شاخص

در سال های اخیر توجه و اقبال عمومی به بازار ارزهای دیجیتال افزایش بسیاری داشته است. این موضوع سبب شده است افراد زیادی بدون دانش معاملاتی بالا، وارد بازار شوند و معامله کنند. معمولاً افراد تازه کار و غیرحرفه ای بدون تحلیل وضعیت بازار، تنها براساس احساسات خود اقدام به خرید و فروش می کنند. شاخص ترس و طمع به عنوان یک اندیکاتور تحلیلی، دو حس متفاوت «ترس» و «طمع» میان معامله گران را در قالب اعداد و به صورت کمی نمایش می دهد. در ادامه این مطلب به بررسی این مفهوم در تریدینگ ویو می پردازیم.

شاخص ترس و طمع چیست؟

ترس و طمع یا fear and greed یکی از شاخص های تحلیلی در بازار ارزهای دیجیتال شناخته می شود. برای اینکه به خوبی با این مفهوم آشنا شویم بهتر است به طور جداگانه مفهوم شاخص و ترس و طمع را بررسی کنیم.

در بیانی ساده، شاخص یا اندیکاتور، با دریافت و ترکیب چندین داده مختلف، یک معیار اندازه گیری ثابت ایجاد می کند. همچنین به عنوان وزنه ای برای بررسی احساسات بازار استفاده می شود. معامله گران حرفه ای برای آنکه بتوانند وضعیت آینده بازار را بررسی کنند در کنار ابزارهای تحلیل تکنیکال و تحلیل بنیادی از اندیکاتور مذکور استفاده می کنند.

به این ترتیب زمانی که بازار با افزایش قیمت همراه بوده و حالت صعودی داشته باشد، حس طمع خریداران نیز افزایش پیدا کرده و عدد این شاخص به سمت عدد صد حرکت می کند. در بازار نزولی نیز برعکس حالت قبلی، با نزولی شدن قیمت ها و ایجاد حس ترس در معامله گران، تمایل به سمت عدد صفر می رود.

دسته بندی شاخص ترس و طمع

با توجه به اینکه عدد در چه بازه ای قرار داشته باشد، این شاخص در دسته بندی های مختلف قرار می گیرد.

• extreme fear یا ترس شدید: زمانی که عدد در بازه صفر تا 25 باشد، نشان دهنده ترس شدید میان فروشندگان است.
• fear یا ترس: زمانی که اندیکاتور در بازه 25 تا 50 باشد، نشان دهنده وجود حس ترس در میان سرمایه گذاران است.
• neutral یا خنثی: زمانی که شاخص روی عدد 50 قرار داشته باشد، نشان دهنده وضعیت برابر حس ترس و طمع در میان معامله گران است.
• Greed یا طمع: زمانی که در بازه 50 تا 75 باشد، نشان دهنده افزایش حس طمع در میان معامله گران است.
• extreme greed یا طمع شدید: زمانی که در بازه 75 تا 100 باشد، نشان دهنده وجود طمع زیاد میان سرمایه گذاران برای خرید و کسب سود بیشتر است.

استفاده از شاخص در معاملات

اکنون که با این مفهوم آشنا شدیم، سؤالی که پیش می آید آن است که چطور می توان از این اندیکاتور در معاملات خود استفاده کرد. در شرایطی که شاخص ما در بازه ترس شدید قرار داشته باشد، بهتر است دست نگه دارید و منتظر کاهش قیمت بمانید.

چراکه در این شرایط معامله گران حرفه ای نیز خریدی انجام نمی دهند و کاهش میزان تقاضا سبب افت قیمت کوین مورد نظر خواهد شد.

پس از کاهش قیمت اگر کوین مورد نظر از نظر تکنیکال و فنی دارایی ارزشمندی به حساب آید، مجدداً تمایل به خرید آن افزایش پیدا می کند. با شروع روند صعودی بازار نیز شاخص ترس و طمع رشد کرده و به سمت بازه خنثی یا neutral حرکت می کند.

در حالت دوم، شرایطی را در نظر بگیرید که طمع شدید بازار و افزایش خرید یک کوین سبب افزایش میزان شاخص ترس و طمع شده است. در این شرایط معمولاً به دنبال رشد ناگهانی قیمت و اشباع خرید، باید انتظار افت قیمت را هم داشته باشیم. به همین دلیل در این شرایط معامله گران حرفه ای قبل از افت قیمت شروع به فروش دارایی خود می کنند.

شاخص ترس و طمع در تریدینگ ویو

اگر شما هم قصد دارید برای انجام معاملات دقیق تر و مطمئن تر در کنار سایر ابزارهای معاملاتی از شاخص ترس و طمع هم استفاده کنید، لازم است به سایت تریدینگ ویو مراجعه کنید.

وب سایت تریدینگ ویو یکی از محبوب ترین ابزارهای تحلیل تکنیکال در میان کاربران بازارهای مالی است. برای شروع تنها کافی ا ست مانند مراحل زیر عمل کنید:

• ابتدا از طریق آدرس https://www.tradingview.com/ به وب سایت رسمی سایت تریدینگ ویو بروید.
• پس از ورود به این وب سایت براساس نیاز خود بازار مالی مورد نظر را از میان بازار کریپتو، فارکس، سهام و… انتخاب کنید.
• پس از آن با کلیک روی گزینه see more on advanced chart، نماد مورد نظر را انتخاب کنید.
• پس از انتخاب کوین مورد نظر به صفحه جدیدی هدایت می شوید، در این صفحه از طریق قسمت اندیکاتورها گزینه fear/greed index را انتخاب کنید.

مزایا و معایب استفاده از اندیکاتور ترس و طمع

ترس و طمع نیز مانند هر شاخص معاملاتی دیگر، مزایا و معایبی دارد که در ادامه به توضیح آن ها می پردازیم.

مزایا

• استفاده از این شاخص در کنار تحلیل تکنیکال بنیادی می تواند بسیار مفید باشد.
• می تواند برای شناسایی بهترین زمان خرید و فروش استفاده شود.
• به کمک این شاخص، معامله گر تسلط بیشتری بر احساسات لحظه ای خود در هنگام خرید و فروش خواهد داشت.

معایب

• با استفاده از آن امکان پیش بینی عواملی که سبب تغییر بازار می شوند، وجود ندارد.
• عوامل تأثیرگذار بر روند نزولی بازار و اصلاحات عمده بازار بیشتر از آنکه ارتباطی با شاخص ترس و طمع داشته باشند، به عوامل اقتصادی مربوط می شوند.
• ترس شدید در بازار می تواند معنای مختلف داشته باشد. در شرایطی ترس شدید به معنای فرصت کوتاه مدت و در شرایط دیگر به معنای شروع یک بازار نزولی است. برای تشخیص این دو از هم باید علاوه بر شاخص عوامل دیگر را هم مدنظر قرار دهیم.

ترکیب تحلیل تکنیکال با شاخص

مانند اندیکاتور RSI می توان از این شاخص برای مشاهده نواحی اشباع خرید و اشباع فروش استفاده کرد. علاوه بر این، برای معامله گران این امکان را فراهم کرده است تا بتوانند برای پیدا کردن نقاط ورود به بازار از روندهای آن بهره بگیرند.

همان طور که در تصویر بالا مشخص است، در این نمودار گذشته بازار و شکسته شدن روند منفی در فوریه سال ۲۰۱۹ مشاهده می شود. براساس نمودار روند منفی نمودار در این دوره شکسته شده و شاخص هم در محدوده 30 تا 40 واقع شده است (در این بازه، قیمت در زیر 4,000 دلار است) که به این محدوده، محدوده ترس می گویند. برایند این شکست سبب شد تا قیمت به سطح 13,000 دلار برسد و در محدوده طمع روند سقوط شروع شود.

نمودار تاریخچه ی آن در بازار ارزهای دیجیتال

برای آنکه معامله گران بتوانند وضعیت آینده بازار ارزهای دیجیتال محبوب همچون بیت کوین را به خوبی پیش بینی کنند، سوابق و داده های مربوط به این کوین ها را بیشتر بررسی می کنند. نمودار نوسانات شاخص ترس و طمع بین سال های 2018 تا 2019 را در نظر بگیرید، با مشاهده این نمودار می توان نکاتی را استخراج کرد.

1. هنگامی که اندیکاتور در روند نزولی بوده و توالی سقف های نموداری رو به پایین است، معامله گران با احساس ترس از افت بیشتر قیمت روبه رو هستند. درنهایت وجود این ترس سبب می شود معامله گران با احتیاط بیشتری عمل کرده و سرمایه خود را از بازار خارج کنند. به دنبال خارج کردن سرمایه توسط معامله گران، حجم سرمایه جاری در بازار کاهش پیدا می کند. در نتیجه آن نیز میزان نوسانات کمتر شده و روند افت قیمتی ادامه دار خواهد شد.

2. برعکس مورد قبلی، در شرایطی که نمودار روند صعودی داشته و شروع به ساختن کف های نموداری بالاتر از یکدیگر می کند، می توان گفت میزان احساس ترس در میان معامله گران کاهش یافته است. به این ترتیب حرکت صعودی شاخص ترس و طمع سبب افزایش سرمایه ورودی به بازار می شود. در این شرایط معامله گران به افزایش قیمت خوش بین خواهند بود.

این شرایط تا زمانی ادامه پیدا می کند که نمودار به سوی بازه «طمع شدید» حرکت کند. با ورود به محدوده طمع شدید و اشباع شدن قیمت ها، شاهد شروع مجدد روند نزولی بازار و کاهش قیمت ها خواهیم بود.

فومو و فاد چه نقشی دارند؟

فومو (FOMO) و فاد (FUD) دو مورد از چندین اصطلاح رایج در دنیای ارزهای دیجیتال هستند. این دو اصطلاح به احساسات انسانی معامله گران بازار اشاره دارند. فاد (FUD) کوتاه شده سه کلمه Fear به معنای ترس، Uncertainty به معنای عدم اطمینان و Doubt به معنای ابهام است. عبارت فومو (FOMO) نیز کوتاه شده عبارت Fear of Missing Out و به معنای ترس از دست دادن است.

برای مثال شرایطی را در نظر بگیرید که قیمت یک کوین در حال افزایش است، سرمایه گذاران با ترس از دست دادن (FOMO) موقعیت پیش آمده و کسب سود، بدون در نظر گرفتن سایر فاکتورها اقدام به خرید کوین می کنند. همان طور که ملاحظه کردید، این دو می توانند در شاخص ترس و طمع تأثیر مستقیم داشته باشند.

نوسانات بازار ارزهای دیجیتال در شاخص ترس و طمع

به طورکلی بازار ارزهای دیجیتال یک بازار پرنوسان است. قیمت کوین ها تحت تأثیر عوامل مختلف در روزها و هفته های مختلف دچار تغییر می شود. اگر یک کوین در سه هفته اخیر قیمت ثابت و پایداری داشته باشد، می توان گفت نوسان آن کم بوده است.

چنانچه همان کوین در این بازه زمانی تغییرات قیمتی زیادی داشته باشد، می توان گفت بازار نوسانی بوده است. به دنبال نوسانی بودن بازار شاخص ترس و طمع نیز با تغییرات زیادی همراه خواهد بود.

حجم معاملاتی در یک بازه مشخص و تأثیرات آن

منظور از حجم معاملات، تعداد معاملات خرید و فروشی است که در یک بازه زمانی بر روی یک کوین انجام شده است. از آنجا که حجم معاملات با حجم بازار رابطه مستقیم دارد، با کاهش معاملات حجم بازار نیز کاهش پیدا می کند. به این ترتیب تغییر حجم معاملات بر ترس و طمع تأثیر مستقیم خواهد داشت.

