چکیده
این قسمت از مقاله به بررسی شرایط پدیرش سهام، سال مالی ، جلسات مجمع، انواع صورت های مالی، اصطلاحات بورسی، افزایش سرمایه، شاخص و انواع آن می پردازد.
حداقل ضوابط و شرایط پذیرش سهام شرکت ها در سازمان بورس اوراق بهادار
تابعیت: درایران ثبت شده و دارای تابعیت ایرانی باشد.
حداقل سرمایه:۵ میلیارد ریال
حداقل زمان بهره برداری یا فعالیت: یک سال
میزان سهام در اختیار سهامداران عمده: در زمان پذیرش، آمادگی عرضه سهام توسط سهامداران عمده به نحوی باشد که بیشتر از ۹۰ درصد از سهام شرکت در اختیار کمتر از ۱۰ سهامدار نباشد . با تعهد سهامدار عمده، امکان رفع این بند بعد از درج نام شرکت، وجود دارد.
حداقل دوره های سودآوری: در آخرین سال مالی سود آور بوده و امکان تداوم سود آوری آن در آینده وجود- حداقل دوره های سودآوری داشته باشد
حداقل دوره ارائه گزارش های حسابرسی توسط حسابرسان مستقل: یک دوره مالی پیش از پذیرش .
حداقل نسبت حقوق صاحبان سهام به کل داراییها: نباید از ۲۰ درصد کمترباشد یا به تشخیص هیات پذیرش از حد مطلوب برخوردار باشد .
هیات مدیره شرکت چیست؟
مجموعه ۵ تا ۹ نفری را که مسئول اداره شرکت هستند هیات مدیره شرکت می گویند (در شرکت سهامی عام این افراد توسط سهامداران انتخاب می شوند.)
سال مالی به چه معناست ؟
سال مالی هر شرکتی ممکن است با شرکت دیگر تفاوت کند. به عنوان مثال بعضی شرکتها سال مالی خود را از اول فروردین شروع می کنند و بعضی شرکتها سال مالی خود را از ابتدای مهر آغاز می کنند.
دقیقاً مثل بانکها که همه ساله حسابهای خود را بررسی می کنند؛ شرکت ها نیز هر سال در تاریخ معینی مثلا ابتدای فروردین ماه فعالیت های خود را شروع می کنند و سود خود را پیش بینی می کنند و سال بعد در همان زمان وضعیت شرکت را از لحاظ سود و زیان و…رسیدگی میکنند.
مثلا صورت سود و زیان نهایی هر شرکتی به تاریخ منتهی به سال مالی تعیین شده است . یعنی فعالیت مالی یک ساله که در آخرین روز سال مالی به انتها رسیده است . در مورد صورت سود و زیان در اسلاید بعدی توضیح داده شده است .
ریاست جلسات مجمع
قانون برای مدیریت جلسات مجمع عمومی مجموعهای را در نظر گرفته است که شامل رئیس جلسه، منشی و دو ناظر میباشد. ریاست جلسه بر عهده رئیس هیئت مدیره خواهد بود ، مگر اینکه در اساسنامه طور دیگری مقرر کرده باشد و الزامی ندارد تا منشی جزو سهامداران باشد، لیکن ناظران باید ازجمله سهامداران باشند.
آگهی دعوت
دعوت کتبی برای جلسات مجمع عمومی نباید از ۱۰ روز کمتر باشد و نیز نباید تا بیشاز ۴۰ روز زودتر از تاریخ برگزاری جلسه به سهامداران جلسه به سهامداران ابلاغ شود و این آگهی دعوت باید در روزنامه کثیرالانتشار که برای اطلاعیههای شرکت در نظر گرفته شده به چاپ رسد. آگهی دعوت باید شامل دستور کار و تاریخ، ساعت و مکان جلسه باشد. بهنگام حضور سهامداران در جلسه مجمع عمومی رعایت این مقررات ضروری نیست.
