NFT چیست؟
به صورت کلیNFT ها را می توان به نوعی تأییدیه مالکیت دارایی های دیجیتالی در نظر گرفت. درواقع این توکن ها یکی از تازه ترین نوآوری های عرصه ارزهای دیجیتال هستند که تا اینجا زمان کوتاهی از شروع فعالیت آن ها می گذرد. درواقع Non-Fungible Token که به اختصار به آن NFT گفته می شود، درحقیقت همان توکن غیرقابل تعویض یا غیرمثلی است که کاملاً منحصربه فرد بوده و با هیچ دارایی دیگری قابل تعویض نیست.
از طرفی ان اف تی ها ارزهایی مبتنی بر یک شبکه بلاک چین هستند. هم اکنون شبکه بلاک چین اتریوم، میزبان بسیاری از پروژه های فعال در این عرصه است. همچنین NFT ها ویژگی ها و خصوصیات منحصربه فردی دارند که از جمله آن ها می توانیم به نادربودن (خصوصیت مهمی که سبب باارزش بودن یک ان اف تی می شود). غیرقابل تقسیم بودن (ویژگی دیگر این توکن ها که سبب می شود آن ها به واحدهایی کوچک تر غیرقابل تقسیم نباشند) و منحصربه فرد بودن (برخورداری از یک سربرگ اطلاعاتی دائمی که منحصربه فرد بودن آن ها را ثابت می کند) اشاره داشته باشیم.
اساساً برای ارزش گذاری NFT ها باید به عوامل مختلفی مانند مالکیت، سودمندی، نادربودن و بازتاب های اجتماعی آن توجه کرد؛ از این رو در این مطلب قصد داریم به این موضوع بپردازیم که به طورکلی چگونه می توان بر روی این دارایی های دیجیتال منحصربه فرد ارزش گذاری کرد و اساساً چه عواملی روی این ارزش گذاری تأثیرگذار هستند.
درک مفهوم ماتریس ارزش گذاری
اساساً هیچ گونه کتاب یا قانونی درباره نحوه ارزش گذاری NFT ها وجود ندارد. درحقیقت معیارهایی که برای ارزش گذاری شرکت های خصوصی یا ابزارهای سرمایه گذاری عادی همچون سهام استفاده می شوند، به راحتی دربارهNFT ها اجرا نخواهند شد. به بیان دیگر معمولاً پرداخت هایی که به وسیله آخرین خریدار انجام می شوند، نشانی از ارزش آن دارایی خریداری شده خواهند داشت. با وجود این، پیش بینی این موضوع که خریدار بعدی با چه قیمت آن دارایی (در اینجا منظور ان اف تی است) را خواهد خرید، کاری بس دشوار خواهد بود.
به طورکلی، بیشتر خریداران فاقد مهارت هایی هستند که بتوانند ارزش گذاری NFT ها را به صورت منطقی انجام دهند و قیمت های خود را تنها بر پایه حدس و گمان قرار می دهند. از طرفی برای فروشندگان نیز تعیین این موضوع که چه فاکتوری ممکن است در قیمت توکن هایی که در اختیار دارند تأثیرگذار باشند، مقوله ای بسیار دشوار است، اما با گذشت زمان، ارزش ان اف تی ها توسط تصوراتی هدایت خواهند شد که خریداران و البته فروشندگان، احتمالاً هیچ گونه کنترلی روی آن ها نخواهند داشت.
در اینجا با مطرح کردن یک مثال، موضوع را کمی شفاف تر توضیح خواهیم داد. به احتمال زیاد، یک اثر هنری NFT ممکن است برای مدت مشخصی از حجم تقاضای بسیار بالایی برخوردار باشد؛ چراکه خریداران احتمالی آن، تصور می کنند این اثر نادر بوده و انتظار آن ها بر این اساس است که در آینده ای نزدیک، ارزش این دارایی رشد خواهد کرد.