رسانه و تأثیر آن بر شاخص ترس و طمع

رسانه هایی مانند شبکه های اجتماعی، مصاحبه افراد تأثیرگذار در بازار ارزهای دیجیتال و اخبار اقتصادی و سیاسی می توانند تأثیر مستقیمی بر بازار و قیمت گذاری کوین ها داشته باشند. در مواردی یک خبر سیاسی یا حتی یک اظهارنظر ساده یک شخص تأثیرگذار به سرعت در وضعیت بازار تغییر ایجاد کرده است.

به این ترتیب که به دنبال تغییر (افزایش یا کاهش) قیمت کوین و تغییر میزان تقاضای بازار، عدد شاخص نیز تغییر کرده است.

تسلط یا دامیننس بازار و تأثیر آن بر اندیکاتور ترس و طمع

در بازار ارزهای دیجیتال منظور از دامیننس یک کوین میزان تسلط آن بر بازار است؛ برای مثال دامیننس بیت کوین شاخصی است نشان می دهد چه مقدار از کل ارزش بازار ارزهای دیجیتال از بیت کوین تشکیل شده است.

به این ترتیب هر چه میزان دامیننس بیت کوین افزایش پیدا می کند، سرمایه گذاران بیشتری با فروش آلت کوین ها سرمایه خود را وارد بازار بیت کوین می کنند. این موضوع نشان دهنده ترس معامله گران است؛ یعنی هر چه تسلط یک کوین بر بازار بیشتر باشد، ترس سرمایه گذاران مانع خرید سایر کوین ها می شود.

در شرایطی که دامیننس بیت کوین در بازار ارزهای دیجیتال کاهش پیدا می کند، سرمایه گذاران با طمع بیشتری جرئت خرید و سرمایه گذاری در سایر کوین ها را پیدا می کنند. به این ترتیب می توان گفت دامیننس تأثیر مستقیمی بر شاخص ترس و طمع خواهد داشت.

تمایل یا ترند و تأثیر آن بر شاخص ترس و طمع

ترند بازار یا همان تمایل سرمایه گذاران برای خرید یک کوین خاص، یکی دیگر از عوامل مؤثر است. حجم جست وجو در گوگل می تواند منبع مناسبی برای پی بردن به ترند روز باشد. برای محاسبه این معیار می توانید از اطلاعات موجود در گوگل ترندز استفاده کنید.

ضریب تأثیرگذاری اجزای مختلف

باید توجه داشته باشید تمام عوامل مذکور به یک میزان بر این شاخص تأثیر ندارند. در جدول زیر سهم هریک از این عوامل آورده شده است.

عامل مؤثر بر شاخص ترس و طمع	میزان تأثیرگذاری بر این شاخص
نوسانات بازار ارزهای دیجیتال	25 درصد
حجم معاملاتی در یک بازه مشخص	25 درصد
رسانه و شبکه های اجتماعی	15 درصد
تسلط یا دامیننس بازار	25 درصد
تمایل معامله گران یا ترند روز	10 درصد

نحوه محاسبه شاخص ترس و طمع

معامله گران حرفه ای برای آنکه معامله مطمئن تری داشته باشند قبل از هر خرید و فروشی از ابزارها و شاخص های معاملاتی استفاده می کنند. بی شک یکی از شاخص های مهم، ترس و طمع است. برای محاسبه، ابتدا حجم معاملات فعلی کوین مورد نظر را با میانگین حجم معاملات 30 و 90 روزه آن مقایسه کرده و تمام فاکتورهای تأثیرگذار بر این شاخص را در نظر می گیریم.

به این ترتیب، اگر به صورت روزانه خرید کوین مورد نظر با حجم بالا اتفاق بیفتد، شاخص کلی ترس و طمع بالاتر رفته و به سمت طمع بیشتر حرکت می کند.

نحوه تأثیرگذاری Fear and Gread در بازار

براساس نظر کارشناسان و معامله گران حرفه ای بازار، معامله گران در شرایطی می توانند از اندیکاتور ترس و طمع استفاده کنند که فقط قصد ورود یا خروج از بازار را داشته باشند. این اندیکاتور کمک می کند معامله گر در زمان درستی اقدام به خرید یا فروش کوین کند.

شرایطی را در نظر بگیرید که در بازار بیت کوین ترس در میان معامله گران قوی تر از طمع باشد، در این شرایط خرید و فروش بیت کوین در مقایسه با ارز واقعی این دارایی با نرخ پایین تری انجام می شود.

همچنین در شرایطی که طمع قوی تر باشد، خرید و فروش بیت کوین با نرخی بسیار بالاتر از ارزش واقعی این کوین انجام می شود. به این ترتیب ترس و طمع می تواند بر وضعیت بازار یک رمزارز مؤثر باشد.

آیا باید از شاخص ترس و طمع در معاملات ارزهای دیجیتال استفاده کرد؟

داشتن هدف و استراتژی دو عامل بسیار مهم در انجام معاملات ارزهای دیجیتال است. معامله گرانی که هدف و استراتژی مشخصی داشته باشند، در شرایط مختلف بازار می توانند احساسات انسانی خود را کنترل کنند و تصمیمات منطقی و درستی بگیرند.

از نظر بسیاری از کارشناسان بازار، ترس و طمع اندیکاتوری کاربردی و مفید است. براساس توصیه این افراد، برای خرید در کف قیمت باید ترس را در نظر داشته باشید. همچنین برای اینکه بدانید قیمت فعلی کوین مورد نظر با ارزش واقعی آن کوین مطابقت دارد یا نه، باید طمع را در نظر داشته باشید.

آیا می توان از این شاخص برای تحلیل بلندمدت استفاده کرد؟

با هر باری که بازار، صعودی و نزولی می شود، احساسات بازار نیز دچار تغییر می شود؛ از این رو نمی تواند ترس و طمع را برای یک بازه زمانی طولانی مدت استفاده کند. معامله گرانی که به صورت روزانه خرید و فروش می کنند به منظور نوسان گیری از این شاخص استفاده می کنند.

در مقابل افرادی که از استراتژی سرمایه گذاری بلندمدت استفاده می کنند و قصد هولد ارز دیجیتال را داشته باشند این اندیکاتور مناسب آن ها نیست.

شاخص ترس و طمع، شمشیر دو لبه

این میزان نیز مانند سایر شاخص های معاملاتی موجود، به تنهایی نمی تواند کمکی به معامله گران کند؛ چراکه ابزارها و شاخص های معاملاتی باید با توجه به نوع استراتژی فرد و در کنار هم استفاده شوند. از آنجا که هنگام استفاده از این شاخص ها همیشه باید درصدی از خطا و اشتباه را در نظر بگیریم، استفاده از چند نوع شاخص توصیه می شود.

به این ترتیب زمانی که ترس و طمع هم زمان با سایر شاخص ها و ابزارهای مکمل استفاده می شود، درصد خطا کاهش می یابد و تحلیل بازار با صحت بیشتری انجام می شود. در غیر این صورت ریسک ضرر و زیان معامله شما بسیار بالا خواهد بود.

احساسات دیگری که بر بازار تأثیرگذارند

علاوه بر ترس و طمع احساسات دیگری هم می توانند بر نوع معامله معامله گران تأثیر داشته باشند. برخی از مهم ترین احساسات تأثیرگذار بر بازار عبارت اند از:

• خستگی: حس خستگی سبب می شود معامله گر پوزیشن قبلی را نیمه کاره رها کرده و پوزیشن جدیدی باز کند.
• غرور: زمانی که معامله گر پشت سر هم چندین معامله موفق داشته باشد، حس غرور و شکست ناپذیر بودن سبب می شود معاملات پرریسک تری انجام دهد.
• ناامیدی و سرخوردگی: زمانی که با وجود رشد بازار معامله گر از بازار جا مانده و تسلطی بر پوزیشن های معاملاتی خود نداشته باشد با این حس روبه رو خواهد شد.
• امید واهی: این حس در معامله گرانی اتفاق می افتد که بدون تحلیل بازار پوزیشن های معاملاتی جدیدی باز می کنند. درواقع این افراد برای کسب سود امید واهی دارند.
• نگرانی و استرس: اگر معامله گری با سرمایه اصلی خود وارد بازار معاملات شود همواره استرس و ترس از دست دادن سرمایه خود را دارد. درحالی که همواره توصیه می شود افراد باید با سرمایه مازاد خود وارد بازارهای معاملاتی شوند.

 معرفی شاخص Miner Flows یا Inflow ،Outflow ،Netflow

اگر با ارزهای دیجیتال اندکی آشنایی داشته باشید، احتمالاً اصطلاحات Inflow، Outflow و Netflow  یا شاخص Miner flows را شنیده اید. ما در این مقاله قصد داریم شما را با این اصطلاح رایج در دنیای ارزهای دیجیتالی آشنا کنیم؛ پس با ما همراه باشید. آشنایی با بازار ارزهای دیجیتال یکی از روش های مهمی است که می تواند برای دستیابی به سود بیشتر به سرمایه گذاران کمک زیادی کند.

Outflow و Netflow دو شاخص مهم و کاربردی در دنیای ارزهای دیجیتال است که آشنایی با آن ها برای سرمایه گذاران و همچنین برای کسی که به تازگی می خواهد روی ارزها دیجیتال سرمایه گذاری کند، بسیار مهم است. تأثیر شاخص Miner Flows تضمینی نیست، اما در نظر گرفتن برخی نکات مهم مربوط به این شاخص می تواند بر تصمیم شما بر مبنای خرید و فروش ارز دیجیتال تأثیرگذار باشد.

هنگامی که مهم ترین ارز دیجیتال یعنی بیت کوین از یک مقاومتی عبور می کند، شاخص ورود ارز دیجیتال تتر به صرافی ها نیز زیاد می شود؛ از همین رو این یک سیگنال برای تریدرها یا معامله گران در زمینه کریپتوکارنسی ایجاد کرده و آن ها می توانند از شاخص ورود و خروج ارزها به عنوان نشانه ای برای تشخیص حرکت بعدی بازار استفاده کنند.

Inflow به معنای واردشدن ارز دیجیتال به کیف پول صرافی ها در حوزه کریپتوکارنسی است. چهار معیار مهم برای سنجش میزان ارز دیجیتال واردشده به کیف پول های صرافی وجود دارد که عبارت اند از:

• Inflow Total (همه ورودی کوین ها به صرافی): جمع کل بیت کوین های ارسال شده به صرافی
• Inflow Mean (میانگین همه ورودی بیت کوین ها): میانگین بیت کوین های ارسال شده در هر تراکنش به صرافی
• Inflow Top10 (10 ورود برتر بیت کوین به صرافی): کل بیت کوین های فرستاده شده به صرافی در ده تراکنش برتر
• Inflow Mean (Ma7) (متحرک 7 روزه متوسط ورود بیت کوین): میانگین متحرک ۷ روزه متوسط کل بیت کوین های فرستاده شده به صرافی

معرفی و توضیح شاخص Netflow و نحوه محاسبه آن

 در بازار سرمایه گذاری ارز دیجیتال، دو جریان به صورت کلی وجود دارد: مسیر اول نگهداری سرمایه در صرافی ارز دیجیتال و مسیر دوم ذخیره سرمایه در کیف پول. اگر تمام ورودی سرمایه به صرافی را از سرمایه ای که به کیف پول ها واریز می شود کم کنیم، شاخصی به دست می آید که به آن شاخص خالص جریان یا Netflow گفته می شود.

