صرافی ها نقشی کلیدی در بازارهای ارز دیجیتال دارند. نکته ای که باید به آن توجه داشت، این است که بیشتر صرافی های موجود متمرکز هستند؛ درحالی که ذات ارزهای دیجیتال غیر متمرکز است. وقتی سیستم های معاملاتی متمرکز باشند، امکان دسترسی به دارایی استفاده کنندگان وجود دارد. حتی ممکن است حساب شما مسدود شود. اینجا همان نقطه ای است که اهمیت صرافی غیر متمرکز نمایان می شود. این روزها، مدام به تعداد صرافی های غیر متمرکز افزوده می شود؛ بنابراین بد نیست در این مطلب کمی با ماهیت و ویژگیهای انواع صرافی های ارز دیجیتال و بهطور مفصل با صرافی غیرمتمرکز آشنا شوید؛ که بستری را فراهم می کند تا شما بی واسطه و به سهولت معامله کنید و امنیت بالایی در دارایی های خود داشته باشید.
تفاوت صرافی متمرکز و غیر متمرکز
شما می توانید ارزهای مختلف را بدون محدودیت و فارغ از ملیت داد و ستد کنید. در این میان توجه داشته باشید که سیستم معاملاتی از بلاک چین و قراردادهای هوشمند به منظور حذف واسطه ها استفاده می کند. این همان مزیتی است که کاربران را به این نوع صرافی ها سوق می دهد. همچنین شما می توانید با استفاده از موجودی کیف پولتان معامله کنید و الزامی برای واریز رمز ارز به کیف پول ندارید. ویژگی دیگر، امنیت این صرافی ها و مصون بودن از هک و سرقت است. ماهیت کدنویسی صرافی غیرمتمرکز هیچ ناامنی ای به دنبال ندارد. همچنین بر خلاف روند صرافی متمرکز نیازی نیست همه اطلاعات شخصی و مهم را در اختیار این نوع صرافی ها قرار بدهید، بلکه تنها به کیف پول متصل شوید و از معامله لذت ببرید.
یکی از معایب این صرافی ها این است که دکس ها همه رمز ارزها را پشتیبانی نمی کنند. صرافی های محبوبی با این ویژگی وجود دارند که کم وبیش نام آن ها را شنیده اید. صرافی بایننس و کوین بیس از این دسته هستند، اما تعداد این صرافی ها روزبه روز در حال افزایش است و شما تنها مجبور به استفاده از بایننس نخواهید بود، اما نکته مهم تضاد ویژگی این صرافی ها با تعاریف رایج است؛ برای مثال، در تعریف عنوان شد که شما می توانید فارغ از ملیت از این نوع صرافی ها استفاده کنید، اما در بایننس این موضوع صحت ندارد و کاربران ساکن ایران به سهولت امکان دسترسی به بایننس را ندارند.
اگر به موضوع تفاوت صرافیهای متمرکز و غیر متمرکز علاقهمند هستید؛ این مطلب را بخوانید.
نحوه کار صرافی غیر متمرکز
پیش از اینکه با نحوه کار این نوع صرافی ها آشنا شویم، نخست باید بدانیم قرارداد هوشمند چیست. قرارداد هوشمند نرم افزاری است که یک یا چند دستور خاص را در شرایطی ویژه اجرا می کند. این قرارداد روی بلاک چین پیاده شده و اجرای آن قطعی است. فرق این قراردادها با قراردادهای عادی در این است که در قراردادهای هوشمند هیچ عاملی نمی تواند مانع اجرا و توقف آن شود و عملکرد آن ها به صورت خودکار است؛ بنابراین می توان از این قراردادها در حالتی استفاده کرد که می خواهیم پروژه ای تا ابد کار کند و مانعی برای آن وجود نداشته باشد. به این پروژه ها یا برنامه های غیر متمرکز Daap می گویند. در برخی صرافی ها از قرارداد هوشمند برای تأمین نقدینگی استفاده می شود. به این صورت که افراد مشارکت کننده دارایی های خود را به اشتراک می گذارند و معامله گران از آن نقدینگی استفاده می کنند و بهره خوبی نصیب طرفین می شود. در حال حاضر، اتریوم بزرگ ترین میزبان صرافی های غیرمتمرکز است.
نقاط قوت صرافی های غیر متمرکز
1) کنترل دارایی ها
صرافی های غیر متمرکز یا DEXها، برخلاف صرافی های متمرکز ارز دیجیتال، دارایی های شما را کنترل نمی کنند. هیچ نهادی وجود ندارد که همه ارزهای دیجیتال موجود در صرافی را در کیف پول خود نگهداری کند؛ بنابراین تنها کاربر می تواند دارایی های خود را مدیریت و آن را به روشی غیرمتمرکز ذخیره کند. با این ویژگی خطر از بین رفتن دارایی افراد کاهش می یابد.
