اگر تا به حال در شبکه اتریوم تراکنش زده باشید، احتمالاً با دو احساس آشنا هستید: هیجان استفاده از فناوری آینده و ناامیدی از کارمزدهای بالا و سرعت پایین. همه ما این تجربه را داشته‌ایم که برای یک تراکنش ساده، مبلغی را به عنوان کارمزد پرداخت کرده‌ایم که گاهی از ارزش خود تراکنش بیشتر بوده است. اینجاست که دغدغه اصلی ما شکل می‌گیرد: آیا راهی برای استفاده از قدرت اتریوم بدون پرداخت هزینه‌های گزاف و انتظار طولانی وجود دارد؟

خبر خوب این است که بله، وجود دارد. در این مقاله، ما با هم به دنیای پالیگان (Polygon) سفر می‌کنیم؛ پروژه‌ای که با هدف حل همین مشکلات به وجود آمده و به عنوان «اینترنت بلاک‌چین‌های اتریوم» شناخته می‌شود. ما با هم بررسی می‌کنیم که پالیگان چیست، چگونه مشکل سرعت و هزینه اتریوم را حل می‌کند و چرا به یکی از مهم‌ترین پروژه‌های اکوسیستم ارزهای دیجیتال تبدیل شده است. پس اگر به دنبال نسخه‌ای سریع‌تر، ارزان‌تر و کارآمدتر از اتریوم هستید، با ما همراه باشید تا با این راه حل نوآورانه بیشتر آشنا شویم.

پالیگان به زبان ساده: راه‌حل مشکل اتریوم

به زبان ساده، پالیگان یک راه‌حل مقیاس‌پذیری لایه دوم (Layer 2) برای اتریوم است. بیایید این عبارت را با هم باز کنیم. اتریوم را مانند یک بزرگراه شلوغ و محبوب در نظر بگیرید. وقتی ترافیک در این بزرگراه سنگین می‌شود، سرعت حرکت کند شده و عوارضی‌ها (کارمزد تراکنش‌ها) گران‌تر می‌شوند. پالیگان در اینجا نقش یک جاده کمکی سریع و ارزان را ایفا می‌کند که به موازات بزرگراه اصلی ساخته شده است. تراکنش‌ها می‌توانند از بزرگراه اصلی خارج شده، با سرعت و هزینه بسیار کم در این جاده کمکی انجام شوند و در نهایت، نتیجه نهایی به بزرگراه اصلی بازگردانده شود. به این ترتیب، پالیگان به ما اجازه می‌دهد از امنیت و قدرت اتریum بهره‌مند شویم، اما از ترافیک و هزینه‌های بالای آن دوری کنیم.

چرا پالیگان ساخته شد؟ داستان یک ضرورت

در سال‌های ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰، با رشد انفجاری امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) و توکن‌های غیرقابل تعویض (NFT)، شبکه اتریوم با هجوم کاربران و پروژه‌ها مواجه شد. این محبوبیت، ضعف اصلی اتریوم را آشکار کرد: مقیاس‌پذیری پایین. شبکه نمی‌توانست این حجم از تقاضا را مدیریت کند و در نتیجه:

  • کارمزدها (Gas Fees) به شدت افزایش یافت و گاهی به صدها دلار برای یک تراکنش ساده می‌رسید.
  • سرعت تراکنش‌ها به شدت کاهش یافت و کاربران مجبور بودند برای تایید تراکنش خود دقایق طولانی منتظر بمانند.
  • تجربه کاربری برای کاربران عادی و توسعه‌دهندگان به شدت آسیب دید.

در چنین شرایطی بود که تیمی از توسعه‌دهندگان هندی به نام‌های جاینتی کانانی، ساندیپ نیلوال، آنوراگ آرجون و میهایلو بیلیچ، با درک عمیق این مشکل، به فکر ایجاد یک راه حل افتادند. آن‌ها به جای ساختن یک بلاک‌چین جدید و رقابت با اتریوم، تصمیم گرفتند راهی برای کمک به اتریوم پیدا کنند. نتیجه این تلاش، شبکه متیک (Matic Network) بود که در سال ۲۰۲۱ به پالیگان (Polygon) تغییر نام داد. هدف اصلی آن‌ها از ابتدا مشخص بود: ساختن یک اتریوم سریع‌تر، ارزان‌تر و کارآمدتر برای همه.

لایه دوم چیست و پالیگان چگونه کار می‌کند؟

لایه دوم چیست و پالیگان چگونه کار می‌کند؟

حالا که فهمیدیم پالیگان برای حل چه مشکلی آمده، بیایید کمی عمیق‌تر شویم و ببینیم این فناوری دقیقاً چگونه کار می‌کند. برای درک این موضوع، ابتدا باید با دو مفهوم کلیدی آشنا شویم: راه‌حل‌های لایه اول و لایه دوم.

تفاوت راه‌حل‌های لایه اول و لایه دوم

در دنیای بلاک‌چین، هرگونه تلاشی برای افزایش مقیاس‌پذیری و کارایی شبکه، در یکی از این دو دسته قرار می‌گیرد:

  • راه‌حل لایه اول (Layer 1): این راه‌حل‌ها سعی می‌کنند خودِ بلاک‌چین اصلی را بهبود دهند. این کار مانند این است که برای حل ترافیک یک بزرگراه، کل بزرگراه را خراب کرده و از نو با باندهای بیشتر بسازیم یا جنس آسفالت آن را تغییر دهیم تا سرعت ماشین‌ها بیشتر شود. انتقال اتریوم به اثبات سهام (Proof of Stake) یک نمونه از راه‌حل لaye اول است. این کارها معمولاً بسیار پیچیده، زمان‌بر و پرریسک هستند.
  • راه‌حل لایه دوم (Layer 2): این راه‌حل‌ها به جای تغییر در بلاک‌چین اصلی، یک لایه جدید روی آن ایجاد می‌کنند. این کار دقیقاً مانند ساختن یک جاده کمکی یا یک خط متروی سریع‌السیر در کنار بزرگراه اصلی است. این لایه جدید، بخشی از بار ترافیکی را به دوش می‌کشد و تراکنش‌ها را با سرعت و هزینه کمتر پردازش می‌کند، در حالی که همچنان از امنیت بلاک‌چین اصلی بهره می‌برد. پالیگان یک نمونه برجسته از راه‌حل‌های لایه دوم است.

