واش تریدینگ (Wash Trading) یا تجارت شست‌وشو به وضعیتی گفته می‌شود که در آن تریدر یا سرمایه‌گذار سهامی ثابت را در یک بازه زمانی کوتاه چندین مرتبه خرید و فروش می‌کند و به این طریق می‌کوشد دیگر مشترکان بازار را درباره ارزش یا میزان نقدینگی سرمایه فریب دهد.
در این مقاله قصد داریم به شما هر آنچه را که باید درباره واش تریدینگ و مصادیق آن در بازار ارزها و به‌ویژه بازار توکن‌های غیر قابل معاوضه یا NFT ها بدانید آموزش دهیم.
تجارت شست‌وشوی ارز دیجیتال یا Wash Trading چیست؟
همان‌طور که اشاره کردیم، Wash Trading عبارت است از خرید و فروش یک سرمایه ثابت در یک بازه زمانی کوتاه. تریدرها به‌منظور تحت تأثیر قراردادن فعالیت تجاری و قیمت یک سرمایه از واش تریدینگ به‌عنوان یک تکنیک دست‌کاری بازار استفاده می‌کنند. به‌طور معمول، یک یا چند عضو با تبانی با یکدیگر مجموعه‌ای از معاملات را بدون در نظر گرفتن مخاطرات بازار انجام می‌دهند و درنتیجه پوزیشن اولیه دیگر اعضا تغییری نخواهد کرد.
در اکتبر سال ۲۰۲۱، پروژه ان اف تی لاروا لبز (Larva Labs) با عنوان کریپتوپانکس (Cryptopunks) شاهد پدیده‌ای مشابه با فروش واش (Wash Sale) در بلاک چین اتریوم بود که به‌موجب آن ارز دیجیتال CryptoPunk 9998 به ارزش ۱۲۴۴۵۷ اتر (ETH) به فروش رسید. توکن‌های اتریوم به‌کاررفته در خرید این NFT به فروشنده منتقل شده و سپس بار دیگر به حساب خریدار بازگشتند. این توکن‌ها درحقیقت به‌منظور بازپرداخت وامی که خریدار برای خرید NFT بلاک چین دیجیتال از لاروا لبز گرفته بود، استفاده شدند. این اقدام عملاً نه‌تنها مصداقی از وام آنی (Flash loan) در نظر گرفته می‌شود، بلکه می‌توان آن را مثالی از پول‌شویی در بازار NFT ها به حساب آورد.
علل متعددی را می‌توان در گرایش تریدرها یا کارخانه‌ها به واش تریدینگ دخیل دانست؛ برای مثال این اهداف ممکن است شامل ترغیب اعضا به خرید برای بالابردن قیمت‌ها یا تشویق آنان به فروش به‌منظور کم‌کردن ارزش سرمایه (در اینجا NFT) باشد. ممکن است تریدرها به‌منظور قفل‌کردن ضرر سهام پیش از خرید مجدد سرمایه با قیمت کمتر اقدام به فروش واش (Wash Sale) کنند و به این طریق درصدد دریافت بازپرداخت مالیات باشند.
واش تریدینگ چگونه کار می‌کند؟
نیت شرکت‌کنندگان در این تجارت و نتیجه حاصل از این تراکنش‌ها هر دو دست در دست هم می‌دهند تا واش تریدینگ به اهداف اصلی خود دست یابد. تجارت شست‌وشو زمانی رخ می‌دهد که یک سرمایه‌گذار توکن‌های یک سرمایه ثابت را هم‌زمان خرید و فروش می‌کند. از سوی دیگر، تعریف این تجارت پا را یک مرحله فراتر گذاشته و هدف یا نیت سرمایه‌گذار و نتیجه تراکنش هر دو را لحاظ می‌کند.
نیت تریدر یا سرمایه‌گذار باید مرتبط با واش تریدینگ باشد و این افراد باید حتماً دارایی‌هایی با مالکیت منافع مشترک را در مدت‌زمان کوتاهی خرید و فروش کنند. مالکیت منافع به حساب‌هایی اطلاق می‌شود که یک شخص یا کمپانی خاص در اختیار خود دارد.
قانون‌گذاران مالی معمولاً به معاملاتی که بین حساب‌هایی با مالکیت منافع مشترک انجام می‌شوند، توجه ویژه نشان می‌دهند؛ چراکه این معاملات می‌توانند فعالیت واش تریدینگ را برملا کنند. با وجود این، تجارت شست‌وشو همواره به معاملات واقعی نیاز ندارد و می‌تواند زمانی رخ دهد که سرمایه‌گذاران و معامله‌گران به‌ظاهر تراکنش‌ها را روی کاغذ انجام می‌دهند و هیچ‌گونه دارایی را رد و بدل نمی‌کنند.
