عرضه اولیه سهام

روند رو به توسعه بازارهای مالی جهان و عرضه اولیه شرکت­ های جدید در بورس­ های اوراق بهادار، بر اهمیت روش ­های مختلف عرضه اولیه افزوده است. همواره مسئولان بازار سرمایه به دنبال به کارگیری روش ­های نوین عرضه اولیه ای چون بوک بیلدینگ و همینطور تهیه و تدوین مقررات دقیق و مناسب برای به کارگیری این روش ­ها هستند تا بدین وسیله بتوانند با ارزش­ گذاری منصفانه اوراق بهادار و تخصیص بهینه­ اوراق، بازاری جذاب را برای سرمایه گذاران به وجود آورده و با حضور سرمایه­ گذاران جدید به افزایش نقد شوندگی و عمق بازار کمک کنند. در این یاد داشت به طور اجمالی روش رایج عرضه اولیه در بورس شرح داده شده است.

روش ثبت سفارش بوک بیلدینگ

در این روش، بر اساس قیمت پایه ای که متعهد پذیره نویس در دامنه مشخص سامانه های معاملاتی اعلام می کند، تمامی سرمایه­ گذاران اعم از حقیقی، حقوقی، نهادی و آنلاین می توانند در آن دامنه سفارش­ ها را وارد کنند و بر اساس حجم سفارش های وارد شده و قیمت­ های مد نظر بازار، سهم جدید در بازار کشف قیمت می شود. ثبت سفارش در این عرضه اولیه، سه مشخصه مهم دارد:

• بازه زمانی ثبت سفارش: معمولاً زمان دقیق عرضه اولیه در همان روز در قسمت ناظر بازار در صفحه همان نماد قرار می­ گیرد.
• بازه قیمتی ثبت سفارش: در اطلاعیه ذکر می­ شود.
• حداکثر حجم سفارش: در اطلاعیه عرضه اولیه ذکر می­ شود.

کشف قیمت در روش بوک بیلدینگ

در روش قبلی عرضه اولیه، سهم طی یک فرایند توسط حقوقی ها کشف قیمت می شد. در این فرایند سرمایه گذاران حقیقی دخالت نداشتند و فقط حقوقی ها با ارسال سفارشات خود در قیمت های مختلف فرایند کشف قیمت را انجام می دادند. سپس با توجه به تعداد سهام قابل عرضه، سهمیه هر شخص حقیقی مشخص می شد و هر کد معاملاتی می توانست در قیمت تعیین شده و ثابت، برای خرید مقدار سهمیه تعیین شده، سفارش خود را ارسال کند. اما در روش بوک بیلدینگ، قیمت ثابتی برای عرضه اولیه سهم تعیین نمی شود بلکه یک کف و سقف قیمتی در نظر گرفته می ­شود که سهامداران می­ توانند در این بازه اقدام به ثبت سفارش کنند.

قیمت در روش بوک بیلدینگ

پس از مشخص شدن ساعت ثبت سفارش، شما می­ توانید سفارش خود را با توجه به حجم و قیمت اعلام شده به صورت آنلاین و یا از طریق کارگزاری وارد نمایید. قیمت را باید بر اساس دامنه قیمتی که در پیام اعلام شده، با توجه به تحلیلی که از ارزش قیمتی سهم بدست آورده ­اید قرار دهید. اگر فرد قیمت بالاتری قرار دهد احتمال اینکه بتواند خرید انجام دهد بیشتر است. به دلیل اینکه تعداد شرکت کنندگان در عرضه اولیه بسیار زیاد است، تقریباً همه افراد سفارش خود را در سقف قیمت ارسال می کنند؛ بنابراین کسانی که قیمت خرید را در حداکثر قرار ندهند به احتمال قوی هیچ سهامی بدست نمی آورند.

اولویت در تخصیص عرضه اولیه در روش بوک بیلدینگ

اختصاص سهم در عرضه اولیه به روش بوک بیلدینگ دیگر بر اساس اولویت زمانی ثبت سفارش نیست؛ بنابراین شخصی که در انتهای بازه زمانی معرفی شده سفارش خود را ارسال می کند با شخصی که در ابتدای بازه زمانی سفارش خود را ارسال کرده هیچ تفاوتی باهم ندارند.

ثبت سفارش عرضه اولیه در چند کارگزاری

در روش قبلی عرضه اولیه، سفارشات ارسالی در یک صف قرار می گرفتند و به افرادی که در ابتدای صف بودند به نوبت سهم تعلق می گرفت. افرادی که به معاملات آنلاین دسترسی نداشتند سهمیه خود را از کارگزاری طلب می کردند. اختصاص سهمیه برای شرکت های کارگزاری و نحوه تقسیم سهم توسط کارگزاری ها در بین مشتریان و سایر شرایط باعث ایجاد نارضایتی در بین سرمایه گذاران بورس تهران شده بود اما در عرضه اولیه جدید به این روش کارگزاری هیچ نقشی را در تعیین تعداد تخصیص سهم به مشتری همانند گذشته ندارد و مشتریان حقیقی می­ توانند در زمان گشایش سفارش ­های خرید و فروش خود را ثبت نمایند.

تخصیص اوراق بهادار در روش بوک بیلدینگ

در زمان ثبت سفارش و تعیین قیمت باید به این نکته توجه داشت که درصورتی که حجم کل سفارش ­های ثبت شده در دامنه قیمت، مساوی یا بیشتر از تعداد کل اوراق بهادار قابل عرضه باشد، تخصیص اوراق بهادار بر اساس اولویت قیمت و به قیمت ثبت شده هر سفارش انجام می شود. در گام بعدی، در صورتی که حجم کل سفارشات، در قیمت سقف دامنه، از تعداد سهامی که سهامدار عمده قرار است عرضه کند بیشتر باشد قیمت پایانی سهم همان قیمت سقف خواهد بود ولی نحوه تخصیص به کدها به این صورت است که تعداد حداقلی را مشخص و از اولین تا آخرین سفارش، عرضه و دوباره از ابتدا تا انتها تکرار می ­شود تا میزان سهام مشخص­ شده به اتمام برسد. همچنین در این روش هر کد معاملاتی امکان ثبت تنها یک سفارش را خواهد داشت. لذا حتی اگر شما امکان دسترسی به سامانه معاملاتی چند کارگزاری را داشته باشید، در نهایت تنها یک سهمیه برای عرضه اولیه به شما تخصیص پیدا می کند.

اصلاح سفارش در روش بوک بیلدینگ

تا زمانی که مهلت ثبت سفارش پایان نیافته است می توانید دستور خود را حذف و ویرایش نمایید. اما پس از اتمام زمان ثبت سفارش شما قادر به حذف یا ویرایش نخواهید بود.

متعهد خرید در روش بوک بیلدینگ

همچنین در روش قبلی متعهد خرید وجود نداشت و ممکن بود حجم کمتر از انتظار در عرضه اولیه به فروش برسد اما در روش بوک بیلدینگ متعهد خرید وجود دارد و در صورتی که حجم سفارشات به میزان عرضه نباشد، معمولاً متعهد خرید بر اساس شرایط، باقیمانده سهام را خریداری می کند.

نحوه خرید عرضه اولیه به دو صورت آفلاین و آنلاین امکان پذیر است. اما معاملات آنلاین و آفلاین به چه معناست؟ در خرید اولین عرضه ارایه شده سهام شرکت ها به صورت آنلاین، سرمایه گذار باید در زمان تعیین شده، اقدام به خرید سهام کند که به صورت کامل شرح داده می شود. در خرید آفلاین سرمایه گذار باید قیمت و حجم درخواستی خود را وارد سامانه معاملاتی کند تا کارگزار نسبت به خرید عرضه ابتدایی برای شخص اقدام نماید.

نحوه خرید عرضه اولیه؛ چگونه عرضه اولیه بخریم؟

برای خرید عرضه اولیه، باید مانند خرید سهام سایر شرکت ها کد بورسی داشته باشید. بنابراین خرید سهام در عرضه اولیه برای همگان آزاد است به شرطی که دارای کد بورسی (کد معاملاتی) باشند. دریافت کد بورسی رایگان است. پس از دریافت کد بورسی، نام کاربری و رمز عبور ورود به نرم افزار معاملاتی توسط کارگزاری برای شما ارسال می شود. عرضه های اولیه معمولا چندین بار در سال انجام می شوند. به طور کلی، تعداد عرضه های اولیه چندان زیاد نیستند. برای اطلاع از عرضه اولیه باید اخبار سایت های بورسی و کانال های خبری را پیگیری کنید. بیشتر کارگزاری ها نیز این عرضه ها را به مشتریان خود اطلاع می دهند. در ادامه به توضیح مراحل چگونگی خرید عرضه اولیه می پردازیم.

۱- مطالعه اطلاعیه عرضه اولیه

برای باخبر شدن از زمان اولین عرضه سهام شرکت ها و اطلاعات مربوط به آن باید اخبار سایت های بورسی و کانال های خبری که این اخبار را اطلاع رسانی می کنند را پیگیری نمایید.

البته بیش تر کارگزاری ها زمان ارایه این عرضه ها را به مشتریان خود اطلاع رسانی می کنند. پس از اطلاع از تاریخ عرضه، حدودأ ساعت ۱۰ صبح همان روز به سایت tsetmc مراجعه نمایید تا از اطلاع رسانی های ناظر بازار باخبر شوید.

اگر قرار باشد این عرضه در روز جاری اتفاق بیفتد، معمولأ ناظر بازار بین ساعات ۱۰ تا ۱۳، پیام مربوط به آن را منتشر می کند که در این پیام ها زمان و چگونگی فروش عرضه اطلاع رسانی خواهد شد.

۲- ارسال سفارشات خرید سهام در عرضه اولیه

پس از مشاهده جزییات مربوط به اولین عرضه سهام ازطریق پیام ناظر، باید موجودی حساب را نزد کارگزاری افزایش داد، در قدم بعدی باید سفارش خرید را در ساعت مشخص شده، ارسال کرد.

علاوه بر این، سهمیه هر فرد مشخص شده است و اگر شما سفارش خرید را بیش از مقدار تعیین شده قرار دهید، هیچ سهامی به شما تعلق نخواهد گرفت.

در این بین، توجه به قیمت مجاز بسیار مهم است بنابراین قیمت باید دقیقأ ریال به ریال با قیمت اعلام شده مطابقت داشته باشد. به دلیل این که تقاضا برای خرید این نوع از عرضه سهام همواره در حال رشد است، معمولأ همه افراد سقف قیمت مجاز را در فرم سفارش خرید وارد می کنند.

در نهایت، در ساعت مناسب پیش از عرضه، وارد سیستم معاملاتی شوید و موجودی خود را از طریق پرداخت آنلاین و رمز دوم افزایش دهید. به جهت محاسبه موجودی لازم برای خرید اولین عرضه، باید سهمیه هر شخص را در حداکثر قیمت مجاز ضرب کنید.

برای مثال اگر حداکثر قیمت عرضه، ۲,۷۵۰ ریال باشد و سهمیه هر نفر حداکثر ۲,۰۰۰ سهم، حداکثر مبلغ موردنیاز برای خرید ۵۵۰,۰۰۰ تومان خواهد بود. بعد از انجام مراحل بالا باید در ساعت مشخص شده، سفارش خودتان را مطابق با جزییات ارسال کنید.

۳- ثبت سفارش

معمولا در نخستین ساعت های زمان معاملات، از طریق پیغام ناظر سایت مدیریت فناوری بورس تهران، بازه زمانی ثبت سفارش اعلام می شود. اطلاعیه های ناظر بازار به شکل یک اعلام کوچک در گوشه سمت چپ و پایین صفحه نمایش، نشان داده می شوند.

در پیام ناظر بازار، می توانید این اطلاعات را به دست آورید:

• تاریخ عرضه اولیه
• تعداد کل سهام قابل عرضه
• ساعت مجاز برای ثبت سفارش
• سهمیه هر نفر (هر کد معاملاتی)
• بازه قیمت هر سهم
• سایر شرایط ورود سفارش

باید به تک تک جزییات این پیام دقت کنید. زیرا وارد کردن اطلاعات اشتباه به طور عمدی یا سهوی، باعث می شود عرضه اولیه به شما تعلق نگیرد. اگر بازه زمانی به طور مثال ساعت ۱۰ تا ۱۲ صبح باشد، شما می توانید در ساعت مورد نظر وارد سامانه معاملاتی شوید، نماد شرکت مورد نظر را جستجو کرده و با توجه به نقدینگی خود حجم خریدتان را ثبت کنید. این حجم نباید بیشتر از حداکثر حجم درج شده در اطلاعیه عرضه اولیه باشد. زیرا سهمیه هر فرد مشخص شده است و اگر سفارش خرید را بیش از این مقدار قرار دهید، هیچ سهامی به شما تعلق نمی گیرد. البته می توانید کف قیمتی یا سقف قیمتی را درج کنید. اما باید به این نکته توجه داشته باشید که اگر سهم مورد نظر به عقیده شرکت کنندگان ارزنده باشد و بیشتر آنها قیمت سقف را ثبت کنند، شما نیز باید قیمت سقف را درج کنید تا سهام به شما تعلق گیرد. در این حالت، اگر کف قیمتی را درج کنید به احتمال زیاد، سهامی به شما تعلق نمی گیرد.