چهار لایه‌ای که سرعت می‌آفرینند

معماری پالیگان: چهار لایه‌ای که سرعت می‌آفرینند

پالیگان برای دستیابی به این هدف، از یک معماری هوشمندانه و چهار لایه‌ای استفاده می‌کند. بیایید با هم این لایه‌ها را بررسی کنیم:

  1. لایه اتریوم (Ethereum Layer): این لایه، لایه پایه و امنیتی پالیگان است. قراردادهای هوشمند پالیگان روی اتریوم اجرا می‌شوند و این لایه مسئولیت‌هایی مانند نهایی کردن تراکنش‌ها، استیکینگ (Staking) و ارتباط بین اتریوم و پالیگان را بر عهده دارد.
  2. لایه امنیتی (Security Layer): این لایه به صورت اختیاری در کنار اتریum کار می‌کند و یک لایه امنیتی اضافی فراهم می‌کند. این لایه شامل مجموعه‌ای از اعتبارسنج‌ها (Validators) است که به صورت دوره‌ای، اعتبار زنجیره‌های پالیگان را بررسی می‌کنند.
  3. لایه شبکه‌های پالیگان (Polygon Networks Layer): این لایه، اکوسیستم اصلی بلاک‌چین‌هایی است که روی پالیگان ساخته شده‌اند. هر کدام از این شبکه‌ها می‌توانند جامعه و مکانیزم اجماع خود را داشته باشند و مسئولیت تولید بلاک‌ها و تراکنش‌های محلی خود را بر عهده دارند.
  4. لایه اجرا (Execution Layer): این لایه مسئول تفسیر و اجرای تراکنش‌هایی است که در شبکه‌های پالیگان اتفاق می‌افتد. این لایه شامل ماشین مجازی اتریوم (EVM) است که به پالیگان اجازه می‌دهد با قراردادهای هوشمند اتریوم سازگار باشد.

زنجیره جانبی (Sidechain) و اثبات سهام: فناوری پشت پالیگان

دو مفهوم کلیدی دیگر در درک عملکرد پالیگان، زنجیره جانبی و اثبات سهام هستند.

  • زنجیره جانبی (Sidechain): پالیگان در واقع یک زنجیره جانبی است. زنجیره جانبی یک بلاک‌چین مستقل است که به صورت موازی با یک بلاک‌چین اصلی (در اینجا اتریوم) کار می‌کند و از طریق یک پل دوطرفه به آن متصل است. این پل به کاربران اجازه می‌دهد تا دارایی‌های خود را از اتریوم به پالیگان منتقل کنند، در آنجا با سرعت بالا و هزینه کم تراکنش انجام دهند و هر زمان که خواستند، دارایی خود را به شبکه اصلی اتریوم بازگردانند.
  • اثبات سهام (Proof of Stake – PoS): پالیگان برای تأمین امنیت شبکه خود از مکانیزم اجماع اثبات سهام استفاده می‌کند. در این سیستم، به جای اینکه ماینرها با مصرف برق زیاد برای حل معادلات ریاضی رقابت کنند (مانند بیت‌کوین)، اعتبارسنج‌ها (Validators) با استیک کردن یا قفل کردن توکن‌های POL خود، در امنیت شبکه مشارکت می‌کنند. آن‌ها با اعتبارسنجی تراکنش‌ها و ایجاد بلاک‌های جدید، پاداش دریافت می‌کنند. این فرآیند بسیار سریع‌تر و بهینه‌تر از اثبات کار است و یکی از دلایل اصلی سرعت بالا و کارمزدهای پایین پالیگان محسوب می‌شود.

پالیگان در مقابل اتریوم

پالیگان در مقابل اتریوم: مقایسه‌ای که باید بدانید

یکی از سوالات پرتکرار این است که پالیگان چه تفاوتی با اتریوم دارد. آیا این دو رقیب یکدیگرند؟ پاسخ کوتاه این است: خیر. اما برای درک بهتر رابطه این دو، بیایید آن‌ها را در چند جنبه کلیدی با هم مقایسه کنیم.

سرعت و هزینه: جایی که پالیگان می‌درخشد

بزرگترین و ملموس‌ترین تفاوت برای ما به عنوان کاربران، در سرعت و هزینه تراکنش‌هاست. در حالی که اتریوم به عنوان لایه اول، گاهی با چالش‌های جدی در این زمینه مواجه است، پالیگان به عنوان لایه دوم، عملکردی خیره‌کننده از خود به نمایش می‌گذارد. بیایید این تفاوت را در یک جدول با هم ببینیم:

ویژگی
اتریوم (لایه ۱)
پالیگان (لایه ۲)
سرعت تراکنش (TPS)
حدود ۱۵-۳۰ تراکنش در ثانیه
تا ۶۵,۰۰۰ تراکنش در ثانیه
زمان تایید تراکنش
۱ تا ۳ دقیقه (گاهی بیشتر)
حدود ۲ ثانیه
میانگین کارمزد تراکنش
متغیر (از چند دلار تا بیش از ۱۰۰ دلار)
کسری از یک سنت (معمولاً زیر ۰.۰۱ دلار)

همانطور که می‌بینیم، ما در پالیگان تجربه‌ای کاملاً متفاوت داریم. تراکنش‌ها تقریباً آنی و با هزینه‌ای ناچیز انجام می‌شوند، که این امر استفاده از برنامه‌های غیرمتمرکز و انجام تراکنش‌های روزمره را برای همه ما ممکن و مقرون‌به‌صرفه می‌کند.

امنیت: آیا پالیگان به‌اندازه اتریوم امن است؟

وقتی صحبت از امنیت به میان می‌آید، همه ما نگران دارایی‌های خود هستیم. اتریوم به عنوان غیرمتمرکزترین و امن‌ترین پلتفرم قرارداد هوشمند در جهان شناخته می‌شود. خبر خوب این است که پالیگان از این امنیت بهره می‌برد. معماری پالیگان به گونه‌ای طراحی شده که می‌تواند از امنیت شبکه اتریوم استفاده کند. تراکنش‌ها پس از پردازش در پالیگان، به صورت دسته‌ای به شبکه اصلی اتریوم فرستاده می‌شوند و در آنجا ثبت نهایی می‌شوند. علاوه بر این، پالیگان با استفاده از مکانیزم اثبات سهام و شبکه‌ای از اعتبارسنج‌های حرفه‌ای، یک لایه امنیتی قدرتمند برای خود ایجاد کرده است. بنابراین، می‌توان گفت پالیگان ضمن ارائه سرعت و کارایی، امنیت را فدای آن نکرده است.