اما به طور ناگهانی ممکن است متوجه این موضوع شوند که تصویر دیجیتال آن ها، به طور رایگان در اینترنت در دسترس کاربران دیگر قرار گرفته است و ممکن است دیگر هیچ خریداری برای NFT آن ها در بازار پیدا نشود؛ از این رو بد نیست ببینیم اساساً چه فاکتورهایی می توانند در تعیین قیمت یا ارزش گذاری یک NFT تأثیرگذار باشند.
فاکتورهای تأثیرگذار در ارزش گذاری NFT ها
آثار هنری NFT هنرمندان مشهور یا نشانه های مرتبط با دارایی های ملموس و مشهور ممکن است ارزش های مشخصی داشته باشند. با این حال در بیشتر موارد، ارزش گذاری NFT ها برای سرمایه گذاران و معامله گران کار دشواری است.
1- نادربودن یک NFT
تقاضا برای NFT مستقیم با نایاب بودن آن متناسب است، اما چگونه می توان تشخیص داد که یک ان اف تی چقدر نادر است؟ آثار هنری منحصربه فرد از تصویرگران مشهور ممکن است نمونه های خوبی از ان اف تی های کمیاب باشند؛ مانند توکن هایی که توسط افراد مشهور درجه یک ساخته شده اند. برخی از آیتم های بازی کمیاب نیز می توانند در این دسته قرار بگیرند. عامل نادربودن ارزش ذاتی زیادی برای این NFT ها به ارمغان می آورد.
اثبات تغییرناپذیری مالکیت به دارنده NFT حس تمایز و متعاقباً ارزش می دهد؛ برای مثال NFT هر روز: ۵۰۰۰ روز اول (به زبان انگلیسی: Everydays: the First 5000 Days -) که به وسیله بیپل (Beeple) ایجاد شده و درحقیقت اولین ان اف تی جک دورسی (Jack Dorsey) به حساب می آید، از جمله نمونه های اصلی NFT های کمیاب هستند.
2- کارایی و کاربردها
برای درک چگونگی ارزیابی پروژه های ان اف تی کارایی و کاربردها، به عنوان یک پارامتر کلیدی ظاهر می شود. برای ارزش گذاری NFT ها، یک NFT باید یک جنبه کاربردی در یک برنامه واقعی داشته باشد؛ مثلاً برای نشان دادن دارایی های زمین یا بازی مجازی، NFT ها می توانند برای نمادسازی املاک، فلزات گران بها و حتی اوراق بهادار استفاده شوند. دنیای ان اف تی هنوز در مرحله نوپایی است و همان طور که بالغ می شود، موارد استفاده نوآورانه جدیدی از آنان ظاهر می شود.
پس از ضرب یا مینت کردن (فرایند ایجاد یک NFT یا Mint)، یک ان اف تی از ویژگی های ذاتی خود ارزش می گیرد. با گذشت زمان، ارزش بسته به کارایی و قدرت پروژه بنیادی افزایش می یابد. NFT های دیسنترالند (Decentraland) که به زمین های مجازی در پروژه اشاره می کنند، نمونه ای عالی از این توکن ها هستند.
3- ملموس و مشهودبودن NFT
ان اف تی های مرتبط با اشیای دنیای واقعی عنصری از ملموس بودن را ترسیم می کنند. با تغییرناپذیری مالکیت روی بلاک چین، ارزش فوری در ملموس بودن ایجاد می کند. NFT ها می توانند به طور مؤثر برای تأکید بر حقوق مالکیت و حذف موارد تقلبی استفاده شوند. استفاده عملی از NFT ها در پروژه هایی که آن ها در آن مشارکت دارند، بر ارزش آن ها تأثیر دارد.
ان اف تی هایی که ارزش ملموس دارند، برای معاملات کوتاه مدت و بلندمدت مناسب هستند. برخی از NFT ها، مانند بلیت ها، ممکن است تاریخ انقضا داشته باشند؛ درحالی که برخی دیگر، مانند آن هایی که نماینده املاک و مستغلات هستند، می توانند ارزش بیشتری را در طول زمان ایجاد کنند.