حد نصاب تشکیل جلسات مجمع
حد نصاب مورد نیاز چه برای جلسات مجمع عادی و یا فوقالعاده بیش از ۵۰ % از سهام جهت رأی گیری است. چنانچه در جلسه عادی در اولین دعوت به حد نصاب نرسد ، در دعوت دوم با هر تعداد از سهامداران دارای حق رأی، رسمیت خواهد داشت. چنانچه در مجمع فوقالعاده، در دعوت اول به حد نصاب لازم نرسد در دعوت دوم حدنصاب لازم به ۳ سهامداران دارای حق رأی کاهش خواهد یافت.
جلسات سهامداران
جلسات سهامداران تحت عنوان مجمع عمومی بوده و قانون سه نوع از آن را پیشبینی نموده است. اولین مورد مجمع شرکاء یا مؤسسین است که تنها برای شرکتهای سهامی عام الزامی است. دومین شکل آن مجمع عمومی عادی ( یا سالانه) است که باید هر سال یک بار برگزار گردد و سومین مورد آن مجمع عمومی فوقالعاده است که بنا به درخواست صورت میپذیرد . بعلاوه ، دو نوع مجمع ویژه دیگر نیز وجود دارد که با حضور سهامداران تشکیل میشود. یکی از آن دو مجمع خاص است که هرگاه حقوق سهامداران ممتاز تغییر یابد باید انجام پذیرد و دیگری مجمع عمومی فوقالعاده خاص است که بنا به درخواست هیئت مدیره ، بازرسان یا ٢٠ % از سهامداران شرکت، بهنگام نیاز در قالب جلسات عادی اما در برنامه های غیر از جلسات عادی برگزار می گردد.
مجمع عمومی عادی و حدود صلاحیت آن
مجمع عمومی عادی صلاحیت رسیدگی به کلیه امور شرکت به استثنای مواردی که در صلاحیت مجمع عمومی فوقالعاده یا قانونی واگذار شده باشند را داراست ازجمله موارد مورد بررسی عبارتند از:
۱- بررسی و تأیید ترازنامه و حساب سود و زیان و سایر گزارشات مالی
۲- بررسی و تأیید گزارشهای سالانه مدیران
۳- بررسی و تأیید گزارشهای سالانه بازرسان
۴-انتخاب مدیران(درصورت خاتمه دوره تصدی)
۵- انتخاب بازرسان اصلی بازرسان علیالبدل
۶-تعیین روزنامه کثیرالانتشار که حاوی اعلانات قانونی شرکت است
مجمع عمومی فوق العاده
صلاحیت مجمع عمومی فوقالعاده
این مجمع صلاحیت رسیدگی به کلیه تغییراتی که در ارتباط با اساسنامه یا سرمایه سهام یا انحلال شرکت باشد را خواهد داشت. مانند تصمیم برای افزایش سرمایه که بعدا با آن آشنا خواهیم شد.
صورتهای مالی
اگر کسی بخواهدبداند وضعیت مالی شرکت چگونه است تنها راهش بررسی صورت مالی شرکت است . تحلیل صورت مالی شرکتها کار نسبتا دقیق وفنی است .پس ازبررسی صورت مالی مشخص می شود، که گذشته شرکت از لحاظ قدرت فروش سرمایه وسوددهی چگونه بوده است و وضعیت آینده را می شود تخمین زد. نیاز به تحلیل صورتهای مالی کاملا ضروری است وبسیاری که در انتخاب خود متضرر می شوند، به دلیل توجه نکردن به صورت مالی شرکت می باشد.
صورتهای مالی چند نوع است
۱- ترازنامه
۲- صورتحساب سود و زیان و صورت حساب سود وزیان انباشته
۳- صورت سود و زیان جامع
۴- صورت گردش وجوه نقد
صورتهای مالی حسابرسی شده به صورت سالانه منتشر می شوند . البته به صورت میان دوره ای یعنی ۶ ماهه نیز صورتهای مالی برای اطلاع سهامداران منتشر می شود.