چرا واش تریدینگ غیرقانونی است؟
انجام این تجارت در مبادلات مالی سنتی ممنوع در نظر گرفته می‌شود، اما قانونی‌بودن یا نبودن آن در قلمرو غیرمتمرکز توکن‌های غیر قابل معاوضه یا NFT ها هنوز جای بحث دارد. با وجود اینکه قوانین و دسته‌بندی مشخصی برای NFT ها وجود ندارد، برخی دولت‌ها مقابل این عمل ایستاده‌اند؛ برای مثال Bithumb که یک صرافی ارز در کره جنوبی است، در سال ۲۰۱۸ به تسهیل واش تریدینگ به ارزش بیش از ۲۵۰ میلیون دلار در حجم ساختگی (Phony volume) محکوم شد.
ر ۵ آوریل ۲۰۲۲، نشریه بلومبرگ گزارش کرد داده‌های CryptoSlam که یک ردیاب NFT است نشان می‌دهد Wash Trading ۱۸ میلیارد دلار یا ۹۵ درصد از حجم کل معاملات را در بازار ان اف تی LooksRare به خود اختصاص می‌دهد. اگرچه تجارت شست‌وشو در برخی حوزه‌های قضایی ممنوع در نظر گرفته می‌شود، ساختار غیرمتمرکز ارزها امکان ردیابی مجرمان را در این زمینه دشوار می‌کند.
برخلاف ابزارهای مالی سنتی مانند سهام که استانداردهای احراز هویت مشتری را به رسمیت می‌شناسند، دارایی‌های مبتنی بر بلاک چین را می‌توان به‌طور ناشناس نیز معامله کرد که به نوبه خود خطر واش تریدینگ را افزایش می‌دهد. دلیل این امر گمراه آمار گمراه‌کننده حجم و قیمت سرمایه است و تنها در صورتی رفع و رجوع می‌شود که مقامات مسئول، حوزه‌های قضایی مشخصی را برای نظارت روی ارزهای دیجیتال لحاظ کنند.
چگونه از NFT ها برای پول‌شویی استفاده می‌شود؟
جرائم مرتبط با NFT از قبیل پول‌شویی و کلاه‌برداری‌های ناشی از واش تریدینگ زمانی رخ می‌دهد که فروش NFT آدرس‌هایی را که «خود تأمین مالی یا self finance» می‌شوند، هدف قرار می‌دهد. پول‌شویی از دیرباز مسئله‌ای جدی در دنیای هنر بوده و به‌راحتی نیز می‌توان دلیل آن را دریافت. برای بسیاری از افراد سؤال است که اگر NFT ها نیز به‌دلیل تاریخچه خود و نام مستعار «کریپتو» برای دارایی‌های ارز در معرض سوء‌استفاده‌های مشابه قرار دارند، آیا می‌توان از طریق NFT ها پول‌شویی کرد؟
بله. کلاه‌برداران، اپراتورهای بدافزار و بانک رمزنگاری چتکس (Chatex) با استفاده از NFT ها اقدام به پول‌شویی می‌کنند. چتکس یک بانک کریپتوکارنسی است که هدف آن ساده، ایمن و قابل دسترس کردن تراکنش‌های ارز دیجیتال برای بسیاری از مشتریان و در عین حال حفظ برتری در عملکرد در مقایسه با سیستم بانکداری سنتی است.
در الگوریتم زیر نام مجرمانی را مشاهده می‌کنید که از خرید NFT ها برای پول‌شویی استفاده می‌کنند.
اگرچه تعیین کمیت پول‌شویی درباره آثار هنری فیزیکی کاری دشوار و چالش‌برانگیز است، ماهیت باز بلاک چین این امکان را به ما می‌دهد تا برآوردهای واقع‌گرایانه‌تری درباره پول‌شویی NFT ها به دست آوریم؛ بنابراین تاکنون دریافتیم که پول‌شویی در بازار NFT ها نیز رخ داده و درحقیقت امری بسیار رایج است.
به‌کمک Chainalysis می‌توان کلاه‌برداری‌های مربوط به واش تریدینگ را ردیابی کرد. این کار از طریق یافتن آدرس‌هایی که «خود تأمین مالی یا self finance» می‌شوند، امکان‌پذیر خواهد بود. منظور از این اصطلاح معاملاتی است که یا توسط آدرس‌هایی که خود در وهله اول تأمین‌کننده آدرس فروشنده هستند یا توسط خود آدرس فروشنده تأمین مالی می‌شوند.
