افرادی که قصد انجام معاملات سودآور در بازار ارزهای دیجیتال را دارند، باید با انواع مختلف شاخص‌ها، ابزارهای تجزیه و تحلیل و اصطلاحات به‌کاررفته در توصیف موقعیت‌های مختلف این بازار آشنایی داشته باشند. NUPL کوتاه‌شده عبارت Net Unrealized Profit/Loss بوده و یکی از مهم‌ترین شاخص‌های کاربردی در بازار ارزهای دیجیتال است که در فوریه سال ۲۰۱۹ برای تعیین کل سود یا کل زیان حاصل از جابه‌جایی یک سکه ایجاد شد. در ادامه این مطلب به معرفی شاخص NUPL و چگونگی پیش‌بینی پامپ و دامپ بازار می‌پردازیم.
شاخص NUPL چیست؟
شاخص NUPL با هدف اندازه‌گیری کل میزان سود و زیان حاصل از عرضه در گردش یک ارز ایجاد شده است. برای اندازه‌گیری این شاخص، هر ارز موجود در گردش، از طریق تفاوت میان قیمت فعلی ارز و آخرین تغییر قیمت ارز سنجیده می‌شود. کم‌کردن زیان تحقق‌یافته از سود تحقق‌یافته نیز روش دیگری برای محاسبه این شاخص است.
درواقع از طریق سود تحقق‌یافته، ارزش تمام ارزهایی که قیمت فعلی آن‌ها بالاتر از قیمت قبلی آن‌هاست، اندازه‌گیری می‌شود. برعکس این موضوع نیز صادق است؛ یعنی می‌توان به‌کمک ضرر تحقق‌یافته، ارزش تمام ارزهایی را که قیمت فعلی آن‌ها پایین‌تر از قیمت قبلی آن‌هاست، اندازه‌گیری کرد. تفاوت میان این دو را NUPL می‌گویند.
بررسی شاخص NUPL بیت‌کوین
براساس تاریخ بازار، مقادیر پایین‌تر از 0.25- نشان‌دهنده «کاپیتولاسیون/ Capitulation» و مقادیر بالاتر از 0.75 نشان‌دهنده «رضایت/ euphoria» است. این امر نشان‌دهنده آن است که احتمالاً صعود بازار نزدیک است.
- مقادیر بالاتر از صفر یا NUPL مثبت، موقعیتی همراه با سود خالص را نشان می‌دهد؛ به این معنا که تعداد ارزها و سرمایه‌گذارانی که در موقعیت سوددهی قرار دارند، بیشتر از گروهی است که متحمل ضرر شده‌اند. در این حالت، Market cap از Realized cap بزرگ‌تر است. این موضوع نشان می‌دهد قیمتی که در بازار معامله می‌شود، بالاتر از قیمت مورد انتظار شبکه است.
- مقادیر پایین‌تر از صفر یا NUPL منفی، موقعیتی همراه با ضرر خالص را نشان می‌دهد. برخلاف حالت قبلی، در این مورد بیشتر سرمایه‌گذاران در وضعیت ضرر قرار گرفته‌اند. در این حالت Realized cap از Market cap بزرگ‌تر است. این موضوع نشان‌دهنده آن است که قیمتی که در بازار معامله می‌شود بیشتر از قیمت مورد انتظار شبکه است.
آستانه‌های رسم‌شده در بالاتر از سطح 0.25 نشان‌دهنده «optimism» و نقاط بالاتر از سطح 0.5 نیز نشان‌دهنده «belief» است. در طول سال‌های 2011، 2013 و 2017 بالاترین مقادیر NUPL گزارش شده است که بالاترین ارزش NUPL ثبت‌شده در تاریخ برابر با 0.878 و به سال 2011 مربوط می‌شود.