2) احراز هویت
شما برای فعالیت در این صرافی ها تنها به یک کیف پول ارز دیجیتال نیاز دارید. درواقع این همه ماهیت صرافی را نشان می دهد و شما را ترغیب می کند در آن ثبت نام کنید. مؤسسان این صرافی ها مدعی هستند که از نرم افزار متن باز استفاده می کنند و مسئولیتی در قبال کاربران و دارایی های آن ها ندارند؛ بنابراین این افراد به این شیوه از مشکلاتی مانند شناخت مشتری و قوانین ضد پول شویی اجتناب می کنند. فعالیت در این صرافی ها به احراز هویت و ارائه مدارک شناسایی نیاز ندارد و حریم خصوصی افراد کاملاً رعایت می شود.
3) امنیت بیشتر
در سال های اخیر، صرافی های متمرکز بارها هک شده اند. درواقع هکرها روزانه در کمین آسیب زدن به این صرافی ها هستند، اما یک صرافی غیر متمرکز بر شبکه ای از کامپیوترها راه اندازی شده که حمله هکرها به آن دشوارتر است. احتمال نفوذ به این صرافی ها و شکست آن ها بسیار پایین است و این امر سبب می شود صرافی های غیرمتمرکز بسیار امن تر باشند.
4) متن باز بودن
کدهای یک صرافی غیرمتمرکز و همچنین کدهای قرارداد هوشمند به صورت متن باز بوده که در اختیار کاربران قرار می گیرد تا همه بتوانند کدهای آن را مطالعه و سازوکار آن را بیاموزند؛ پس می توان گفت شفافیت در این صرافی ها بالاست. همین شفافیت سبب اعتماد کاربران می شود. اگر شما روند و سازوکار فعالیت یک صرافی را ندانید، نمی توانید به آن اعتماد کنید؛ پس این نکته نیز می تواند در زمره مزیت های صرافی غیرمتمرکز باشد.
5) محدودیت نداشتن در خرید و فروش ارز دیجیتال
در صرافی های غیر متمرکز هیچ سقفی برای مبادله ارزهای خود ندارید. در برخی صرافی های متمرکز، اگر اکانت خود را تأیید نکرده باشید یا فرایند احراز هویت را پشت سر نگذاشته باشید، تا سقف محدودی می توانید برداشت رمز ارز انجام بدهید؛ درحالی که در صرافی های غیر متمرکز چنین حالتی وجود ندارد و شما هیچ محدودیتی برای خرید و فروش، سفارش و واریز و برداشت رمز ارز ندارید.
معایب صرافی غیرمتمرکز
پس از اشاره به مزایای این صرافی ها باید توجه داشت که این صرافی ها معایبی نیز دارند که در ادامه به آن ها می پردازیم:
1) نبود ضمانتی برای اشتباهات کاربر
مسئولیت هرگونه اشتباهی در معامله و نقل و انتقال برگشت ناپذیر بوده و بر عهده کاربر است؛ به عبارت دیگر، این صرافی ها ضمانتی برای دارایی های شما ندارند. ویژگی بی واسطه بودن مانند شمشیر دو لبه است. در ادامه با خطرات آن آشنا می شویم.
2) سرعت تراکنش و مبلغ کارمزد
یکی از مهم ترین مشکلات این صرافی ها سرعت و کارمزد تراکنش ها در بلاک چین است؛ به عبارت دیگر کاربر در این صرافی ها باید تراکنش خود را بر شبکه ای مانند اتریوم انجام دهد و اگر شبکه شلوغ باشد، مستلزم وقت و هزینه کارمزد بسیار است و به صرفه نخواهد بود.
3) حجم معاملات
نکته دیگر این است که حجم معاملات این صرافی ها پایین تر از نوع متمرکز است. این ویژگی می تواند برخی کاربران را از کارکردن با آن منصرف کند. حجم پایین معاملات می تواند روند معاملات را کندتر و تطابق آن را دشوارتر کند.
4) پشتیبانی نکردن از همه ارزهای دیجیتال
این صرافی ها همه ارزهای دیجیتال را پشتیبانی نمی کنند و بیشتر این صرافی ها از شبکه اتریوم استفاده می کنند. درواقع شما ناچار هستید اتریوم و توکن های مرتبط با آن را تبدیل کنید؛ البته این موضوع نوعی از محدودیت را برای شما ایجاد می کند که در صرافی متمرکز وجود ندارد.
5) ابزارهای ترید
استفاده از صرافی های غیر متمرکز برای تریدرهای حرفه ای حق انتخاب زیادی ارائه نمی دهد؛ زیرا گزینه های ترید پیشرفته در بیشتر این صرافی ها وجود ندارد. استفاده از سفارش های رایج در میان تریدرها و معاملات الگوریتمی در محیط های غیرمتمرکز دشوار است.