این شاخص هنگامی مثبت می شود که جریان سرمایه به صرافی ها بیشتر از خروجی آن ها باشد؛ به عبارت دیگر زمانی که سرمایه بیشتری به کیف پول موجود در صرافی ارسال می شود، این شاخص مثبت خواهد شد و برعکس زمانی که افراد، سرمایه خود را بیشتر از اینکه به صرافی منتقل کنند، به کیف پول خود انتقال دهند، این شاخص منفی خواهد شد.

گفتنی است مثبت بودن شاخص Netflow می تواند نشانه خارج شدن سرمایه گذاران باشد؛ زیرا وقتی حجم زیادی از ارزهای دیجیتال به صرافی ها ارسال شود، به احتمال زیاد بیشتر آن ها به فروش می رسد. از سوی دیگر زیادبودن خروج ارز دیجیتال از صرافی ها می تواند بیان کننده آن باشد که سرمایه گذاران قصد دارند برای سرمایه گذاری بلندمدت به جای صرافی های متمرکز سرمایه خود را به کیف پول های شخصی منتقل کنند.

عواملی که سبب می شود قیمت بیت کوین در بلندمدت همیشه صعودی باشد، کمیاب بودن آن است که مسئله ای مهم در بازار ارزهای دیجیتال به شمار می آید؛ برای مثال طلا را در نظر بگیرید که قیمت آن در مقایسه با فلزهای دیگر گران تر است و دلیل آن کمیاب بودن آن است و اگر بخواهیم طلا را به دست بیاوریم باید زمان و انرژی زیادی را صرف کنیم. نیز مانند طلا در بازار ارز دیجیتال کمیاب بوده و دلیل آن به ۱۳ سال پیش نمی گردد زمانی که سازنده بیت کوین پیشنهاد می دهد عدد بیت کوین ۲۱ میلیون باشد.

اکنون حدود 19 میلیارد بیت کوین استخراج شده و با محاسبه می توان به این نتیجه رسید که اگر استخراج بیت کوین به همین سرعت پیش برود، تا ۴ سال دیگر همه بیت کوین ها استخراج خواهند شد. برای جلوگیری از بروز چنین حادثه ای سازنده بیت کوین پیشنهاد داد تا تولید بیت کوین به نصف تولید قبلی برسد و این کار سبب شد بیت کوین کمیاب تر شود، تقاضا برای خرید آن افزایش پیدا کند و در درازمدت قیمت بیت کوین صعودی می شود.

جریان خروج بیت کوین به صرافی ها یا Outflow

هنگامی که بیت کوین از کیف پول صرافی حوزه کریپتوکارنسی خارج می شود، به این اتفاق Outflow گفته می شود. Outflow دارای چهار معیار است که این معیارها عبارت اند از:

• Outflow Total (همه خروجی کوین ها به صرافی): مجموع همه بیت کوین هایی که از صرافی خارج شدند.
• Outflow Mean (میانگین همه خروجی بیت کوین ها): میانگین بیت کوین های خارج شده در هر تراکنش
• Outflow Top10 (10 خروج برتر بیت کوین به صرافی): بیت کوین های خارج شده در 10 تراکنش برتر
• Outflow Mean (Ma7) (متحرک 7 روزه متوسط خروج بیت کوین): میانگین خروج بیت کوین ها طی هفت روز

تأثیر شاخص Miner Flows در ارز دیجیتال

به دلیل اینکه بیت کوین ها در بازار ارز دیجیتال حجم زیادی را به خود اختصاص دادند، شاخص Miner Flows نمی تواند بیان کننده آینده دقیق ارز موردنظر باشد، اما این شاخص می تواند بهترین گزینه فاندامنتالی برای شما باشد.

لازم است بدانید تعداد کمی از شاخص ها وجود دارند که می توانند آینده یک ارز دیجیتال را دقیق بیان کنند و بسیاری از شاخص ها معمولاً به طور تقریبی و طی یک بازه کم می توانند آینده یک ارز را پیش بینی کنند. یکی از نکات مهمی که لازم است در به کارگیری شاخص ها مدنظر قرار دهید، استفاده هم زمان آن هاست.

بیشتر اوقات در میان سرمایه گذاران و معامله گران که به تازگی وارد حوزه ارزهای دیجیتال شده اند، اشتباهی شکل گرفته است که جریان ورودی را با ارزش بازار برابر در نظر می گیرند؛ برای نمونه اگر ارزش بازار ارز دیجیتال 750 میلیارد دلار باشد، مردم فکر می کنند این عدد مقدار دلارهای سرمایه گذاری شده در ارز دیجیتال است؛ درصورتی که ارقام حقیقی با این ارقام بسیار متفاوت اند.

دلیل اهمیت شاخص Miner Flows

ارز دیجیتال همیشه در حال نوسان بوده و یکی از عوامل تأثیرگذار بر این نوسان ها و تلاطم، واردشدن و خارج شدن بیت کوین از صرافی هاست. بازار ارزها در چند دهه اخیر ایجاد شده و به همین دلیل از دیگر بازارهای مالی، مارکت کپ کمتری دارد. این حجم پایین بازار در دنیای ارز دیجیتال سبب شده است مجموعه ها و افراد تحت عنوان نهنگ ها به وجود آیند. نهنگ در بازار ارز دیجیتال به کسانی گفته می شود که سرمایه و دارایی زیادی در این بازار دارند.

نهنگ ها به طور چشمگیری با خرید و فروش بیت کوین و سایر ارزها می توانند به راحتی بر قیمت ارز دیجیتال تأثیرگذار باشند. ایجاد تغییر در قیمت بیت کوین با استفاده از این روش اندکی سخت تر از سایر ارزهاست. بیت کوین اصلی ترین ارز دیجیتال شناخته شده و درنتیجه حجم معاملات بیشتری را به خود اختصاص داده است و از همین رو دست کاری قیمت آن نیز دشوارتر است.

فزایش تعداد بیت کوین های ورودی به صرافی ها بیشتر یک سیگنال نزولی به حساب می آید؛ زیرا افرادی که بیت کوین زیادی نگهداری می کند، اغلب زمانی اقدام به انتقال بیت کوین به صرافی ها می کنند که قصد فروش آن ها را داشته باشند. برعکس این قضیه نیز صادق است؛ یعنی اگر پارامتر Bitcoin Exchange Netflow مثبت باشد، سرمایه گذاران بیت کوین های خود را برای ذخیره بلندمدت به کیف پول شخصی خود منتقل می کنند و درنتیجه به رشد آن در آینده امیدوارند.

ایجاد بازار نزولی و صعودی با استفاده از شاخص Miner Flows

هنگامی که مقدار ورودی ارز دیجیتال یا همان inflow یک رمزارز به صرافی ارز دیجیتال افزایش می یابد، به این معناست که نهنگ ها در حال ارسال آن ارز از کیف پول خود به صرافی ها هستند. به احتمال زیاد در گام بعدی، نهنگ ها با عرضه آن ارز دیجیتال در بازار، فشار فروش را زیاد کرده و درنتیجه قیمت کاهش می یابد. به این بازار یک بازار نزولی گفته می شود.

هنگامی که مقدار خروجی یا همان outflow یک ارز افزایش می یابد، به این معناست که نهنگ ها در حال ارسال آن ارز از صرافی به کیف پول های دیجیتالی خود هستند. احتمالاً این عمل به معنای بازار باثبات و کاهش میزان عرضه از سوی نهنگ ها و درنهایت افزایش قیمت است. این بازار یک بازار صعودی را در ارزهای دیجیتالی نشان می دهد.

میزان فعالیت صرافی می تواند بر اعتبار آن بسیار تأثیرگذار باشد. فعالیت صرافی میزان و جریان مثبت ورود و خروج کوین به آن صرافی است. فعالیت بالا در یک صرافی بیان کننده آن است که کاربران بیشتری به طور فعال در صرافی و معاملات آن ها شریک هستند. این تغییر را می توان به عنوان سنتیمنت صعودی در نظر گرفت و عکس این موضوع نشان دهنده سنتیمنت نزولی است.

پیش بینی صعودی یا نزولی بودن بیت کوین از طریق شاخص Miner Flows

یکی دیگر از شاخص هایی که با بهره بردن از آن می توان حرکت صعودی یا نزولی بیت کوین را تشخیص داد، شاخص میزان ورود و خروج تتر (USDT) از صرافی هاست. اگر میزان Inflow تتر از Outflow بیشتر باشد، یعنی میزان زیادی از تترهای واردشده به بازار باید برای خرید بیت کوین صرف شود و درنتیجه قیمت صعودی می شود.

گر میزان Outflow تتر از Inflow بیشتر باشد؛ یعنی نهنگ ها هم اکنون میلی به خرید بیت کوین ندارند و درنتیجه قیمت نزولی خواهد بود. با در نظر گرفتن این نکته که بیت کوین تنها 60 درصد ارزش کل بازار رمزارز ها را به خود اختصاص داده، اندیکاتور Inflow یا Outflow به طور حتمی نمی تواند بیانگر روند آینده بازار باشد.

بهترین پیشنهاد این است که اندیکاتور را به عنوان یکی از عوامل کمک کننده فاندامنتالی در کنار باقی فاکتورهای فاندامنتالی و تکنیکالی به کار ببرید. دو ابزار inflow و outflow می توانند برای سوددهی بیشتر به شما بسیار کمک کننده باشند، اما این ابزارها به طور دقیق نقطه ورود و خروج را نشان نمی دهند؛ از همین رو اندیکاتورهایی به وجود آمدند تا بتوانند تحلیل دقیق تری از بازار کریپتوکارنسی را ارائه دهند.

و اندیکاتور exchange flow balance و supply on exchange دو بخش مهم در شاخص minerflow هستند. اگر اندیکاتور exchange flow balance مثبت باشد، به این معناست که میزان ورود تتر به کیف پول ها از خروج آن بیشتر بوده و اگر این اندیکاتور منفی باشد، به این معناست که خروج تتر از کیف پول ها زیادتر بوده است.

اندیکاتور supply on exchange میزان تتری که در حساب صرافی ها وجود دارد، به طور درصدی نشان می دهد. مبانی محاسبه این اندیکاتور مقدار کل تترهایی است که به وسیله صرافی منتشر می شود. افزایش یک باره این اندیکاتور بیانگر افزایش موقت قیمت ها در بازار است و کاهش ناگهانی این اندیکاتور بیان گر یک تغییر کوتاه مدت در بازار است.

روش دسترسی به شاخص Miner Flows

ین شاخص را می توان به همراه بسیاری از شاخص های تحلیلی و فاندامنتالی در سایت هایی مانند کوین مارکت کپ و Cryptoquant مشاهده کرد. این سایت ها با دقت به بررسی میزان قیمت و روند تغییر آن ها در چند روز گذشته می پردازند و با استفاده از شاخص های ارز دیجیتال تا حدی اطلاعاتی درباره آینده ارز دیجیتال نیز در اختیار کاربر قرار می دهند.

کاربرد استفاده از شاخص Miner Flows

• پیش بینی آینده بازار

طبق تفسیر «فعالیت صرافی» می توانیم با به کارگیری یک میانگین متحرک در داده ها، روند ورود و خروج داده ها را به صرافی مشاهده کنیم. میانگین متحرک یکی از معروف ترین اندیکاتورهای تکنیکالی برای شناسایی روند است. همچنین با استفاده از چند میانگین متحرک می توانیم نقاط عطفی را که روبان میانگین نام دارد تشخیص دهیم.