نکته مهم آن است که اختصاص سهم در عرضه اولیه به روش ثبت سفارش، بر اساس اولویت زمانی ثبت سفارش نیست. بنابراین چه در ساعات اولیه این کار را انجام دهید و در چه ساعات پایانی، تفاوتی در تعداد سهام تخصیص یافته به شما ندارد. برای اطمینان از ارسال شدن سفارش، می توانید لیست سفارشات را بررسی کنید. پس از اینکه سفارش ارسال شد، نیاز به انجام کار خاص دیگری نیست.

۴- تخصیص سهام

تخصیص سهام به هر کد معاملاتی بعد از پایان زمان اعلام شده برای خرید انجام خواهد شد. سازمان بورس با توجه به تعداد شرکت کنندگان و قیمت وارد شده توسط آن ها، سهام را بین شرکت کنندگان توزیع می نماید. در نهایت می توانید در ساعت ۱۷ یا ۱۸ موجودی سهام تان را بررسی نمایید تا از مقدار عرضه تعلق گرفته به خودتان مطلع شوید.

 

در زیر نحوه خرید اولین عرضه سه کارگزاری مفید، آگاه و فارابی، شرح داده می شود. اما پیش از آن توجه به این نکته خالی از لطف نیست که اصلی ترین نرم افزار هایی که سه کارگزاری مورد نظر برایخرید و فروش آنلاین سهام در اختیار مشتریان خود قرار می دهند به شرح زیر خواهد بود:

• • مفیدتریدر – اختصاصی کارگزاری مفید
  • آساتریدرآگاه – اختصاصی کارگزاری آگاه
  • فارابیکسو – اختصاصی کارگزاری فارابی

نحوه خرید عرضه اولیه در کارگزاری مفید

کارگزاری مفید، با ارایه توافق نامه ای تحت عنوان “توافق نامه خرید اتومات عرضه اولیه” این امکان را به مشتریان خود می دهد که در صورت شارژ حساب کارگزاری تا پیش از شروع عرضه، به صورت اتوماتیک و خودکار، عرضه ارایه شده از طرف سامانه های معاملاتی  را خریداری کنند.

به این ترتیب ترافیک ارسال سفارش برای شرکت در خرید اولین عرضه کنترل می‎شود و تمامی مشتریان با آسودگی خاطر در این عرضه شرکت خواهند کرد.

البته اگر ارسال سفارش انجام شده توسط کارگزاری نیاز به ویرایش داشته باشد، کارگزاری امکان ویرایش و یا حذف سفارش از طریق سامانه های معاملاتی را فراهم کرده است.

 نحوه خرید عرضه اولیه در کارگزاری آگاه

در قسمت سمت چپ صفحه اصلی کارگزاری آگاه، آیکن زنگ وجود دارد که پیام های ناظر، کارگزار، پیام های شخصی و همین طور زمان ارایه اولین عرضه را می توانید در این بخش مشاهده نمایید.

پس از مطمئن شدن از ساعت سفارش گذاری، در قسمت جستجو، نماد مورد نظر را جستجو کنید. با توجه به این که تاکنون معامله ای روی نماد مربوط به اولین عرضه صورت نگرفته جداول اطلاعاتی مربوط به آن نماد خالی است.

برای خرید اولین عرضه یک سهام، باید روی دکمه “خرید” کلیک کنید و قیمت خرید مورد نظرتان را با توجه به محدوده قیمت که در قسمت بالای صفحه مشخص شده است در حد”بالاترین” آن انتخاب کرده و همین طور تعداد سهام مورد نظرتان را وارد نمایید.

بنابراین، با فشردن دکمه “خرید” سفارشتان ثبت می شود و در ساعات آغاز عرضه این معامله  برای شما انجام خواهد شد. در صورتی که تمامی مراحل را به درستی طی کنید، پیغامی تحت عنوان “عملیات با موفقیت ثبت شد” را مشاهده می نمایید.

البته ثبت سفارش به این معنی نیست که به طور حتم کل این تعداد سهام به شما تعلق می گیرد، زیرا زمانی که متقاضی زیاد باشد، ممکن است کم تر از حداکثر سهم مشخص شده به شما برسد.

نحوه خرید عرضه اولیه در کارگزاری فارابی

کارگزاری فارابی با استفاده از نرم افزار فارابیسکو این امکان را به مشتریان خود می دهد که چند روز پیش از ارائه اولین عرضه از سهام شرکت ها، به صورت اتوماتیک اقدام به ثبت سفارش خرید نماد مورد نظر خود نمایند.

به این ترتیب که ابتدا باید در منوی اصلی نرم افزار، بر روی گزینه “درخواست ها” کلیک کنید. سپس از منوی باز شده “درخواست عرضه اولیه” را انتخاب نمایید.

در قدم بعد، نماد عرضه مورد نظر را انتخاب کرده و در نهایت بر روی دکمه سبز رنگ “ثبت” کلیک نمایید. به این ترتیب، در صورت کافی بودن موجودی در حساب کارگزاریتان، نرم افزار به صورت اتوماتیک اقدام به خرید اولین عرضه از سهام در روز عرضه می کند.

آیا می توان از چند کارگزاری عرضه اولیه خرید یا خیر؟

در خصوص چگونگی خرید عرضه اولیه در بازار سرمایه این سوال در بین سرمایه گذاران تازه وارد وجود دارد و نکته اول آن است که شما برای دریافت نام کاربری و رمز عبور چندین کارگزاری هیج محدودیتی ندارید، اما نکته مهم تر آن است که کد بورسی شما همچون کد ملی منحصر بفرد بوده و در نهایت یک کد بورسی خواهید داشت و آنچه در عرضه اولیه اهمیت دارد کدبورسی است و نه تعداد کارگزاری هایی که شما امکان استفاده از خدمات آن ها را دارید و یا مشتری آن ها هستید. لذا خیر شما تنها به اندازه سهمیه یک کد می توانید عرضه اولیه بگیرید. به دلیل تقاضای بسیار زیادی که برای عرضه های اولیه شکل گرفته، معمولا سهمیه کمی به افراد شرکت کننده می رسد؛ با این حال، خرید سهام در عرضه اولیه یک راه بی خطر برای تجربه اولین سرمایه گذاری در بورس است، زیرا بیشتر مواقع مقداری سود نصیب سرمایه گذاران می کند. در عرضه اولیه با بوک بیلدینگ، یک بازه زمانی، حداقل و حداکثر قیمت قابل خرید و سهمیه برای هر کد معاملاتی در نظر گرفته می شود. شما باید براساس این اطلاعات که توسط ناظر بازار در روز عرضه اعلام می شود، سفارش خود را در ساعت مشخص شده ارسال کنید. تخصیص سهام توسط ناظرین به کدهای معاملاتی انجام می گیرد و معمولا در صورت وجود تقاضای بالا، همه افراد بطور مساوی از عرض ه ها بهره مند می شوند.

خرید عرضه اولیه بدون نقدینگی چطور ممکن است؟

وابسته به بودجه خریداران، امکان خرید سهام کمتر از حداکثر سهمیه اعلام شده برای هر کد بورسی وجود دارد اما بیشتر از آن خیر. بنابراین با توجه به نقدینگی، هر خریدار می تواند تعداد سهام مشخصی تا حداکثر سهمیه اعلام شده، سفارش بگذارد. اما مواردی پیش می آید که خریداران نقدینگی برای خرید عرضه اولیه نداشته باشند. مثلا به این علت که تمام نقدینگی خود را صرف خرید سهام های ارزنده در بازار سرمایه کرده اند. در این حالت برخی کارگزاری ها توانایی خرید عرضه اولیه بدون نقدینگی را برای کاربران خود با توافق نامه ارسال سفارش عرضه اولیه امکان پذیر ساخته اند.

با فعال ساختن گزینه ارسال سفارش عرضه های اولیه در نرم افزار معاملاتی مربوط به هر کارگزاری، در روز و در ساعت مقرر برای ثبت سفارش، سفارش عرضه اولیه برای کاربر ثبت می گردد. در نرم افزار معاملاتی برخی از کارگزاری ها، سفارش خودکار عرضه اولیه در صورت وجود نقدینگی به اندازه حداکثر نقدینگی مورد نیاز انجام می گیرد در حالیکه برخی از کارگزاری ها در صورت عدم وجود نقدینگی، اعتبار لازم جهت خرید عرضه اولیه را به کاربران خود اختصاص می دهند.

برای مثال، در عرضه اولیه آریا که تصویر آن نشان داده شد، حداکثر سهمیه قابل سفارش برای هر کد حقیقی و حقوقی ۱۰۰سهم و سقف قیمتی ۶۵٫۱۱۹ریال می باشد. بنابراین حداکثر نقدینگی مورد نیاز (به ریال) برابر است با:

۱۰۰x65.119=6.511.900

در صورتی کاربر خود سفارش عرضه اولیه را انجام بدهد، می تواند هر تعداد سهم تا حداکثر ۱۰۰ سهم  سفارش بگذارد. در حالی که در ارسال سفارش خودکار عرضه اولیه، سفارش در سقف سهمیه به تعداد ۱۰۰ سهم و جمعاً به ارزش ۶٫۵۱۱٫۹۰۰ ریال ارسال می گردد که  برخی از کارگزاری ها تنها در صورت وجود نقدینگی حداقل به این مبلغ، ارسال سفارش خودکار را  ممکن می سازند که از موجودی کاربر کسر می گردد و در برخی دیگر از کارگزاری ها در صورت عدم وجود نقدینگی لازم، اعتبار لازم برای ارسال سفارش به کاربر اختصاص داده می شود که این تخصیص اعتبار در غالب منفی شدن موجودی نقدینگی در نرم افزار نشان داده می شود یعنی موجودی نقدینگی کاربر در صورت صفر بودن، پس از ارسال سفارش خودکار به صورت ۶٫۵۱۱٫۹۰۰- ریال نمایش داده می شود که کاربر می بایست ظرف چند روز بدهی خود را به کارگزاری تسویه نماید.

عرضه اولیه سهام شرکت ها یکی از گزینه های بسیار جذاب برای سرمایه گذاران، به ویژه افراد تازه وارد در بورس به شمار می رود. چون سهام هایی که در این عرضه به فروش می رسند در بیشتر مواقع سودآور هستند و به همین دلیل، طرفداران زیادی دارند.

در این قسمت از خانه سرمایه، خرید عرضه اولیه را مورد بررسی قرار می دهیم:

عرضه اولیه چیست؟

عرضه اولیه، ترجمه عبارت Initial Public Offering یا به اختصار IPO است و به اولین روز عرضه سهام یک شرکت در بازار بورس اشاره می کند که در آن، درصد مشخصی از کل سهام شرکت برای نخستین بار در بازار بورس عرضه می شود. در صورتی که یک شرکت از نظر عملکرد و بازدهی در وضعیت مناسبی قرار داشته باشد، می تواند پس از کسب مجوزهای لازم از سازمان بورس، وارد این بازار شده و جهت عرضه سهام خود اقدام کند. به این ترتیب زمانی که سهام یک شرکت برای اولین بار در بازار بورس یا فرابورس عرضه می شود، به آن عرضه اولیه گفته می شود.

پس از ورود به بازار بورس، سهام این شرکت از سهامی خاص به سهامی عام تبدیل شده و تمامی کاربران حاضر در بازار بورس می توانند سهام این شرکت را خریداری کنند. از آنجاییکه اغلب سهم های عرضه شده در عرضه اولیه سودآور هستند، خرید سهام شرکت ها مورد استقبال بسیاری از سرمایه گذاران قرار می گیرد. ازاین رو، تاریخ و ساعت دقیق عرضه اولیه شرکت ها از قبل به اطلاع سرمایه گذاران بازار رسیده و آنها می توانند در زمان مقرر برای خرید سهام شرکت ها اقدام کنند.

تجربه نشان داده که بیش از ۹۰% از عرضه های اولیه ای که در بورس انجام می شوند سودآور هستند. توجه داشته باشید که عرضه اولیه یک شرکت در بورس به این معنی نیست که آن شرکت، تازه کار خودش را شروع کرده است. بلکه به این معنی است که به تازگی اجازه خرید و فروش سهام آن در بورس صادر شده است.

حتی گاهی شرکت های دولتی با سال ها سابقه کار در این عرضه شرکت کنند. شرایط خرید و فروش سهام در عرضه های اولیه کمی با سهام های عادی متفاوت است.

عرضه اولیه سهام شرکت پرداخت الکترونیک پاسارگاد (فروردین ۱۴۰۲)

عرضه اولیه سهام شرکت پرداخت الکترونیک پاسارگاد با کد 7220 و نماد “پی پاد” به روش ثبت سفارش، در چهارشنبه 16 فروردین 1402 انجام شد. بر اساس اطلاعات موجود، عرضه اولیه سهام شرکت پرداخت الکترونیک پاسارگاد در بازه قیمتی هر سهم 450 تا 550 تومان انجام شده و هر کد بورسی قادر به خرید 500 سهم بوده است.

در پایان این عرضه اولیه، بیش از 1 میلیون 579 هزار 238 کد معاملاتی ثبت سفارش انجام داده و به هر کد معاملاتی حداکثر تا 237 سهم اختصاص پیدا کرد. همچنین با احتساب کارمزد کارگزاری، حداکثر قیمت خریداری شده برای هر سهم 276 هزار تومان بوده است.

