. افرادی که تنها روی هزینه کردن تمرکز می کنند، هوش مالی پایین تر و افرادی که بخشی از پول خود را پس انداز کرده و به آن اولویت می بخشند، هوش مالی بالاتری دارند.
کیوساکی کیست؟
رابرت تورو کیوساکی (Rabert Toru Kiyosaki) متولد ۸ آوریل ۱۹۴۸، سرمایه دار امریکایی و نویسنده است. او بنیان گذار Rich Global LLC و The Rich Dad شرکت آموزش مالی خصوصی است و از طریق کتاب و ویدئو، افزایش هوش مالی را آموزش می دهد. کیوساکی نویسندۀ بیش از ۲۶ عنوان کتاب است که از میان آن ها می توان به مجموعه کتاب هایی که با هزینۀ شخصی اش منتشر کرده است همچون سری کتاب های «پدر ثروتمند، پدر فقیر» اشاره کرد. این مجموعه کتاب، به ۵۱ زبان دنیا ترجمه شده و بیش از ۴۱ میلیون نسخه از آن در سراسر جهان به فروش رفته است. این کتاب برای تمامی کسانی که می خواهند کنترل اوضاع مالی خود را به دست گرفته و هوش اقتصادی شان را افزایش دهند، کاربردی است. کیوساکی در این کتاب به بیان دو تفکر می پردازد:
«کارکردن برای پول» و «کارکردن پول برای شما». کیوساکی معتقد است ثروتمندشدن بیش از اینکه به سخت کارکردن ارتباط داشته باشد، به درست فکرکردن، تحلیل عقلانی و افزایش هوش مالی مرتبط است و برای رسیدن به این مهارت باید آموزش دید. به همین دلیل در کتاب «پدر ثروتمند، پدر فقیر» روی آموزش این نکات به کودکان از همان ابتدای کودکی تأکید دارد. از دیگر آثار رابرت کیوساکی می توان به کتاب های «چرا ثروتمندان، ثروتمندتر می شوند؟»، «هوش مالی یک میلیاردر را داشته باشید» و «کودکان هوشمند و ثروتمند» اشاره کرد. وی همچنین مقاله های زیادی با موضوع کارآفرینی و راه های رسیدن به ثروت منتشر کرده است.
هوش مالی از نگاه رابرت کیوساکی
رابرت کیوساکی هوش مالی را در ۵ جنبه بیان می کند:
۱- کسب پول بیشتر
درست است که شاید بیشترِ افراد درآمد داشته باشند، اما آنکه درآمد بیشتری به دست آورد، هوش مالی بالاتری نیز دارد. اگر سالی ۵۰۰ میلیون تومان به دست می آورید، نسبت به کسی که سالی ۲۰۰ میلیون تومان به دست می آورد، از هوش مالی بالاتری برخوردارید. کیوساکی می گوید بسیاری از مردم در کسب درآمد ناموفق اند، زیرا می خواهند بدون کار کردن، پول به دست آورند. او می نویسد بسیاری از مردم نمی دانند آنچه آن ها را ثروتمند می سازد، کسب درآمد است نه خود پول. در واقع یادگیری کسب درآمد شما را به پول می رساند. برای پول درآوردن باید بتوانید احساسات تان را کنترل کنید؛ زیرا هوش مالی نوعی از هوش هیجانی (EQ) است. همچنین باید یاد بگیرید لذت و خوشی را به تعویق بیاندازید و آیندۀ مالی تان را برای مبلغ اندکی پول قربانی نکنید. هرگز مسیرتان را رها نکنید؛ هرچند ادامه دادن مسیر دشوار باشد. بر اساس گفته های کیوساکی، مهم ترین عامل برای درآمدزایی این است که مشکلات را حل کنید.
وی می نویسد:
دوره اختصاصی
دوره نخبگان، استاد تمامی در تریددوره آموزشی از صفر تا سطح پیشرفته در ترید که با هدف “استاد تمامی ترید” طراحی شده است
دریافت اطلاعات بیشتر«برای افزایش ثروت، باید با این حقیقت کنار بیایید که مشکلات هرگز از بین نخواهند رفت».