پالیگان رقیب اتریوم نیست، مکمل آن است

این مهم‌ترین نکته‌ای است که باید به خاطر بسپاریم. هدف پالیگان نابود کردن یا جایگزین شدن با اتریوم نیست؛ بلکه هدف آن کمک به رشد و توسعه اکوسیستم اتریوم است. پالیگان با برداشتن بار ترافیکی از روی دوش اتریوم، به آن اجازه می‌دهد تا روی اهداف بلندمدت خود مانند ارتقا به اتریوم ۲.۰ و افزایش تمرکززدایی تمرکز کند. در واقع، موفقیت پالیگان به موفقیت اتریوم گره خورده است و این دو در کنار هم، یک اکوسیستم قدرتمند و کامل را تشکیل می‌دهند که در آن، هم امنیت و تمرکززدایی لایه اول وجود دارد و هم سرعت و کارایی لایه دوم.

توکن POL (متیک سابق) چیست و چه کاربردی دارد؟

هر شبکه بلاک‌چینی برای کار کردن به یک سوخت نیاز دارد و در شبکه پالیگان، این سوخت توکنی به نام POL است. این توکن که تا همین اواخر با نام MATIC شناخته می‌شد، نقشی حیاتی در اقتصاد و امنیت کل اکوسیستم پالیگان ایفا می‌کند. بیایید با هم با این توکن و کاربردهای آن بیشتر آشنا شویم.

از MATIC به POL: تحولی که باید بدانید

اگر مدتی است که با فضای ارزهای دیجیتال آشنا هستید، حتماً نام توکن MATIC را شنیده‌اید. این توکن، توکن بومی شبکه پالیگان از ابتدای تأسیس آن بود. اما در اواخر سال ۲۰۲۳ و به عنوان بخشی از نقشه راه Polygon 2.0، جامعه پالیگان تصمیم به یک ارتقای بزرگ گرفت: تبدیل توکن MATIC به POL. این فقط یک تغییر نام ساده نبود، بلکه یک ارتقای فنی بود که به توکن POL قابلیت‌های جدیدی می‌بخشد. هدف اصلی این ارتقا، تبدیل POL به یک توکن فوق‌مولد (Hyper-productive) است که به دارندگان آن اجازه می‌دهد در چندین زنجیره به عنوان اعتبارسنج فعالیت کرده و پاداش‌های بیشتری کسب کنند. این تغییر نشان‌دهنده چشم‌انداز بلندمدت پالیگان برای ایجاد یک اکوسیستم یکپارچه و امن از شبکه‌های بلاک‌چینی است.

کاربردهای توکن POL: بیش از یک ارز دیجیتال

شاید فکر کنیم که کاربرد یک توکن فقط خرید و فروش و سرمایه‌گذاری است، اما POL بسیار فراتر از این‌هاست. ما می‌توانیم از این توکن در موارد زیر استفاده کنیم:

  1. پرداخت کارمزد تراکنش‌ها (Gas Fees): همانطور که برای استفاده از بزرگراه باید عوارض پرداخت کنیم، برای انجام هر تراکنش در شبکه پالیگان نیز باید کارمزد بسیار کمی را با توکن POL پرداخت کنیم. این کارمزدها به اعتبارسنج‌ها برای تأمین امنیت شبکه پرداخت می‌شود.
  2. استیکینگ و تأمین امنیت (Staking): این یکی از مهم‌ترین کاربردهای POL است. ما می‌توانیم با استیک کردن یا قفل کردن توکن‌های POL خود، در فرآیند اعتبارسنجی تراکنش‌ها و تأمین امنیت شبکه مشارکت کنیم و در ازای آن، پاداش دریافت کنیم. این کار به ما اجازه می‌دهد تا از دارایی خود درآمد غیرفعال کسب کنیم.
  3. حاکمیت (Governance): دارندگان توکن POL می‌توانند در تصمیم‌گیری‌های مربوط به آینده شبکه پالیگان مشارکت کنند. آن‌ها می‌توانند به پیشنهادات مربوط به ارتقای شبکه رأی دهند و در جهت‌دهی به مسیر آینده پروژه نقش داشته باشند.

عرضه و توزیع POL: چه کسانی توکن دارند؟

عرضه کل توکن‌های POL (و MATIC سابق) به ۱۰ میلیارد واحد محدود شده است. این یعنی تعداد بیشتری از این توکن هرگز به وجود نخواهد آمد. در زمان عرضه اولیه، این توکن‌ها به شرح زیر توزیع شدند:

  • فروش خصوصی: ۳.۸ درصد
  • فروش در لانچ‌پد بایننس: ۱۹ درصد
  • تیم پروژه: ۱۶ درصد
  • مشاوران: ۴ درصد
  • پاداش‌های استیکینگ: ۱۲ درصد
  • بنیاد پالیگان: ۲۱.۸۶ درصد
  • اکوسیستم: ۲۳.۳۳ درصد

این توزیع نشان می‌دهد که بخش قابل توجهی از توکن‌ها برای توسعه اکوسیستم و تأمین امنیت شبکه در بلندمدت اختصاص یافته است، که این موضوع می‌تواند برای ما به عنوان سرمایه‌گذار یا کاربر، یک نشانه مثبت از تعهد تیم به آینده پروژه باشد.

تاریخچه پالیگان: از ایده تا غول بلاک‌چین

هر پروژه موفقی، داستانی برای گفتن دارد و پالیگان نیز از این قاعده مستثنی نیست. داستانی که از یک ایده ساده برای حل یک مشکل بزرگ شروع شد و به یکی از تأثیرگذارترین پروژه‌های دنیای بلاک‌چین تبدیل شد. بیایید با هم این سفر را مرور کنیم.

