بروزرسانی فوساکا (Fusaka) چیست؟تاریخ عرضه آپدیت جدید و آینده اتریوم پس از پکترا

بروزرسانی فوساکا (Fusaka) در یک تعریف کوتاه، نام هاردفورک بزرگ بعدی اتریوم است که پس از آپدیت «پکترا» (Pectra) اجرا خواهد شد. واژه Fusaka ترکیبی از دو به‌روزرسانی همزمان در معماری اتریوم است: Fulu (ارتقای لایه اجماع) و Osaka (ارتقای لایه اجرا). هدف اصلی و انقلابی این آپدیت، پیاده‌سازی کامل «درخت‌های ورکل» (Verkle Trees) است؛ تکنولوژی جدیدی که نودهای شبکه را به‌شدت سبک کرده و اجازه می‌دهد اتریوم بدون نیاز به سخت‌افزارهای گران‌قیمت، مقیاس‌پذیرتر شود.

اما این تغییرات زیرساختی چه تاثیری بر کیف پول و سرمایه شما دارد؟ آیا فوساکا می‌تواند کابوس کارمزدهای گس را تمام کند یا صرفاً یک تغییر فنی برای توسعه‌دهندگان است؟ در ادامه، نقشه راه دقیق، تاریخ احتمالی اجرا و تاثیر مستقیم این آپدیت بر عملکرد و قیمت اتریوم را بدون بزرگ‌نمایی بررسی می‌کنیم.

چرا به این آپدیت Fulu-Osaka یا Fusaka می‌گویند؟

نام «فوساکا» از ترکیب دو نام مجزا برای دو بخش اصلی شبکه اتریوم گرفته شده است. این نام‌گذاری نشان‌دهنده هماهنگی بین دو لایه کلیدی شبکه است:

• لایه اجماع (Consensus Layer): این لایه مسئولیت تأیید و نهایی‌سازی بلاک‌ها را بر عهده دارد و امنیت شبکه را تأمین می‌کند. آپدیت این لایه Fulu نام‌گذاری شده که برگرفته از نام یک ستاره است.
• لایه اجرا (Execution Layer): این لایه وظیفه اجرای تراکنش‌ها و قراردادهای هوشمند را دارد. آپدیت این بخش Osaka نام دارد که از نام شهری در ژاپن گرفته شده است.

بنابراین، Fusaka ترکیبی از Fulu و Osaka است و نمادی از یکپارچگی این دو لایه در یک آپدیت هماهنگ است.

جایگاه فوساکا در نقشه راه (Roadmap) اتریوم

اتریوم از زمان آپدیت بزرگ The Merge، نقشه راه خود را با آپدیت‌های متعددی دنبال کرده است. فوساکا هفدهمین آپدیت بزرگ شبکه و جدیدترین گام در این مسیر است که حدود هفت ماه پس از آپدیت پکترا (Pectra) عرضه می‌شود. در حالی که آپدیت‌های قبلی مانند Dencun بر معرفی «بلاب‌ها» (Blobs) برای کاهش هزینه لایه‌های دوم متمرکز بودند، فوساکا بر افزایش ظرفیت این بلاب‌ها و بهینه‌سازی‌های زیرساختی عمیق‌تر تمرکز دارد.

جدول زمان انجام بروزرسانی

بر اساس اطلاعات منتشر شده از سوی توسعه‌دهندگان اصلی اتریوم، زمان‌بندی زیر برای آپدیت فوساکا به شرح زیر بود:

این زمان‌بندی نشان‌دهنده برنامه‌ریزی دقیق تیم توسعه اتریوم برای اجرای بدون وقفه این هاردفورک داشت .

تحلیل عمیق پروپوزال‌های بهبود اتریوم (EIPs) در فوساکا

در این بخش، هر یک از ۱۳ EIP موجود در فوساکا را به صورت تفصیلی و با زبانی قابل فهم بررسی می‌کنیم.

نمایی از فرآیند پیچیده انتخاب و تایید EIPها در شبکه اتریوم؛ هر مربع نشان‌دهنده یک پروپوزال فنی است که وضعیت آن از «پیشنهاد اولیه» تا «تصویب نهایی» (رنگ سبز) رصد می‌شود.تصویر بالا برگرفته از وبسایت eipsinsight می باشد.