• پیش بینی نوسانات با میانگین متحرک 7 روزه Inflow و Outflow ارز دیجیتال

با کنترل میزان میانگین متحرک 7 روزه ورود بیت کوین به صرافی ها در مکان قرارگیری سقف های قبلی، می توانیم حدس بزنیم نقطه کنونی چه مقدار احتمال دارد قله یا دره قیمتی باشد. زمانی که ارزش میانگین 7 روزه ورود بیت کوین در جای مشابه باشد، باید اندیکاتورهای مکمل را نیز بررسی کرد تا فشار خرید یا فروش شناسایی و بدین صورت مشخص شود نقطه کنونی سقف قیمتی است یا خیر.

سخن پایانی

ما در این مقاله به معرفی شاخص Miner Flows یا Netflow ,Inflow و Outflow پرداختیم و روش پیش بینی آینده بازار ارزهای دیجیتالی را با استفاده از این شاخص متوجه شدیم. این شاخص را می توان یکی از مهم ترین شاخص ها دانست که در کنار دیگر شاخص ها می تواند به سرمایه گذاران کمک زیادی کند. از دیگر شاخص های کاربردی در ارز دیجیتال می توان به FCAS، NVT و  ELR اشاره کرد. 

شاخص Miner Flows ویژگی هایی دارد که اگر مثبت و یا منفی باشند می توانند در تغییر قیمت بیت کوین و سایر ارزها نقش بسزایی داشته باشند. همچنین بیان کردیم که صرافی هایی که فعالیت بیشتری داشته باشند یعنی صرافی هایی که میزان ورود و خروج ارز در آن ها نسبت به دیگر صرافی ها بیشتر باشد، مطمئن تر هستند؛ زیرا تعداد کاربران در چنین صرافی ها زیادتر بوده و احتمال خطا در آن خیلی پایین است؛ از همین رو توصیه می کنیم ارز دیجیتال موردنظر خود را از این صرافی ها خریداری کنید.

پرسش های متداول

یکی از موضوعات مهم در حوزه تحلیل فاندامنتال ارزها شاخص FCAS، مخفف Fundamental Crypto Asset Score است که در ادامه به معرفی این شاخص مهم می پردازیم؛ پس تا پایان این مقاله با ما همراه باشید. 

شاخص FCAS چیست؟

شاخص فاندامنتال FCAS سلامت پروژه های ارز را بررسی می کند که این امتیاز به دلیل ارتباط اصول اولیه چرخه عمر پروژه حاصل می شود. در معنای کلی کلمه «شاخص» بیانگر عددی است که می تواند تغییر یک یا چند متغیر را نمایش دهد. FCAS یک شاخص برای اندازه گیری امتیاز بنیادی ارزهای دیجیتال است که درواقع با یاری این شاخص می توان ارزهای دیجیتال را از نظر بنیادی درجه بندی و سپس باهم مقایسه کرد.

در تحلیل بنیادی یا همان FCAS عواملی که به صورت مستقیم بر قیمت یک دارایی تأثیرگذار هستند، بررسی می شوند؛ برای نمونه از جمله این عوامل می توان به صنعت، تصمیم گیری های مهم دولتی و دیگر صورت های مالی شرکت اشاره کرد. رتبه بندی ارزها براساس معیارهایی مشخص می شود که عبارت اند از:

• در نظر گرفتن فعالیت کاربر
• بررسی رفتار توسعه دهنده
• بررسی بلوغ بازار

با بررسی دقیق تر می توان دریافت که شاخص FCAS نتیجه این سه معیار است. محدوده شاخص FCAS 0 تا 1000 برآورد می شود. هر مقدار که شاخص FCAS در یک ارز بالاتر باشد، آن ارز معتبرتر خواهد بود. همچنین این رتبه بندی طی بازه ای از اعداد در دسته های حروف انگلیسی قرار می گیرد؛ به عبارت دیگر ارزهای دیجیتالی که ارزش بالایی دارند، در دسته a قرار داشته و همچنین آینده بهتری از نظر سوددهی برایشان پیش بینی می شود.

تحلیل فاندامنتال FCAS  فواید زیادی است که یکی از آن ها دریافت سریع اطلاعات از طریق این تحلیل است. اگر به دنبال سرمایه گذاری در زمینه ارزهای دیجیتال هستید، پیشنهاد می کنیم حتماً شاخص های مهمی مانند نمودار  Fcas و دیگر شاخص ها مانند nvt را نیز بررسی کنید.

بررسی سه معیار شاخص FCAS در دنیای ارز دیجیتال

۱- در نظر گرفتن فعالیت کاربر

در این معیار رفتار تمام کاربران در یک پروژه اندازه گیری می شود که شامل فعالیت های آن ها در یک شبکه است. این پارامتریکی از پیچیده ترین پارامترهایی است که ما آن ها را درجه بندی می کنیم و این کار به اطلاعات ما درباره هر پروژه بستگی دارد. امتیازهایی که در این معیار به کاربران داده می شود، شامل ویژگی های زیر است:

• بهبود فعالیت کاربران
• تغییر و دست کاری اعداد

فعالیت کاربر، فعالیت درون زنجیره ای را می سنجد. این معیار همه فعالیت های زنجیره ای را برای تشخیص میزان رشد مقایسه می کند. همچنین انواع آدرس ها و رویدادها را نیز به طور دقیق بررسی کرده و فعالیت شبکه را تا حدودی مشخص می کند. این زیر نظر گرفتن فعالیت کاربران به خوبی می تواند مانع دست کاری افراد شود.

فعالیت کاربر دو گزینه مهم زیر را شامل می شود:

• به کارگیری پروژه: در این قسمت فعالیت کیف پول هایی که توسط کاربران اجرا شده است، زیر نظر گرفته می شود.
• فعالیت شبکه: در این بخش نکته اصلی که تمرکز بیشتری بر آن می شود، فعالیت کیف پول ماینرها و سرمایه گذاران است.

به طورکلی فعالیت کاربران تأثیر مستقیمی بر شاخص FCAS دارد.

۲- رفتار توسعه دهندگان در شاخص FCAS

منظور از رفتار توسعه دهندگان، شاخص فعالیت و سودرسانی تعدادی توسعه دهنده روی برخی از بلاک چین هاست. پارامترهای مؤثر بر FCAS در این بخش شامل  موارد زیر هستند:

• تغییرات کد
• توسعه کد و بهبود کد
• مشارکت در پروژه

تغییرات کدهای برنامه نویسی به منظور افزایش سرعت در بلاک چین هاست و درنتیجه می تواند خرید و فروش ارز دیجیتالی را نیز راحت تر کند. همچنین با توسعه این کدها می توان امنیت را نیز در صرافی های آنلاین افزایش داد و درنتیجه اعتماد مشتریان نیز تا حد زیادی افزایش می یابد.

در این قسمت 30 متغیر با اطلاعاتی که در GitHub ,Gitlab ,BitBuKet وجود دارد، مقایسه شده و با استفاده از آن تغییرات ایجادشده در کد و درگیری جامعه مشخص می شود. عملکرد برنامه نویسان پروژه در FCAS یکی از مهم ترین شاخص های تأثیرگذار در این تحلیل است و سهم بسزایی در توسعه و پیشرفت یک پروژه دارد.

سه عامل مهم در بهبود عملکرد برنامه نویسان عبارت است از: مشارکت جامعه، تغییرات کدهای برنامه نویسی شده یا بهبود این کدها. اطلاعات موردنیاز برای آپدیت کدها از تعداد COMMITهایی که به گیت ها منتقل شده باشد، به دست می آید. پارامتر FCAS که به تازگی در کوین مارکت کپ اضافه شده، شامل داده ها و اطلاعاتی در خود پروژه و صرافی هاست.

۳- بلوغ بازار

بلوغ بازار شامل پارامترهای نقدینگی و ریسک است و تغییرات این دو پارامتر می تواند بر بازار و پتانسیل قیمت رمزارزها و نوسان قیمت تأثیرگذار باشد. از بلوغ بازار برای امتیازدهی استفاده می شود. می توان بیان کرد که این عامل مهم به راحتی نوسانات قیمت، ریسک بازار و ثبات قیمت را پیش بینی می کند؛ البته ناگفته نماند این معیار در مقایسه با دو معیار دیگر اهمیت کمتری دارد.

چگونگی رتبه بندی در شاخص فاندامنتال FCAS 

رتبه بندی در شاخص فاندامنتال FCAS براساس قوانین قرارداد به صورت زیر انجام می شود:

• هر ارزی که امتیاز ۹۰۰ تا ۱۰۰۰ داشته باشد، دارای رتبه عالی بوده و با حرف s نمایش داده می شود. اگر توانایی خرید این ارزها را دارید، پیشنهاد می کنیم در اسرع وقت یکی از آن ها را خریداری کنید؛ زیرا این ارزها دارای آینده خوب و سوددهی بسیار بالایی هستند.
• اگر رتبه ارز بین 750 تا ۸۹۹ باشد، این رمز دارای رتبه مطلوبی است و با حروف a نمایش داده می شود. این دسته از ارزها از نظر ارزشی در رتبه دوم قرار دارد و می تواند انتخاب خوبی برای سرمایه گذاری باشد.
• اگر ارز دیجیتال رتبه بین ۶۵۰ تا ۷۴۹ باشد، به این معناست که این عرض معمولی بوده و با حرف b نشان داده می شود. ارزهای دیجیتالی که در این دسته قرار دارند، ارزهایی با ارزش متوسط دارند و به طور دقیق نمی توان آینده آن ها را در بازار ارزهای دیجیتالی بررسی کرد.
• در برخی موارد ممکن است یک ارز دیجیتال امتیازی بین ۵۰۰ تا ۶۰۰ و ۴۹ داشته باشد که در این موارد رتبه آن در مرز هشدار است و با حرف C  نشان داده می شود. خرید این دسته از ارزها به دلیل نوسانات قیمت یا بی ثباتی آن ها کمتر توصیه می شود.
• اگر یک ارز دیجیتال امتیازی کمتر از 500 داشته باشد، به معنای آسیب پذیر بودن آن ارز است و با F نشان داده می شود. ارز دیجیتالی که در این دسته جای می گیرد، طرفداران زیادی ندارد و کمتر کسی در این دسته سرمایه گذاری می کند.

بنابراین سرمایه گذاران می توانند با توجه به توانایی خود در خرید ارزهای دیجیتال، از یکی از این رتبه بندی های بالا ارز دیجیتالی خریداری کنند. البته پیشنهاد می کنیم از خرید ارزهایی که  در رتبه هایی مانند  F قرار دارند، پرهیز کنید؛ زیرا خرید ارزهایی که در رتبه های پایینی قرار دارند، نه تنها سود زیادی ندارد، بلکه در برخی موارد که بازار شرایط نابسامانی داشته باشد، می تواند موجب ضرررسانی نیز بشود. از جمله ارزهایی که در رتبه S قرار دارند، می توان به بیت کوین، اتریوم و تتر اشاره کرد.

جدیدترین رتبه بندی ها را می توانید در سایت های معتبر ارائه دهنده ارزهای دیجیتال یا صرافی ها مشاهده کنید. یکی از معتبرترین سایت ها در زمینه ارزهای دیجیتال سایت کوین مارکت کپ نام دارد.

نمودار FCAS و نحوه خواندن آن در وب سایت ها

یکی از راه های تحلیل بنیادی ارزهای دیجیتال بررسی نمودار رتبه بندی FCAS  بوده که یکی از آسان ترین راه های کسب اطلاعات برای سرمایه گذاری ارزهای دیجیتالی است. این نمودار شامل یک خط افقی است؛ به طوری که این خط از 0 تا 1000 درجه بندی شده و جایگاه ارز موردنظر را به خوبی نشان می دهد. 