بنیان‌گذاران پالیگان: چهار نفری که اتریوم را تغییر دادند

داستان پالیگان در سال ۲۰۱۷ در هند آغاز شد. چهار کارآفرین و توسعه‌دهنده بااستعداد به نام‌های جاینتی کانانی (Jaynti Kanani)، ساندیپ نیلوال (Sandeep Nailwal)، آنوراگ آرجون (Anurag Arjun) و میهایلو بیلیچ (Mihailo Bjelic)، که همگی از علاقه‌مندان و کاربران پر و پا قرص اتریوم بودند، از نزدیک با مشکلات مقیاس‌پذیری این شبکه دست و پنجه نرم می‌کردند. جاینتی کانانی، که به عنوان یک دانشمند داده در شرکت‌های مختلفی کار کرده بود، ایده اولیه را مطرح کرد. او با مشاهده شلوغی شبکه به خاطر بازی محبوب کریپتوکیتیز (CryptoKitties)، به این فکر افتاد که باید راهی برای حل این مشکل وجود داشته باشد. او ایده خود را با ساندیپ و آنوراگ در میان گذاشت و تیم اولیه شکل گرفت. بعدها میهایلو نیز به عنوان چهارمین هم‌بنیان‌گذار به آن‌ها پیوست. این چهار نفر، با تخصص‌های مختلف در زمینه مهندسی نرم‌افزار، کسب‌وکار و مدیریت محصول، تیمی کامل را تشکیل دادند که چشم‌انداز مشترکی داشت: ساختن یک اتریوم بهتر برای همه.

سفر پالیگان: از Matic Network تا Polygon 2.0

این پروژه در ابتدا با نام Matic Network شروع به کار کرد. تمرکز اصلی آن‌ها در آن زمان، ارائه یک راه‌حل مقیاس‌پذیری ساده و کارآمد از طریق زنجیره‌های جانبی مبتنی بر پلاسما (Plasma) بود. این تیم در سال ۲۰۱۹ از طریق فروش توکن در لانچ‌پد صرافی بایننس، سرمایه اولیه خود را جذب کرد و شبکه اصلی خود را در سال ۲۰۲۰ راه‌اندازی نمود.

نقطه عطف بزرگ بعدی در فوریه ۲۰۲۱ رخ داد. تیم پروژه تصمیم گرفت نام تجاری خود را از Matic Network به Polygon تغییر دهد. این تغییر نام، فراتر از یک تغییر ظاهری بود و نشان‌دهنده گسترش چشم‌انداز پروژه بود. پالیگان دیگر فقط یک راه‌حل مقیاس‌پذیری ساده نبود، بلکه قصد داشت به یک پلتفرم کامل برای ساخت و اتصال انواع بلاک‌چین‌های سازگار با اتریوم تبدیل شود؛ یک «اینترنت بلاک‌چین‌های اتریوم».

از آن زمان تا به امروز، پالیگان مسیری پر از رشد و نوآوری را طی کرده است. از جذب مدیرعامل سابق یوتیوب گیمینگ، رایان ویات (Ryan Wyatt)، تا معرفی راه‌حل‌های پیشرفته‌تری مانند ZK-Rollups و در نهایت، ارائه نقشه راه Polygon 2.0 و ارتقای توکن MATIC به POL، همگی نشان‌دهنده تعهد این تیم به ماندن در لبه تکنولوژی و ارائه بهترین راه‌حل‌ها به جامعه کاربران است.

حامیان و شراکت‌های پالیگان: از Binance تا Disney

هیچ پروژه موفقی در انزوا رشد نمی‌کند. یکی از دلایل اصلی موفقیت پالیگان، توانایی آن در جلب اعتماد و حمایت بزرگان صنعت بوده است. از همان ابتدا، سرمایه‌گذاران بزرگی مانند بایننس لبز (Binance Labs) و کوین‌بیس ونچرز (Coinbase Ventures) پتانسیل این پروژه را تشخیص دادند و روی آن سرمایه‌گذاری کردند. همچنین، افراد تأثیرگذاری در جامعه اتریوم نیز از حامیان اولیه این پروژه بودند.

اما شاید جذاب‌ترین بخش داستان پالیگان، شراکت‌های آن با برندهای بزرگ جهانی باشد. وقتی شرکت‌های غول‌پیکری مانند استارباکس (Starbucks)، دیزنی (Disney)، آدیداس (Adidas) و ردیت (Reddit) برای ورود به دنیای وب ۳ و NFT، پالیگان را انتخاب می‌کنند، این یک پیام قدرتمند برای همه ما دارد: پالیگان یک فناوری قابل اعتماد، کارآمد و آماده برای پذیرش انبوه است. این همکاری‌ها نه تنها اعتبار فوق‌العاده‌ای به پالیگان بخشیده، بلکه کاربردهای واقعی و ملموسی را برای فناوری بلاک‌چین در زندگی روزمره ما ایجاد کرده است.

مزایای پالیگان: چرا باید به آن توجه کنیم؟

مزایای پالیگان: چرا باید به آن توجه کنیم؟

تا اینجا با چیستی، چگونگی و تاریخچه پالیگان آشنا شدیم. اما چه چیزی باعث شده این پروژه تا این حد مورد توجه قرار گیرد و هزاران پروژه و میلیون‌ها کاربر را به خود جذب کند؟ پاسخ در مزایای کلیدی و منحصربه‌فردی نهفته است که پالیگان به ما ارائه می‌دهد.

سرعت فوق‌العاده: ۶۵,۰۰۰ تراکنش در ثانیه

یکی از بزرگترین موانع برای پذیرش گسترده بلاک‌چین، سرعت پایین تراکنش‌ها بوده است. همه ما تجربه انتظار طولانی برای تایید یک تراکنش را داشته‌ایم. پالیگان با معماری پیشرفته خود این مشکل را حل کرده است. این شبکه در شرایط بهینه قادر است تا ۶۵,۰۰۰ تراکنش در ثانیه (TPS) را پردازش کند. این عدد را با حدود ۱۵ تا ۳۰ تراکنش در ثانیه اتریوم مقایسه کنید تا متوجه مقیاس این پیشرفت شوید. این سرعت بالا به ما اجازه می‌دهد تا تجربه‌ای مشابه با سیستم‌های مالی سنتی (مانند ویزا و مسترکارت) را در دنیای غیرمتمرکز داشته باشیم.

کارمزدهای ناچیز: پایان دوران کارمزدهای نجومی

دغدغه بزرگ دیگر ما به عنوان کاربران، کارمزدهای بالا یا Gas Fees بوده است. در زمان‌های اوج شلوغی شبکه اتریوم، گاهی مجبور بوده‌ایم برای یک تراکنش ساده، ده‌ها یا حتی صدها دلار کارمزد پرداخت کنیم. این موضوع عملاً استفاده از برنامه‌های غیرمتمرکز را برای بسیاری از ما غیرممکن می‌کرد. پالیگان با پردازش تراکنش‌ها در زنجیره جانبی خود، این هزینه‌ها را به شدت کاهش داده است. کارمزد یک تراکنش در پالیگان معمولاً کسری از یک سنت است. این هزینه ناچیز، درهای دنیای دیفای، بازی‌های بلاک‌چینی و NFT را به روی همه ما باز می‌کند.