- قرمز: کاپیتولاسیون | فاز تسلیم و کلافه‌شدن شدید سرمایه‌گذارها
- نارنجی: امید، ترس | فاز تردید با قابلیت ریسک
- زرد: خوش‌بینی، اضطراب | فاز خوش‌بینی اما با احتیاط
- سبز: باور، انکار | فاز اختلاف‌نظر بین استادان (فازی بین اضطراب و طمع)
- آبی: سرخوشی، طمع | فاز بسیار حساس و احساسی همراه با سخت‌ترین نوع تصمیم‌گیری
علاوه بر نمودار بالا که مربوط به بازه‌ای 10 ساله است، بد نیست به تغییرات جالبی که در 21 اکتبر 2021 ثبت شده نیز نگاهی بیندازیم. در این تاریخ برای اولین بار براساس یک روند صعودی، مقادیر شاخص NUPL از 0.5 عبور کرده که این موضوع نشان‌دهنده «Belief» است.
جالب است بدانید بالاترین مقدار NUPL، برابر با 0.74 بوده و در 21 فوریه 2021 به دست آمده است. این تغییرات، با رسیدن بیت‌کوین به بالاترین قیمت آن زمان یعنی 57423 دلار مصادف شده بود.
بررسی شاخص NUPL اتریوم
براساس روند تاریخی بازار، NUPL نقش مؤثری در تعیین قله‌های نمودار اتریوم داشته است. قله موجود در سال 2016 دارای ارزش 0.872، قله سال 2017 دارای ارزش 0.96 و قله سال 2018 نیز در بالاترین سطح خود یعنی 0.912 بوده است.
با نگاهی به تغییرات ثبت‌شده از نوامبر 2020، متوجه می‌شویم بالاترین مقدار NUPL برابر با 0.734 بوده و مربوط به زمانی می‌شود که ارز ETH در قیمت 1953 دلار معامله می‌شده است. با وجود اینکه در مقاطعی ارزش ETH در بالاترین حد خود قرار گرفته، اما مقدار NUPL در این مقاطع برای ETH برابر با 0.718 بوده است. با توجه به اینکه در قله‌های قبلی شاهد NUPL 0.90 بوده‌ایم، به نظر می‌رسد فضای کافی برای رشد ETH وجود داشته باشد.
طرح پامپ (Pump) و دامپ (Dump) در بازار ارزهای دیجیتال به چه معناست؟
طرح پامپ و دامپ در بازار سرمایه موضوع جدیدی نیست و دهه‌ها قبل از شکل‌گیری بازار ارزهای دیجیتال نیز وجود داشته است. در بازار سهام سنتی، طرح پامپ و دامپ بازارهای سهام به‌صورت زیر عمل می‌کند. گروه کوچکی از سرمایه‌گذاران را در نظر بگیرید که با هماهنگی یکدیگر سهام کم‌ارزش یک شرکت باارزش بازار (market capitalization) پایین را انتخاب و خریداری می‌کنند. این اقدام آن‌ها در وهله اول سبب بروز جهش قیمت می‌شود.
در مرحله بعدی، از جانب این سرمایه‌گذاران، تماس‌هایی با سرمایه‌گذاران بالقوه خصوصی گرفته شده و با ارائه اطلاعات نادرست و ادعای کسب سودهای بزرگ، آن‌ها را به خرید سهام شرکت متقاعد می‌کنند. مدت کوتاهی پس از خرید متعدد از جانب سرمایه‌گذاران بالقوه، ارزش سهام مدنظر بالا می‌رود. در این مرحله، سرمایه‌گذاران اولیه قبل از سقوط قیمت‌ها، سهم‌های خود را فروخته و سود کسب می‌کنند.
همان‌طور که ملاحظه شد، این طرح نوعی کلاه‌برداری بوده و راه خود را از بازارهای سنتی به بازار ارزهای دیجیتال بازکرده است. این طرح در بازار ارزهای دیجیتال دچار تغییراتی شده و به‌دلیل ماهیت غیر قابل تنظیم فضای ارزهای دیجیتال، طراح پامپ و دامپ در این فضا با قدرت در حال اجراست.