بخش اول: ارتقاء زیرساخت داده برای لایه‌های دوم

این گروه از EIPها مستقیماً بر بهبود سیستم بلاب‌ها و کاهش هزینه برای راه‌حل‌های لایه دوم تمرکز دارند.

EIP-7594: معرفی PeerDAS برای افزایش ظرفیت داده

مهم‌ترین و تاثیرگذارترین تغییر در فوساکا، پیاده‌سازی PeerDAS (Peer Data Availability Sampling) است. تا پیش از این، هر نود کامل در شبکه اتریum برای تایید در دسترس بودن داده‌های بلاب، مجبور بود تمام آن داده‌ها را دانلود کند. این موضوع یک محدودیت جدی برای افزایش تعداد بلاب‌ها و در نتیجه، مقیاس‌پذیری لایه‌های دوم بود.

PeerDAS این پارادایم را تغییر می‌دهد. به جای دانلود کامل، نودها از یک تکنیک نمونه‌برداری استفاده می‌کنند. داده‌ها به قطعات کوچکتر تقسیم شده و هر نود تنها مسئولیت نگهداری بخش کوچکی از داده‌ها را بر عهده می‌گیرد. سپس با نمونه‌برداری تصادفی از داده‌های نگهداری شده توسط سایر نودها، از کامل بودن کل مجموعه داده اطمینان حاصل می‌کند. این رویکرد به شبکه اجازه می‌دهد تا ظرفیت فضای بلاب را تا ۸ برابر افزایش دهد، بدون آنکه بار سخت‌افزاری بر روی اپراتورهای نود به همان نسبت افزایش یابد. این افزایش ظرفیت مستقیماً به معنای کاهش هزینه برای لایه‌های دوم و کاربران آن‌ها است.

EIP-7892: فورک‌های انعطاف‌پذیر برای پارامترهای بلاب (BPO Forks)

نیاز اکوسیستم لایه دوم به فضای داده دائماً در حال تغییر است. EIP-7892 یک مکانیزم جدید برای تنظیم پارامترهای کلیدی بلاب‌ها، مانند تعداد هدف در هر بلاک، بدون نیاز به یک هاردفورک کامل و زمان‌بر معرفی می‌کند. این «فورک‌های کوچک» به اپراتورهای کلاینت اجازه می‌دهند تا در صورت توافق، ظرفیت شبکه را به سرعت و متناسب با تقاضا تنظیم کنند. این ویژگی، انعطاف‌پذیری اتریوم را در پاسخ به نیازهای بازار به شدت افزایش می‌دهد.

EIP-7918: پایداری اقتصادی بازار کارمزد بلاب

این EIP یک بهینه‌سازی اقتصادی در بازار کارمزد بلاب‌ها است. پیش از این، در شرایط خاصی، هزینه پایه یک بلاب می‌توانست به دلیل بالا بودن هزینه اجرای مرتبط با آن، به طور غیرمنطقی کاهش یابد و کارایی بازار را مختل کند. EIP-7918 با معرفی یک «قیمت رزرو» (Reserve Price)، تضمین می‌کند که هزینه بلاب همیشه یک مقدار حداقلی معنادار داشته باشد و به درستی به ازدحام شبکه واکنش نشان دهد. این تغییر، پایداری و پیش‌بینی‌پذیری بازار کارمزد را برای لایه‌های دوم بهبود می‌بخشد.

بخش دوم: بهینه‌سازی و افزایش ظرفیت لایه اول

این گروه از EIPها بر افزایش توان پردازشی و امنیت خود شبکه اصلی اتریوم متمرکز هستند.

EIP-7935 و EIP-7825: افزایش هماهنگ و امن گس

این دو پروپوزال به صورت مکمل عمل می‌کنند. EIP-7935 حد گس پیش‌فرض هر بلاک را به ۶۰ میلیون افزایش می‌دهد که به معنای افزایش ظرفیت پردازش تراکنش در لایه اول است. اما افزایش بی‌رویه حد گس می‌تواند خطرات امنیتی ایجاد کند. به همین دلیل، EIP-7825 یک سقف ۱۶.۷ میلیون گس برای هر تراکنش تعیین می‌کند. این سقف تضمین می‌کند که یک تراکنش واحد نتواند تمام منابع یک بلاک را به خود اختصاص دهد و از شبکه در برابر حملات انکار سرویس (DoS) محافظت می‌کند.