4- قابلیت همکاری و تعامل
یک عامل کلیدی در ارزش گذاری NFT ها، قابلیت سازگاری است؛ برای مثال توانایی استفاده از نشانه ها در برنامه های مختلف؛ مثلاً اگر بتوان از یک سلاح در بازی های مختلف استفاده کرد، شانس بیشتری برای افزایش ارزش توکن وجود دارد. نحوه عملکرد توکن های غیرقابل تعویض روی بلاک چین های مختلف، همیشه تراکنش ها را ساده تر می کند.
با این حال درک قابلیت سازگاری دشوار است؛ زیرا توسعه دهندگان باید شبکه گسترده ای از برنامه ها را ایجاد کنند که بتوان از توکن ها روی آن استفاده کرد. مجموعه ای از موارد استفاده جذاب به القای قابلیت همکاری NFT کمک می کند. استراتژی دیگری که توسعه دهندگان می توانند دنبال کنند، توسعه مشارکت با پروژه های دیگر برای به ارمغان آوردن منافع برای افرادی است که توکن های آن ها را دارند.
5- بازتاب های اجتماعی NFT
بازتاب اجتماعی مرتبط با پروژه پشتیبان یک ان اف تی، یکی از عوامل تعیین کننده برای ارزش گذاری NFT ها ست. بررسی پروفایل آن ها در پلتفرم های رسانه های اجتماعی مانند توییتر و اینستاگرام می تواند به فرد در سنجش میزان پذیرش آن ها کمک کند؛ برای مثال اگر تعداد دنبال کننده های آن ها کم باشد، نشان می دهد آن ها هنوز نتوانسته اند زمینه محکمی برای خود ایجاد کنند.
هنگامی که برای اولین بار با هر شخص یا پروژه ای روبه رو می شوید، این تمایل وجود دارد که به گرفتن سرنخ از افراد درگیر در پروژه بپردازید. بازتاب اجتماعی نشان می دهد مردم به طورکلی درباره یک پروژه چه فکر می کنند و به تصمیم گیری شما کمک می کند.
6- تاریخچه مالکیت آن
هویت صادرکننده و صاحبان قبلی، بر ارزش گذاری NFT ها تأثیر زیادی دارند. توکن های ایجادشده توسط افراد برجسته یا نهادهای شرکتی از ارزش تاریخ مالکیت بالایی بهره می برند. شما می توانید ارزش پیشنهادی NFT را با همکاری با افراد یا شرکت هایی با ارزش برند قوی برای صدور ان اف تی افزایش دهید.
فروش مجدد NFT هایی که قبلاً توسط افراد بانفوذ در اختیار داشتند، راه دیگری برای جلب توجه است. بازارها و فروشندگان می توانند با ارائه یک رابط ردیابی ساده به خریداران کمک کنند تا اطلاعاتی درباره صاحبان قبلی ان اف تی پیدا کنند. برجسته کردن آدرس سرمایه گذارانی که مبلغ خوبی را از معاملات NFT به خانه برده اند، به خریداران کمک می کند تا بینش ارزشمندی کسب کنند.
7- پاداش نقدینگی
ان اف تی ها با نقدینگی بالا ارزش بیشتری نیز دارند. بازارهای ثانویه مکانی را برای تجارت NFT های استاندارد ERC یا BSC (زنجیره هوشمند بایننس) به روشی راحت فراهم می کنند و بلافاصله به خریداران دسترسی می دهند. معامله گران ترجیح می دهند پول خود را در دسته های ان اف تی با حجم معاملات بالا قرار دهند؛ زیرا نقدینگی بیشتر به آن ها کمک می کند تا سود خود را به راحتی دریافت کنند. یک NFT نقد احتمالاً ارزش خود را حتی درصورت بسته شدن پلتفرم مرتبط حفظ می کند.
8- گمانه زنی ها
البته مواقعی نیز وجود دارد که حدس و گمان ها به نوعی به یک کاتالیزور در راستای افزایش قیمت تبدیل می شوند؛ برای نمونه قیمت ان اف تی نمونه شماره 18 از توکن های کریپتوکیتیز (CryptoKitty #18)، تنها در عرض ۳ روز، از ارزشی معادل با 9 اتریوم (ETH)، در دسامبر ۲۰۱۷ (آذرماه 1396) به قیمتی معادل ۲۵۳ اتریوم افزایش پیدا کرد؛ درحالی که یکی از انتقادهایی که وجود دارد این است که اساساً استفاده از حدس و گمان به عنوان یکی از محرک های چنین افزایش قیمتی، به هیچ وجه منطقی نیست، اما در فرایند ارزش گذاری دارایی ها، حدس و گمان ها یک مفهوم جدانشدنی هستند که عموماً توسط انسان ها انجام شده و حذف شدنی نیستند.