در نمودار تحلیل شاخص FCAS می توان نام ارز دیجیتال را در سمت راست و رتبه ارز دیجیتال را که با حروف انگلیسی  S برای رتبه اول و از A تا F  برای رتبه های بعدی نمایش داده می شود، مشاهده کرد. این نمودار می تواند تغییرات هفت روز اخیر ارز موردنظر را نیز به طور واضح نشان دهد. همچنین در این روش می توان اطلاعات مناسبی درباره دیگر ارزهای رقیب نیز به دست آورد و تصمیم گیری درست تری صورت داد.

نمودار به روزرسانی شده شاخص FCAS را می توان به صورت آنلاین از سایت های معتبر که در زمینه ارزهای دیجیتالی فعالیت دارند، مشاهده کرد. یکی از این سایت های معتبر کوین مارکت کپ است. با استفاده از این نمودار می توانید رشد و افت یک ارزش و اینکه در مقایسه با دیگر ارزها در چه وضعیتی قرار دارد را به راحتی متوجه شوید.

مزایا و معایب شاخص FCAS 

شاخص FCAS  مانند دیگر شاخص های تحلیل ارزهای دیجیتال علاوه بر مزایایی فراوانی مانند تحلیل سریع و اطلاعات مفیدی که به دست می دهد، معایبی هم دارد. همان طور که اطلاع داریم، روش های زیادی برای تغییر و دست کاری اطلاعات مشتریان فعال در یک برنامه و معاملات صرافی ها وجود دارند، ولی شرکتی که به طور واسطه FCAS را ارائه می دهد، از در نظر گرفتن این تغییرات و تحریفات امتناع کرده و فرض می کند اطلاعات همگی درست منتقل شدند.

با توجه به مطالب بالا می توان نتیجه گرفت که هرچند پارامتر FCAS اطلاعات مفیدی را در اختیار کاربران قرار می دهد، کاربر باید جداگانه عوامل تأثیرگذار را بررسی کند تا به اطمینان برسد.

مقایسه پارامتر FCAS و پارامتر NVT

پارامتر NVT یکی دیگر از مهم ترین پارامترها برای سنجش ارزشمندی یک ارز دیجیتال است. این پارامتر  از نسبت ارزش کل یک شبکه به حجم تراکنش هایی آن به دست می آید. منظور از حجم تراکنش ها در یک شبکه میزان تراکنش ها در ۲۴ ساعته گذشته آن ارز است. پارامتر NVT نقش بسزایی در تشخیص فعالیت های کاربران به عنوان یک سرمایه گذار دارد.

اگر ارزش کلی شبکه بالا و فعالیت مشتریان در آن شبکه پایین باشد، پارامتر NVT آن ارز دیجیتال زیاد است که یکی از نشانه های نزولی بودن قیمت آن ارز محسوب می شود، اما شاخص  FCAS تنها یک رتبه بندی قراردادی است که به دسته بندی ارزهای دیجیتال می پردازد.

با توجه به مطالب ذکرشده در بالا می توان نتیجه گرفت که FCAS و NVT در کنار هم می توانند مکملی قوی برای تشخیص ارزشمندی یک ارز دیجیتال باشند؛ به این صورت که کاربر می تواند با بررسی دقیق این دو شاخص تشخیص دهد در بازار فعلی کدام یک از ارزهای دیجیتالی می تواند آینده بهتری داشته باشد.

مقایسه تحلیل FCAS در بازار بورس و بازار ارزهای دیجیتال

عده ای معتقدند که سرمایه گذاری در بازار بورس و بازار ارزهای دیجیتال بسیار شبیه هم هستند که در این باره می توان گفت تحلیل فاندامنتال در  این دو بازار تفاوت های اساسی دارد. در بازار بورس شما روی سهم هایی از یک شرکت واقعی اقدام به سرمایه گذاری می کنید که طی سه ماه بازده و سود آن را اندازه گیری می کنند که به آن شاخص های رشد شرکت می گویند و با استفاده از آن می توان دریافت که در آینده هم انتظار سودرسانی از آن را داشت یا خیر و اگر سودرسانی دارد تا چه زمان می توان سرمایه خود را در آن شرکت نگه داری کرد.

ما در بازار ارزهای دیجیتال هیچ یک از شاخص های بالا برای بررسی استفاده نشده و کاملاً متفاوت است. اولین موردی که در هر سرمایه گذاری باید آن را با دقت بررسی کنید، هدف از سرمایه گذاری است که به سرمایه گذاری بلندمدت، کوتاه مدت و میان مدت تقسیم می شود.

تجربه در سرمایه گذاری ارزهای دیجیتال ثابت کرده که ممکن است بتوان در سرمایه گذاری های کوتاه مدت با چشم پوشی از تحلیل فاندامنتال پروژه و تنها با تکیه بر تحلیل تکنیکال، سود مناسب را به دست آورد و به موفقیت رسید، ولی اگر هدف از سرمایه گذاری میان مدت یا بلندمدت باشد، علاوه بر تحلیل تکنیکال باید پروژه را از نظر فاندامنتال نیز بررسی کرد.

بررسی شاخص  FCAS در سایت Coinmarketcap

از جمله بزرگ ترین وب سایت هایی که در حوزه ارز دیجیتال و عرضه اطلاعات در این زمینه بسیار مفید هستند، می توان به وب سایت coinmarketcap اشاره کرد. شاخص FCAS در سایت coinmarketcap قابل مشاهده است و با استفاده از آن به راحتی می توانید ارز دیجیتال موردنظر خود را به دقت بررسی کنید. برای دسترسی به شاخص  FCAS لازم است پس از مراجعه به سایت به قسمت rating  مراجعه کرده و رتبه بندی ارز دیجیتال موردنظر خود را مشاهده کنید. 

همچنین در این سایت نمودار شاخص  FCAS نیز در دسترس قرار دارد که ارزشمندی ارزهای دیجیتال را در یک بازه یک ساله نمایش می دهد. یکی از محبوب ترین راه های دریافت اطلاعات از رتبه بندی و شاخص فاندامنتال همین نمودار شاخص FCAS است.

علاوه بر موارد ذکرشده در بالا این سایت دارای ابزارها و اطلاعات ویژه ای است؛ برای مثال در صفحه اول این پیج می توان انواع ارزهای دیجیتالی را همراه با نرخ آن ها و صعود یا نزول آن ها را در مقایسه با روز قبل مشاهده کرد. این سایت همچنین لیست صرافی های مجازی معتبر را به سرمایه گذاران معرفی می کند.

میزان حجم معاملات یک ارز طی 24 ساعت یا طی یک شبانه روز در تحلیل FCAS از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است؛ زیرا حجم این معاملات مقدار توکن هایی را که در 24 ساعت گذشته خرید و فروش شده اند، نشان می دهد. برای دسترسی به حجم معاملات در یک ماه اخیر لازم است به قسمت Historical Data در سایت کوین مارکت کپ مراجعه کنید.

سخن پایانی

در این مقاله با FCAS و عوامل تأثیرگذار بر آن آشنا شدیم و نتیجه گرفتیم که منظور از فاندامنتال FCAS همان شاخصی است که عملکرد پروژه های ارز دیجیتال را کنترل می کند. این شاخص برای بررسی عملکرد از سه معیار فعالیت کاربران، رفتار توسعه دهندگان و بلوغ بازار ارز دیجیتال استفاده می کند. 

در این تحلیل برای هر ارز دیجیتال یک رتبه تخصیص داده می شود و برای مشاهده رتبه های ارز دیجیتال می توانید به سایت Coinmarketcap و دیگر سایت های معتبر در این زمینه مراجعه کنید.

همان طور که می دانید شاخص های اندازه گیری زیادی در دنیای اقتصاد وجود دارد که هریک از آن ها می توانند به تنهایی بسیار مفید واقع شوند؛ به همین دلیل ما در این مقاله قصد داریم شما را با یکی از مهم ترین این شاخص ها به نام شاخص Estimated Leverage Ratio آشنا کنیم؛ پس تا پایان این مقاله همراه ما باشید.

شاخص Estimated Leverage Ratio چیست؟

شاخص Estimated Leverage Ratio که به نسبت اهرمی نیز شناخته می شود، یکی از مهم ترین شاخص های اندازه گیری در بازار ارزهاست. این شاخص میزان بدهی یک شرکت یا توانایی آن برای انجام تعهدات مالی  را بررسی می کند. همچنین از این شاخص می توان برای سنجیدن اعتبار صرافی ها نیز استفاده کرد. این شاخص در دسته تحلیل های تکنیکال قرار می گیرد و از تحلیل های فاندامنتال که اغلب قراردادی بوده، متفاوت هستند.

نسبت اهرمی در هر کار اقتصادی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است؛ زیرا شرکت های زیادی برای تأمین بودجه خود به بدهی اتکا دارند. میزان بدهی یک شرکت در ارزیابی اینکه آیا می تواند بدهی های خود را به موقع پرداخت کند یا نه بسیار مفید است. بدهی زیاد برای یک شرکت و سرمایه گذار بسیار خطرناک است؛ با وجود این اگر شیوه فعالیت یک پروژه طوری باشد که نرخ بازدهی بالاتر از نرخ سرمایه اولیه باشد، در آن صورت می توان به آینده شرکت امید داشت.

اگر میزان بدهی کنترل نشود، این بدهی به کاهش اعتبار و درنتیجه ورشکسته شدن سرمایه گذار منجر خواهد شد. اگر سود یک پروژه ارز دیجیتال بسیار کم باشد، این کم بودن سود نشانه فعالیت غلط یا ضعیف بودن آن پروژه خواهد بود. در این بخش با بیان نسبت بدهی به دارایی ها میزان ریسک بررسی می شود.

نسبت اهرمی در برخی موارد برای سنجش ترکیبی از هزینه های اجرای پروژه به کار گرفته می شود تا مشخص کند چگونه تغییر در خروجی و درآمدها تأثیرگذار است. پروژه به دو دسته هزینه های ثابت و متغیر عملیاتی تقسیم می شود که با توجه به نوع آن و فعالیتی که می کند، ترکیب آن ها ممکن است متفاوت باشد.

بررسی وابستگی بیت کوین و Estimated Leverage Ratio

به تازگی Estimated Estimated Leverage Ratio افزایش یافته و این رشد نتیجه فعالیت بیشتر تریدرها در بازار ارز دیجیتال است. غالباً Estimated Leverage Ratio در یک بازه زمانی افزایش یافته و سپس به صورت شارپ کاهش می یابد. هنگامی که این شاخص ریزش می کند، نرخ بیت کوین هم اصلاح می شود.

این شاخص از نسبت یا همان تقسیم میزان سود صرافی ها و ذخایر کوین ها به دست می آید و این نسبت نشان می دهد چقدر از اهرم استفاده شده است. افزایش نسبت اهرم ها بیانگر آن است که سرمایه گذاران زیادتری در حال قبول ریسک اهرمی بالا در معاملات هستند.

در چند روز گذشته این شاخص به میزان زیادی افزایش یافته و این رشد بیانگر آن است که ریسک پذیری معامله گران همچنان سیر صعودی دارد.

معرفی سه نوع شاخص Estimated Leverage Ratio

• اهرم عملیاتی

اهرم عملیاتی که معمولاً با درصد نمایش داده می شود نسبت هزینه های ثابت به هزینه های متغیر است. شرکتی که اهرم عملیاتی بالایی دارد قسمت زیادی از هزینه های ثابت را در هنگام عملیات متحمل می شود و به آن یک شرکت سرمایه بر می گویند.