موانع به دست آوردن ثروت را شناسایی کنید و با مشکلات بجنگید تا به ثروت برسید. افراد موفق از مشکلات برای خود پله ترقی می سازند. آن ها ابتدا مشکل را پیدا کرده و مقاومت می کنند تا آن را از بین ببرند؛ سپس با تجربه ای که کسب کرده اند ـ و این ابزاری برای تقویت هوش مالی است ـ سرعت رسیدن به موفقیت را افزایش می دهند. از نقطه امن تان خارج شده و آگاهانه با چالش ها مواجه شوید. در مسیر افزایش هوش مالی، به انجام کارهای خطرناک توصیه نمی شود، بلکه باید یاد بگیرید کارها را متفاوت از آنچه تا پیش از این می دانستید و با شیوۀ متفاوتی انجام دهید. صِرف داشتن یک شغل، به منزلۀ داشتن دارایی نیست. آنچه برای شما ثروت تولید کند، دارایی به شمار می آید. اینجاست که تفاوت مشاغل کارمندی را که تنها تا زمان فعالیت داشتن برایتان پول به همراه می آورد، با سرمایه گذاری و افزایش گردش مالی خواهید فهمید.
۲- حفاظت از پول
زمانی که پول به دست می آورید، باید از آن محافظت کنید نه اینکه کمتر خرج کنید. برای مثال، مواظب پول هایتان باشید تا غارت نشوند. روش های کاهش مالیات را بیاموزید و یا اینکه با هزینه کمتری، کسب و کارتان را هدایت کنید. کسی که ۲۰ میلیون در سال درآمد دارد اما با استفاده از دانش مالی، مالیات اندکی پرداخت می کند، هوش مالی اش در حفاظت از پول، نسبت به کسی که مالیات بیشتری پرداخت می کند، بالاتر است. بانک ها و سایر سازمان ها با استفاده از هوش مالی شان سودی چند برابر آنچه به شما می دهند، دریافت می کنند. برخی دلال ها که واسطی بین خریدار و فروشنده هستند، درصدی از سود دو طرف را دریافت کرده و روی موارد پیشنهادی به شما سرمایه گذاری می کنند. همۀ این ها را گفتیم تا تأکید کنیم برای حفظ پول و کسب دارایی بیشتر، دانش تان را افزایش دهید.
۳- بودجه بندی و برنامه ریزی برای پول
شما باید بتوانید خوب زندگی کنید. به این توصیه اشتباه که پایین تر از سطح مالی تان زندگی کنید، بی توجه باشید! دو راه برای حل بحران بودجه وجود دارد: هزینه هایتان را کاهش یا درآمدتان را افزایش دهید. هرکدام از این روش ها، کسری بودجه را جبران می کند؛ اما کیوساکی باور دارد که در بلندمدت، افزایش درآمد راه حل بهتری است. از نظر وی، مهم است که به مازاد بودجه از هزینه های ثابت فکر کنید. اگر تصمیم دارید ۱۰ درصد از درآمدتان را پس انداز کنید، این ۱۰ درصد را جزء هزینه های ثابت تان قرار دهید. با این ۱۰ درصد پس انداز، مانند صورت حساب یا قبض، رفتار نکنید. آن را زودتر از سایر صورت حساب ها پرداخت کنید. اگر کسی فارغ از میزان درآمد، بتواند بخشی از آن را سرمایه گذاری کند، هوش مالی بالاتری دارد.
کیوساکی در کتاب «پدر پولدار پدر بی پول» می نویسد: «با نگاه کردن به اینکه چگونه کسی زمان و پول خود را صرف می کند، می توان آینده اش را پیش بینی کرد. پول و زمان دارایی های بسیار مهمی هستند. هوشمندانه آن ها را خرج کنید». کیوساکی یادآور می شود زمانی که همه چیز، سخت و دشوار پیش می رود، مردم تمایل دارند کمتر خرج کنند. اگر هزینه های خود را اولویت بندی کنید، می توانید وضعیت مالی تان را بهبود ببخشید. کمتر برای خورد و خوراک هزینه کنید و بیشتر زمان تان را صرف آموزش و ارتقای خود کنید. کیوساکی می نویسد از زندگی در زیر خط متوسط خودداری کنید و در عوض آن را به بالاتر از متوسط ارتقا دهید. موضوع مهمی که وجود دارد این است که گاهی مخارج و هزینه های زندگی افراد از میزان درآمدشان بیشتر است و آن ها را درگیر انواع قسط و قرض می کند. اگر بتوانید به گونه ای برای زندگی و درآمدتان برنامه ریزی کنید که مخارج تان از درآمدتان کمتر باشد، یعنی هوش مالی خوبی دارید.