سازگاری کامل با اتریوم: انتقال آسان پروژه‌ها

یکی از هوشمندانه‌ترین تصمیمات تیم پالیگان، حفظ سازگاری کامل با ماشین مجازی اتریوم (EVM) بوده است. این یعنی هر قرارداد هوشمند یا برنامه غیرمتمرکزی (dApp) که روی اتریوم کار می‌کند، می‌تواند به راحتی و تقریباً بدون هیچ تغییری به شبکه پالیگان منتقل شود. این ویژگی برای توسعه‌دهندگان یک مزیت فوق‌العاده است، زیرا آن‌ها می‌توانند بدون نیاز به یادگیری یک زبان برنامه‌نویسی جدید یا بازنویسی کدهای خود، از مزایای سرعت و هزینه پایین پالیگان بهره‌مند شوند. این سهولت در انتقال، باعث مهاجرت سریع هزاران پروژه از اتریوم به پالیگان شده است.

اکوسیستم غنی: بیش از ۷۰۰۰ برنامه غیرمتمرکز

نتیجه طبیعی سه مزیت قبلی، شکل‌گیری یک اکوسیستم پویا و در حال رشد است. در حال حاضر، بیش از ۷۰۰۰ برنامه غیرمتمرکز در حوزه‌های مختلف از جمله امور مالی غیرمتمرکز (DeFi)، بازارهای NFT، بازی‌های بلاک‌چینی (GameFi) و متاورس روی شبکه پالیگان فعال هستند. از صرافی‌های غیرمتمرکز محبوبی مانند Uniswap و Aave گرفته تا پروژه‌های بازی هیجان‌انگیز، همگی در پالیگان حضور دارند. این تنوع و غنای اکوسیستم به ما به عنوان کاربران، حق انتخاب‌های فراوانی می‌دهد و تجربه‌ای کامل از دنیای وب ۳ را برایمان فراهم می‌کند.

معایب و چالش‌های پالیگان: نگاهی صادقانه

وقتی می‌خواهیم روی یک پروژه جدید مثل پالیگان سرمایه‌گذاری کنیم یا از آن استفاده کنیم، همه‌ی ما دغدغه اعتبار و امنیت آن را داریم. برای جلب اعتماد شما، باید نگاهی صادقانه و متوازن به این پروژه داشته باشیم. همانطور که مزایای پالیگان را بررسی کردیم، ضروری است که با چالش‌ها و معایب آن نیز آشنا شویم. این کار به ما کمک می‌کند تا با دیدی بازتر تصمیم‌گیری کنیم.

رقابت شدید: Arbitrum و Optimism در کمین

پالیگان تنها راه‌حل مقیاس‌پذیری برای اتریوم نیست. با موفقیت پالیگان، پروژه‌های قدرتمند دیگری نیز وارد این عرصه شده‌اند که مهم‌ترین آن‌ها Arbitrum و Optimism هستند. این پروژه‌ها نیز از فناوری‌های پیشرفته‌ای مانند Optimistic Rollups استفاده می‌کنند و توانسته‌اند بخش قابل توجهی از بازار را به خود اختصاص دهند. هر کدام از این رقبا مزایا و معایب خاص خود را دارند و رقابت بین آن‌ها برای جذب کاربران و پروژه‌ها بسیار شدید است. این رقابت می‌تواند در بلندمدت بر سهم بازار و رشد پالیگان تأثیر بگذارد.

وابستگی به اتریوم: شمشیر دولبه

همانطور که گفتیم، یکی از بزرگترین مزایای پالیگان، سازگاری و ارتباط نزدیک آن با اتریوم است. اما این وابستگی می‌تواند مانند یک شمشیر دولبه عمل کند. از یک سو، پالیگان از امنیت و اکوسیستم بزرگ اتریوم بهره می‌برد. از سوی دیگر، هرگونه مشکل یا تأخیر در نقشه راه اتریوم (مانند ارتقاهای آینده) می‌تواند مستقیماً بر پالیگان تأثیر بگذارد. علاوه بر این، اگر اتریوم در آینده با راه‌حل‌های مقیاس‌پذیری داخلی خود (مانند شاردینگ) بتواند به تنهایی به سرعت و کارایی مطلوب برسد، ممکن است نیاز به راه‌حل‌های لایه دوم مانند پالیگان کمتر شود.

چالش‌های فنی و امنیتی: هیچ سیستمی کامل نیست

اگرچه پالیگان از امنیت اتریوم بهره می‌برد و تیم امنیتی قدرتمندی دارد، اما هیچ سیستم نرم‌افزاری ۱۰۰٪ بدون خطا و آسیب‌پذیری نیست. معماری پالیگان، به خصوص پل ارتباطی آن با اتریوم (Bridge)، یک جزء حیاتی و پیچیده است که می‌تواند هدف بالقوه‌ای برای حملات باشد. در گذشته، آسیب‌پذیری‌هایی در این شبکه کشف شده که البته قبل از سوءاستفاده توسط تیم امنیتی برطرف شده‌اند. با این حال، ما به عنوان کاربران باید همیشه آگاه باشیم که ریسک‌های فنی و امنیتی، هرچند کم، در هر سیستم بلاک‌چینی وجود دارد.

آیا پالیگان امن است؟ بررسی امنیت شبکه

امنیت، مهم‌ترین دغدغه همه ما در دنیای ارزهای دیجیتال است. قبل از اینکه حتی یک ریال از سرمایه خود را وارد یک پروژه کنیم، باید از امنیت آن اطمینان حاصل کنیم. در این بخش به دقت بررسی می‌کنیم که آیا پالیگان تا به امروز سابقه هک یا کلاهبرداری قابل توجهی داشته و تیم توسعه‌دهنده آن چقدر معتبر است.