در این نوع شاخه تغییراتی هرچند کم در حجم فروش می تواند به تغییرات زیادی در سود در نتیجه بازگشت سرمایه منجر شود. در این بخش اگر هزینه های ثابت با درآمد شرکت جبران شود، شرایط شرکت بحرانی خواهد شد. یک نمونه از این شرکت هایی که از این شاخص بهره می برند شرکت های خودروسازی است.

اگر نسبت هزینه های ثابت به درآمد بیش از ۵۰ درصد باشد، شرکت دارای اهرم عملیاتی مناسبی است و اگر نسبت هزینه های ثابت به درآمد در شرکت کمتر از ۲۰ درصد باشد، شرکت اهرم عملیاتی پایینی دارد.

• اهرم مالی

میزان بدهی یا تعهدی که یک شرکت برای تأمین مالی عملیات تجاری خود استفاده می کند اهرم مالی می گویند. در این قسمت به کارگیری وجوه قرض گرفته شده به جای وجوه سهام تا حد زیادی بازه حقوق صاحبان سهام را در هر سود افزایش می دهد. سوددهی و افزایش سود شرکت از سود پرداختی وام هاست. استفاده بیش از اندازه از منابع مالی می تواند به ورشکستگی منجر شود.

• اهرم ترکیبی

از نسبت اهرم عملیاتی و اعمالی به دست می آید.

نحوه بررسی شاخص ELR

اخص ELR را با دو روند افزایشی و روند کاهشی بررسی می کنند. روند افزایشی با نگه داشتن اهرم بیشتر انجام می شود. افزایش ارزش ها نشان می دهد سرمایه گذاران بیشتری ریسک اهرمی بالایی را در تجارت می پذیرندم. همچنین اگر ارزش این ارز در مقایسه با چند روز اخیر بالا باشد، این اتفاق نشان دهنده اطمینان معامله گران از موقعیت های خود است.

روند کاهشی به صورت برداشتن اهرم انجام می گیرد و کاهش ارزش ها نشان می دهد سرمایه گذاران بیشتری در حال حذف ریسک اهرمی در تجارت هستند. همچنین اگر ارزش ELR در مقایسه با چند روز اخیر پایین باشد، این اتفاق نشان دهنده تغییر دیدگاه معامله گران یا تکمیل موقعیت های خود است.

با این دو دیدگاه، سرمایه گذاران تصمیم می گیرند چه ارزی را در چه زمانی خریداری کنند و علاوه بر آن می توانند به راحتی درک کنند که خرید کدام ارز دیجیتال می تواند آینده بهتری برایشان رقم بزند.

اهمیت استفاده از شاخص Estimated Leverage Ratio

استفاده از شاخص ELR مانند بسیاری دیگر از شاخص های موجود در دنیای ارز دیجیتال از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است؛ زیرا با استفاده از آن می توان تشخیص داد که چه ارز دیجیتالی در حال حاضر در جایگاه بالاتری قرار دارد و خرید کدام ارز می تواند از ریسک کمتری برخوردار باشد. منظور از ریسک کمتر یعنی کدام یک از ارزها دیجیتال آینده بهتری دارد و می تواند سودرسانی بالایی داشته باشد.

این شاخص یک نسبت است که از تقسیم دو متغیر به دست می آید؛ بنابراین می توان آن را به روش درصدی نیز بیان کرد. نشان دادن ELR به صورت درصدی راحت تر و قابل فهم تر برای کاربران و سرمایه گذران ارز دیجیتال است، اما شاخص هایی مانند FCAS تنها یک رتبه بندی قراردادی هستند که ارزها را با توجه به خرید و فروش آن رنک بندی کرده و با حروف انگلیسی نشان می دهند.

۸ آوریل ۲۰۲۱ بیت کوین ناگهان تا ۱۵ درصد سقوط کرد و ارزش ارزهای دیجیتال را به شدت کاهش داد و سبب شد نزدیک به 1 میلیون حساب با بیش از ۱۰ میلیارد دلار سقوط کنند. کاهش نزولی که به طور ناگهانی در آوریل ۲۰۲۱ اتفاق افتاد، ELR بیش از پیش مورد توجه قرار گرفت و تحلیلگران از این شاخص برای پیش بینی روند بازار استفاده بیشتری کردند.

قبل از آن نیز بیان شد که شاخص ELR از تقسیم بهره باز به ذخایر صرافی به دست می آید. بهره باز مقدار تجمعی موقعیت های باز در بازار برای همه قراردادهاست که به عنوان بهره کوتاه یا همان بهره باز شناخته می شود. شاخص Estimated Leverage Ratio بخش مهمی از فعالیت و نقدینگی بازار را نشان می دهد.

هنگامی که قیمت یک ارز دیجیتال به روند قبلی ادامه پیدا می کند، اگر حجم بهره باز افزایش یابد نشان دهنده خوش بینی معامله گران به ادامه روند است؛ درحالی که عکس آن نشان می دهد معامله گران سود می برند و با احتیاط روند آینده را دنبال می کنند.

شاخص Estimated Leverage Ratio  نشان می دهد تقاضا برای نقدینگی از سوی دارندگان در حال افزایش است و قیمت بیت کوین احتمالاً  کاهش می یابد؛ درحالی که عکس آن نشان می دهد دارندگان تمایل بیشتری به ذخیره بیت کوین برای مدت طولانی دارند و در عوض نقدینگی بازار در حال کاهش بوده و قیمت بیت کوین احتمالاً افزایش می یابد.

مزایای شاخص Estimated Leverage Ratio

• پیش بینی تداوم بازار با شاخص ELR

شاخص  stimated Leverage Ratio اعتماد معامله گران را به وضعیتشان اندازه گیری می کند. به طورکلی اگر سیر صعودی در یک بازار در طول زمان افزایش یابد، نشان دهنده این است که معامله گران از اهرام نسبتاً بیشتری استفاده می کنند.  سرمایه گذاران با استفاده از این شاخص می توانند وضعیت خود در بازار ارز دیجیتال را بررسی کنند و تصمیم گیری درستی داشته باشند. ضریب اطمینان در این شاخص معمولاً از 50 درصد بیشتر است.

با ادامه افزایش قیمت ارز پیش بینی می شود معامله گران می ترسند و در نتیجه شروع به کاهش اهرم برای مقابله با نوسانات نامشخص آینده می کنند.

• شاخص ELR به راحتی می تواند نقطه عطر بازار را پیش بینی کند

شاخص ای ال آر اساساً یک نوسان ساز است. زمانی که اهرم بیش ازحد بالا یا خیلی پایین باشد، بازار، وضعیت خرید بیش ازحد یا فروش بیش ازحد را ایجاد می کند و زمانی که نوسان های ناگهانی به پایان برسد، دوباره روند قیمت تغییر می کند. نمودارهای زیادی درباره توضیح شاخص ELR  وجود دارد که بازده سرمایه گذاری را در یک ارز طی چند سال گذشته نشان داده و همچنین به طور تقریبی آینده آن را نیز پیش بینی می کند.

علاوه بر مزایای زیادی که شاخص ELR در پیش بینی آینده یک ارز دارد، می تواند معایبی نیز داشته باشد. یکی از این معایب این است که در برخی از موارد پیش بینی دقیق از این طریق ممکن نیست و لازم است بسیاری از شاخص های دیگر نیز در نظر گرفته شود.

اگر به دنبال سرمایه گذاری در دنیای ارزهای دیجیتال هستید، پیشنهاد می شود حتماً تحقیقات لازم را در این زمینه انجام دهید ورود بدون کسب اطلاعات به سرمایه گذاری در ارزهای دیجیتال می تواند آینده ناگواری را برای صاحبان سرمایه داشته باشد؛ زیرا این ارز یکی ارز جهانی بوده که با یک سری قوانین و قرارداد هدایت می شود و شاخص های زیادی بر آینده آن تأثیرگذار است.

تهدیدهای اهرم عملیاتی و مالی درشاخص ELR

اگر یک اهرم بتواند سود حاصل از یک پروژه را چند برابر کند، تأثیر بیشتری بر آینده ارزها دارد. داشتن هر دو نسبت اهرم مالی و عملیاتی بالا برای کسب و کار می تواند یک تهدید جدی محسوب شود. نسبت اهرم عملیاتی بالا بیان کننده آن است که یک ارز دیجیتال در مقایسه با دیگر پروژه ها فروش کمتری دارد. در این قسمت ممکن است خرید کم یک ارز دیجیتال سبب سقوط آن ارز شود.

از سوی دیگر نسبت های اهرم مالی بالا هنگامی اتفاق می افتد که بازده سرمایه گذاری از سود حاصل بیشتر نشود و درنتیجه ضرر زیادی را به سرمایه گذاران وارد می کند؛ بنابراین باید در زمینه تشخیص و به کارگیری اهرم مهم نهایت دقت نظر زیادی داشت.

سرمایه گذاری در هر یک از بازارهای ارز دیجیتال می تواند از شاخص های مختلفی بهره ببرد و سپس می توانیم از نتایج این شاخص ها برای تصمیم گیری بهتر استفاده کنیم.

ELR از جمله مهم ترین شاخص هایی است که در صنعت های مختلف از جمله ارزها میزان ریسک را در سرمایه گذاری نشان می دهد که تا حد زیادی احتمال سود و زیان را در سال های آتی پیش بینی می کند. هرچه نسبت های اهرمی در برخی از موارد بالاتر باشد، احتمال ضرر رسانی و از دست رفتن دارایی نیز بیشتر خواهد شد.

سخن پایانی

در این مقاله تأثیر حجم قرارداد باز مبادله بیت کوین به نسبت اهرم پیش بینی شده آن ها بر قیمت سکه را بررسی کردیم. همچنین اهمیت شاخص estimated Estimated Leverage Ratio را نیز بیان کرده و گفتیم این شاخص روند بازار و عوامل محرک را تشخیص می دهد و می تواند تداوم بازار را در آینده پیش بینی کند.

شاخص ELR یک شاخص تقریبی و ابزاری برای پیش بینی ریسک خرید یک ارز دیجیتال است، اما تنها در نظر گرفتن این شاخص برای سرمایه گذاری کافی نیست. این شاخص در کنار ابزارهای دیگر (شاخص FCAS و شاخص NVTT) در حوزه ارز دیجیتال می تواند مؤثر واقع شود. گفتنی هریک از این شاخص ها مزایا و معایبی دارند و به همین دلیل اگر جداگانه استفاده شوند، ممکن است تأثیر بسزایی نداشته باشند.

 

شاخص، یک معیار جهت سنجش یک عملکرد است، عملکرد تعدادی از متغیرها، که می تواند در یک بازه زمانی مشخص نیز مورد بررسی قرار گیرد، سوال این است که چرا از شاخص ها استفاده می کنیم؟

در حال حاضر در بازار سهام در حدود ۸۰۰ نماد وجود دارد، بدون شک پیگیری داده های مربوط به معاملات این نمادها در طول یک روز و یا هر بازه زمانی دیگری، به خصوص از این جنبه که در تمام روزهای غیرتعطیل هفته، معاملات در حال انجام است و بحث بررسی یک یا دو روز نیست، کار نشدنی ایی محسوب می شود، لذا استفاده از روش های فرموله کردن برخی اطلاعات مورد نیاز برآمده از داده های مربوط به معاملات نمادها ضرورت پیدا می کند.