ترازنامه چیست؟
ترازنامه صورت مالی است که در آن دارایی های شرکت بدهی های شرکت وسرمایه و حقوق صاحبان سهام ثبت است.اطلاعات ترازنامه طبقه بندی خاص خود را دارد.مثلا اول دارایی ها ذکر می شود، بعد بدهی ها و درآخر حقوق صاحبان سهام. ترازنامه، برای سهامداران از این جهت با اهمیت است که معلوم میکند ، شرکت چه میزان دارایی ،چه میزان بدهی وسرمایه داردو بدین وسیله می توان قدرت شرکت را پیش بینی کرد.
صورتحساب سود و زیان چیست ؟
صورت حسابی می باشد که نشان میدهد شرکت مربوطه چقدر درآمد کسب کرده ، چه میزان هزینه داشته ودر نهایت چه مبلغ سود ویا زیان شناسایی کرده است . اهمیت این صورتحساب واضح است ، چرا که برای خرید سهام یک شرکت مهمترین مولفه سودآوری است .
نسبت های مالی به چه معناست؟
نسبت ارزش های به دست آمده از صورت های مالی شرکت که برای بررسی سلا مت شرکت ،P/E و قیمت سهام آن به کار می رود . در میان نسبت های مالی، نسبت جاری، نسبت نسبت درآمد به دارایی، نسبت قیمت به ارزش دفتری، نسبت سود قبل از کسر ما ل یات به فروش و نسبت آنی از مهم تر ین نسبت ها هستند. ارقام حسابداری که ما را در رسیدن به این نسبت ها کمک می کنند ، عبارت اند از : ارزش دفتری، پوشش سود سهام، محصول و تغییر پذیری. EPS ، فعلی
نسبت نقدینگی چیست؟
نسبت نقدینگی برابر است با وجوه نقد و اوراق بهادار قابل فروش در بازار، به تعهدات وبدهی های جاری شرکت. این نسبت سرعت پرداخت دیون شرکت به بستانکاران رانشان می دهد.
نسبت سود قبل از کسر مالیات به فروش چیست؟
این نسبت برابر است با سود قبل از کسر مالیات تقسیم بر فروش خا لصضرب در ١٠٠ . این نسبت شاخص مناسبی برای نشان دادن کارایی شرکت است. اگر در مقایسه باسال های گذشته این نسبت کاهشیابد، بدین معنااست که هزینه های شرکت بالا رفته یا فروش آن کاهش یافته است. اگر این نسبت افزایش یابد ، بدین معناست که هزینه های شرکت نسبت به فروش کاهش یافته ویا فروش افزایش یافته است.
ارزش جاری بازار به چه معناست؟
ارزش بازار کل سهام منتشر شده از سوی شرکت به قیمت جاری در بازار سهام را ارزش جاری می نامیم .
قیمت بازار سهام به چه معناست؟
قیمت بازاری سهم آخرین قیمتی است که طبق گزارش های موجود آن سهم مورد معامله قرار گرفته است.
سهم بازار به چه معناست؟
سهم بازار شرکت، نشان دهنده سهم یا در صد فروش محصولات آن شرکت در مقایسه با کل فروش آن محصول توسط سهم تولید کنندگان است.
اصطلاحات بورسی
EPSچیست؟
EPS یا سود هر سهم است. هر گاه کل سود پس از Earning Per Share خلاصه اصطلاح کسر مالیات را به تعداد سهام تقسیم نماییم؛ سود هر سهم به دست می آید.
EPS پیش بینی شده : عبارتست از سود هر سهم که شرکت برای سال مالی که در پیش است پیش بینی میکند.
EPS تحقق یافته: عبارتست از سود هر سهم که در دوره مالی گذشته به هر سهم تعلق گرفته است.
تعدیلEPS:شرکت ها درابتدای سال مالیEPSخودرا پیش بینی می کنندEPSپیش بینی می گویند ولی گاهی اوقات این سودکمتر وگاهی بیشتر ازپیش بینی در می آید.
تعدیل کردن به این معناست که با بررسی مشخص می شود که سود پیش بینی شده کمتر یا بیشتر از مبلغ پیش بینی شده درآمده است .