مکانیزم‌های امنیتی پالیگان

امنیت پالیگان بر چند ستون اصلی استوار است:

  1. بهره‌گیری از امنیت اتریوم: همانطور که اشاره کردیم، پالیگان یک راه‌حل لایه دوم است و می‌تواند نقاط بازرسی (Checkpoints) خود را روی شبکه اتریوم ثبت کند. این یعنی از امنیت و تمرکززدایی بالای شبکه اتریوم برای نهایی کردن تراکنش‌های خود بهره می‌برد.
  2. مکانیزم اثبات سهام (PoS): شبکه پالیگان توسط مجموعه‌ای از اعتبارسنج‌ها (Validators) امن می‌شود. این اعتبارسنج‌ها برای مشارکت در شبکه، باید مقدار قابل توجهی توکن POL را به عنوان وثیقه قفل کنند (استیک کنند). اگر هر کدام از آن‌ها قصد خرابکاری یا تقلب داشته باشند، این وثیقه از آن‌ها گرفته می‌شود. این جریمه سنگین، یک انگیزه اقتصادی قوی برای درستکاری ایجاد می‌کند.
  3. تیم امنیتی حرفه‌ای: پالیگان سرمایه‌گذاری زیادی روی امنیت خود کرده است. این پروژه با شرکت‌های امنیتی معتبر همکاری می‌کند و برنامه‌های «باگ بانتی» (Bug Bounty) برگزار می‌کند که در آن به محققان امنیتی برای پیدا کردن و گزارش آسیب‌پذیری‌ها، پاداش‌های کلانی پرداخت می‌شود.

آیا پالیگان تا به حال هک شده است؟

این یک سوال بسیار مهم است و پاسخ صادقانه به آن، برای جلب اعتماد ما ضروری است. بله، در تاریخچه پالیگان موارد امنیتی وجود داشته است، اما نحوه مدیریت آن‌ها نشان‌دهنده قدرت تیم امنیتی آن است.

در دسامبر ۲۰۲۱، یک هکر کلاه سفید (یک محقق امنیتی) یک آسیب‌پذیری حیاتی را در یکی از قراردادهای هوشمند پالیگان کشف و به تیم گزارش داد. متاسفانه، قبل از اینکه تیم بتواند به طور کامل شبکه را ارتقا دهد، یک هکر کلاه سیاه (مخرب) از همین آسیب‌پذیری سوءاستفاده کرد و حدود ۸۰۰ هزار توکن MATIC را به سرقت برد. با این حال، تیم پالیگان به سرعت وارد عمل شد، با همکاری شرکت‌های امنیتی یک هاردفورک اضطراری انجام داد و مشکل را برطرف کرد. نکته مهم این است که تیم پالیگان هزینه این هک را از بنیاد خود پرداخت کرد و هیچ کاربری متضرر نشد. این واکنش سریع و مسئولانه، اعتماد بسیاری را به تیم پالیگان جلب کرد.

نکات امنیتی برای کاربران پالیگان

با وجود امنیت بالای شبکه، ما به عنوان کاربران نیز باید وظایف خود را برای حفظ امنیت دارایی‌هایمان انجام دهیم:

  • استفاده از کیف پول‌های معتبر: همیشه از کیف پول‌های شناخته‌شده و معتبر مانند متامسک (MetaMask)، تراست ولت (Trust Wallet) یا کیف پول‌های سخت‌افزاری مانند لجر (Ledger) استفاده کنید.
  • مراقبت از کلیدهای خصوصی: هرگز کلیدهای خصوصی یا عبارت بازیابی (Seed Phrase) خود را در اختیار کسی قرار ندهید و آن‌ها را در یک مکان امن و آفلاین نگهداری کنید.
  • تعامل با قراردادهای هوشمند معتبر: فقط با برنامه‌های غیرمتمرکز (dApps) شناخته‌شده و حسابرسی‌شده تعامل کنید. قبل از تایید هر تراکنش، آن را به دقت بررسی کنید.

سرمایه‌گذاری روی پالیگان: آیا ارزش دارد؟

پس از بررسی تمام جنبه‌های فنی و امنیتی، به سوال میلیون دلاری می‌رسیم: آیا سرمایه‌گذاری روی پالیگان و توکن POL آن کار درستی است؟ این سوالی است که ذهن همه ما را به خود مشغول می‌کند. پاسخ به این سوال نیازمند بررسی دقیق پتانسیل‌ها و ریسک‌ها در کنار هم است. بیایید با هم این موارد را مرور کنیم تا بتوانیم تصمیمی آگاهانه بگیریم.

پتانسیل رشد پالیگان: چه عواملی مهم هستند؟

چندین عامل کلیدی وجود دارد که می‌تواند به رشد پالیگان در آینده کمک کند:

  1. رشد اکوسیستم اتریوم: موفقیت پالیگان به شدت به موفقیت اتریوم وابسته است. تا زمانی که اتریوم به عنوان پلتفرم پیشرو در قراردادهای هوشمند باقی بماند، نیاز به راه‌حل‌های مقیاس‌پذیری مانند پالیگان نیز وجود خواهد داشت.
  2. پذیرش توسط برندهای بزرگ: همانطور که دیدیم، همکاری با شرکت‌هایی مانند دیزنی و استارباکس، اعتبار و کاربرد واقعی برای پالیگان به ارمغان آورده است. ادامه این روند و ورود برندهای بیشتر به اکوسیستم پالیگان، می‌تواند تقاضا برای توکن POL را افزایش دهد.
  3. نوآوری‌های فناورانه (Polygon 2.0): پالیگان یک تیم بسیار فعال دارد که دائماً در حال تحقیق و توسعه است. نقشه راه Polygon 2.0 و تمرکز بر فناوری‌های پیشرفته‌ای مانند ZK-Rollups نشان می‌دهد که پالیگان قصد دارد در رقابت فناورانه پیشرو بماند. این نوآوری‌ها می‌توانند مزیت رقابتی پالیگان را در بلندمدت حفظ کنند.
  4. رونق دوباره بازارهای NFT و GameFi: پالیگان به دلیل کارمزدهای پایین، پلتفرم بسیار محبوبی برای بازارهای NFT و بازی‌های بلاک‌چینی است. با رونق گرفتن دوباره این بازارها، فعالیت در شبکه پالیگان و در نتیجه تقاضا برای POL می‌تواند افزایش یابد.