شاخص کل بورس

شاخص کل، نمائی از وضعیت کلی بازارها را نشان می دهد و از این جنبه مانند یک دماسنج عمل می کند، گرچه این دماسنج را وقتی کنار تک تک نمادها قرار می دهیم به برخی تناقضات بر خواهیم خورد که در ادامه به این موارد نیز اشاره خواهیم کرد.

در نتیجه تا به اینجا می دانیم که در بازار سهام برای رصد تغییرات قیمت کلیه نمادها، از یک معیار به نام شاخص کل استفاده می شود، البته شاخص کل قیمت، شاخص هم وزن، شاخص قیمت و بازده نقدی، شاخص صنعت و شاخص مالی، شاخص سهام آزاد شناور، شاخص بازار اول و بازار دوم، شاخص ۵۰ شرکت برتر، شاخص ۳۰ شرکت برتر و شاخص بازده نقدی از انواع دیگر شاخص هایی هستند که در بورس تهران قابل استفاده اند.

شاخص ها نماگرهایی هستند که وظیفۀ مشخص کردن شرایط عمومی قیمت یا بازدهی در میان گروهی از شرکت های پذیرفته شده در بورس هستند.

تناقضات بررسی شاخص

برخی معتقدند این شاخص، نمایانگر وضعیت کلی بازار نیست و می توان با معاملات دست کاری شده شاخص سازی کرد. نکته آن است که وقتی از یک شاخص به عنوان برآیند مجموعه ای از داده های صحبت می کنیم، قطعا باید قبل از مراجعه به نتایج از نحوه محاسبه آن اطلاع داشته باشیم،

اطلاع از نحوه محاسبه است که می تواند در بررسی نتایج دید و درک صحیحی به ما داده و در نتیجه منجر به استفاده صحیحی از آن نتیجه نیز گردد، بسیاری ایراداتی به شاخص کل وارد می کنند و این درحالی است که کافی است که از نحوه محاسبه ان اطلاع داشته باشند و در این حالت رویکرد صحیحی به استفاده به جا از این شاخص خواهند داشت.

شاخص ها مانند آینه ای هستند که تصویری از یک جامعه آماری به شما نشان می دهند که برای شما بررسی تک تک اعضای آن جامعه میسر نیست، حال نکته آن است که این آینه تصویری دقیقا مشابه با جمع تک تک اعضای جامعه را به شما نشان نمی دهد و شما پیش از استفاده از نتایج شاخص ها باید از این حقیقت اطلاع داشته باشید.

طراحی سایر شاخص ها، به خصوص شاخص هم وزن نیز دقیقا برای همین مسئله انجام شد. در این شاخص، همه نمادهای پذیرفته شده در بورس وزنی برابر در محاسبه شاخص کل دارند.

چند نکته در رابطه با شاخص کل

توجه داشته باشید که افزایش شاخص کل همواره به معنای سودآوری یکسان و همزمان تمامی نمادهای بورسی نیست. در حالت کاهش شاخص هم همین مفهوم برقرار است.

در واقع سبد سهام شما ممکن است هیچ ارتباطی با شاخص کل نداشته باشد و حتی همواره در جهت عکس شاخص حرکت کند. لذا مجدد به نکته ای که پیش از این در متن اشاره کردیم باز می گردیم، اگر شاخص کل وضعیت مناسبی داشته باشد، شاید این وضعیت مناسب هیچ ربطی به سهامی که شما بررسی می کنید یا در سبد خود دارید نداشته باشد. اگر دچار این اشتباه می شوید دلیل آن است که درک صحیحی از جزئیات محاسبه شاخص کل ندارید.

در نظر بگیرید که شاخص کل تشکیل شده از تمامی نمادهای بازار است، اما پرتفو شما دربرگیرنده تمام نمادهای بازار نیست، لذا از یک سو می توان این گونه تعبیر کرد که هرچقدر پرتفو متنوع تری داشته باشید استفاده از شاخص کل در رابطه با پرتفو شما معنی دار تر خواهد بود.

گرچه موضوع متنوع سازی پرتفو نیز خود معقوله ای جدی و خارج از این بحث است و به طور کوتاه و خلاصه، پرتفویی که در این حد متنوع شده باشد که تعداد سهام آن بالا برود نیز بسیار غیربهینه بوده و استراتژی صحیحی برای سرمایه گذاری نخواهد بود.

فرمول محاسبه شاخص کل بورس

روش محاسبه شاخص کل بورس ماهیتی ساده دارد و از تقسیم ارزش جاری بازار سهام در هر لحظه بر ارزش جاری بازار سهام در تاریخ مبداء ضرب در صد به دست می آید. لازم به ذکر است که ارزش جاری هر شرکت از ضرب تعداد سهام هر شرکت در قیمت سهام آن و ارزش جاری بازار نیز از جمع ارزش جاری شرکت های پذیرفته شده به دست می آید.

بورس تهران از فروردین ماه ۱۳۶۹ اقدام به محاسبه و انتشار شاخص کل قیمت خود با نام تپیکس (TEPIX) نمـوده است. این شـاخص ۵۲ شـرکت که در آن زمـان کـل شرکت هــای پذیرفته شده در بورس را شـامل می شدند، در برمی گرفت. این شاخص با استفاده از فرمول زیر محاسبه می گردد:

شاخص قیمت بورس تهران تمامی شرکت های پذیرفته شده در بورس را در بر می گیرد و در صورتی که نماد شرکتی بسته باشد یا برای مدتی معامله نشود، قیمت آخرین معامله آن در شاخص لحاظ می گردد.

همان گونه که از فرمول مشخص است، تعداد سهام منتشره شرکت ها معیار وزن دهی در این شاخص است که این امر منجر به تأثیر بیشتر شرکت های بزرگ در شاخص می شود و این دقیقا نکته ای است که پیش از این در محاسبه جزئیات فرمول شاخص کل اشاره کردیم که باید به آن دقت کرد.

عملا در این فرمول شرکت های کوچک وزن کمتری دارند، به بیان بهتر، حرکت قیمتی کمتری از شرکت های بزرگ تاثیر بیشتری از حرکت قیمتی بزرگتری از شرکت های کوچک دارد، لذا شما در بازار می بینید که ممکن است صنعتی که عمدتا از شرکت های کوچک تشکیل شده است، برای یک هفته تغییرات قیمتی مهمی را به سمت مثبت یا منفی ببیند ولی شاخص کل تغییر جدی نداشته باشد و حال تنها یک روز معامله شدن نمادهای بزرگ تاثیر جدی بر شاخص داشته باشد، یا بسته بودن نمادهای بزرگ عملا می تواند باعث عدم حرکت های جدی در شاخص کل شود.

شاخص قیمت و بازده نقدی یا همان شاخص درآمد کل با نماد TEDPIX از فروردین ۱۳۷۷ در بورس تهران محاسبه و منتشر شده است. تغییرات این شاخص نشان گر بازده کل بورس است و از تغییرات قیمت و بازده نقدی پرداختی، متأثر می شود.

این شاخص کلیۀ شرکت های پذیرفته شده در بورس را دربردارد و شیوه وزن دهی و محاسبۀ آن همانند شاخص کل قیمت است و تنها تفاوت میان آن ها در شیو ی تعدیل است. شاخص قیمت و بازدهی نقدی بورس تهران با فرمول زیر محاسبه می شود:

مخرج این کسر، پایه شاخص قیمت و بازده نقدی در زمان t که در زمان مبدا برابر با یوده، می باشد. این تعدیل به شرح فرمول زیر خواهد بود که DPS درآن سود نقدی پرداختی شرکت iام در زمان t+1 است و D پایه شاخص کل قیمت و مابقی متغیرها به شرح توضیحات قبل است:

نوسان و ریسک جزو ذات بازار سرمایه بوده و در طول سالیان هم شاهد آن بوده ایم. اینکه بورس به رشد شگفت انگیزی می رسد و پس از یک دوره زمانی، قیمت سهام دوباره پایین می آید و به عبارتی شاهد ریزش سهام در بورس هستیم، موضوع جدیدی نیست. مساله اینجاست که بسیاری از تازه واردان بورس وقتی با اولین نزول قیمتی در سبد سهام خود رو به رو می شوند، این احساس ترس را دارند که سود به دست آورده و اصل پول خود را از دست می دهند و همین موضوع باعث می شود که همان انبوه تقاضا برای خرید سهام به تقاضا برای فروش تبدیل شود. اما آن چه در این بین اهمیت دارد این است که به صورت دقیق تری با مفاهیمی چون ریزش و اصلاح آشنا شویم، در این مقاله به بررسی مفهوم “ریزش بورس” خواهیم پرداخت.

ریزش بورس (stock market crash)

 برای تعریف ریزش شاید بهتر باشد در ابتدا به بررسی اصلاح بپردازیم:

قیمت ها و روند سهام همواره به صورت صعودی حرکت نمی کنند و اکثرا حرکت آن ها به صورت پلکانی می باشد و در صورتی که قیمت سهام بیشتر از اندازه واقعی خود رشد کند و یا به قصد حفظ و برداشت سودآوی ناشی از افزایش قیمت سهام، سرمایه گذاران اقدام به فروش سهام خود می کنند اما ریزش و اصلاح سهم چه زمانی رخ می دهند اصلاح قیمت سهم در واقع حرکتی است که قسمتی از روند غالب بازار را خنثی می کند به این معنی که قیمت برخلاف موج اصلی حرکت می نماید. به طور کلی سهم به صورت پیوسته صعود یا نزول نمی کند و معمولاً صعود یا نزول آن بصورت پلکانی می باشد. وقتی که قیمت ها بیش از اندازه واقعی خود رشد کنند به واسطه همین امر سرمایه گذاران اقدام به فروش سهام خود می کنند اگر این رشد قیمتی بیش از حد باشد در ادامه باعث ایجاد فروش های سنگین تری می شود که این دوران را دوران اصلاح قیمت سهام می گویند. ریزش قیمت را می توان با مثال شاخص بهتر توضیح داد، در دوران اصلاح تمام شرکت های حاضر در بورس دچار افت قیمت نمی شوند اما در زمان ریزش شاخص با منفی شدن دسته جمعی سهام شرکت ها مواجه خواهیم بود. در این مدت با تشکیل صف های فروش به صورت سریع و در طولانی مدت، ارزش سهام شرکت ها به شدت و در کوتاه ترین زمان کاهش می یابد.

تعریف پذیرفته شده ای برای اصلاح قیمت یا correction price وجود ندارد، اما عموماً وقتی شاخص سهامی بیش از ۱۰ درصد سقوط می کند، اغلب گفته می شود که به محدوده اصلاح قیمت وارد شده است. این اصطلاح به این دلیل استفاده می شود که «اصلاح» روند بالا رفتن قیمت را متوقف کرده و قیمت ها را به روند طولانی مدت خود باز می گرداند. به عبارتی افراد، اصلاح سهم را در کاهش نسبی قیمت ها در یک روند صعودی می دانند. موردی که ممکن است تازه واردان بورس آن را با ریزش اشتباه بگیرند. سقوط یا ریزش بازار سهام به معنای کاهش چشم گیر و ناگهانی قیمت سهام در بخش های مهم و تأثیرگذار بازار سهام است که منجر به کاهش قابل توجهی در ارزش اوراق می شود. هراس (panic) به همان اندازه ی عوامل بنیادی اقتصاد بر سقوط بازار تأثیر می گذارد. سقوط های بازار اغلب ازحباب اقتصادی بازار سهام پیروی می نمایند. سقوط بازار سهام در واقع پدیده ای اجتماعی است که رخدادهای بیرونی اقتصادی با روانشناسی و رفتار جمعی، ترکیب شده اند و در یک چرخه متناوب شکل می گیرد که در آن فروش توسط برخی از شرکت کنندگان بازار، شرکت کنندگان بیشتری را وادار به فروش می کند و در واقع آن ها را نسبت به فروش تحریک می کند. به طور کلی سقوط بازار معمولاً در شرایط زیر رخ می دهند:

دوره ای طولانی مدت از افزایش قیمت سهام و خوش بینی بیش از حد اقتصادی، بازاری که در آن نسبت P/E بیشتر از میانگین بلندمدت می شود، و استفاده گسترده از حاشیه بدهی و اهرم توسط شرکت کنندگان بازار رخ می دهد نکته مهم برای سرمایه گذاران ان است که در فرآیند خرید و فروش در بورس باید عددی را به عنوان حد ضرر و عددی را هم به عنوان حد سود برای خودتان در نظر بگیرید و سعی کنید که این اعداد را مد نظر خود داشته باشید. در نظر داشته باشید که تعیین حد ضرر و حد سود به تحلیل تکنیکال و استراتژی و انتظار شما از روند سوددهی سهم بستگی خواهد داشت.