اخبار عرضه اولیه این هفته

جدیدترین عرضه اولیه پیش رو که سومین عرضه اولیه سال 1402 محسوب می شود به نماد «عالیس» تعلق دارد. «عالیس» که نماد شرکت «بهار رز عالیس چناران» است در روز شنبه ششم خرداد ماه عرضه خواهد شد.

متقاضیان حقیقی و حقوقی می توانند در روز عرضه از طریق سامانه های معاملاتی شان ثبت سفارش را انجام دهند. بر اساس اطلاعیه «فرا بورس ایران» عرضه اولیه سهام شرکت «بهار رز عالیس چناران» با نماد «عالیس» به روش «ترکیبی» و طی دو مرحله انجام می شود.

در این عرضه، 300 میلیون و 12 هزار سهم شرکت که معادل 12 درصد از کل سهام آن است ابتدا برای کدهای حقوقی یعنی «صندوق های سرمایه گذاری سهامی و مختلط» و سپس برای سایر سرمایه گذاران عرضه خواهد شد. می توانید اطلاعیه عرضه نماد «عالیس» را از اینجا بررسی و مطالعه کنید.

حداکثر نقدینگی برای خرید عالیس چقدر است؟

با توجه به اینکه عرضه این نماد به روش ترکیبی و در دو مرحله انجام می شود ابتدا باید صبر کرد و دید در مرحله نخست عرضه که به روش «حراج» و در صندوق های سرمایه گذاری سهامی و مختلط است چه قیمتی کشف خواهد شد.

بر اساس اطلاعیه فرا بورس ایران در مرحله اول، چهار درصد از کل سهام شرکت که معادل 100 میلیون و چهار هزار سهم است به حقوقی ها عرضه خواهد شد. سقف تعداد سهامی که هر کد حقوقی امکان خرید آن را دارد یک میلیون و 429 هزار سهم و قیمت ارزش گذاری آن 16،426 ریال است.

از آنجا که این مرحله به روش حراج است به طور دقیق نمی توان گفت نماد «عالیس» در چه قیمتی کشف خواهد شد و در مرحله دوم چه مقداری به دیگر سرمایه گذاران تعلق می گیرد. در خوشبینانه ترین حالت اگر سهم در قیمت ارزش گذاری شده (16،426 ریال) کشف شود، در مرحله دوم با در نظر گرفتن میانگین استقبال یک میلیون و 300 هزار نفری، به هر کد تقریبا 154 سهم تعلق خواهد گرفت. در این صورت، حداکثر نقدینگی مورد نیاز برای هر سهم، 253 هزار تومان خواهد بود.

بدون شک این مبلغ به دو گزینه «تعداد سرمایه گذاران» و «قیمت کشف شده» بستگی دارد؛ اما به نظر می رسد نقدینگی مورد نیاز برای خرید عالیس با فرض دو برابر بیشتر از قیمت کشف شده هم از 500 هزار تومان بیشتر نخواهد شد.

کد معاملاتی حقیقی چگونه می تواند عرضه اولیه عالیس را خریداری کند؟

همانطور که با هم گفتیم، افراد حقیقی نیز می توانند در این عرضه مشارکت داشته باشند. برای این کار باید به سامانه معاملاتی خود سر بزنند و در ساعت مشخصی سفارش خود را ثبت کنند. دقت کنید که کدهای حقیقی در «مرحله دوم عرضه» و «پس از کشف قیمت در مرحله نخست» امکان ثبت سفارش را دارند و قیمت کشف شده از اکنون مشخص نیست.

چرا شرکت ها وارد بورس می شوند؟

اصولاً شرکت ها در مسیر توسعه، پیشرفت و به منظور رسیدن به اهداف کوتاه و بلند مدت خود، به منابع مالی جدیدی نیاز پیدا می کنند. معمولاً منابع مالی مورد نیاز شرکت ها از دو روش بدهی و یا مشارکت تأمین می شود. منظور از روش بدهی، استقراض از سایر افراد یا وام گرفتن از بانک ها است. اما در روش مشارکت همانطور که از نامش پیداست، بخشی از مالیکت شرکت در ازای دریافت مبلغ مشخص به افراد دیگر واگذار شده و این افراد در سود و زیان شرکت شریک می شوند. به این ترتیب شرکت می تواند با ورود و عرضه سهام در بازار بورس، بودجه مورد نیاز خود را تأمین کند. از آنجاییکه عرضه سهام شرکت ها در بازار بورس علاوه بر تأمین مالی مزایای دیگری نیز دارد، اغلب شرکت ها ترجیح می دهند از این طریق بودجه مورد نیاز خود را جمع آوری کنند. مزایای ورود به بورس برای شرکت ها عبارت اند از:

معافیت مالیاتی

بر اساس قانون معافیت مالیاتی شرکت های بورسی، شرکت های حاضر در بورس نسبت به شرکت های غیر بورسی مالیت کمتری را پرداخت می کنند. این موضوع سبب کاهش هزینه های این شرکت ها و افزایش میزان سوددهی آنها می شود. اصولاً مالیات شرکت های غیر بورسی با نرخ 25 درصد محاسبه می شود، این در حالی است که نرخ مالیات شرکت های بورسی کاهش پیدا کرده و با توجه به نوع بازار، با نرخ 22.5 و 23.75 درصد محاسبه می شود.

افزایش اعتبار عمومی

همانطور که اشاره شد تنها شرکت هایی که شرایط و عملکرد قابل قبولی داشته باشند، امکان ورود به بازار بورس و عرضه سهام را پیدا می کنند. وجود چنین سخت گیری هایی سبب می شود تا شرکت های حاضر در بورس اعتبار بیشتری نزد عموم مردم به دست آورند.

سهولت استفاده از تسهیلات بانکی

از آنجاییکه ورود شرکت ها به بازار بورس مستلزم رعایت قوانین و مقررات بازار و پیروی استانداردهای مالی است، این شرکت ها اعتبار بیشتری به دست می آورند. در نتیجه سقف تسهیلات بانکی برای شرکت های بورسی نسبت به شرکت های غیر بورسی بالاتر می رود.

به روزرسانی ارزش واقعی شرکت

پس از ورود به بورس، ارزش سهام یک شرکت علاوه بر وضعیت مالی، حجم تولید، برنامه های توسعه و گزارش های دوره ای بر اساس میزان عرضه و تقاضای موجود در بازار نیز سنجیده و تعیین می شود. به این ترتیب سهام داران شرکت می توانند به صورت روزانه از ارزش واقعی سهام خود، آگاه شده و سهام شرکت را با قیمت روز خرید و فروش کنند.

چرا عرضه اولیه مورد استقبال قرار می گیرد؟

اصولاً در زمان عرضه اولیه، سهام شرکت ها از ارزش ذاتی بالایی برخوردار هستند. این موضوع سبب شده تا در سال های اخیر اکثر سهم های عرضه اولیه بازدهی و سودآوری بالایی را برای خریداران خود به ارمغان بیاورند. از طرفی وجود تقاضای بالا برای خرید عامل دیگری است که خود نیز به افزایش قیمت سهام عرضه اولیه کمک می کند. به این ترتیب به موجب بازدهی، سودآوری بالا سهام و همچنین تقاضای بالا برای خرید، همواره عرضه اولیه مورد توجه و استقبال سرمایه گذاران قرار گرفته است.

چگونه می توان عرضه اولیه خرید؟

به طور کلی ورود به بازار بورس و خرید و فروش سهام بدون داشتن کد بورسی امکان پذیر نیست. خرید عرضه اولیه نیز از این قاعده مستثنی نبوده و در صورتی که قصد خرید عرضه اولیه را داشته باشید باید در قدم اول کد بورسی دریافت کنید. جهت دریافت کد بورسی ابتدا لازم است در سامانه سجام ثبت نام و احراز هویت کرده و سپس در یکی از کارگزاری ها معتبر و تأیید شده ثبت نام کرده و کد آنلاین دریافت کنید. امروزه این امکان فراهم شده تا بدون نیاز به مراجعه حضوری تنها از طریق وب سایت رسمی سجام و کارگزاری تمام مراحل ثبت نام و احراز هویت را سپری کنید.

پس از آنکه کد بورسی را دریافت کردید، در قدم بعدی لازم است از زمان و تاریخ دقیق عرضه اولیه آگاه شوید. معمولاً زمام عرضه اولیه شرکت ها از طریق رسانه های رسمی اعلام می شود. همچنین بسیاری از کارگزاری ها از طریق پیامک نیز کاربران خود را از زمان عرضه اولیه باخبر می کنند. در نهایت لازم است، در زمان مقرر وارد سامانه معاملاتی بورس شده و بر اساس قیمت و حجم از پیش اعلام شده در آگهی عرضه، اقدام به خرید سهام کنید.

روش های خرید عرضه اولیه

خرید عرضه اولیه در بازار بورس با روش های متعددی قابل انجام است. اما معمولاً معامله گران از طریق یکی از سه روش زیر به خرید عرضه اولیه اقدام می کنند.

روش اول: حراج یا مزایده

در این روش ابتدا میزان قیمت مبنا و تعداد سهم هایی که هر کاربر می تواند خرید کند، اعلام شده و سپس بر اساس اطلاعات موجود، ثبت سفارش توسط معامله گران شروع می شود. در این روش هر معامله گری که قیمت بالاتری را پیشنهاد دهد در اولویت قرار می گیرد.

روش دوم: قیمت ثابت

در این روش سهام شرکت به تعداد مشخص و با یک قیمت ثابت در دسترس کاربران قرار می گیرد. در نتیجه کاربران می توانند سهام شرکت را با یک قیمت مشخص در زمان مقرر خریداری کرده و ثبت سفارش کنند. از آنجاییکه تعداد سهام عرضه شده در این روش ثابت است، احتمال وقوع دو حالت وجود دارد:

• تعداد تقاضا از تعداد سهام عرضه شده بیشتر باشد: در این حالت تخصیص به روش تسهیم انجام می شود، یعنی تعداد سهام عرضه شده میان کاربرانی که ثبت سفارش کرده باشند تقسیم می شود.
• تعداد تقاضا از تعداد سهام عرضه شده کمتر باشد: در این حالت عرضه سهام به هر کاربر، معادل سفارش خرید ثبت شده توسط وی، انجام می شود. در نهایت سهام فروش نرفته نیز بر اساس قیمت مبنا به متعهد خرید واگذار می شود.

روش سوم: بوک بیلدینگ یا ثبت سفارش

در این روش تعداد سهام عرضه شده ثابت و مشخص بوده و قیمت هر سهم نیز از قبل در یک بازه قیمتی تعیین شده است. در واقع بر اساس اطلاعیه عرضه اولیه، شرکت بر اساس یک بازه قیمتی پایین ترین و بالاترین میزان قیمت قابل خرید برای هر سهم مشخص کرده و حداکثر تعداد سهامی که هر کاربر می تواند خریداری کند را نیز اعلام می کند.

در زمان عرضه سهام، کاربر سفارش خرید خود را بر اساس بازه قیمتی تعیین شده و تعداد سهم درخواستی ثبت می کند. در نهایت کاربرانی که بالاترین قیمت را ثبت کرده باشند در اولویت خرید سهم قرار گرفته و سهام عرضه شده به طور مساوی به آنها اختصاص داده می شود.

چگونه عرضه اولیه بخریم؟

روش های گوناگونی برای خرید عرضه اولیه سهام وجود دارند. اما در این مقاله فقط به روش هایی که در بورس تهران مورد استفاده قرار می گیرند می پردازیم.

تا همین چند وقت پیش، عرضه های اولیه ای که در بورس انجام می شدند به روش حراج با اولویت زمان صورت می گرفتند. به این ترتیب که سهم ها طی فرآیندی که سرمایه گذاران حقیقی در آن نقشی نداشتند، ابتدا کشف قیمت می شد؛ یعنی قیمتی که سرمایه گذاران برای اولین بار می توانستند آن سهام را خریداری کنند، مشخص می گشت.

سپس با توجه به تعداد سهام شرکت و تعداد سهامی که قرار بود عرضه شود، سهمیه هر فرد برای خرید سهام عرضه اولیه مشخص و ساعت سفارش گذاری تعیین می گردید.

مثلا بورس اعلام می کرد که عرضه سهام شرکت «a» در ساعت ۱۲:۳۰ آغاز می شود و هر سرمایه گذار می تواند ۱۰۰۰ سهم را در قیمت ۱۰۰ تومان سفارش بگذارد.

پس در این روش، قیمت خرید، ساعت خرید و حداکثر حجم خرید از قبل کاملا مشخص می شد و شما باید در ساعت مشخص شده سفارش خود را در سیستم ثبت می کردید. اگر هم تعداد سهم های تقاضا شده از تعداد سهم های عرضه شده بیشتر می شد، اولویت با افرادی بود که سفارش خود را زودتر ثبت کرده بودند.

اما مدتی است که روش خرید عرضه اولیه به روش بوک بیلدینگ تغییر پیدا کرده است.