DPSچیست؟
به مقدار سودی که شرکت تقسیم می کند و به طور نقدی به دست سهامدار می رسدDPSگفته می شود شود.اینکه چه میزان از سود تحقق یافته هر سهم به صورت نقدی توزیع شود و چه میزان در شرکت باقی بماند تصمیمی است که در مجمع عادی سالیانه توسط هیات مدیره به مجمع پیشنهاد داده می شود و سپس به تصویب سهامداران می رسد
درآمد باقی مانده به چه معناست؟
در آمد باقی مانده بخشی از درآمد شرکت است که بین سهامداران تقسیم نشده است ولی به عنوان ذخیره انباشت شده برای رشد شرکت یا استفاده از آن در موارد اضطراری نگه داری می شود.در آمد باقی مانده را سود تقسیم نشده، مازاد درآمدیا ذخیره نیز می نامند .
سهم بازار به چه معناست؟
سهم بازار شرکت نشان دهنده سهم یا در صد فروش محصولالات آن شرکت در مقایسه با کل فروش آن محصول توسط سهم تولید کنندگان است.
نماد معاملاتی باز و بسته چیست؟
پس از آنکه شرکت های سهامی عام در بازار بورسپذیرفته شدند، برای اینکه اوراق سهام آنها در بازار بورس قابل دادوستد باشد ، باید نماد معاملالاتی آنها در تابلو بورس باز شود. پساز بازشدن نماد معاملالاتی، خرید وفروش سهام به طور مرتب و روزانه انجام می شود. حال اگر مدیران شرکت بخواهند، هرگونه تغییری در اصول اساسی شرکت ایجاد کنند ، باید نماد معاملالاتی شرکت در تابلوی بورس بسته شود و امکان دادوستد سهام منتفی گردد و متوقف بشود .این تغییر می تغییر محل شرکت ، افزایشسرمایه یا هر تغییر دیگری ، تواند شامل تعدیل EPSباشد.
مدیریت قیمت:
هر سهم در هر روز نهایتا تا حد مشخصی میتواند افزایش یا کاهش داشته باشد.
نوسان نامحدود در روزهای خاص
اولین روز معامله پس از برگزاری مجمع عمومی عادی سالیانه
اولین روز معامله پس از تصویب افزایش سرمایه
اولین روز معامله پس از انتشار اطلاعیه تعدیلEPS شرکت با بیش از ١٠ درصد تغییر
سهام فعال به چه معناست
سهامی است که به طور مکرر و روزانه مورد معامله قرار می گیرد وبا ا ین ویژگی ، از سهامی که نیمه فعال است و کمتر مورد معامله قرار می گیرد، متمایز م ی شود . سهام شرکت های بزرگ ومهم می بایست سهام فعال باشند به خصوص شرکت هایی که نسبت به تحولات اقتصادی وسیاسی حساس هستند و بنابراین در معرض تغییرات ناگهانی قیمت قرار دارد.
سهام غیرفعال به چه معناست؟
این سهام به ندرت در بازار مورد خرید وفروش قرار می گیرد ، هرچند در شمار سهام فهرست شده است . سهام غیر فعال ، سهامی است که به سختی خریدار یا فروشنده ای برای آن ها یافت می شود . اختلاف بین قیمت خرید وفروش چنین سهامی ، ممکن است بسیار زیاد باشد .
بازار حساس به چه معناست؟
بازار سهامی که به تحولات سیاسی واقتصادی نظیر بودجه سالانه، رشدنا مطلوب صنعتی، حذف یا مقرارت نظارت بر قیمت ها، تغییردولت وامثال آن به شدت واکنش نشان می دهد، بازار حساس نام دارد.
بازار ضعیف و کم رونق به چه معناست؟
بازار ضعیف به بازاری گفته می شود که خریداران اندکی در آن حضور داشته باشند. دراین بازار قیمت با اندکی فشار فروش رو به تنزل می گذارد.