بودجه بندی نوعی برنامه ریزی برای درآمدها و هزینه هاست. متأسفانه اغلب افراد اگر هم از بودجه بندی استفاده می کنند، تنها برای این است که با کسری بودجه مواجه نشوند. آن ها از این شیوۀ برنامه ریزی برای افزایش پول استفاده نمی کنند. کسری بودجه زمانی رخ می دهد که میزان هزینه از درآمد بیشتر باشد. شاید عدۀ زیادی از افراد در مواجهه با کسری بودجه تلاش کنند هزینه هایشان را کاهش دهند، اما همان طور که گفتیم کیوساکی توصیه می کند بهتر است درآمدتان را افزایش دهید، چرا که روش هوشمندانه تری است. زمانی که یک کسب وکار هزینه هایش از درآمدش بیشتر می شود، سعی می کند هزینه ها را کاهش داده و برای مثال هزینۀ تبلیغات را کاهش دهد. این امر در نهایت به کاهش فروش و شاید هم ورشکستگی منجر شود. کیوساکی مدت ها در یک شرکت زیراکس مشغول فروشندگی بود تا مهارت فروش را آموزش ببیند؛ پس یادگیری مهارت منجر به افزایش درآمد خواهد شد. مازاد بودجه تعریف دیگری است که به افزایش درآمد نسبت به مخارج اشاره دارد.
بیشترِ افراد روی کسری بودجه تمرکز می کنند، اما ثروتمندان روی مازاد بودجه. برای افزایش دارایی تان باید اولویت نخست را روی پس انداز و سرمایه گذاری بخشی از درآمد بگذارید و در مراحل بعد، به پرداخت بدهی ها بپردازید، چراکه با سرمایه گذاری بخشی از درآمد می توان درآمد تازه ای ایجاد کرده و بدهی های پیشین را نیز پرداخت کرد. رابرت کیوساکی می گوید اگر می خواهید آیندۀ کسی را ببینید، نگاهی به هزینه های ماهیانۀ او بیاندازید. اگر بیشتر هزینه ها صرف خورد و خوراک شد، این فرد هیچ وقت به مازاد بودجه نخواهد رسید، اما اگر بخشی از درآمدش را سرمایه گذاری می کند، قابلیت ثروتمندشدن دارد. اگر بتوانید همچون ثروتمندان پول تان را بودجه بندی کنید و همچنین بدانید چه زمانی باید خرج کنید و چه زمانی هزینه ها را کاهش دهید، از هوش مالی بالایی برخوردارید.
۴- اهرم کردن یا هوش تقویت پول
اهرم کردن یعنی اینکه بتوانید با سرمایه کمتر، سرمایه گذاری های بزرگ تر انجام دهید؛ برای مثال بتوانید با یک میلیارد تومان در یک پروژه چند میلیاردی سرمایه گذاری کنید. اهرم یعنی قرض گرفتن پول برای افزایش قدرت پول نقد. برای مثال، اگر برای سرمایه گذاری روی پروژه ای به هفت میلیون پول نیاز دارید، سه میلیون را خودتان تأمین کنید و چهار میلیون را از بانک وام گرفته یا از منابع دیگری به دست آورید تا ارزش افزودۀ خوبی از سرمایه گذاری تان دریافت کنید. کیوساکی می گوید اگر هوش مالی کافی برای کنترل سرمایه گذاری داشته باشید، اهرم خوب است. چنانچه نتوانید سرمایه گذاری را کنترل کنید، خطرناک است. هرچه سود بیشتری از پول به دست آورید، هوش مالی بالاتری دارید. فردی را در نظر بگیرید که پول خود را تنها در بانک می گذارد تا از سود اندک آن استفاده کند. وقتی سود بانک ها از نرخ رشد تورم پایین تر است، ارزش پول تان از بین می رود و این نشان می دهد شما باید روی هوش مالی تان کار کنید تا بتوانید سودی بیشتر از نرخ رشد تورم به دست آورید و پول تان را اهرم کنید.
۵- ارتقای آگاهی مالی
در دنیای امروز، با پیشرفت فناوری و وجود ابزارهای اطلاعاتی مختلف، منابع گوناگونی برای افزایش دانش مالی وجود دارد، اما اینکه هر فرد چگونه با این منابع برخورد کند و چه تحلیلی از آن ها داشته باشد، مشخص کنندۀ موقعیت مالی اوست. شاید فرصت هایی ایجاد شود که نیازمند تصمیم گیری سریع باشد. فرد برای گرفتن تصمیم درست باید اطلاعات کافی داشته باشد. هرچه میزان اطلاعات بیشتر باشد، نتایج حاصل از تصمیم گیری بهتر خواهد بود. از سویی برای ثروتمندتر شدن باید نیازهای جامعه و ویژگی های هر دورۀ اقتصادی را بدانید و آن ها را ارزیابی کنید. کیوساکی معتقد است این دارایی شما نیست که ثروتمندتان می کند بلکه اطلاعات شما نسبت به آن دارایی و دارایی های دیگر است که شما را به ثروت می رساند.
او می نویسد:
«املاک و مستغلات، سهام، صندوق های سرمایه گذاری و مواردی از این دست نیستند که شما را ثروتمند می کنند، بلکه اطلاعات، دانش، خرد، فوت و فن و هوش مالی است که فرد را ثروتمند می سازد.»