منظور روش بوک بیلدینگ چیست؟

به تازگی در بورس تهران از روش جدیدی به نام «بوک بیلدینگ» برای خرید عرضه اولیه رونمایی شده است. مهم ترین مزیت این روش، امکان ثبت سفارش به قیمت های متفاوت است.

در روش بوک بیلدینگ، هر سفارش با توجه به حداکثر حجم مشخص شده و در قیمتی که خریدار تعیین می کند در سامانه معاملات ثبت خواهد شد. به این ترتیب، در تخصیص سهام، بی عدالتی ایجاد نمی شود.

در روش بوک بیلدینگ هر خریدار با توجه به تحلیل و بررسی های خود، درخواست خرید سهام را در ساعتی مشخص که از قبل توسط ناظر بازار اعلام می شود، در سیستم معاملاتی ثبت می کند.

یکی از معایب روش بوک بیلدینگ، قیمت و محدودیت مثبت و منفی ۱۰ درصد است. با وجود آن که نهاد عرضه کننده، یک قیمت را به عنوان کف قیمت سهم مشخص می کند. اما سرمایه گذاران می توانند سفارش خرید خود را در بازه ای بین این قیمت کف و ۱۰% بالاتر از آن قرار دهند.

مشکل این است که به احتمال زیاد چنین کاری باعث می شود تا افراد در سقف قیمتی ثبت سفارش و خرید سهام را انجام دهند که ممکن است باعث ایجاد صف خرید در عرضه اولیه شود.

به صورت کلی، شما در این روش راحت تر از روش حراج، خرید خواهید کرد. هم چنین دیگر اولویت با سفارش زودتر نیست و شما نباید خیلی سریع سفارش خود را ثبت کنید. بلکه بر اساس تحلیل خود آن قیمتی را که در بازه مشخص شده انتخاب کرده و در آن قیمت، سفارش خود را ثبت می کنید.

خرید عرضه اولیه به روش بوک بیلدینگ

عرضه اولیه در روش بوک بیلدینگ به این صورت اجرا می شود:

شرکتی که شرایط پذیرش در بازار بورس یا فرابورس را دارد و به اصطلاح در بازار «درج نماد» شده است توسط یکی از شرکت های مشاور سرمایه گذاری یا تامین سرمایه، ارزش گذاری می شود.

این تعیین ارزش پس از بررسی کامل بنیادی شرکت، تخمین سودآوری آتی، تخمین نرخ بازدهی مورد انتظار سرمایه گذار و استفاده از روش های ارزش گذاری همچون تنزیل جریانات نقدی انجام می شود.

با توجه به ماهیت روش بوک بیلدینگ، قیمتی به عنوان حداقل قیمت مورد تایید قرار می گیرد و سقف قیمتی که معمولا ۱۰ درصد بیشتر از حداقل قیمت است تعیین می گردد تا تمام سرمایه گذاران علاقه مند به شرکت در اولین عرضه، متناسب با تحلیلشان درخواست قیمتی خود را ثبت کنند.

اما در ادامه چه اتفاقی می افتد؟

حداقل ۴۸ ساعت کاری قبل از انجام اولین عرضه، اطلاعیه آن در سایت سازمان بورس یا فرابورس منتشر می شود. در آن اطلاعیه حداکثر تعداد سهام قابل سفارش، تاریخ انجام اولین عرضه و دامنه قیمت مجاز تعیین می گردد.

در روز مشخص شده برای عرضه، اطلاعیه شروع دوره معاملات عرضه اولیه در سایت سازمان بورس و توسط ناظر بازار اعلام می شود.

پس از آن، شما به مدت ۲ ساعت فرصت دارید تا درخواست خود را ثبت کنید. پس از پایان دوره سفارش سرمایه گذاران، سازمان بورس متناسب با تعداد متقاضیان و سقف تعداد سهام قابل عرضه، شروع به تخصیص سهام به تمام متقاضیان می کند.

فرض کنید کل تعداد سهام قابل عرضه ۵۰ میلیون سهم و تعداد سرمایه گذارانی که درخواست خود را ثبت کرده اند ۵۰ هزار نفر باشد. از طرفی هر سرمایه گذار تا سقف ۲۰۰۰ سهم اجازه درخواست خرید داشته است. با وجود اینکه کل سرمایه گذاران ۲۰۰۰ سهم را درخواست داده اند اما به هر سرمایه گذار هزار سهم تخصیص داده خواهد شد.

از زمان آغاز عرضه اولیه به روش بوک بیلدینگ تا اکنون، بیشتر عرضه های اولیه در سقف قیمتی انجام شده اند. بنابراین به خریداران توصیه می شود که درخواست خرید خود را نیز روی سقف قیمتی ثبت کنند تا سهام به آنها تخصیص داده شود.

برای خرید عرضه های اولیه توجه به اطلاعیه ناظر در روز عرضه بسیار مهم است. زیرا این اطلاعیه شامل موارد مهمی از جمله بازه قیمت سهمیه مجاز هر فرد و زمان مجاز ارسال سفارش است.

در روزهایی که شرکت ها اولین عرضه خود را انجام می دهند، ترافیک بالایی در سایت کارگزار ی ها ایجاد می شود. بنابراین پیشنهاد می کنیم که از قبل حساب کاربری خود را شارژ کنید تا در روز عرضه با مشکل روبه رو نشوید.

تفاوت روش بوک بیلدینگ با روش قبلی

در روش بوک بیلدینگ هر کد بورسی (هر فرد) تنها از طریق یک کارگزاری و از طریق یک درخواست می تواند در اولین عرضه شرکت کند. یعنی نمی توانید در یک سفارش ۲۵۰ سهم و در سفارش دوم ۱۵۰ سهم را ثبت کنید. بلکه باید در یک سفارش ۴۰۰ سهم را سفارش بدهید.

در روش قبلی، افراد از طریق چندین کارگزاری سفارش خود را ثبت می کردند تا بالاخره یکی از کارگزاری ها سفارش آن ها را ثبت کند. ولی در روش بوک بیلدینگ با توجه به وجود زمان دو ساعته جهت ارسال سفارش این مشکل برطرف شده است.

افزایش قیمت سهم در روز پس از اولین عرضه، به حمایت سهم از سوی سهام دار عمده و وجود تقاضای مناسب از سوی سرمایه گذاران بستگی دارد. این موضوع به جز چند مورد محدود، انجام شده و در نتیجه حداقل بازدهی ۱۵ درصدی را محقق کرده است.

چگونه می توان بدون نقدینگی، سهام اولین عرضه را خریداری کرد؟

برخی از کارگزاری ها با هدف جذب مشتری، بدون داشتن موجودی ریالی از سوی سرمایه گذار و به نمایندگی از او عرضه اولیه را خریداری می کنند.

در واقع، آنها با این کار به سرمایه گذار اعتبار می دهند. معمولا اگر سرمایه گذار پس از چند روز کاری با کارگزاری تسویه حساب کند، صاحب سهام خواهد شد. در غیر این صورت کارگزاری، سهام را می فروشد تا بدهی سرمایه گذار را تسویه کند.

آیا عرضه اولیه ها سودآور است؟

از آنجایی که شرکت در عرضه اولیه  با سرمایه اندک نیز انجام می شود، علاوه بر سرمایه گذاران حرفه ای، بسیاری از سرمایه گذاران تازه وارد نیز علاقمند به خرید عرضه اولیه شرکت ها هستند. تقاضای بالای خرید سهام این شرکت ها سبب می شود تا در روزهای ابتدایی پس از عرضه اولیه، ارزش سهام آنها رشد قیمت پیدا کند. در مجموع می توان گفت خرید عرضه اولیه یک سرمایه گذاری کم ریسک و سودآور است.

چگونه از عرضه اولیه سود کنیم؟

بر اساس یک باور قدیمی در میان فعالان بازار، خرید عرضه اولیه سودآور است. تجربه نیز بر این باور مُهر تایید می زند. چون تاکنون بیش از ۹۰% عرضه های اولیه بورس حداقل بین ۲۰-۳۰% سود را برای خریداران آن به ارمغان آورده اند. حتی در برخی موارد این سود به بیش از ۱۰۰% نیز رسیده است.

این موضوع باعث شده که تقاضا برای سهم هایی که برای اولین بار عرضه می شوند افزایش پیدا کند. این افزایش تقاضا در کنار محدودیت های خریدی که در زمان عرضه اولیه وجود دارند، باعث می شود که تقاضا برای سهم عرضه شده نسبت به تعداد سهامی که در بازار عرضه می شود، بیشتر باشد.

در نتیجه، اگر سهام ارائه شده در زمان اولین عرضه را خریداری کنید به دلیل مواردی که گفته شد، به احتمال زیاد چند روزی شاهد صف خرید در سهمتان خواهید بود.

البته همان طور که گفته شد این اتفاق در بیشتر مواقع رخ می دهد و همیشگی نیست. پس نمی توان از قبل با اطمینان گفت که قیمت آن سهم حتما در روزهای آینده رشد می کند.

چرا قیمت سهام شرکت ها بعد از اولین عرضه رشد می کند؟

همان طور که با هم گفتیم، یکی از علت های رشد قیمت سهم بعد از اولین عرضه، وجود دو محدودیت است؛ محدودیت در تعداد سهام قابل خریداری و محدودیت در تعداد سهام عرضه شده.

گذشته از این ها معمولا در این جور مواقع، سهام شرکت کمی ارزان تر از ارزش ذاتی که توسط تحلیل گران برآورد شده، عرضه می شود تا برای سرمایه گذاران جذابیت بیشتری داشته باشد.

این کار باعث افزایش تقاضا برای آن سهم می شود. این جذابیت قیمتی در کنار عواملی که توضیح داده شد، باعث می شود تا قیمت سهام شرکت ها بعد از عرضه اولیه رشد کند.

بعد از مدتی با افزایش قیمت سهم و هم چنین عرضه سهامداران عمده و سرمایه گذارانی که در ابتدا سهم را خریداری کرده اند کم کم تقاضا برای سهم کاهش پیدا می کند.

در این هنگام می گویند که سهم، متعادل شده است. پس از این ماجرا، سرمایه گذاران با آن سهم نیز مثل سایر سهم های بازار برخورد می کنند.

از این به بعد رشد و افت قیمت سهم به عملکرد آن شرکت بستگی پیدا می کند. حتی اگر آن سهم به شکل هیجانی رشد کرده باشد، باز هم این احتمال وجود دارد که افت زیادی را تجربه کند.

بهترین زمان برای فروش عرضه اولیه

عرضه اولیه سهام با حفظ منافع سرمایه گذاران باعث رونق بازار بورس و توسعه اقتصادی می شود. در واقع این عرضه، یک رابطه برد–برد را ایجاد می کند.

البته این بدان معنا نیست که سرمایه گذاران باید سهام تازه عرضه شده را برای مدت نامشخصی در سبد سرمایه گذاری خود داشته باشند. از نظر تئوریک و بر اساس آنچه در دنیا رایج است قیمت فروش عرضه اولیه سهام را به گونه ای تعیین می کنند تا شرکت کنندگان بتوانند از بازدهی ۱۰ تا ۲۰ درصدی بهره مند شوند.

در حقیقت، نمی توان در مورد زمان مناسب برای فروش سهام اولین عرضه نظر قطعی داد. چون این موضوع به عوامل مختلفی مانند نیاز شما به نقدینگی حاصل از این عرضه، خرید اولین عرضه به صورت اعتباری از کارگزار و در نتیجه تسویه حساب با آن و مواردی از این دست، بستگی دارد.

سهامداران می توانند از فردای روز عرضه، سهام خود را به فروش برسانند. اما برای دانستن بهترین زمان برای فروش سهم، باید برخی موارد را در نظر داشته باشید:

• ارزیابی وضعیت فعلی و آینده شرکت عرضه شده در بازار بورس
• توجه به میزان بزرگی و کوچکی شرکت عرضه شده در بازار بورس
• مطالعه تحلیل بنیادی سهام عرضه اولیه در سایت های تحلیل گری و کانال های خبری کارگزاری ها
• بررسی رفتار سهامداران عمده در ایام معاملات سهم پس از اولین عرضه
• بررسی روند فعلی بازار بورس

بازار سهام مانند هر فعالیت اقتصادی دیگر، دوره های متفاوتی از رکود، رشد، رونق و در نهایت نزول را تجربه می کند. این سیکل در طول زمان به صورت متوالی اتفاق می افتد.

اگر سهام یک شرکت در زمان رکود یا نزول بازار عرضه شود معمولا به دلیل خروج سرمایه، حجم تقاضا برای اولین عرضه افت پیدا می کند.

در چنین شرایطی به دلیل جو منفی حاکم بر بازار، تعداد روزهای مثبت در سهام عرضه اولیه پایین تر از دوران رونق خواهد بود. ولی در دوران رونق و صعود شدید بازار، قضیه برعکس است.

از آنجایی که حجم نقدینگی بزرگی در بازار در جریان دارد معمولا تقاضای سنگینی برای سهام ایجاد می شود. در نهایت، این موضوع می تواند برای مدتی باعث تشکیل صف های خرید سنگین در آن سهم شود.

یکی از مهمترین نشانه های خروج از سهم تازه وارد به بازار، برچیدن صف های خرید است. از آنجا که در روز نخست عرضه، تعداد بالایی از سهامداران برای خرید اقدام می کنند، تعداد سهم محدودی نصیب هر کد معاملاتی می شود. بنابراین سهامداران در روزهای آتی به خرید سهم اقدام می کنند.