افزایش سرمایه
معمولا پس از پیشنهاد هیئت مدیره و ارائه طرح توجیهی افزایش سرمایه و مشخصنمودن روش و محلی که مبلغ حاصل از افزایش سرمایه قرار است در آنجا سرمایه گذاری شود ، این افزایش به میزان مشخص،(مثلا ۱۰۰ % ) به تصویب مجمع می رسد.
پس از آن این افزایش سرمایه در اختیار هیئت مدیره قرار میگیرد و هیئت مدیره پس از طی مراحل قانونی و جلب رضایت سازمان بورس اقدام به ثبت این افزایش مینماید.
اصولا افزایش سرمایه به سه طریق امکان پذیر است که ابتدا آنها را نام برده و سپس در اسلایدهای بعدی توضیحات لازم را می آوریم:
افزایش سرمایه به روش جایزه
افزایش سرمایه از محل آورده نقدی
افزایش سرمایه به روش صرف سهام
افزایش سرمایه به روش جایزه
همانطور که میدانیم ، معمولا شرکتها مقداری از سود سالیانه خود را در حساب اندوخته ذخیره مینمایند و در زمان مقتضی با انتقال موجودی این حساب به حساب سرمایه و انتشار اوراق سهام جدید ، سرمایه اسمی شرکت را افزایش میدهند و سپس اوراق سهام جدید را به نسبت سهام قبلی بین سهامداران توزیع مینمایند چون در این حالت سهامداران پولی بابت اوراق جدید پرداخت نمی نمایند ، اصطلاحا به آن افزایش سرمایه به روش جایزه میگویند . در این حالت معمولا نسبت کاهش قیمت سه بعنوان مثال یکی از شرکتهایی که به این روش افزایش سرمایه داده است ، سرمایه گذاری ملی ایران بود ، که سرمایه خود را به میزان ۲۰۵۰ میلیارد ریال افزایش داد. که این مبلغ را از محل سود تقسیم نشده و مطالبات سهامداران تامین نمود . این شرکت حدودا ۲۴۱ درصد افزایش سرمایه داد ولی با توجه به اینکه قیمت این سهم قبل از مجمع ۶۸۵۱ ریال و بعد از آن ۲۲۰۶ ریال شد ، میتوان دید که با وجودی که افزایش این شرکت حدود ۲۴۱ % بوده ولی افت قیمت آن با نسبت حدودا ۲۱۰ % بوده است.م ، بعد از افزایش کمی کمتر از، نسبت افزایش سرمایه است.
افزایش سرمایه از محل آورده نقدی:
زمانی که شرکت اندوخته ای جهت افزایش سرمایه در اختیار ندارد و جهت ایجاد نقدینگی قصد افزایش سرمایه را داشته باشد ، میتواند از این روش برای افزایش سرمایه استفاده کند . توضیح اینکه گاهی شرکتها مقداری از مبلغ افزایش سرمایه را بصورت اندوخته دارند. ولی این مقدار برای افزایش مورد نظر کافی نیست، در این حالت شرکت می تواند، از روش اول و دوم همزمان مبلغ افزایش سرمایه را تامین کند. در این حالت شرکت به هر سهامدار به نسبت تعداد سهام قبلی امتیازی جهت خرید سهام جدید میدهد که اصطلاحا به آن حق تقدم می گویند . پس از ثبت افزایش به این روش برگه های حق تقدم به آدرس سهامداران ارسال میگردد . سهامداران پس از دریافت برگه های حق تقدم در صورت تمایل ، مبلغ اسمی سهام متعلقه که تعداد آن در برگه حق تقدم مشخص می شود ، را در مهلت مقرر به حساب شرکت واریز نموده و پس از مدتی معمولا از یک تا چهار ماه برگه های سهام جدید به سهامداران داده می شود.
در صورتی که سهامدار به هر علتی ، مایل نباشد از امتیاز حق تقدم خویش استفاده نماید، میتواند این امتیاز را به دیگری واگذار نماید . برای اینکار می بایست با مراجعه به کارگزاری و تکمیل فرم درخواست فروش تقاضای فروش حق تقدم خود را بنماید . خریداران برگه های حق تقدم ، می بایست علاوه بر پرداخت مبلغی که بابت خرید حق تقدم به فروشنده می پردازند مبلغ اسمی تعداد حق تقدم خریداری شده را نیز به حساب شرکت واریز و به انتظار دریافت برگه های سهام بمانند .