ریسک‌های سرمایه‌گذاری در POL

در کنار این پتانسیل‌ها، باید با چشمانی باز به ریسک‌ها نیز نگاه کنیم:

  • نوسانات بازار: مانند هر ارز دیجیتال دیگری، قیمت POL نیز به شدت نوسان دارد. بازار ارزهای دیجیتال بسیار بی‌ثبات است و سرمایه‌گذاران باید آماده افت‌وخیزهای شدید قیمت باشند.
  • رقابت شدید: همانطور که در بخش چالش‌ها گفتیم، رقبای قدرتمندی مانند Arbitrum و Optimism وجود دارند. اگر این رقبا بتوانند سهم بازار بیشتری را از پالیگان بگیرند، می‌تواند بر قیمت POL تأثیر منفی بگذارد.
  • عدم قطعیت‌های نظارتی (رگولاتوری): دولت‌ها در سراسر جهان هنوز در حال تدوین قوانینی برای ارزهای دیجیتال هستند. هرگونه قانون‌گذاری سخت‌گیرانه می‌تواند بر کل بازار و از جمله پالیگان تأثیر منفی داشته باشد.
  • وابستگی به اتریوم: اگر اتریوم در آینده بتواند مشکلات مقیاس‌پذیری خود را به طور کامل در لایه اول حل کند، ممکن است جذابیت راه‌حل‌های لایه دوم کاهش یابد.

پیش‌بینی قیمت POL: نگاهی به آینده

پیش‌بینی قیمت ارزهای دیجیتال تقریباً غیرممکن است و هیچ‌کس نمی‌تواند با قطعیت بگوید که قیمت POL در آینده چقدر خواهد بود. تحلیل‌گران مختلف با استفاده از مدل‌های متفاوت، پیش‌بینی‌های بسیار متنوعی ارائه می‌دهند. برخی بسیار خوش‌بین هستند و قیمت‌های چندین دلاری را برای سال‌های آینده پیش‌بینی می‌کنند، در حالی که برخی دیگر محتاط‌تر هستند. نکته مهم برای ما این است که به جای اتکا به یک پیش‌بینی خاص، بر روی فناوری، تیم، اکوسیستم و پتانسیل بلندمدت پروژه تمرکز کنیم. سرمایه‌گذاری در ارزهای دیجیتال باید همیشه بخشی از یک سبد متنوع باشد و فقط پولی را باید وارد این بازار کرد که توانایی از دست دادن آن را داریم.

آینده پالیگان: اینترنت بلاک‌چین‌های اتریوم

آینده پالیگان: اینترنت بلاک‌چین‌های اتریوم

چشم‌انداز پالیگان فراتر از یک راه‌حل مقیاس‌پذیری ساده است. تیمی که زمانی با هدف حل مشکل اتریوم گرد هم آمد، اکنون رویایی بزرگتر در سر دارد: ساختن «اینترنت بلاک‌چین‌های اتریوم». اما این عبارت به چه معناست و آینده پالیگان ما را به کجا خواهد برد؟

Polygon 2.0: نسل بعدی مقیاس‌پذیری

نقشه راه Polygon 2.0 که در سال ۲۰۲۳ معرفی شد، یک تحول بزرگ در معماری و چشم‌انداز این پروژه است. هدف اصلی این نقشه راه، ایجاد یک شبکه یکپارچه از زنجیره‌های لایه دوم مبتنی بر فناوری دانش صفر (Zero-Knowledge) است که همگی از طریق یک «پل» مشترک به اتریوم متصل هستند و از نقدینگی مشترک بهره می‌برند. این معماری جدید به پالیگان اجازه می‌دهد تا به مقیاس‌پذیری تقریباً نامحدود دست یابد و تجربه‌ای شبیه به استفاده از اینترنت را برای کاربران فراهم کند؛ جایی که جابجایی بین زنجیره‌های مختلف به صورت آنی و بدون اصطکاک انجام می‌شود.

نقش پالیگان در وب ۳: فراتر از DeFi

اگرچه پالیگان در ابتدا با تمرکز بر دیفای (DeFi) به شهرت رسید، اما آینده آن در تمام جنبه‌های وب ۳ گره خورده است. کارمزدهای پایین و سرعت بالای این شبکه، آن را به بستری ایده‌آل برای حوزه‌های زیر تبدیل کرده است:

  • بازی‌های بلاک‌چینی (GameFi): بازی‌هایی که در آن‌ها آیتم‌ها به صورت NFT در مالکیت واقعی بازیکنان قرار دارند، نیازمند تراکنش‌های سریع و ارزان هستند. پالیگان در حال حاضر میزبان بسیاری از بازی‌های محبوب بلاک‌چینی است.
  • توکن‌های غیرقابل تعویض (NFTs): از آثار هنری دیجیتال گرفته تا بلیط رویدادها و آیتم‌های درون بازی، همگی می‌توانند به صورت NFT روی پالیگان با هزینه بسیار کم ایجاد و معامله شوند.
  • متاورس (Metaverse): دنیاهای مجازی و متاورس‌ها برای ایجاد یک تجربه روان و یکپارچه، به یک زیرساخت سریع و مقیاس‌پذیر نیاز دارند. پالیگان با شرکت‌های بزرگ این حوزه همکاری می‌کند تا این زیرساخت را فراهم کند.
  • هویت دیجیتال و شبکه‌های اجتماعی غیرمتمرکز: پالیگان می‌تواند بستری برای ساخت نسل بعدی شبکه‌های اجتماعی باشد که در آن، کاربران کنترل کاملی بر داده‌ها و هویت خود دارند.

چالش‌های پیش رو: چه موانعی در راه است؟

مسیر آینده پالیگان بدون مانع نخواهد بود. همانطور که این پروژه به سمت چشم‌انداز بلندپروازانه خود حرکت می‌کند، با چالش‌های جدیدی نیز روبرو خواهد شد:

  • پیچیدگی فنی: پیاده‌سازی فناوری دانش صفر (ZK) در مقیاس بزرگ، یک چالش فنی بسیار پیچیده است. تیم پالیگان باید ثابت کند که می‌تواند این فناوری را به صورت امن و کارآمد پیاده‌سازی کند.
  • رقابت در حوزه ZK: پالیگان تنها پروژه‌ای نیست که روی فناوری ZK کار می‌کند. رقبای قدرتمندی مانند zkSync و StarkNet نیز در این حوزه فعال هستند و رقابت برای تبدیل شدن به راه‌حل پیشرو در این زمینه بسیار شدید خواهد بود.
  • حفظ تمرکززدایی: با رشد و پیچیده‌تر شدن شبکه، حفظ سطح بالایی از تمرکززدایی یک چالش همیشگی خواهد بود. پالیگان باید اطمینان حاصل کند که کنترل شبکه در دست تعداد کمی از نهادها متمرکز نمی‌شود.