این ماجرا باعث می شود که تشکیل صف خرید به صورت روزانه انجام شود. شاید سهامدار عمده شرکت با عرضه سهم بتواند صف خرید را کوتاه تر کند اما این صف دوباره تشکیل می شود.

هنگامی که دیگر صف خریدی برای سهم باقی نماند و به تعادل برسد، می توان آن را نشانه ای برای فروش در نظر گرفت.

فروش عرضه اولیه سهام از منظر تئوریک

از منظر تئوریک و بر اساس آنچه در دنیا رایج است قیمت فروش عرضه اولیه سهام را به گونه ای تعیین می کنند تا شرکت کنندگان در عرضه اولیه بتوانند از بازدهی ۱۰ تا ۲۰ درصدی بهره مند شوند.

لازم به ذکر است که شرکت هایی که خواهان ورود به بورس هستند از طریق نهادهای مالی هم چون شرکت های تأمین سرمایه و یا شرکت های مشاور سرمایه گذاری مورد تائید سازمان بورس، ارزش گذاری می گردند و پس از آن سهامداران عمده با توجه به ارزش ذاتی به دست آمده قیمتی را جهت ورود به بورس به سازمان بورس ارائه می دهند.

فروش عرضه اولیه سهام در عمل

آنچه در عالم واقع اتفاق می افتد بسیار متفاوت تر از آن چیزی است که پیش از این خدمت شما بیان شد و دارای جزییات بسیاری است که در ادامه خدمت شما تشریح خواهد شد. در ادامه توجه شما را به نکات ذیل جلب می نماییم:

به تحلیل بنیادی انجام شده درباره شرکت توجه نمایید

خوشبختانه با ورود اینترنت در معاملات بورس و گسترش آن شاهد انتشار رایگان تحلیل بنیادی سهام عرضه اولیه در سایت های مختلف تحلیلگری و کارگزاری هستیم. حتماً دو تا ۵ تحلیل بنیادی از سایت هایی که به آن ها اطمینان دارید، مطالعه نموده و برآیند نظرات در رابطه با ارزش ذاتی آن سهام را در نظر بگیرید.

این موضوع می تواند نسبت به دیدگاه شما در رابطه با فروش عرضه اولیه مهم و مؤثر باشد. البته گاهی اوقات در تحلیل های انجام شده گران بودن قیمت سهام در عرضه اولیه نتیجه می شود.

در این حالت چنانچه از چشم انداز صنعت و یا خاص نبودن سهامدار عمده مطمئن هستید می توانید در عرضه اولیه خرید نمایید.

برای مثال سهم پرداخت الکترونیک سامان کیش با نماد سپ که دارای حاشیه هایی در زمان عرضه اولیه بود گران ارزیابی شد با این وجود این سهم حدود ۵۰ درصد بازدهی ایجاد کرد.

به اندازه شرکت عرضه شده توجه نمایید

لازم به ذکر است که برای تعیین اندازه شرکت بایستی تعداد سهام شرکت را در قیمت پایانی سهام( در مورد سهام آماده عرضه، قیمت تعیین شده در عرضه اولیه) ضرب نمایید و از این دریچه ارزش بازار سهام را محاسبه نمایید.

معمولاً اگر ارزش ریالی به دست آمده کمتر از ۱۰۰۰ میلیارد ریال بشود می توان گفت که این شرکت در سهام کوچک دسته بندی می گردد و چنانچه بین ۱۰۰۰ تا ۵۰۰۰ میلیارد ریال شود در دسته شرکت های متوسط قرار گرفته و بالاتر از آن را معمولاً جزو شرکت های بزرگ به حساب می آوریم.

برای مثال به دو سهم کشاورزی و دامپروری بینالود با نماد زبینا و پتروشیمی پارس با نماد پارس توجه فرمایید.

• تعداد سهام زبینا: ۴۰۰ میلیون سهم
• سقف قیمت سهم در عرضه اولیه: ۱۵۲۴ریال

ارزش بازار شرکت کشاورزی و دامپروری بینالود:

۴۰۰۰۰۰۰۰۰ * ۱۵۲۴ = ۶۰۹۶۰۰۰۰۰۰۰۰

بنابراین زبینا جزو سهام کوچکی بوده که در بورس عرضه شده است.

• تعداد سهام پارس: ۶ میلیارد
• سقف قیمت سهم در عرضه اولیه : ۲۴۰۰۰ ریال

ارزش بازار شرکت پتروشیمی پارس:

۶۰۰۰۰۰۰۰۰۰ * ۲۴۰۰۰ = ۱۴۴۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰

همان طور که مشاهده می کنید ارزش بازار شرکت پتروشیمی پارس در زمان عرضه اولیه ۱۴۴ هزار میلیارد ریال بوده است.

نکته حائز اهمیت اینکه معمولاً شرکت های بزرگی مانند پتروشیمی پارس در زمان عرضه اولیه تنها به میزان ارزش ذاتی خود رشد می کنند و معمولاً هیچ رفتار هیجانی در معاملات این سهام رؤیت نمی گردد. در حالی که در معاملات سهام کوچک چنین امری روی نمی دهد و بعضاً شاهد تحقق بازدهی های بالای ۵۰ درصد هم در آن بوده ایم.

برای نمونه سهم زشگزا که متعلق به شرکت شیر و گوشت زاگرس شهرکرد است پس از عرضه اولیه بازدهی ۷۴ درصدی را محقق کرده است.

روند فعلی بازار را مدنظر قرار دهید

بازار بورس مانند هر فعالیت اقتصادی دیگر دارای دوره های متفاوتی از رکود، رشد و رونق دارد و پس از آن مجدداً شروع روند نزولی را شاهد هستیم و این سیکل طی زمان به صورت متوالی اتفاق می افتد.

اگر شرکتی در زمان رکود و یا نزول بازار عرضه گردد معمولاً به دلیل خروج سرمایه حجم تقاضا برای عرضه اولیه افت پیدا می کند و به همین دلیل چون جو عمومی بازار منفی هست تعداد روزهای مثبت در سهام عرضه اولیه پایین تر از دوران رونق خواهد بود.

اما در دوران رونق و صعود شدید بازار (مانند شهریور سال ۱۳۹۷) زمانی که یک سهم عرضه اولیه می شود از آنجایی که حجم نقدینگی بزرگی در بازار در جریان است عموماً تقاضای سنگینی برای سهام ایجاد می گردد که در نهایت می تواند برای مدت طولانی شاهد تشکیل صف های خرید سنگین در آن سهم باشیم.

رفتار سهامداران عمده را در ایام معاملات سهم پس از عرضه اولیه رصد نمایید

همان طور که پیش از این نیز ذکر گردید به دلایل مختلف تقاضا برای خرید سهام پس از عرضه اولیه در سقف قیمتی ایجاد می شود و بعضاً شاهد تقاضای چند صد میلیونی نیز هستیم.

اما از آنجایی که تعداد معدودی از ۵ تا ۱۰ درصد از سهام شرکت در دست سرمایه گذاران بازار بورس قرار دارد و هم چنین با توجه به روش بوک بیلدینگ در عرضه اولیه تعداد سهام هر فرد نیز بسیار معدود است در نتیجه این وظیفه سهامدار عمده است تا از سهم حمایت کند و از طریق عرضه سهام به متقاضیان معاملات روزانه سهم انجام می گیرد.

در این رابطه ذکر دو نکته ضروری است:

۱- چنانچه سهم عرضه شده در بازار بورس مورد معامله قرار گیرد، آنگاه سهم دارای حجم مبنا خواهد بود. بنابراین یکی از وظایف سهامداران عمده این هست تا عرضه روزانه را به گونه ای انجام دهند تا به اصطلاح حجم مبنا پر شود و در نتیجه قیمت پایانی نیز مثبت کامل بخورد.

با این وجود مواردی رؤیت شده که به دلیل عدم حمایت لازم از سوی سهامدار عمده معاملات روزانه سهم تازه عرضه شده به اندازه حجم مبنا انجام نمی شود و در نتیجه قیمت پایانی کمتر از ۵ درصد رشد می نماید.

اگر این موضوع برای دو الی سه روز ادامه پیدا کنه ممکن است که اثر منفی بر تقاضای سهام بگذارد و این موضوع موجب خالی شدن صف خرید سهم بشود.

۲- بعضاً مشاهده می شود که یک سهم طی چند روز کاری صف خرید سنگینی دارد و در آن ایام به صورت معمول معامله می شود. اما در یک روز معاملاتی با وجود اینکه صف خرید سنگینی وجود دارد اما به دلیل عرضه سنگین از سوی سهامدار عمده که از آن تحت عنوان عرضه آبشاری نیز یاد می شود به یک باره صف خرید به طور کامل عرضه می شود و بعضاً شاهد افول قیمت آخرین معامله نیز هستیم.

در این صورت لازم است تا شما اقدام به تصمیم گیری کنید تا با سهم می مانید و یا اینکه از آن خارج می شوید.

وضعیت فعلی و آینده صنعت و شرکت را ارزیابی کنید

هر شرکتی که عرضه می گردد دارای محصولاتی است و در صنعت خاصی فعال است. شما به عنوان یک سرمایه گذار بهتر است تا در مورد محصولات اصلی این شرکت ها و چشم انداز آینده آن، صنعتی که در آن فعال است و وضعیت آن صنعت و اینکه آیا روند روبه رشدی را می توان از آن انتظار داشت و یا این صنعت موردحمایت دولت قرار دارد یا اینکه وابسته به اقتصاد جهانی است و … تحقیق کنید تا از این دریچه بتوانید تصمیم گیری بهتری در رابطه با فروش عرضه اولیه، ماندن با آن و حتی خرید سنگین تر در آن و … اتخاذ کنید.

برای مثال شرکت کشت و دام قیام اصفهان با نماد زقیام در تاریخ ۲۵ تیرماه ۱۳۹۷ در قیمت ۲۳۶۹ ریال عرضه اولیه شد و بازدهی اولیه حدود ۴۵ درصدی (با لحاظ سود نقدی)  محقق کرد (لازم به ذکر است که به این بازدهی در بازار، بازدهی اولیه می گویند) پس از آن معاملات سهم متعادل شد.

اما با توجه به افزایش نرخ ارز و به تبع آن انتظار رشد قیمت فرآورده های گوشتی می توانستید در آن قیمت ها خرید سنگینی را انجام بدهید و بعد از حدود ۱۱ ماه سود حدود ۵۰۰ درصدی را نصیب خود نمایید.

اولین عرضه، همیشه سودآور نیست!

با هم گفتیم که در بیشتر موارد، اولین عرضه برای سرمایه گذاران سودآور است. اما گاهی هم خرید سهم در عرضه اولیه می تواند به ضرر شما تمام شود.

بازار بورس شاهد چندین نمونه از عرضه های اولیه بوده است که بعد از عرضه، نه تنها رشد زیادی نکردند بلکه دچار افت قیمت هم شده اند. این افت قیمت دلیل های گوناگونی دارد.

مثلا قیمت سهم در هنگام اولین عرضه، تفاوت چندانی با ارزش واقعی آن سهم نداشته یا سهم هنگامی عرضه شده که شرایط کلی بازار مناسب نبوده است.

پس اجازه ندهید باور سودآور بودن این سهم ها مانع از بررسی دقیق قبل از خرید شود.

در آگهی عرضه اولیه به چه مواردی اشاره می شود؟

شرکت ها قبل از عرضه اولیه سهام، از طریق یک آگهی اطلاعات لازم را در مورد عرضه اولیه به اطلاع کاربران بازار بورس می رساند. معمولاً در آگهی رسمی عرضه اولیه به موارد زیر اشاره می شود:

• نام سهم قابل عرضه
• تاریخ و روز عرضه اولیه
• تعداد سهام قابل عرضه
• مدیر عرضه
• متعهد عرضه
• درصد میزان سقف تعهد عرضه
• حداکثر تعداد سهم قابل خرید توسط هر کاربر حقیقی یا حقوقی
• دامنه قیمتی مجاز جهت ثبت سفارش خرید
• زمان ثبت سفارش

بررسی یک نمونه آگهی اولین عرضه

در ادامه می توانید آگهی اولین عرضه نماد «تاصیکو» را مشاهده کنید. در این اطلاعیه موارد زیر آورده شده است:

• تاریخ عرضه
• تعداد سهام و معادل درصد از سهام کل شرکت
• بخش، گروه و طبقه سهام
• نماد
• کف و سقف قیمتی
• مدیر و متعهد عرضه
• حداکثر سقف خرید حقیقی و حقوقی

برای اطلاع از اولین عرضه شرکت ها باید اخبار سایت های بورسی و کانال های خبری را پیگیری کنید. بیشتر کارگزاری ها نیز این عرضه ها را به مشتریان خود اطلاع می دهند.

پس از اینکه از تاریخ اولین عرضه اطلاع پیدا کردید، حوالی ساعت ۱۰ صبح همان روز سایت «tsetmc» را باز کرده و اطلاع رسانی های ناظر بازار را دنبال کنید.