معمولا با توجه به اینکه تبدیل برگه های حق تقدم به برگه سهم مدتی بطول میانجامد و در طول این مدت امکان خرید و فروش روی آن وجود ندارد و به نوعی پول پرداختی بابت این سهام تا زمان تبدیل شدن به سهم بلوکه میگردد ، تفاوت قیمت برگه حق تقدم با قیمت سهام شرکت در بازار کمی بیشتر از ۱۰۰۰ ریال (مبلغ اسمی سهم ) می باشد . که این اختلاف قیمت با انتظارات بازار نسبت به آینده سهم و سابقه شرکت در مدت زمان ارسال برگه های سهام جدید رابطه معکوس دارد و هر چه قدر دید بازار نسبت به آینده شرکت و سابقه شرکت در ارسال برگه های سهم مثبت تر باشد، تقاضا برای خرید ان بیشتر و در نتیجه این اختلاف قیمت کمتر میشود.
در زمانی که به هر دلیلی سهامداری از حق تقدم خود استفاده ننماید و یا به علت نداشتن آدرس پستی دقیق نزد شرکت موفق به دریافت برگه حق تقدم خود نشود ، شرکت پس از فروش این برگه ها در بازار وجه آن را در حساب سهامدار نزد شرکت نگهداری می نماید.
افزایش سرمایه به روش صرف سهام
در این روش، شرکت سهام خود را به مبلغی بیش از قیمت اسمی و از طریق پذیره نویسی بفروش رسانده و تفاوت حاصل از قیمت فروش و قیمت اسمی سهام را ، به حساب اندوخته منتقل و یا در ازای آن سهام جدید ، به سهامداران قبلی میدهد .
یکی از دلایلی که اخیرا این روش نسبت به روش افزایش از طریق آورده بیشتر مورد توجه شرکتها قرار گرفته، این است که در این روش شرکت مبلغ مورد نظر برای افزایش سرمایه را در مدت کمتری از طریق پذیره نویسی تامین میکند. بر خلاف روش آورده ،که معمولا تامین مبلغ افزایشسرمایه تا آخرین روزهای پایان مهلت استفاده از حق تقدم و همچنین به فروش رساندن حق تقدم های استفاده نشده ، به طول میانجامد . در ایران گاهی شرکتها مبلغ مورد نیاز برای افزایش سرمایه را از طریق فروش تعدادی برگه سهام به نرخی بالاتر از قیمت اسمی تامین نموده و مابقی سهام را بین سهامداران قبلی توزیع نموده اند . بعنوان مثال فرض کنید شرکتی ۱۰۰۰۰ میلیون سرمایه دارد و تعداد برگه های سهام آن ۱۰ میلیون می باشد و هر سهم این شرکت در بازار، ۹۰۰۰ ریال معامله می شود و این شرکت قصد دارد، سرمایه خود را به میزان ۱۰۰% و از طریق صرف سهام افزایش دهد . مبلغ مورد نیاز برای افزایش سرمایه ۱۰۰۰۰ میلیون ریال می باشد که معادل ۱۰ میلیون برگه سهام جدید است.
شاخص چیست ؟
کلمه شاخص( (INDEX در کل، به معنای نمودار یا نشان دهنده، یا نماینده میباشد . شاخص ، کمیتی است که نماینده چند متغیر همگن می باشد و وسیله ای برای اندازه گیری و مقایسه پدیده هایی است که دارای ماهیت و خاصیت مشخصی هستند ، که بر مبنای آن میتوان ، تغییرات ایجاد شده در متغیرهای معینی را در طول یک دوره ، بررسی نمود . محاسبه شاخصبرای هر شرکت ، صنعت یا گروه یا دسته ، امکان پذیر است و می توان آن را محاسبه نمود .