۶- کارنامه مالی
بدون کارنامه مالی و پنج مورد تأثیرگذار بر هوش اقتصادی که پیش از این گفته شد، مشخص کردن اینکه آیا اشتباهی در مسیر رخ داده و نیاز به تصحیح دارد، دشوار است و یکپارچگی مالی را از بین می برد. در همین راستا کیوساکی می گوید: «فقدان آموزش مالی در مدارس، یکپارچگی مالی در کل دنیا را تحت تأثیر قرار داده است». وقتی کسی یکپارچگی مالی ندارد دخل و خرجش با هم نمی خواند، با بدهی زیادی مواجه است و بودجه بندی درستی ندارد؛ درنتیجه نمی تواند تصمیم درستی در لحظه بگیرد و از فرصت هایش استفاده کند و حتی ممکن است ورشکست شود؛ پس اگر بتوانید برای فعالیت های اقتصادی تان گزارش مالی تهیه و آن را تحلیل کنید، توان بررسی علت مشکلات را نیز خواهید داشت.
۷- افزایش ارزش ذاتی
در مواجهه با طوفان های احتمالی آینده، رابرت کیوساکی سه پیشنهاد برای افزایش ارزش ذاتی دارد:
- پیش از وقوع طوفان، به پنج مورد اثرگذار بر هوش مالی که در ابتدا اشاره شد، توجه کرده و هرکدام را که در آن ضعیف تر بودید، تقویت کنید. با افزایش هر پنج هوش می توانید یکپارچگی مالی و ارزش ذاتی تان را افزایش دهید.
- در دارایی هایی با ارزش ذاتی سرمایه گذاری کنید. برای اینکه بدانید کجا برای سرمایه گذاری مناسب است، باید خلاقیت داشته باشید. این خلاقیت چه برای کاهش هزینه مالی باشد و چه برای شیوۀ پرداخت و دریافت و زمان بندی بهینۀ آن یا ایجاد ارزش افزوده، بسیار مهم است و علاوه بر نجات شما از بحران، سود سرشاری را نیز به همراه خواهد داشت.
- پیش از اینکه با بحران مواجه شوید، نقطه ضعف خود را که همان نداشتن اطلاعات است، برطرف کرده و یکپارچگی مالی ایجاد کنید.
۸- افزایش هوش هیجانی
افزایش هوش هیجانی در موفقیت مالی مؤثر است. هوش هیجانی به توان کنترل عواطف و احساسات گفته می شود. باید بتوانید این کنترل را به دست آورید تا با دیدن مشکلات فرار نکنید، با آن ها مواجه شوید و با کیفیت، به مسیرتان ادامه دهید. ثروتمندان با هوش هیجانی بالا، توان همراه کردن دیگران را با خود دارند.
۹- خلاقیت و نوآوری
به جای تقلید از دیگران، خلاقیت تان را افزایش دهید. کیوساکی دربارۀ آموزش می گوید: «وقتی به دانش آموزان باهوش و تحصیل کرده، شیوۀ تفکر خارج از ساختارهای رایج و خلق کردن به جای تقلید را می آموختم، روند آموزشی آنان را می ترساند و همین موجب هیجان من می شد»، چراکه آنان به امنیت شغلی شان وابسته بودند و ترس از اشتباه و مواجهه با چالش را داشتند؛ به همین خاطر براساس الگوی مشخص و یکنواختی پیش می رفتند.
۱۰- تعیین اولویت ها
هرچه زودتر اولویت ها و اهداف تان را مشخص کنید، زمان، هزینه و انرژی کمتری هدر می دهید.
کیوساکی می گوید:
«با آموزش های «پدر ثروتمند» فهمیدم که باید هرچه سریع تر انتخاب کنم می خواهم زندگی ام را بر مبنای مقیاس موفقیت چه کسی بنا کنم؟ آیا می خواهم مسیر کارمندی را دنبال کنم و موجب ثروتمندتر شدنِ شخص یا اشخاص دیگری شوم یا مسیر «پدر ثروتمند» را در پیش بگیرم؟ من مسیر دوم را انتخاب کردم».
در انتها باید تأکید کرد برای ثروتمند شدن، خودتان را به دل چالش ها بیاندازید. آگاهانه با مشکلات روبه رو شوید، حل شان کنید و از آن ها درس بگیرید. اگر پیش از ورود به مسیر ثروتمندشدن، دانش مالی تان را افزایش دهید، احتمال اشتباه را پایین می آورید و با هزینه، انرژی و صرف زمان کمتری به موفقیت می رسید؛ زیرا ثروت حقیقی شما، آگاهی شماست.