عرضه اولیه 1401

در سال 1401 حدود 20 شرکت در عرضه اولیه بورس شرکت کردند. در این میان سهام برخی شرکت ها برای عموم، افراد حقوقی و تعدادی برای صندوق های سرمایه گذاری قابل خرید بوده اند. در جدول مروری بر تعدادی از عرضه های اولیه سال 1401 آورده شده است.

عرضه اولیه این هفته

جدیدترین عرضه اولیه در سال 1402 مربوط به شرکت پرداخت الکترونیک پاسارگاد بوده و کاربران حقیقی و حقوقی امکان خرید سهام این شرکت را دارند. پرداخت الکترونیک پاسارگاد ششصد و یکمین شرکت پذیرفته شده در ﺑﺨﺶ “رایانه و فعالیت های وابسته به آن”، گروه و طبقه “مشاوره و تهیه نرم افزار” است. در این عرضه اولیه، 12 درصد از سهام شرکت پرداخت الکترونیک پاسارگاد معادل 360000000 سهم، در بازار بورس عرضه شده است.

عرضه اولیه سهام شرکت پرداخت الکترونیک پاسارگاد (فروردین ۱۴۰۲)

عرضه اولیه سهام شرکت پرداخت الکترونیک پاسارگاد با کد 7220 و نماد “پی پاد” به روش ثبت سفارش، در چهارشنبه 16 فروردین 1402 انجام شد. بر اساس اطلاعات موجود، عرضه اولیه سهام شرکت پرداخت الکترونیک پاسارگاد در بازه قیمتی هر سهم 450 تا 550 تومان انجام شده و هر کد بورسی قادر به خرید 500 سهم بوده است.

در پایان این عرضه اولیه، بیش از 1 میلیون 579 هزار 238 کد معاملاتی ثبت سفارش انجام داده و به هر کد معاملاتی حداکثر تا 237 سهم اختصاص پیدا کرد. همچنین با احتساب کارمزد کارگزاری، حداکثر قیمت خریداری شده برای هر سهم 276 هزار تومان بوده است.

آگاهی از اخبار عرضه اولیه

از آنجایی که عرضه اولیه محبوبیت و جذابیت بالایی میان سرمایه گذاران پیدا کرده است، بسیاری از افراد به دنبال یک منبع معتبر و به روز برای آگاهی از اخبار عرضه اولیه هستند تا بتوانند در زمان مقرر اقدام به خرید سهام کنند. تیم کارشناسان خانه سرمایه به صورت روزانه اطلاعیه و اخبار بازار بورس را رصد کرده و مورد بررسی قرار می دهند.

این اخبار به صورت لحظه ای از طریق سایت، کانال تلگرام و اینستاگرام خانه سرمایه در دسترس مخاطبان قرار می گیرد. به این ترتیب مخاطبان شبکه های اجتماعی خانه سرمایه می توانند در لحظه از اخبار، آگهی ها و اطلاعیه های مربوط به عرضه اولیه و سایر موارد مرتبط با بازارهای مالی مطلع شوند.

همواره یکی از جذابیت های بازار سرمایه برای سرمایه گذاران به خصوص سهامداران تازه وارد و به اصطلاح کد اولی ها، عرضه اولیه است؛ چرا که عرضه اولیه ها به طور معمول رشد قیمت مطلوبی دارند و بازدهی مناسبی نصیب سهامداران می کنند. در این بین، زمان فروش سهام شرکتی که به تازگی وارد بازار سرمایه شده، از اهمیت بالایی برخوردار است.

عرضه اولیه کی بفروشیم؟

اگر جزو سهامداران تازه وارد هستید، قطعا یکی از مهترین سوالات و ابهامات شما این است که عرضه اولیه ها را تا چه زمانی نگه داریم و در چه زمانی به فروش برسانیم؟! در این گزارش به صورت مفصل به این موضوع خواهیم پرداخت و به سوالات شما به طور کامل پاسخ خواهیم داد.

به طور کلی، دو استراتژی در خصوص عرضه اولیه ها وجود دارد:

1. دید کوتاه مدت
2. دید بلندمدت

کوتاه مدتی ها

سهامداران و سرمایه گذارانی که دید کوتاه مدت دارند و به دنبال کسب سود در بازه زمانی کوتاه هستند، به طور معمول پس از اولین کاهش قیمت و منفی شدن روند قیمتی عرضه اولیه و در اولین روزی که صف خرید سهم از بین می رود، اقدام به فروش می کنند.

این گونه سهامداران اغلب از درجه ریسک پذیری پایینی برخوردار هستند یا از جمله افرادی محسوب می شوند که به سرمایه خود نیاز دارند و از همین رو، در اولین فرصت اقدام به فروش سهام تحت تملک خود می کنند.

بلند مدتی ها

سرمایه گذارانی که با دید بلندمدت وارد بازار سرمایه می شوند، عموما طی این مدت نیازی به سرمایه خود ندارند؛ به همین جهت، عرضه اولیه ها را برای مدتی طولانی نگهداری می کنند. تجربه ثابت کرده اغلب عرضه اولیه ها در بلندمدت روند صعودی دارند و بازدهی بیشتری را نصیب سهامداران و همراهان خود می کنند.

در واقع، عرضه اولیه ها دو نوع بازدهی عاید سهامداران می کنند؛ در مرحله اول، سهم از زمان عرضه اولیه با صف خرید معاملات خود را دنبال می کند و این فرآیند تا مدتی ادامه می یابد.

در این مرحله، قیمت سهم می تواند بین ۳۰ تا ۲۰۰ درصد نیز رشد داشته باشد. در پایان مرحله اول رشد، معمولا قیمت سهم برای چند روز تا چند هفته با کاهش مواجه شده و به اصطلاح وارد فاز اصلاحی می شود.

مرحله دوم رشد پس از فاز اصلاحی آغاز می شود و برخلاف مرحله اول، در این مرحله لزوما سهم با صف خرید طولانی مدت و سنگین همراه نیست و حتی با افت و خیزهای زیاد نیز مواجه می شود اما؛ به طور کلی، در بازه زمانی بلندمدت روند سهم صعودی است.

این نکته را نیز باید یادآور شد که سرعت مرحله دوم رشد از مرحله اول کندتر است!

این روند ممکن است برای همه عرضه اولیه ها صدق نکند و در سال های اخیر عرضه اولیه هایی انجام شده که پس از دوره اول رشد، وارد فاز اصلاحی طولانی مدت شدند یا مرحله اول رشد شدید و طولانی نبوده است. این اتفاق تحت تأثیر چند عامل از جمله روند کلی بازار و قیمت کشف شده آن سهم در زمان عرضه اولیه، قرار دارد.

علاوه بر این، ممکن است سهم تازه عرضه شده در پایان مرحله اصلاح اولیه، برای مدت زمانی طولانی در محدوده قیمتی ثابت، نوسان کند و افت و خیز چندانی نداشته باشد.

به عنوان مثال، نگاهی به روند قیمت سهام شرکت «پدیده شیمی قرن» با نماد «قرن» می اندازیم که در سومین روز اسفند ماه سال ۱۳۹۸ به قیمت هر سهم ۱۷۰۰۰ ریال عرضه اولیه شد.

همان طور که مشاهده می کنید مرحله اول رشد این سهم قابل توجه بوده و با صعود به قیمتی بیش از ۵۵۷۰۰ ریال، ۲۲۸ درصد بازدهی به ثبت رساند.

پس از آن، سهم برای مدتی کوتاه وارد فاز اصلاحی شد و در محدوده قیمتی مشخص نوسان داشت. در مرحله دوم رشد، قیمت سهم تا سطح ۷۲۹۰۰ ریال نیز رشد کرد.

کلام آخر

شما سهامدار عزیز بر اساس نوع نگاه خود به بازار سرمایه و استراتژی معاملاتی خود می توانید یکی از دو حالت زیر را در خصوص عرضه اولیه انتخاب کنید:

• بعد از فرو ریختن صف خرید عرضه اولیه یا پس از اولین منفی شدن قیمت سهم، می توانید سهام خود را بفروشید در صورتی که:
  • شخصی ریسک گریز هستید.
  • ترس از دست دادن سود کسب شده را دارید.
  • سهم در رشد اولیه، بیش از ۲۰۰ درصد بازدهی نصیب سهامداران کرده است.
  • سهم بهتری برای خرید سراغ دارید.
  • عرضه اولیه جدید در راه است و نقدینگی کافی برای خرید آن ندارید.
• در صورتی می توانید عرضه اولیه ها را برای مدت طولانی نگه دارید که:

دید بلندمدت دارید و شخص عجولی نیستید. می خواهید از همان سهم مجددا خرید کنید. ریسک پذیری بالایی دارید و قدرت پذیرش از دست رفتن بخشی از سود کسب شده در کوتاه مدت را دارید. سرمایه خود را برای کوتاه مدت نیاز ندارید.

عرضه اولیه و یا IPO، برای همه سهامداران جذاب است. از جمله دلایل این جذابیت روند صعودی و روبه رشد یک تا دو ماهه این عرضه ها در بورس است که سبب می شود سهامداران به سود حداقل ۵۰ درصدی از خرید IPOها برسند و یک سابقه سوددهی پربازده در کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت را برای آنان شکل دهد.

مجموعه این شرایط سبب شده است تا با هر عرضه اولیه ی یک سهم در بورس، رکورد مشارکت در خرید شکسته شود. اما با توجه به این نکته که اولین عرضه از سهام یک شرکت به روش بوک بیلدینگ انجام می شود و تعداد سهام هایی که برای این نوع از عرضه سهام ارایه می گردد محدود است، حجم محدودی به هر کد بورسی در روز معاملات، تعلق می گیرد.

بر همین اساس خرید IPO، در فردای روز عرضه برای سهامداران بسیار با اهمیت است و همین امر، ما را برآن داشته تا شما را در این مسیر راهنمایی کنیم.

نحوه خرید عرضه اولیه در فردای عرضه

تعداد افرادی که تمایل به خرید عرضه اولیه یا IPOها در فردای روز عرضه دارند، بسیار زیاد است اما چون عرضه این سهم تا ۱۰ روز اول معاملاتی، بسیار محدود است و رقابتی شدید میان کدهای بورسی برای خرید ایجاد می شود، تصاحب آن سهم در روزهای بعد از عرضه دشوار خواهد بود.

البته توجه داشته باشید که به صورت کلی شانس افراد عادی برای ثبت سفارش در چند روز بعد از اولین عرضه سهم، علی الخصوص فردای آن روز بسیار کم است و نمی توان برای خرید این نوع از سهام در فردای عرضه راهکار خاصی ارایه داد اما با رعایت چند نکته می توان این شانس را که جایگاه بهتری در صف خرید سهم کسب کنید را افزایش داد.

به این ترتیب، در صورتی که حقوقی سهم، دست به عرضه های سنگین بزند و یا سهامداران خرد سهام خود را به فروش برسانند، شما صاحب سهم عرضه شده خواهید بود.

بنابراین با توجه به نکات زیر، شانس خود را برای دریافت اولین عرضه سهام شرکت ها در فردای  روز عرضه افزایش دهید:

1. در کرگزاری حساب داشته باشید که از نظر عملکرد، سریع و منظم باشد.
2. از اینترنت پرسرعت و یک سرور قوی استفاده کنید.
3. رأس ساعت ۸:۳۰ صبح و حتی یک تا دو ثانیه زودتر اقدام به ثبت سفارش خرید نمایید.

خرید اتوماتیک عرضه اولیه همیشه یکی از دغدغه ها و درعین حال جذابیت های سرمایه گذاری در بورس بوده است. عرضه اولیه به زبان ساده یعنی فروش سهام یک شرکت که به تازگی وارد بازار بورس یا فرابورس شده است. سال هاست که بسیاری از کارگزاری ها در روزهای عرضه اولیه با مشکلات زیادی روبرو می شوند، که علت این مشکلات ترافیک بسیار بالای مراجعه کنندگان به سایت های کارگزاری و برخی اوقات هسته مرکزی بورس بوده است که گاهی اوقات این مشکلات موجب می شد مشتریان نتوانند سهام عرضه اولیه مورد نظرشان را بخرند.

خرید عرضه اولیه به صورت اتوماتیک چیست؟

خرید اتوماتیک عرضه اولیه به صورت اتوماتیک امکانی است که سهولت خرید برای عرضه اولیه ها را فراهم می آورد و در حال حاضر برخی از کارگزاری ها این امکان را برای مشتریان خود فراهم کرده اند. حتما تا به حال برایتان پیش آمده که در روز و زمان عرضه اولیه (که معمولا ۲ ساعت است) کاری برایتان پیش آمده باشد و نتوانید برای عرضه اولیه سفارش بگذارید. ممکن است هم چندین کد بورسی برای خرید عرضه اولیه داشته باشید و ورود و خروج (لاگین و لاگ اوت) به حساب های بورسی مختلف برای شما زمانبر باشد.

چه زمانی به خرید اتوماتیک عرضه اولیه نیاز داریم؟

عموماً در زمان عرضه اولیه به دلیل تعداد زیاد درخواست کنندگان خرید ممکن است سامانه های معاملات آنلاین، درگاه های بانکی متصل به نرم افزارهای معاملاتی و یا حتی هسته بورس با شلوغی و کندی مواجه شوند. این کندی ممکن است مانع از ارسال سفارش خرید عرضه اولیه در مهلت تعیین شده، شود و یا این فرایند را با سختی و کندی بسیار به انجام رساند. همچنین ممکن است به دلیل مشغله کاری یا فراموشی مشتری برای ارسال سفارش، امکان سفارش گذاری به منظور خرید عرضه اولیه وجود نداشته باشد.