برای محاسبه شاخص، یک سال را به عنوان سال مبنا یا پایه فرض کرده و پساز تقسیم ارزش جاری، بر ارزش مبنا ( ارزش سال پایه(، آن را در عدد ۱۰۰ ضرب می کنیم . عدد بدست آمده، شاخص آن گروه یا دسته مورد نظر را به ما نشان می دهد .در هر بازار بورس اوراق بهاداری، میتوان بنا بر احتیاج و کارایی شاخصهای زیادی را تعریف و محاسبه نمود . در تمام بورس های دنیا نیز، شاخص های زیادی برای گروهها و شرکتهای مختلف محاسبه می شود
بازار سهام امریکا شاخص داو جونز تغییرات ۳۰ شرکت صنعتی ۲۰ شرکت حمل و نقل و ۱۵ شرکت خدماتی را نشان میدهد ویا شاخص نزدک تغییرات سهام خارج از بورس را نشان می دهد در بورس اوراق بهادار تهران نیز، شاخص های زیادی محاسبه می گردد، که هر شخص یا گروهی بنا به نیاز خود از آنها استفاده میکند .
شاخص کل قیمت (TEPIX )
شاخص کل قیمت ، که مخفف کلمهTEHRAN PRICE INDEXمی باشد، یکی از اصلی ترین شاخصهایبورس اوراق بهادار تهران است که روش محاسبه آن بر اساس فرمول زیر )فرمول لاسپیرز ( انجام می گیرد
((ارزش جاری بازار*تعداد سهام منتشره(( تقسیم بر((ارزش سال پایه سهام*تعدادسهام درسال پایه))*عدد۱۰۰
در بورس تهران برای سه گروه محاسبه می شودکه عبارتند از:
شاخص قیمت کل بازار : که در محاسبه آن قیمت سهام تمام شرکتهای معامله شده تاثیر داده میشود
شاخص قیمت تالار اصلی: که در محاسبه آن فقط قیمت سهام شرکتهای معامله شده در تابلو اصلی تاثیر داده می شود .
شاخص قیمت تالار فرعی : که در محاسبه آن فقط قیمت سهام شرکتهای معامله شده در تابلوی فرعی تاثیر داده می شود .
ویژگیهای شاخص کل قیمت عبارتند از
موزون بودن : بدین معنا که، چون در محاسبه آن، ارزش سهام در تعداد سهام منتشره ضرب میگردد ، پس تغییرات قیمت سهام بر اساس تعداد سهام منتشر شده شرکتها ، در شاخص تاثیر گذار است . یعنی هر چقدر تعداد سهام منتشره شرکت بیشتر باشد، تغییرات قیمت سهم مورد نظر تاثیر بیشتری بر روی شاخص خواهد گذاشت
جامع بودن : این شاخص، به لحاظ اینکه بر اساس تغییرات سهام تمام شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار ، محاسبه میگردد، لذا خصوصیت جامع بودن را داراست .
در دسترس بودن : شاخص کل قیمت ، به لحاظ اینکه بصورت لحظه ای توسط سازمان بورس اوراق بهادار محاسبه و در اختیار افراد قرار می گیرد، لذا دارای خصوصیت در دسترس بودن میباشد .
موارد تعدیل شاخص کل قیمت
شاخص کل قیمت در موارد زیر تعدیل میگردد و در حقیقت تغییرات ناشی از موارد زیر در مقدار شاخص اثری ندارد .
ورود و خروج شرکتها : به هنگام ورود و خروج شرکتها ، به دلیل افزایش یا کاهش ارزش جاری سهام، اصولا ارزش پایه سهام تعدیل می گردد ، تا تغییری در عدد شاخص حاصل نشود . به عبارتی با افزایش صورت کسر در مخرج آن تغییری می دهند، تا حاصل تقسیم صورت بر مخرج تغییر نکند
افزایش سرمایه از طریق آورده و یا مطالبات سهامداران :
به علت اینکه با افزایش سرمایه از طریق آورده و یا مطالبات سهامداران ، ارزش جاری سهام افزایش می یابد، لذا، در این موارد نیز ،ارزش پایه سهام ، باید به گونه ای تعدیل گردد تا تغییری در عدد شاخص حاصل نگردد
ادغام شرکتها : در صورت ادغام دو یا چند شرکت، در هم، نیز می بایست در ارزش پایه سهام تغییر داده شود ، تا عدد شاخص تغییری نکند .