6 تا از محبوب ترین صرافی های غیر متمرکز
در ادامه برخی از محبوب ترین صرافی های غیر متمرکز معرفی شده اند:
1. صرافی بایننس
این صرافی در سال 2019 راه اندازی شد. از مهم ترین مزیت های صرافی بایننس در مقایسه با مدل های مشابه آن کارمزد پایین و امنیت بالای آن است. صرافی غیرمتمرکز بایننس برای معاملاتی که در این پلتفرم انجام می شود، کارمزد ناچیز 1/0 درصدی دریافت می کند. متأسفانه کشورهای تحریم شده از جمله ایران نمی توانند از خدمات این صرافی استفاده کنند. اگرچه برخی کاربران با تغییر آی پی از این صرافی استفاده می کنند، به صورت قانونی و از مسیرهای متداول، امکان فعالیت در این صرافی وجود ندارد. کاربران آمریکایی هم امکان انجام معاملات در این صرافی را ندارند؛ بنابراین حتی اگر شما به حساب این صرافی دسترسی پیدا کنید، امکان مسدودی حساب به دلیل تحریم بودن و هک شدن زیاد است.
2. صرافی یونی سواپ
یونی سواپ بر پایه بلاک چین اتریوم ساخته شده است. به کمک این صرافی تنها با چند گام ساده می توانید اتریوم و توکن های ERC-20 خود را با قراردادهای هوشمند مبادله کنید. مبلغ کارمزد در این صرافی 3/0 درصد است که به شکل اتریوم و توکن ERC-20 پرداخت می شود؛ به عبارت دیگر در این صرافی می توانید بین اتر و توکن های مختلف ERC-20مبادله داشته باشید. همچنین استخر نقدینگی در این صرافی وجود دارد که برای بهره بیشتر کاربران و ارتباط معامله گران و دارندگان دارایی فراهم شده است.
3. صرافی کایبر سواپ
این صرافی یکی از محبوب ترین صرافی های نسل جدید است که روی بلاک چین اتریوم فعالیت می کند و روی راپستن Ropsten (شبکه آزمایشی) نیز فعال است. این صرافی مانند همه صرافی های غیرمتمرکز از قراردادهای هوشمند استفاده می کند. همچنین از ذخایر پویا بهره می گیرد تا تأمین نقدینگی به خوبی صورت بگیرد و خدمات ارزان تر ارائه شود.
4. وان اینچ
وان اینچ ترکیبی از چندین صرافی غیرمتمرکز است. ثبت سفارش های محدود و تنوع توکن در این صرافی موجود است. نکته جالب توجه سیستم چند صرافی غیرمتمرکز در قالب یک پلتفرم است. با وجود این ویژگی کارمزد معاملات با توجه صرافی های موردنظر محاسبه می شود.
5. بیسکیو
این صرافی امکان معامله ارزهای دیجیتال را با ارزهای رایج (فیات) فراهم می کند و مجهز به نرم افزار متن باز برای رایانه های شخصی است. همچنین برای استفاده از این صرافی به احراز هویت و ارائه اطلاعات شخصی نیازی نیست. نکته منفی این صرافی سرعت پایین تراکنش هاست. با وجود حجم معاملات بسیار کم و سرعت پایین می توان گفت بیسکیو یکی از غیرمتمرکزترین صرافی های دنیا محسوب می شود.
6. بنکور
سازوکار منحصر به فرد بنکور جالب توجه است. در این صرافی، کاربران می توانند توکن های ERC-20 خود را با توکن های اسمارت (Smart، توکن اصلی شبکه بنکور) معامله کنند. همچنین دارندگان این توکن ها می توانند اسمارت های خود را با دیگر توکن های مبتنی بر ERC-20 معامله کنند. با استفاده از قراردادهای هوشمند امکان تبادل هرگونه توکن ERC-20 در پلتفرم وجود دارد. یکی از ویژگی های بنکور افزایش نقدینگی توکن ها با ارزش بازار کم است.
7. بالانسر
این صرافی که روزبه روز به جم معاملات آن افزوده می شود، در سال 2020 افتتاح شد. بالانسر را می توان پلتفرمی دارای استخر نقدینگی و قابلیت مدیریت سرمایه گذاری دانست. در این صرافی نیز می توان اتریوم و توکن های مبتنی بر آن را معامله کرد.
8. آی دی اکس
صرافی IDEX یا «صرافی دارایی های غیرمتمرکز اتریوم» از جمله جدیدترین صرافی های غیر متمرکز است که محبوبیت بسیاری داشته و شباهت های فراوانی با صرافی اتر دلتا دارد. درواقع می توان گفت این صرافی نوعی پلتفرم همتا به همتا برای تبادل توکن های ERC20است. شما می توانید در این صرافی سپرده گذاری ارزی هم انجام بدهید که ویژگی منحصربه فردی بوده و کمتر دیده شده است. درنهایت می توان گفت امکانات و سازوکار آی دی اکس شبیه صرافی های دیگر است.
سخن آخر
به این فهرست می توان موارد بسیاری را افزود، اما مهم ترین ویژگی صرافی های متمرکز این است که در آن ها کنترل دارایی افراد به صرافی واگذار می شود که این امر می تواند از راه های مختلف برای کاربران مسئله ساز شود.