EIP-7934: تعیین سقف برای حجم فیزیکی بلاک

علاوه بر پیچیدگی محاسباتی (گس)، حجم فیزیکی داده‌های یک بلاک نیز بر سرعت انتشار آن در شبکه تاثیرگذار است. بلاک‌های بسیار بزرگ می‌توانند باعث تاخیر و عدم هماهنگی بین نودها شوند. این EIP یک سقف سخت ۱۰ مگابایتی برای حجم داده‌های یک بلاک تعیین می‌کند تا پایداری و سلامت شبکه تضمین شود.

EIP-7823 و EIP-7883: ایمن‌سازی پیش‌کامپایل MODEXP

MODEXP یک عملیات رمزنگاری است که به صورت یک پیش‌کامپایل (Precompile) در اتریوم در دسترس است. مدل قیمت‌گذاری گس برای این عملیات دقیق نبود و می‌توانست برای حملات محاسباتی مورد سوءاستفاده قرار گیرد. این دو EIP با اصلاح مدل قیمت‌گذاری و اعمال محدودیت بر ورودی‌های آن، این بردار حمله را حذف کرده و امنیت شبکه را افزایش می‌دهند.

EIP-7642: مدیریت تاریخچه بلاکچین

با گذشت زمان، حجم تاریخچه کامل اتریوم به چند ترابایت می‌رسد که اجرای یک نود را برای کاربران عادی دشوار می‌کند. این EIP یک استاندارد برای حذف تاریخچه قدیمی (داده‌های قبل از آپدیت The Merge) توسط کلاینت‌ها تعیین می‌کند. این کار به کاهش نیازمندی‌های سخت‌افزاری برای اجرای نود و در نتیجه، به حفظ عدم تمرکز شبکه کمک می‌کند.

بخش سوم: بهبود تجربه کاربری و توسعه‌دهندگی

این EIPها به طور مستقیم بر نحوه تعامل کاربران و توسعه‌دهندگان با اتریوم تاثیر می‌گذارند.

EIP-7951: پشتیبانی بومی از Passkeys

این یکی از مهم‌ترین تغییرات برای کاربران نهایی است. EIP-7951 با افزودن پشتیبانی از منحنی رمزنگاری secp256r1، به کیف پول‌های ارز دیجیتال اجازه می‌دهد تا از چیپ‌های امنیتی موجود در دستگاه‌های مدرن (مانند گوشی‌های هوشمند) برای امضای تراکنش‌ها استفاده کنند. این همان فناوری است که در سیستم‌های Passkeys، Face ID و حسگر اثر انگشت به کار می‌رود. این تغییر می‌تواند نیاز به مدیریت پیچیده و پرخطر عبارات بازیابی (Seed Phrase) را از بین ببرد و ورود کاربران جدید به اکوسیستم را بسیار ساده‌تر کند.

EIP-7917: نگاه به آینده برای پیشنهاددهندگان بلاک

این EIP به لایه اجماع اجازه می‌دهد تا از قبل بداند کدام اعتبارسنج (Validator) بلاک بعدی را پیشنهاد خواهد داد. این قابلیت، زیرساخت لازم برای پیاده‌سازی تایید اولیه تراکنش‌ها (Preconfirmations) را فراهم می‌کند. با این ویژگی، یک اپلیکیشن می‌تواند تضمین اولیه برای گنجاندن یک تراکنش در بلاک بعدی را دریافت کند، که زمان انتظار برای کاربر نهایی را به شدت کاهش می‌دهد.

EIP-7939: افزودن آپ‌کد CLZ

این EIP یک دستورالعمل محاسباتی بهینه به نام CLZ (Count Leading Zeros) را به ماشین مجازی اتریوم (EVM) اضافه می‌کند. این یک ابزار جدید برای توسعه‌دهندگان قراردادهای هوشمند است که به آن‌ها اجازه می‌دهد برخی عملیات بیتی را با هزینه گس کمتر و کارایی بیشتر پیاده‌سازی کنند.

بخش چهارم: ابزارهای نظارتی و توسعه

EIP-7910: متد eth_config

برای اطمینان از هماهنگی کامل شبکه در زمان هاردفورک‌ها، ابزارهای نظارتی نیاز به یک روش استاندارد برای استعلام تنظیمات یک نود دارند. EIP-7910 یک متد JSON-RPC جدید به نام eth_config معرفی می‌کند که این قابلیت را فراهم می‌سازد. این ابزار به توسعه‌دهندگان و اپراتورهای نود کمک می‌کند تا از صحت پیکربندی کلاینت خود اطمینان حاصل کرده و از بروز مشکلات ناشی از ناهماهنگی جلوگیری کنند.

