SME مخفف عبارت Small & Medium Enterprises است و در برگیرنده کلیه شرکت های کوچک و متوسط اعم از بنگاه های صنعتی، خدماتی، بازرگانی و کشاورزی می باشد. اتحادیه اروپائی در سال ۱۹۹۶ ضوابط شناسایی SME را چنین بیان کرد:
- دارا بودن کمتر از ۲۵۰ نفر کارمند
- حداکثر۴۰ میلیون یورو گردش مالی سالیانه
- حداکثر ۲۷ میلیون یورو ترازنامه سالیانه
- حداقل ۷۵% دارایی بنگاه در مالکیت مدیران باشد.
- مالک (مالکین) ویا بستگان ایشان، شخصاً بنگاه را مدیریت کنند.
شرکت های کوچک و متوسط (SME)
اما در ایران بر حسب تعریف وزارت صنایع و معادن و وزارت جهادکشاورزی، SME ها عبارتند از تشکیلات اقتصادی خدماتی و صنعتی منطقه ای با کمتر از ۵۰ نفر کارمند، بانک مرکزی ایران فقط مؤسسات دارای کمتر از ۱۰ نفر کارمند را به عنوان SME تعریف می کند، اداره آمار ایران فقط بنگاه های با کمتر از ۱۰ نفر کارمند را به عنوان SME منظور می کند و تمام انواع دیگر بنگاه ها را به عنوان مؤسسات تولیدی بزرگ می شناسد. اما در طبقه بندی دیگر، بنگاه های صنعتی ایران برحسب اندازه بنگاه به چهار گروه ۴۹-۱۰ نفر پرسنل، ۹۹-۵۰ نفر پرسنل، ۱۴۹-۱۰۰ نفر پرسنل و بیشتر از ۱۵۰ نفر تفکیک شده اند که از این میان، سه گروه نخست در زمره بنگاه های کوچک و متوسط محسوب شده اند. بنگاه های کوچک و متوسط محرک اصلی تحقق کارآفرینی هستند، کارکنانشان از انگیزه بالایی برخوردارند و فعالیت ها و ابتکار عمل افراد در این بنگاهها سریعاً به نتیجه می رسد. بنگاه های کوچک و متوسط سهم بسزایی در تبدیل اقتصاد به اقتصادی رقابتی، پویا، مبتنی بر دانش و نیز توانایی رشد مداوم، ایجاد شغل و تحکیم انسجام اجتماعی دارند.
اقتصادهای پیشرفته و در حال توسعه هردو شاهد فرایند تغییرات ساختاری هستند که طی آن نقش اقتصادی و اجتماعی بنگاه های کوچک و متوسط متحول شده و این دسته از شرکت ها با چالشهای جدیدی در زمینه توسعه و رشد خود مواجهند. شرکت فرابورس ایران با راه اندازی بازار سرمایه شرکت های کوچک و متوسط (SME) امکان حضور شرکت های دانش بنیان را برای برخورداری از مزایای مالی فراهم کرده است. در بازار سرمایه کشور معاملات بیشتر برپایه سهام شرکت های بزرگ صنعتی صورت می گیرد و جای حضور شرکت های کوچک و متوسط در بازار سرمایه خالی است. هدف طرح SME، رشد و تعالی شرکت های کوچک و یافتن جایگاه واقعی این شرکت ها در اقتصاد کشور، باعث ایجاد بازار سرمایه SME شده است. قوانین و مقرراتی که در بازارهای دیگر فرابورس و بورس وجود دارد، در بازار سرمایه SME اعمال نمی شود و بیشتر عملکرد آتی شرکت ها مورد بررسی قرار می گیرد نه عملیات مالی حال حاضر آنها. شرکت ها پس از آن که وارد این بازار می شوند، از مزایای این طرح مانند امکان ارتقاء به بازارهای بالاتر و رشد و افزایش تامین مالی و برندینگ برخوردار خواهند شد. در بازار سرمایه شرکت هایی که جمع حقوق صاحبان سهام آنها کمتر از ۵۰ میلیارد تومان است در دسته شرکت های کوچک و متوسط طبقه بندی می شوند.
نحوه انجام معاملات در بازار شرکت های کوچک و متوسط فرابورس
دستورالعمل اجرایی نحوه انجام معاملات سهام و حق تقدم خرید سهام در این بازار در تاریخ دوم اردیبهشت ماه ۱۳۹۵ به تصویب رسید. طبق این دستورالعمل معاملات بازار شرکت های کوچک و متوسط در دو تابلوی “رشد” و “دانش بنیان” قایل انجام است. در حال حاضر دو شرکت در این بازار درج شده است. خرید سهام این شرکت ها، صرفا توسط اشخاص حقوقی و سرمایه گذاران نهادی صورت می پذیرد و سرمایه گذاران خرد حق خرید سهام این شرکت ها را ندارند. به دلیل این که هدف از سرمایه گذاری در این بازار کوتاه مدت نیست بلکه با یک دید بلند مدت و به دور از هرگونه سفته بازی خواهد بود. طبق ماده دو دستورالعمل اجرایی نحوه انجام معاملات سهام و حق تقدم خرید سهام در بازار شرکت های کوچک و متوسط فرابورس، خرید سهام در این بازار صرفاً توسط اشخاص زیر امکان پذیر است:
- گروه اول: کلیۀ اشخاص حقوقی
- گروه دوم: سرمایه گذاران نهادی موضوع بند ۳ مصوبه ۲۸ شهریور سال ۸۶ و اشخاصی که با خرید سهام شرکت به سرمایه گذار نهادی مذکور تبدیل می شوند.
سرمایه گذاران نهادی موضوع بند ۳ مصوبه ۲۸ شهریور سال ۸۶ هیات مدیره سازمان بورس با اصلاحات بعدی آن و اشخاصی که با خرید سهام شرکت به سرمایه گذار نهادی مذکور تبدیل می شوند که شامل بانک ها و بیمه ها، هلدینگ ها؛ شرکت های سرمایه گذاری؛ صندوق بازنشستگی؛ تامین سرمایه و صندوق های سرمایه گذاری ثبت شده نزد سازمان بورس، و اشخاص حقیقی که بیش از ۵ درصد یا بیش از ۵۰۰ میلیون تومان از ارزش اسمی اوراق بهادار در دست انتشار ناشر را خریداری کند. نحوه معاملات در این بازار بدین صورت است که معاملات بدون دامنه نوسان قیمت انجام می شود و همچنین معاملات صورت گرفته در بازار شرک های کوچک و متوسط (SME) توافقی خواهد بود.