ولی در برخی موارد نیازی به تعدیل شاخص نمی باشد که این موارد عبارتند از :
افزایش سرمایه از محل اندوخته : زیرا در این حالت، همان مبلغ اندوخته که متعلق به سهامداران بوده، بصورت سهام جدید به آنها داده میشود، پس تغییری در حقوق صاحبان سرمایه اتفاق نیفتاده ، لذا در این حالت نیازی به تعدیل شاخص نیست . تجزیه و تجمیع سهام : در این حالت نیز تنها تعداد سهام منتشره تغییر یافته و چون به تناسب ان قیمت سهم نیز تغییر می یابد، لذا نیازی به تعدیل شاخصنیست . البته لازم به ذکر است که در ایران عملا اینکار امکان پذیر نیست و ارزش اسمی هر سهم بطور ثابت ۱۰۰۰ ریال می باشد.
پرداخت سود نقدی : در این حالت نیز چون اصولا به تناسب پرداخت سود نقدی ، قیمت سهام نیز،کاهش می یابد، لذا نیازی به تعدیل عدد شاخص نیست .
شاخص بازده نقدی
از تفاضل منطقی شاخص قیمت و بازده نقدی از شاخص قیمت بدست می آید و نشان دهنده تغییرات بازده نقدی سهام می باشد .
شاخص صنعت
فرمول محاسبه آن، همانند محاسبه شاخص کل می باشد و نشان دهنده تغییرات در ارزش سهام شرکتهای صنعتی میباشد و برای هر صنعت بطور جداگانه محاسبه میگردد .
شاخص مالی
فرمول محاسبه آن ، همانند محاسبه شاخص کل می باشد و نشان دهنده تغییرات در ارزش سهام شرکتهای سرمایه گذاری می باشد .
شاخص شرکت
فرمول محاسبه آن همانند محاسبه شاخص کل قیمت میباشد و برای هر شرکتی بطور جداگانه محاسبه میگردد . و برای محاسبه آن شاخص هر شرکتی را در بدو ورود ۱۰۰ تعیین نموده اند.
شاخص ۵۰ شرکت برتریاtx-50 به روش میانگین ساده
معمولا هر سه ماه یکبار، ۵۰ شرکت برتر در بورس اوراق بهادار معرفی می گردند نشان دهنده میانگین قیمت سهام ۵۰ شرکت برتر می باشد محاسبه این شاخص به روش محاسبه شاخص داو جونز میباشد . به عبارتی در این محاسبه، تعداد سهام منتشره شرکت تاثیر داده نمی شود و تنها از جمع قیمت سهام ۵۰ شرکت تقسیم بر تعداد آنها ( تعدیل شده ( بدست می آید
شاخص ۵۰ شرکت برتر TX-50(به روش میانگین موزون)
این شاخص نیز بوسیله تغییرات ارزش سهام ۵۰ شرکت برتر محاسبه می شود ولی طرز محاسبه آن به روش میانگین موزون ( روش لاسپیرز ) می باشد و تعداد سهام منتشره شرکتها در محاسبه آن تاثیر گذار است .
راههای ورود به بورس
سرمایه گذار خود به تحلیل بازار پرداخته و سهام مورد نظر خود را انتخاب کند.
با استفاده از مشاور مالی سهام مورد نظر خود را انتخاب کند.
از راهنمایی کارگزار برای انتخاب سهام استفاده کند.
سهام سبدهای سرمایه گذاری را خریداری کند.
برگه های صندوق مشاع سرمایه گذاری
سهام با اختیار معامله
ادامه مطلب در قسمت بعدی
نویسنده: آقای امیر عجمی