حتی در سیستم مالی متعارف، ابزارهایی مانند مشتقات مبتنی بر سفته بازی هستند. در این پرتو، گمانه زنی تبدیل شدن به یک جزء غیر پیش پا افتاده اکوسیستم NFT تعجب آور نیست. نمودارهای عملکرد قیمت اقلام ان اف تی، تغییرات در دارایی های نهفته در پروژه ها و حتی رویدادهایی که خارج از کنترل مستقیم شما هستند، می توانند گمانه زنی ها را تقویت کنند و قیمت NFT ها را افزایش دهند.
9- تغییرات پیاپی در اکوسیستم NFT
ان اف تی ها یک اکوسیستم نوپا بوده که در حال تکامل مداوم هستند. عوامل مختلفی که بر نحوه ارزش گذاری NFT ها تأثیر می گذارند، به سرعت در حال تغییر هستند و برای افزایش دقت، باید همه آن ها را در نظر بگیرید. علاوه بر این، ارزش به طور گسترده یک مفهوم ذهنی است، اگرچه ممکن است استدلال کنید که بحث درباره ارزش ذاتی است. در این سناریو، حل و فصل چگونگی تعیین ارزش NFT آینده حتی چالش برانگیزتر می شود.
از آنجا که ان اف تی ها یک نوع دارایی با امکانات بی پایان هستند، می توانیم با خیال راحت فرض کنیم تطبیق پذیری آن ها به طور پیوسته رشد می کند و فرصت های سودآور در زیرمجموعه های مختلف در دسترس خواهد بود. تعداد موارد استفاده از NFT با سرعت زیادی در حال افزایش است.
در حین بررسی ارزش ان اف تی تنها باید توجه داشته باشید که همه چیزهایی که می درخشند، الماس نیستند؛ بنابراین صبور باشید و هنگام تصمیم گیری مجموعه ای کامل از عوامل را در نظر بگیرید. زمانی که انواع بازارهای NFT در حال ظهور هستند، از پلتفرم های فراگیر مثل اوپن سی (OpenSea) گرفته تا پلتفرم های مثل ریل نیفتی (Real Nifty)، انجام بررسی های لازم و تصمیم گیری آگاهانه اهمیت ویژه ای پیدا می کند.
سخن پایانی
از آنجا که ان اف تی ها نوعی از دارایی های دیجیتال با ویژگی هایی بسیار گسترده هستند، می توان تصور کرد که خصوصیت تطبیق پذیری آن ها به صورت پیوسته رشد کرده و فرصت های کسب سود از طریق زیرمجموعه های مختلف آن ها در دسترس خواهد بود. از طرفی، تعداد کاربردهای NFT ها نیز با سرعت بسیار زیادی در حال افزایش است و این موضوع نیز به خودی خود یکی از وجه تمایزهای این دارایی دیجیتال با سایر کلاس های دارایی است.
در زمان بررسی ارزش یک ان اف تی تنها باید به این نکته دقت داشت که اساساً هر چیزی که در حال درخشش است، لزوماً الماس نیست؛ از این رو باید صبور بوده و در زمان تصمیم گیری، مجموعه کاملی از فاکتورها را در نظر گرفت. درنتیجه اینکه در حال حاضر شاهد ظهور انواع گوناگونی از بازارهای NFT هستیم که این دارایی های جدید و جالب در آن ها خرید و فروش می شوند.
حال به نظر می رسد با ظهور این بازارها، روزبه روز به تعداد ان اف تی های موجود نیز افزوده شود؛ از این رو حتماً باید در زمان خرید، به عواملی که بر روی نحوه ارزش گذاری NFT ها تأثیرگذار هستند توجه ویژه ای داشته باشید.