تاثیر بروزرسانی فوساکا بر کاربران عادی و سرمایه‌گذاران

تغییرات فنی فوساکا به صورت مستقیم و غیرمستقیم بر تجربه همه کاربران اتریوم تاثیر می‌گذارد.

آیا گس فی (Gas Fee) کمتر می‌شود؟

بله، اما به صورت غیرمستقیم. فوساکا به طور مستقیم کارمزد تراکنش در لایه اول اتریوم را کاهش نمی‌دهد. اما با افزایش ۸ برابری ظرفیت بلاب‌ها از طریق PeerDAS، هزینه ارسال داده برای شبکه‌های لایه دوم (مانند آربیتروم و آپتیمیزم) به شدت کاهش می‌یابد. پیش‌بینی می‌شود این تغییر، هزینه تراکنش برای کاربران نهایی در این شبکه‌ها را بین ۴۰ تا ۶۰ درصد کاهش دهد .اگر اطلاعات بیشتر در مورد گس فی می خواهید توصیه می شود مقاله گس فی چیست را مطالعه نمایید.

آیا سرعت تراکنش بالا می‌رود؟

بله. با افزایش حد گس هر بلاک به ۶۰ میلیون (EIP-7935)، شبکه قادر خواهد بود تعداد تراکنش‌های بیشتری را در هر ثانیه پردازش کند. تخمین زده می‌شود که توان پردازشی شبکه از حدود ۱۵-۲۰ تراکنش در ثانیه (TPS) به ۴۰-۶۰ تراکنش در ثانیه افزایش یابد. این به معنای تایید سریع‌تر تراکنش‌ها و کاهش زمان انتظار است.

تاثیر بر قیمت اتریوم (ETH)

تحلیل تاثیر آپدیت‌ها بر قیمت اتریوم، همواره با عدم قطعیت همراه است و این متن سیگنال خرید یا فروش نیست. با این حال، از دیدگاه فاندامنتال، فوساکا با افزایش مقیاس‌پذیری و کاربردپذیری شبکه، می‌تواند تقاضا برای اتریوم را افزایش دهد. کاهش هزینه‌ها و افزایش سرعت، توسعه‌دهندگان و کاربران بیشتری را به اکوسیستم جذب می‌کند که می‌تواند در بلندمدت تاثیر مثبتی بر ارزش ذاتی شبکه داشته باشد.

مقایسه فوساکا با آپدیت‌های قبلی

برای درک بهتر جایگاه فوساکا، آن را با دو آپدیت مهم قبلی مقایسه می‌کنیم:

جمع‌بندی نهایی

بروزرسانی فوساکا یک مجموعه از بهینه‌سازی‌های فنی است که به طور هماهنگ برای افزایش مقیاس‌پذیری، امنیت و کارایی شبکه اتریوم عمل می‌کنند. تاثیرات اصلی آن به شرح زیر است:

• برای کاربران لایه دوم اتریوم: کاهش مستقیم هزینه تراکنش به دلیل افزایش ۸ برابری ظرفیت بلاب‌ها.
• برای کاربران لایه اول: بهبود تجربه کاربری از طریق پشتیبانی از Passkeys و کاهش زمان انتظار برای تایید اولیه تراکنش.
• برای اپراتورهای نود: کاهش نیازمندی‌های سخت‌افزاری برای نودهای معمولی و افزایش امنیت کلی شبکه.
• برای توسعه‌دهندگان: ابزارهای جدید برای ساخت اپلیکیشن‌های بهینه‌تر و تجربه کاربری بهتر.

این آپدیت، اتریوم را یک گام دیگر به هدف نهایی خود یعنی تبدیل شدن به یک پلتفرم محاسباتی جهانی، مقیاس‌پذیر و در دسترس برای همه، نزدیک‌تر می‌کند.

منابع

FUSAKA Network Upgrade – EIPs Insight
What Is the Ethereum Fusaka Upgrade? – SwissBorg

در ادامه بخوانید:هاردفورک متروپلیس اتریوم