چرا ثبت سفارش دو روز جلوتر نیز در تخصیص عرضه اولیه قابل قبول است؟

روش فعلی برای ارسال سفارش خرید عرضه اولیه در بازار بورس و فرابورس، روش بوک بیلدینگ است. در روش ارسال سفارش به شیوه بوک بیلدینگ، سفارشات بر روی یک نماد در بازه زمانی مشخصی که توسط سازمان بورس از پیش اطلاع رسانی شده است، دریافت می شود؛ یعنی مشتریان فرصت دارند تا طی چند ساعت و بدون هیچ گونه اولویت زمانی سفارش خود را ثبت کنند. در روش بوک بیلدینگ به جای تعیین یک قیمت مشخص، یک بازه قیمتی دارای بالاترین و پایین ترین آستانه قیمتی اعلام می شود. همچنین در این روش حجم یا حداکثر تعداد سهامی که هر فرد می تواند دریافت کند نیز از طریق اطلاع رسانی های سازمان بورس اعلام می شود. پس از اتمام مهلت سفارش گیری نیز تعداد سهم هر کد بورسی مشخص می شود که این تعداد بر اساس کل افرادی است که در مهلت مقرر سفارش خود را ثبت کرده اند. لذا با در نظر گرفتن این روش، فرقی نمی کند شما اولین نفری هستید که در روز عرضه سفارش خرید ثبت می کند یا آخرین نفر، زیرا به همه افراد که پیش از اتمام مهلت سفارش گیری، درخواست خود را ارسال کرده اند، عرضه تخصیص داده خواهد شد.

امکان خرید اتوماتیک در کارگزاری ها

امکان خرید اتوماتیک عرضه اولیه در کارگزاری های مختلف به صورت های مختلفی فراهم شده است، در برخی از آن ها امکان ثبت سفارش دو روز جلوتر از عرضه فراهم شده و در روز سفارش بدون مراجعه به اکانت خود به صورت اتوماتیک سهم عرضه اولیه برای شما خرید می شود و در برخی دیگر، عرضه اولیه حتی بدوت ثبت سفارش در صورت داشتن موجودی کافی برای شما خریداری شده و تخصیص داده می شود. این امر در صورتی امکان پذیر است که پیش از این توافق نامه مربوط به رسال سفارش عرضه اولیه را قبول کرده باشید.

هنگامی که سهام شرکتی برای اولین بار در بورس عرضه می­ شود، به روز اول عرضه سهام اصطلاحا عرضه اولیه یا IPO (Initial public offering) می گویند. پولی که از عرضه اولیه حاصل می شود به طور مستقیم به شرکت می رسد. اما اگر بعدها کسی بخواهد این سهم ها را بخرد، پولش به حساب فروشنده خواهد رفت. به عبارت دیگر بعد از عرضه اولیه، سهم در بازار ثانویه معامله خواهد شد.

هدف عرضه اولیه

انگیزه های زیادی برای فروش سهام یک شرکت وجود دارد. معمولا شرکت های کوچک با هدف تامین سرمایه به بازار بورس وارد می شوند. یک انگیزه دیگر برای عرضه، خصوصی سازی است. شرکت های بزرگی مثل مخابرات، فولاد مبارکه و ایران خودرو مالکیت دولتی داشتند. یعنی سود حاصل از فعالیت این شرکت ها به حساب دولت می رفت. بعد از عرضه شدن در بورس، خریداران سهام، مالک بخشی از این شرکت ها می شوند و از کسب و کارشان سود می برند.

شرایط خرید سهام در عرضه اولیه

در خرید عرضه اولیه نمی­ توان قیمت و حجم را به صورت دلخواه وارد سامانه معاملاتی کرد. بلکه هر عرضه اولیه دارای شرایطی می ­باشد. به عنوان مثال در آگهی عرضه اولیه شرکت x حجم در نظر گرفته شده توسط هر سرمایه گذار حقیقی و حقوقی به تعداد ۵۰۰ سهم و دامنه قیمت تعیین شده در محدوده yالی z است. حال سرمایه ­گذار می­ تواند حداکثر ۵۰۰ سهم را وارد سامانه کند و اگر ۱ سهم هم بیشتر وارد سامانه معاملاتی کند با خطا مواجه می­ شود و امکان خرید عرضه اولیه نیست. از طرفی ممکن است برخی از عرضه اولیه ها به دلیل بزرگ بودن شرکت به نقدینگی فراوانی نیاز داشته باشد و سرمایه­ گذار به هر دلیلی نتواند آن را تامین کند. به همین دلیل در این حالت می­تواند تعداد کمتری از سهم را برای خرید وارد سامانه معاملاتی کند و با توجه به این­ که سقف رعایت شده، سفارش با خطا مواجه نمی­ شود.

قیمت ­گذاری در عرضه اولیه

هنگام عرضه تحلیل­گران آن را بررسی می کنند و آن شرکت را از نظر قیمت ارزش یابی می کنند. آن ها متوجه می شوند که مثلا قیمت هر سهم این شرکت ۵۰۰ تومان ارزش دارد ولی سازمان بورس به دلیل این که قصد دارد استقبال زیادی از این عرضه شود قیمت را پایین ­تر اعلام می­ کند. خود این شرکت هم این تحلیل ها را راجع به قیمت سهام خودش می داند. اصولا برای اینکه از عرضه سهام شرکتشان استقبال بشود آن ها هم حاضر هستند قیمت سهام خود را یک مقداری پایین تر از ارزش واقعی خودشان به فروش برسانند. لذا معمولا عرضه اولیه با قیمتی کمتر از ارزش ذاتی سهم انجام می شود. برای همین مردم زیادی تمایل دارند که سهم را خریداری کنند. شرکت بخشی از سهام خود (۵ یا ۱۰ درصد) را به فروش می گذارد. در روزهای بعدی، رفته رفته مقدار بیشتری سهم عرضه می شود. متقاضیان برای خرید این مقدار بیشتر صف می بندند. همین فرآیند باعث افزایش قیمت سهم می شود. درواقع، در روز معاملاتی بعد از عرضه اولیه، صف خرید برای سهام شرکت عرضه شده شکل می گیرد. به این معنی که قیمت به حداکثر دامنه نوسان خود (یعنی مثبت ۵ درصد) می رسد و تعداد سفارشات زیادی برای خرید سهام ثبت می شوند. این افزایش قیمت یک بازی برد برد است. سرمایه گذارهای اولیه از سرمایه گذاری خود سود می برند. شرکت هم با فروش سهام بیشتر با قیمت بالاتر، پول بیشتری به دست می آورد. اولویت خرید سهام در صف خرید با کسانی است که سفارش خود را زودتر ارسال کرده اند. چند ثانیه تأخیر هم می تواند باعث شود که متقاضی خرید سهام، جایگاه مناسبی در صف خرید نداشته باشد. در مورد عرضه های اولیه تعداد سفارش های ارسال شده بسیار زیاد بوده و در کسری از ثانیه هزاران سفارش به هسته معاملات بورس فرستاده می شود.

سود عرضه اولیه

در بیشتر موارد عرضه اولیه سود آور است چرا که تعداد سهم ها محدود است و خریداران زیادی تمایل دارند در کسب و کار شرکت های جدید سهیم شوند. تشکیل صف خرید برای سهام شرکت­ ها از دلایل اصلی بالا رفتن قیمت به حساب می آید. در بیشتر موارد سرمایه گذاران در بازه ای کوتاه از یک سهم بین ۲۰ تا ۳۰ درصد سود می گیرند. هرچند مبلغ این سود آن قدرها بزرگ نیست. قیمت خرید بیشتر عرضه های اولیه رقم کمی است، و با توجه به محدودیتی که برای خرید تعداد سهام در عرضه اولیه وجود دارد، حتی اگر ۵۰ درصد هم سود اولیه آن ها باشد و این سود را نصیب صاحبان سهام کنند، مبلغ ناچیزی به صاحبان سهام می رسد.

عرضه اولیه، اولین تجربه سهامداری

اولین تجربه سرمایه گذاری بسیاری از افراد در بورس تهران، “معمولا” (نه لزوما) خرید عرضه اولیه است که به تجربه شیرینی تبدیل می شود. زیرا هر شرکتی عرضه می شود معمولا تا چند روز صف خرید است و معمولا تا چند روز شاهد رشد ۵ درصدی ارزش سهام این شرکت ها هستیم. اما معنای این حرف این نیست که عرضه اولیه همیشه سود به همراه دارد. در مواردی به دلیل قیمت گذاری بالا، خریداران به محض خرید، سهام خود را می فروشند. در این صورت کسانی که سهم خود را نگه داشته اند، متحمل زیان خواهند شد. همچنین ممکن است در بازار ثانویه قیمت از قیمت کشف شده در زمان عرضه اولیه پایین تر بیاید. به همین دلیل است که می گوییم خرید سهام از بازار اولیه، یک سرمایه گذاری “کاملا بدون ریسک” نیست.

رشد قیمت بعد از عرضه اولیه

رشد قیمت سهم پس از عرضه اولیه به عوامل زیر بستگی دارد:

• تعداد سهام عرضه شده: هرچقدر تعداد عرضه کمتر بوده باشد، معمولا فروشندگان کمتری نیز وجود خواهند داشت.
• رفتار سهامدار عمده: اگر سهامدار عمده پس از عرضه اولیه، سهام دیگری عرضه نکند معمولا سهام رشد بیشتری می کند.
• جو کلی بازار: در زمانی که جو کلی بازار مثبت است و همه خوشبین هستند، افراد کمی حاضر به فروش می شوند.
• اخبار و شایعه های پیرامون سهم: گاهی اخبار و شایعات منفی یا مثبتی پیرامون سهام عرضه شده شکل می گیرد و افراد براساس این شایعات و اخبار تصمیم می گیرند.
• فاصله قیمت با ارزش ذاتی: هرچقدر سهام ارزان­تر در عرضه اولیه ارائه شود، یعنی با ارزش ذاتی خود فاصله بیشتری داشته باشد، خریداران بیشتر به خرید تشویق می شوند.

فروش سهام عرضه اولیه

تصمیم گیری برای فروش سهام بر عهده شماست. حتی می توانید روز پس از عرضه اولیه، سهام خود را بفروشید ولی به عنوان یک توصیه کلی، بهتر است تا زمانی که صف خرید در سهم وجود دارد، سهام خود را نگهداری کنید. اگر سهم به قیمت مناسبی عرضه شود معمولا رشد قیمت آن در طی چند روز اتفاق می­ افتد و به همین دلیل تمایلی برای فروش سهم در ابتدا وجود ندارد. اما برای سرمایه ­گذارانی که اطلاع درستی از ارزش سهم ندارند بهتر است که در صورت عرضه شدن صف خرید، سهم خود را نیز به فروش برسانند.

مثالی از بازدهی در عرضه­ اولیه

با توجه به توضیحات ارائه شده، در ادامه به بررسی چند مثال از بازدهی عرضه اولیه های چندسال اخیر خواهیم پرداخت:

در سال ۹۶، شرکت مبین وان کیش طی ۲۵ روز، ۲۶۸% بازدهی، شرکت به پرداخت ملت طی ۸ روز، ۲۶% بازدهی، شرکت های وب طی ۲۲ روز، ۶۲% بازدهی داشتند و شرکت شفادارو، طی ۵ روز -۵% بازدهی داشته است! همانطورکه در این مثال مشخص است، لزوما عرضه­ های اولیه همیشه با بازدهی مثبت همراه نیستند. در سال ۹۷، شرکت عطرین نخ قم طی ۲۰ روز ۹۷% بازدهی، شرکت کشاورزی و مکانیزه اصفهان کشت طی ۲۴ روز ۱۰۰% بازدهی، شرکت کشت و دام پارس طی ۳۵ روز، ۱۷۰% بازدهی به سهامداران اعطا کرد. در سال ۹۸، شرکت دارویی رهاورد تامین طی ۴۰ روز ۲۰۵% بازدهی، شرکت پلی پروپیلن جم طی ۷ روز ۳۷% بازدهی، سرمایه­ گذاری صدر تامین طی  روز ۵ روز ۲۰%  بازدهی و شرکت توسعه مولد نیروگاهی جهرم طی ۱۲ روز ۴۰% بازدهی به سهامداران اعطا کرد. لازم به اشاره است، موارد ذکر شده تنها چندین نمونه از عرضه های اولیه در سالیان اخیر هستند.

همان طور که پیش از این نیز ذکر گردید عرضه اولیه سهام ضمن حفظ منافع سرمایه گذاران موجب رونق بازار بورس و توسعه اقتصادی می شود و در واقع یک رابطه برد – برد را ایجاد می کند. با این وجود این مسئله بدین معنا نیست که سرمایه گذاران سهام تازه عرضه شده را به مدت نامعلوم در سبد سرمایه گذاری خود داشته باشند. زیرا یک سرمایه گذار همواره به دنبال کسب منفعت از سهام دارای پتانسیل بالا است. بنابراین کسب آگاهی از نشانه های خروج سهامی که به تازگی در بازار بورس عرضه شده اند نشانه مهمی است که هر سرمایه گذار بایستی درباره آن اطلاعاتی داشته باشد. در این مقاله به این موضوع می پردازیم که با رؤیت مجموعه ای از نشانه ها، از سهام مزبور خارج شده و به اصطلاح سود شناسایی کنیم و دست به فروش عرضه اولیه خود زنیم.