استفاده از این استراتژی صدها عملیات Wash Trading کشف شده است؛ برای مثال یک کاربر که از سوی Chainalysis به‌عنوان فعال‌ترین معامله‌گر در زمینه واش تریدینگ معرفی شده، ۸۳۰ معامله را با آدرس‌های خود تأمین مالی یا Self financed انجام داده است.
چرا واش تریدینگ به مشکلی در فضای NFT ها بدل شده است؟
واش تریدینگ NFT به مسئله‌ای جدی برای سرمایه‌گذاران، جامعه جهانی، کلکسیونرها و تریدرها بدل شده است؛ چراکه این مشترکان از توکن‌های غیر قابل معاوضه با نقدینگی کمتر برای دست‌کاری قیمت یک دارایی استفاده می‌کنند. از آنجا که سرمایه‌گذاران ناچار به اتکا به آمار قابل اندازه‌گیری هستند، راستی‌آزمایی به‌مراتب دشوارتر شده و ممکن است این افراد تصمیم‌گیری‌های مالی اشتباهی را صورت دهند. به‌منظور ترغیب افراد به انجام سرمایه‌گذاری در حوزه NFT و جلوگیری از بروز کلاه‌برداری، باید افراد متخصص مغایرت‌های رخ‌داده در داده‌ها را بررسی کنند. به علاوه، جرائم مرتبط با NFT بیشترین ضربه را به جامعه این توکن‌ها وارد خواهد کرد. قانون‌گذاران و حامیان خدمات مالی جریان اصلی هم‌اکنون می‌توانند از Wash Trading برای مبارزه با تمرکززدایی استفاده کنند.
کلکسیونرها و تریدرها قادر به قضاوت آگاهانه نیستند و هنگامی که تاریخ و حقایق فریبنده افراد را درباره یک اثر هنری یا کلکسیونی گمراه می‌کند، تصمیم‌گیری عجولانه نتیجه مستقیم آن خواهد بود؛ بنابراین با وجود تأثیر عمیق واش تریدینگ روی بازار NFT ها، آیا راهی برای شناسایی آن در وهله اول وجود خواهد داشت؟
هنگامی که سکه‌های جدید به بازار معرفی می‌شوند، هیچ‌گونه تاریخچه قابل بررسی برای حجم یا قیمت آن‌ها وجود ندارد؛ درنتیجه، توسعه‌دهندگان یا دیگر اعضای خودی ممکن است برای گمراه‌کردن مشترکان دیگر درباره ارزش حقیقی این توکن‌ها به Wash Trading بپردازند؛ از این‌رو باید از سرمایه‌گذاری در این قبیل پروژه‌ها اجتناب کنید.
به علاوه، بسیاری از NFT ها حجم معاملاتی یا منافع سرمایه‌گذار ندارند و درنتیجه، مالکان این توکن‌ها می‌توانند به‌راحتی در معاملات شست‌وشو مشارکت کنند و به این ترتیب خریداران بی‌تجربه را به خریداری NFT به قیمت گزاف ترغیب کنند؛ از همین‌رو، اجتناب از ارزهای دیجیتال و NFT های جدید با ارزش اندک مهم‌ترین راه برای جلوگیری از تجارت شست‌وشو در نظر گرفته می‌شود.
تریدرها باید از میان ارزهای شناخته‌شده‌تر با حجم‌های معاملاتی بیشتر دست به انتخاب بزنند و به این ترتیب از اینکه قربانی واش تریدینگ شوند، اجتناب کنند. هرچه بازار وسعت بیشتری داشته باشد، کلاه‌برداران برای دست‌کاری آن به پول بیشتری احتیاج خواهند داشت؛ برای مثال ارزهای شناخته‌شده‌ای مانند بیت کوین (BTC) یا اتریوم که صدها میلیارد دلار ارزش دارند، جرائمی مانند واش تریدینگ را برای کلاه‌برداران به‌شدت دشوار می‌کنند.
جمع‌بندی
در این مقاله درباره Wash Trading در بازار ارزها و به‌ویژه بازار توکن‌های غیر قابل معاوضه (NFT ها) سخن گفتیم. اگر می‌خواهید در بازار سرمایه حرفی برای گفتن داشته باشید و از مخاطرات این حوزه اجتناب کنید، باید از استراتژی‌هایی که کلاه‌برداران از آن برای فریب دیگر کاربران ارز استفاده می‌کنند اطلاع یابید. در این صورت می‌توانید با تصمیم‌گیری‌های مالی صحیح و حساب‌شده مسیر خود را در بازار ارزهای دیجیتال بیابید و سودآوری و موفقیت را از آن خود کنید.