این‌گونه طرح‌ها ارزهای دیجیتال با سرمایه کم را هدف قرار می‌دهند؛ چراکه این گروه از ارزهای دیجیتال به‌راحتی با حجم معاملات کم دست‌کاری می‌شوند. در فضای ارزهای دیجیتال، به‌جای استفاده از تماس‌های تلفنی سنتی برای ترغیب سرمایه‌گذاران به خرید یک ارز خاص، از فضای اینترنت برای انتشار اخبار نادرست و اطلاعات جعلی استفاده می‌شود.
نحوه تشخیص پامپ و دامپ در بازار ارزهای دیجیتال
ساده‌ترین راه برای شناسایی طرح پامپ و دامپ، توجه به بازه‌های زمانی‌هایی است که در آن‌ها قیمت یک ارز ناشناخته به‌طور ناگهانی و بدون دلیل منطقی افزایش پیدا می‌کند. تغییرات ناگهانی قیمت را می‌توان به‌راحتی از طریق نمودار قیمت یک ارز مشاهده کرد؛ برای مثال سایت Coincheckup، معیاری را تعیین کرده که براساس آن در کمتر از 5 دقیقه، قیمت با افزایش 5 درصدی مواجه می‌شود.
علاوه بر این، برای تشخیص پامپ و دامپ، لازم است به اخبار پیرامون یک ارز جدید که ارزش بازار کمی دارد، توجه کنید. هنگامی که مقالات خبری و فعالیت رسانه‌های اجتماعی پیرامون یک ارز با ارزش بازار کم افزایش پیدا می‌کند، می‌توان توجهات بیش‌ازاندازه رسانه‌ها را نشانه‌هایی از یک پامپ در نظر گرفت.
محافظت از خود در برابر پامپ و دامپ بازار
به‌طورکلی پامپ و دامپ محدود به ارزهایی با حجم معاملات و ارزش بازار بسیار پایین است. درصورت اجتناب از خرید ارزهای دیجیتال illiquid، احتمال اینکه قربانی یک طرح پامپ و دامپ شوید، به میزان قابل‌توجهی کم می‌شود.
علاوه بر این، پیروی‌نکردن از مشاوره سرمایه‌گذاری ارائه‌شده در صفحات شبکه‌های اجتماعی یا مقالات خبری غیرمعتبر، شما را از به دام افتادن در طرح‌های کلاه‌برداری مانند پامپ و دامپ محافظت می‌کند. به یاد داشته باشید پیش‌بینی دقیق آینده بازار به‌هیچ‌وجه امکان‌پذیر نیست؛درنتیجه افرادی که ادعا می‌کنند می‌دانند کدام ارز دچار پامپ می‌شود، مطمئن نیستند و به احتمال زیاد به‌دنبال ایجاد یک پامپ هستند.
جهش ناگهانی قیمت یک ارز، بدون وجود پشتوانه و دلیل منطقی، نشانگر یک طرح بالقوه پمپ و تخلیه (Pump and Dump) است. درنهایت، اگر نمودار قیمت ارز مدنظر نشان‌دهنده بروز یک پمپ باشد، بهتر است به‌کلی از خرید ارز خودداری کنید؛ مگر اینکه تحقیق کاملی را درباره ارزش ارز دیجیتال مدنظر و قیمت احتمالی آینده آن انجام داده باشید.
انجمن BitcoinTalk و Reddit پلتفرم‌های مطمئنی برای انجام برخی تحقیقات لازم قبل از خرید ارز هستند، اما به‌طورکلی برقراری ارتباط مستقیم با تیم پشتیبان پروژه‌های ارزهای دیجیتال و دریافت مستقیم پاسخ سؤالات خود از این طریق، راه مطمئن‌تری برای تکمیل تحقیقات لازم قبل از سرمایه‌گذاری در یک ارز است.
نتیجه‌گیری
شاخص NUPL، تمام سود و زیان حاصل از عرضه در گردش یک ارز را اندازه‌گیری کرده و تنها یکی از شاخص‌های کاربردی در شناخت وضعیت بازار است. شاخص‌هایی مانند NUPL به معامله‌گران کمک می‌کنند تا هنگام خرید و فروش ارز تصمیم‌گیری‌های درستی داشته باشند.