با این حال، تیمی که توانسته پالیگان را از یک ایده ساده به جایگاه امروزی آن برساند، نشان داده است که توانایی غلبه بر چالش‌های بزرگ را دارد. آینده پالیگان، آینده‌ای هیجان‌انگیز و پر از نوآوری خواهد بود که می‌تواند چهره اکوسیستم اتریوم و کل دنیای وب ۳ را برای همیشه تغییر دهد.

چگونه از پالیگان استفاده کنیم؟ راهنمای عملی

حالا که با تمام جنبه‌های تئوری پالیگان آشنا شدیم، وقت آن است که دست به کار شویم. استفاده از شبکه پالیگان بسیار ساده‌تر از آن چیزی است که فکر می‌کنید. در این بخش، ما به صورت گام به گام به شما نشان می‌دهیم که چگونه می‌توانید وارد این دنیای سریع و ارزان شوید.

نحوه خرید و نگهداری POL

اولین قدم برای ورود به اکوسیستم پالیگان، تهیه توکن POL است. خوشبختانه، این توکن در اکثر صرافی‌های معتبر ایرانی و خارجی لیست شده است. شما می‌توانید به راحتی از طریق یکی از این صرافی‌ها، با ریال یا سایر ارزهای دیجیتال، توکن POL خریداری کنید.

پس از خرید، شما به یک کیف پول برای نگهداری امن توکن‌های خود نیاز دارید. بهترین و محبوب‌ترین گزینه برای این کار، کیف پول متامسک (MetaMask) است.

کیف پول‌های پالیگان: بهترین گزینه‌ها

اگرچه کیف پول‌های زیادی از شبکه پالیگان پشتیبانی می‌کنند، اما ما به شما متامسک را پیشنهاد می‌کنیم، زیرا به استاندارد صنعتی تبدیل شده و تقریباً با تمام برنامه‌های غیرمتمرکز سازگار است. برای استفاده از پالیگان در متامسک، فقط کافیست شبکه پالیگان را به کیف پول خود اضافه کنید. این کار معمولاً به صورت خودکار و با مراجعه به یک برنامه غیرمتمرکز روی پالیگان (مانند QuickSwap) انجام می‌شود. با تایید یک پیام ساده، شبکه پالیگان به لیست شبکه‌های شما در متامسک اضافه می‌شود و می‌توانید به راحتی بین اتریوم و پالیگان جابجا شوید.

سایر کیف پول‌های محبوب که از پالیگان پشتیبانی می‌کنند عبارتند از:

  • تراست ولت (Trust Wallet)
  • کیف پول‌های سخت‌افزاری لجر (Ledger) و ترزور (Trezor) (برای امنیت بیشتر)

استیکینگ POL: کسب درآمد از نگهداری

اگر به دنبال کسب درآمد غیرفعال از دارایی POL خود هستید، استیکینگ یک گزینه عالی است. همانطور که گفتیم، با استیک کردن توکن‌های خود، شما در امنیت شبکه مشارکت می‌کنید و در ازای آن پاداش می‌گیرید. برای این کار، شما باید توکن‌های POL خود را از طریق پرتال رسمی استیکینگ پالیگان (Polygon Staking Portal) به یکی از اعتبارسنج‌های (Validators) شبکه واگذار (Delegate) کنید. این فرآیند بسیار ساده است و به شما اجازه می‌دهد تا بدون نیاز به راه‌اندازی سرور، از پاداش‌های شبکه بهره‌مند شوید. لطفاً قبل از انتخاب یک اعتبارسنج، درباره عملکرد و کمیسیون او تحقیق کنید.

استفاده از dApps روی پالیگان

لذت واقعی استفاده از پالیگان، زمانی است که با برنامه‌های غیرمتمرکز (dApps) آن کار می‌کنید. برای شروع، می‌توانید به یکی از بزرگترین صرافی‌های غیرمتمرکز روی پالیگان به نام QuickSwap مراجعه کنید. در آنجا می‌توانید توکن‌های مختلف را با سرعت بالا و کارمزد ناچیز معامله کنید. همچنین می‌توانید به پلتفرم‌های وام‌دهی مانند Aave سر بزنید و با وثیقه گذاشتن دارایی‌های خود، وام دریافت کنید. دنیای وسیعی از بازی‌ها، بازارهای NFT و سایر برنامه‌های کاربردی در انتظار شماست تا آن‌ها را کشف کنید.

جمع‌بندی: پالیگان، پلی به آینده اتریوم

در این مقاله، ما با هم سفری جامع به دنیای پالیگان داشتیم. از درک مشکل اساسی اتریوم یعنی مقیاس‌پذیری شروع کردیم و دیدیم که چگونه پالیگان به عنوان یک راه‌حل لایه دوم، با ارائه سرعت بالا و کارمزدهای ناچیز، این مشکل را حل می‌کند. ما با معماری هوشمندانه، تاریخچه پرفراز و نشیب، و اکوسیستم غنی آن آشنا شدیم. همچنین، نگاهی صادقانه به مزایا، معایب، امنیت و ریسک‌های سرمایه‌گذاری در آن داشتیم.

حالا ما می‌دانیم که پالیگان فقط یک ارز دیجیتال برای خرید و فروش نیست؛ بلکه یک فناوری قدرتمند و یک اکوسیستم پویاست که در حال ساختن زیرساخت لازم برای نسل بعدی اینترنت، یعنی وب ۳ است. این پروژه به ما نشان داد که می‌توان از قدرت و امنیت اتریوم بهره‌مند شد، بدون آنکه در ترافیک و هزینه‌های بالای آن گرفتار شویم.

قدم بعدی شما چیست؟ شاید علاقه‌مند شده باشید که اولین توکن POL خود را بخرید و در کیف پول متامسک خود نگهداری کنید. شاید بخواهید با مراجعه به پلتفرم Aave، وام‌دهی غیرمتمرکز را تجربه کنید. یا شاید هم بخواهید در دنیای بازی‌های بلاک‌چینی روی پالیگان غرق شوید. هر مسیری را که انتخاب کنید، اکنون با دیدی باز و دانشی کامل وارد این دنیای هیجان‌انگیز می‌شوید. پالیگان پلی است که ما را از امروزِ بلاک‌چین به فردای آن متصل می‌کند و این سفر، تازه آغاز شده است.