✘ خرید عرضه اولیه سهام

همان طور که پیش از این نیز ذکر شد تجربه عرضه های اولیه پیشین ما را به این نتیجه می رساند که در تمامی عرضه های اولیه شرکت کنیم چون جز در موارد معدودی بازدهی ۱۰ تا ۲۰ درصدی محقق شده است. با این وجود بهتر است در مورد تحلیل های پیرامون سهام آماده عرضه اولیه مطالعه داشته باشید و چنانچه عموم تحلیل ها نمایانگر سودآور بودن خرید عرضه اولیه داشت آنگاه در عرضه اولیه شرکت کنید.

✘ چرا سهام عرضه اولیه شده با رشد قیمت روبه رو می شوند؟

همان طور که پیش از این نیز ذکر گردید دیدگاه مثبتی پیرامون عرضه اولیه سهام وجود دارد و این مسئله موجب می شود تا سرمایه گذاران مختلف تمایل به خرید سهام مزبور در روزهای معاملاتی بعد بشوند، این دسته از افراد به دلیل جذابیت بالایی که برای این سهام متصور هستند حاضرند تا در سقف قیمتی آن روز معاملاتی نیز سفارش خرید بگذارند و از این دریچه تقاضای سنگینی در سقف قیمتی برای سهم به وجود می آید و به اصطلاح صف خرید سنگینی برای آن به وجود می آید. حال سهامدار عمده متناسب با برنامه ریزی های خود اقدام به عرضه سهام به متقاضیان می کند و در نتیجه معاملات شکل می گیرد. این موضوع طی روزهای معاملاتی بعد نیز تکرار می گردد و این موضوع موجب ایجاد سود معاملاتی جذاب در عرضه اولیه سهام می گردد.

[irp posts=”43560″ name=”آیا خریدعرضه اولیه همیشه تصمیم درستی است؟”]

✘ فروش عرضه اولیه سهام از منظر تئوریک

از منظر تئوریک و بر اساس آنچه در دنیا رایج است قیمت فروش عرضه اولیه سهام را به گونه ای تعیین می کنند تا شرکت کنندگان در عرضه اولیه بتوانند از بازدهی ۱۰ تا ۲۰ درصدی بهره مند شوند. لازم به ذکر است که شرکت هایی که خواهان ورود به بورس هستند از طریق نهادهای مالی هم چون شرکت های تأمین سرمایه و یا شرکت های مشاور سرمایه گذاری مورد تائید سازمان بورس، ارزش گذاری می گردند و پس از آن سهامداران عمده با توجه به ارزش ذاتی به دست آمده قیمتی را جهت ورود به بورس به سازمان بورس ارائه می دهند.

✘ فروش عرضه اولیه سهام در عمل

آنچه در عالم واقع اتفاق می افتد بسیار متفاوت تر از آن چیزی است که پیش از این خدمت شما بیان شد و دارای جزییات بسیاری است که در ادامه خدمت شما تشریح خواهد شد. در ادامه توجه شما را به نکات ذیل جلب می نماییم:

✓ به تحلیل بنیادی انجام شده درباره شرکت توجه نمایید

خوشبختانه با ورود اینترنت در معاملات بورس و گسترش آن شاهد انتشار رایگان تحلیل بنیادی سهام عرضه اولیه در سایت های مختلف تحلیلگری و کارگزاری هستیم. حتماً دو تا ۵ تحلیل بنیادی از سایت هایی که به آن ها اطمینان دارید، مطالعه نموده و برآیند نظرات در رابطه با ارزش ذاتی آن سهام را در نظر بگیرید. این موضوع می تواند نسبت به دیدگاه شما در رابطه با فروش عرضه اولیه مهم و مؤثر باشد. البته گاهی اوقات در تحلیل های انجام شده گران بودن قیمت سهام در عرضه اولیه نتیجه می شود. در این حالت چنانچه از چشم انداز صنعت و یا خاص نبودن سهامدار عمده مطمئن هستید می توانید در عرضه اولیه خرید نمایید. برای مثال سهم پرداخت الکترونیک سامان کیش با نماد سپ که دارای حاشیه هایی در زمان عرضه اولیه بود گران ارزیابی شد با این وجود این سهم حدود ۵۰ درصد بازدهی ایجاد کرد.

✓ به اندازه شرکت عرضه شده توجه نمایید

لازم به ذکر است که برای تعیین اندازه شرکت بایستی تعداد سهام شرکت را در قیمت پایانی سهام( در مورد سهام آماده عرضه، قیمت تعیین شده در عرضه اولیه) ضرب نمایید و از این دریچه ارزش بازار سهام را محاسبه نمایید. معمولاً اگر ارزش ریالی به دست آمده کمتر از ۱۰۰۰ میلیارد ریال بشود می توان گفت که این شرکت در سهام کوچک دسته بندی می گردد و چنانچه بین ۱۰۰۰ تا ۵۰۰۰ میلیارد ریال شود در دسته شرکت های متوسط قرار گرفته و بالاتر از آن را معمولاً جزو شرکت های بزرگ به حساب می آوریم. برای مثال به دو سهم کشاورزی و دامپروری بینالود با نماد زبینا و پتروشیمی پارس با نماد پارس توجه فرمایید.

تعداد سهام زبینا: ۴۰۰ میلیون سهم

سقف قیمت سهم در عرضه اولیه: ۱۵۲۴ریال

ارزش بازار شرکت کشاورزی و دامپروری بینالود:

۴۰۰۰۰۰۰۰۰ * ۱۵۲۴ = ۶۰۹۶۰۰۰۰۰۰۰۰

بنابراین زبینا جزو سهام کوچکی بوده که در بورس عرضه شده است.

تعداد سهام پارس: ۶ میلیارد

سقف قیمت سهم در عرضه اولیه : ۲۴۰۰۰ ریال

ارزش بازار شرکت پتروشیمی پارس:

۶۰۰۰۰۰۰۰۰۰ * ۲۴۰۰۰ = ۱۴۴۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰

همان طور که مشاهده می کنید ارزش بازار شرکت پتروشیمی پارس در زمان عرضه اولیه ۱۴۴ هزار میلیارد ریال بوده است.  نکته حائز اهمیت اینکه معمولاً شرکت های بزرگی مانند پتروشیمی پارس در زمان عرضه اولیه تنها به میزان ارزش ذاتی خود رشد می کنند و معمولاً هیچ رفتار هیجانی در معاملات این سهام رؤیت نمی گردد. در حالی که در معاملات سهام کوچک چنین امری روی نمی دهد و بعضاً شاهد تحقق بازدهی های بالای ۵۰ درصد هم در آن بوده ایم. برای نمونه سهم زشگزا که متعلق به شرکت شیر و گوشت زاگرس شهرکرد است پس از عرضه اولیه بازدهی ۷۴ درصدی را محقق کرده است.

✓ روند فعلی بازار را مدنظر قرار دهید

بازار بورس مانند هر فعالیت اقتصادی دیگر دارای دوره های متفاوتی از رکود، رشد و رونق دارد و پس از آن مجدداً شروع روند نزولی را شاهد هستیم و این سیکل طی زمان به صورت متوالی اتفاق می افتد. اگر شرکتی در زمان رکود و یا نزول بازار عرضه گردد معمولاً به دلیل خروج سرمایه حجم تقاضا برای عرضه اولیه افت پیدا می کند و به همین دلیل چون جو عمومی بازار منفی هست تعداد روزهای مثبت در سهام عرضه اولیه پایین تر از دوران رونق خواهد بود. اما در دوران رونق و صعود شدید بازار(مانند شهریور سال ۱۳۹۷) زمانی که یک سهم عرضه اولیه می شود از آنجایی که حجم نقدینگی بزرگی در بازار در جریان است عموماً تقاضای سنگینی برای سهام ایجاد می گردد که در نهایت می تواند برای مدت طولانی شاهد تشکیل صف های خرید سنگین در آن سهم باشیم.

[irp posts=”12676″ name=”عرضه اولیه سهام چیست؟خرید عرضه اولیه به روش بوک بیلدینگ”]

✓ رفتار سهامداران عمده را در ایام معاملات سهم پس از عرضه اولیه رصد نمایید

همان طور که پیش از این نیز ذکر گردید به دلایل مختلف تقاضا برای خرید سهام پس از عرضه اولیه در سقف قیمتی ایجاد می شود و بعضاً شاهد تقاضای چند صد میلیونی نیز هستیم. اما از آنجایی که تعداد معدودی از ۵ تا ۱۰ درصد از سهام شرکت در دست سرمایه گذاران بازار بورس قرار دارد و هم چنین با توجه به روش بوک بیلدینگ در عرضه اولیه تعداد سهام هر فرد نیز بسیار معدود است در نتیجه این وظیفه سهامدار عمده است تا از سهم حمایت کند و از طریق عرضه سهام به متقاضیان معاملات روزانه سهم انجام می گیرد. در این رابطه ذکر دو نکته ضروری است:

✓✓ چنانچه سهم عرضه شده در بازار بورس مورد معامله قرار گیرد، آنگاه سهم دارای حجم مبنا خواهد بود. بنابراین یکی از وظایف سهامداران عمده این هست تا عرضه روزانه را به گونه ای انجام دهند تا به اصطلاح حجم مبنا پر شود و در نتیجه قیمت پایانی نیز مثبت کامل بخورد. با این وجود مواردی رؤیت شده که به دلیل عدم حمایت لازم از سوی سهامدار عمده معاملات روزانه سهم تازه عرضه شده به اندازه حجم مبنا انجام نمی شود و در نتیجه قیمت پایانی کمتر از ۵ درصد رشد می نماید. اگر این موضوع برای دو الی سه روز ادامه پیدا کنه ممکن است که اثر منفی بر تقاضای سهام بگذارد و این موضوع موجب خالی شدن صف خرید سهم بشود.

✓✓ بعضاً مشاهده می شود که یک سهم طی چند روز کاری صف خرید سنگینی دارد و در آن ایام به صورت معمول معامله می شود. اما در یک روز معاملاتی با وجود اینکه صف خرید سنگینی وجود دارد اما به دلیل عرضه سنگین از سوی سهامدار عمده که از آن تحت عنوان عرضه آبشاری نیز یاد می شود به یک باره صف خرید به طور کامل عرضه می شود و بعضاً شاهد افول قیمت آخرین معامله نیز هستیم. در این صورت لازم است تا شما اقدام به تصمیم گیری کنید تا با سهم می مانید و یا اینکه از آن خارج می شوید.

✓ وضعیت فعلی و آینده صنعت و شرکت را ارزیابی کنید

هر شرکتی که عرضه می گردد دارای محصولاتی است و در صنعت خاصی فعال است. شما به عنوان یک سرمایه گذار بهتر است تا در مورد محصولات اصلی این شرکت ها و چشم انداز آینده آن، صنعتی که در آن فعال است و وضعیت آن صنعت و اینکه آیا روند روبه رشدی را می توان از آن انتظار داشت و یا این صنعت موردحمایت دولت قرار دارد یا اینکه وابسته به اقتصاد جهانی است و … تحقیق بنما یید تا از این دریچه بتوانید تصمیم گیری بهتری در رابطه با فروش عرضه اولیه ، ماندن با آن و حتی خرید سنگین تر در آن و … اتخاذ بنمایید. برای مثال شرکت کشت و دام قیام اصفهان با نماد زقیام در تاریخ ۲۵ تیرماه ۱۳۹۷ در قیمت ۲۳۶۹ ریال عرضه اولیه شد و بازدهی اولیه حدود ۴۵ درصدی( با لحاظ سود نقدی)  محقق کرد(لازم به ذکر است که به این بازدهی در بازار، بازدهی اولیه می گویند) پس از آن معاملات سهم متعادل شد. اما با توجه به افزایش نرخ ارز و به تبع آن انتظار رشد قیمت فرآورده های گوشتی می توانستید در آن قیمت ها خرید سنگینی را انجام بدهید و بعد از حدود ۱۱ ماه سود حدود ۵۰۰ درصدی را نصیب خود نمایید.

[irp posts=”42747″ name=”خرید عرضه اولیه سهام در بورس”]

✘ سخن پایانی در خصوص فروش عرضه اولیه سهام

در پایان درباره اینکه چه زمانی بهترین نقطه برای فروش عرضه اولیه است وجود ندارد زیرا این موضوع به عوامل مختلفی مانند نیاز شما به نقدینگی حاصل از عرضه اولیه، خرید عرضه اولیه به صورت اعتباری از کارگزار و در نتیجه تسویه حساب با آن و … بستگی دارد. ولی حتماً نکات اشاره شده در این مقاله را با دقت مطالعه کرده و به خاطر بسپارید تا در زمان هر عرضه اولیه اقدام مقتضی متناسب با شرایط را انجام دهید.

مؤلف: احمد لحیم گرزاده