بررسی بازدهی و قیمت یک شرکت، آن هم قبل از انجام سرمایه گذاری، یکی از کارهایی است که هر سرمایه گذار، تحلیل گر یا علاقه مند به بازار بورس باید انجامش دهد. وقتی سخن از بررسی یک شرکت در میان باشد، کار ساده است. اما وقتی قرار باشد چندین و چند شرکت را یک جا بررسی کنیم، کار دشوار می شود و ریزه کاری حساب و کتاب از دستمان در می رود. در این شرایط به ابزاری نیاز داریم که وضعیت عمومی قیمت یا بازدهی را در میان شرکت های مورد نظرمان به خوبی نمایش دهد. در بازار سهام این ابزار «شاخص» نام گذاری شده است. در این مقاله شیوه محاسبه شاخص بورس را با تمام جزئیات برایتان توضیح می دهیم.

محاسبه شاخص بورس بر چه اساسی انجام می شود؟

شاخص ها یا نماگر ها در واقع ابزارهایی هستند که تصویری کلی نسبت به شرایط عمومی قیمت، بازدهی تمامی شرکت های بورسی یا گروه خاصی از آن ها را در اختیار تحلیل گر قرار می دهند. به همین دلیل می توان شاخص را این گونه تعریف کرد: «شاخص، نماگری است که نشان دهنده سطح عمومی پارامتری مشخص (معمولا قیمت یا بازدهی) در میان گروهی از متغیر های مورد بررسی (تمام یا گروهی از شرکت ها) است». با توجه به تعریف بالا می توان شاخص را بر اساس پارامتری مشخص مورد بررسی قرار داد که در این صورت با شاخص قیمت، شاخص قیمت و بازده نقدی و شاخص بازده نقدی سر و کار خواهیم داشت. همچنین برای محاسبه شاخص بورس می توان آن را از جنبه متغیر های مشخص نیز بررسی کرد؛ در چنین مواردی باید از شاخص های صنعت و مالی ۵۰ شرکت فعال تر استفاده کرد. در ادامه این مقاله، چگونگی محاسبه شاخص قیمت بورس، شاخص قیمت و بازده نقدی را مورد بررسی قرار می دهیم.

شاخص قیمت چیست و چگونه محاسبه می شود؟

از فروردین ماه سال ۱۳۶۹ شاخص قیمت با نام اختصاری «TEPIX» به بورس تهران راه یافت. در آن زمان این شاخص تنها قیمت سهام ۵۲ شرکت فعال در بورس را در برمی گرفت. شاخص قیمت، نشانگر وضعیت عمومی قیمت سهام شرکت ها است و با استفاده از فرمول زیر محاسبه می شود.

Pit= قیمت شرکت i ام در زمان t
qit= تعداد سهام منتشر شده شرکت i ام در زمان t
Dt= عدد پایه در زمان t که در زمان مبداء برابر ∑pioqio بوده است
Pio= قیمت شرکت i ام در زمان مبدأ
qio= تعداد سهام منتشر شده شرکت i ام در زمان مبدأ
n= تعداد شرکت های مشمول شاخص

در واقع شاخص قیمت، نوعی میانگین وزنی است که در آن وزن به صورت تعداد سهام منتشر شده همه شرکت های بورسی تعریف می شود. چنین موضوعی باعث تاثیرگذاری بیشتر شرکت های بزرگ در این شاخص می شود. اگر در زمان محاسبه شاخص قیمت، نماد شرکتی بسته باشد، قیمت آخرین معامله، مبنای محاسبه شاخص بورس قرار می گیرد.

منظور از شاخص قیمت و بازده نقدی چیست؟

در فروردین ماه سال ۱۳۷۷ شاخص دیگری با نام «شاخص قیمت و بازده نقدی» با نام اختصاری «TEDPIX» به بورس تهران راه یافت که امروزه به آن «شاخص کل» می گویند. در این شاخص، علاوه بر قیمت، بازده نقدی (DPS) سهام شرکت های پذیرفته شده در بورس نیز مورد بررسی قرار می گیرد و به همین دلیل می توان تغییرات شاخص کل را بیانگر بازدهی کل بازار بورس دانست. برای محاسبه شاخص بورس می توان مطابق فرمول زیر عمل کرد:

 

Pit= قیمت شرکت i ام در زمان t
qit= تعداد سهام منتشر شده شرکت i ام در زمان t
RDt= پایۀ شاخص قیمت و بازده نقدی در زمان t که در زمان مبداء برابر ∑pioqio بوده است

در بخش های قبلی با مفهوم ریاضی شاخص آشنا شدید. اجازه بدهید برای درک بهتر مفهوم شاخص کل، مثالی برایتان بزنیم. تصور کنید که شما از هر شرکت بورسی متناسب با تعداد کل سهام آن شرکت ها، سهم خریده اید؛ بنابراین هر تغییر در شاخص کل با بازدهی سبد سرمایه گذاری شما برابر خواهد بود. مثلا ۳ درصد افزایش در شاخص کل، باعث می شود تا سبد سهام شما به اندازه ۳ درصد رشد کند. هنگام بررسی و محاسبه شاخص بورس باید به این نکته توجه کرد که اعداد شاخص به تنهایی نمی توانند اطلاعات زیادی درباره وضعیت کلی بازار در اختیار ما بگذارد. برای گرفتن بهترین نتیجه، اعداد شاخص باید در یک دوره زمانی مشخص – معمولا یک ساله – مورد بررسی قرار بگیرند.

شاخص آزاد شناور (TEFIX)

سهام شرکت های بورسی توسط دو گروه از خریداران یا فروشندگان، مورد معامله قرار می گیرد. گروه اول سهامداران حقیقی یا افرادی هستند که در بازار سرمایه فعالیت دارند و گروه دوم افراد حقوقی یا شرکت هایی هستند که در این بازار معامله انجام می دهند. برای مثال ممکن است سهام یک شرکت توسط شرکت دیگری (فرد حقوقی) خریداری شود.

معمولا شرکت ها یا افراد حقوقی، با سرمایه زیادی که دارند، هم از لحاظ ارزشی و هم تعداد، دارای سهام بیشتری نسبت به افراد حقیقی هستند. در نتیجه تاثیر آن ها در تغییرات بازار بیشتر خواهد بود. با توجه به این موضوع، به تعداد سهامی که در بازار سرمایه، در اختیار سهامداران حقیقی است و مرتباً در بازار خرید و فروش می شود، سهام شناور آزاد گفته می شود. ارزش میانگین این سهام به عنوان شاخص سهام آزاد شناور به کار گرفته می شود. به این ترتیب هر چه میزان یا درصد سهام شناور آزاد یک شرکت بیشتر باشد، برای سرمایه گذاران، جذابیت بیشتری برای شرکت در بازار مالی وجود دارد. با توجه به این موضوع، شاخص آزاد شناور درست به مانند شاخص کل محاسبه شده ولی به جای تعداد کل سهام از سهام آزاد شناور استفاده می شود.

چرا شاخص کل هم وزن ایجاد شد؟

هنگام محاسبه شاخص کل، مقدار سرمایه و بزرگ بودن برخی شرکت ها سبب تاثیر بیشتر آن ها بر شاخص کل خواهد شد. به همین دلیل برخی کارشناسان و تحلیل گران معتقدند که شاخص کل، معیار مناسبی برای سنجش وضعیت کلی بازار سهام نیست. برای رفع این مشکل شاخص دیگری با نام «شاخص کل هم وزن» معرفی می شود. در محاسبه شاخص کل هم وزن، تمام شرکت های بورسی با وزنی برابر در محاسبه شاخص کل حضور دارند. در نتیجه، نوسانات شرکت های کوچک و بزرگ به اندازه مساوی در تغییرات شاخص کل هم وزن سهیم خواهند بود.

نکات مهم در رابطه با شاخص کل

افزایش شاخص کل، لزوماً به معنای سودآوری سهام همه شرکت های حاضر در بورس نیست، همان طور که کاهش شاخص کل نیز لزوماً به معنای ضرردهی سهام همه شرکت ها در بورس نیست، زیرا همان گونه که گفته شد، شاخص کل، بیانگر میانگین بازدهی بورس است و چه بسا، در برخی موارد، علیرغم رشد قابل توجه شاخص کل بورس، برخی سهام با افت قیمت مواجه شده و سهامداران خود را با زیان مواجه سازند یا در شرایطی که شاخص کل با کاهش مواجه است، برخی سرمایه گذاران که سهام ارزنده ای را در سبد سهام خود دارند، سود قابل قبولی به دست می آورند. بنابراین، سرمایه گذاران نباید صرفاً با اتکا به اخبار رشد شاخص کل و بدون بررسی کامل در خصوص ارزش ذاتی سهام، اقدام به سرمایه گذاری در بورس کنند و حتی در شرایط رشد مستمر شاخص کل نیز در انتخاب سهام، کاملاً دقت کنند.

ارتباط بین شاخص کل و سبد سهام است. یکی از اصول بسیار مهم سرمایه گذاری در بورس، تشکیل سبد سهام متنوع است. هر اندازه سبد سهام یک سرمایه گذار، متنوع تر و به ترکیب سهام شرکت های موجود در بورس نزدیک تر باشد، بازدهی آن سرمایه گذار نیز به متوسط بازدهی کل بورس که توسط شاخص کل نشان داده می شود، نزدیک تر خواهد بود تا آنجا که اگر فردی بتواند ترکیب سهام موجود در سبد سهام خود را به طور کامل، منطبق بر ترکیب تمامی سهام حاضر در بورس کند، بازدهی وی نیز به طور کامل منطبق بر نوسانات شاخص کل بورس خواهد بود و مثلا با رشد ۳۰ درصدی شاخص، وی نیـز حدودا ۳۰درصد سود به دست خواهد آورد.

این نوع از سرمایه گذاری،  به طور مستقیم با شاخص کل در ارتباط است و سرمایه گذاری بر اساس شاخص (Index Investing) نام دارد. در این نوع سرمایه گذاری فرد سعی می کند که تغییرات شاخص را به سبد خودش وارد کند. این سبد با بالا رفتن شاخص بالا می رود و با پایین آمدن آن ضرر می کند.

سایر شاخص های بورس

در بورس اوراق بهادار تهران، شاخص های دیگری نظیر شاخص قیمت مالی، شاخص قیمت صنعت، شاخص قیمت به تفکیک هر صنعت و شاخص قیمت ۵۰ شرکت فعال تر وجود دارد. هر یک از این شاخص ها در واقع یک زیر شاخص از کل بازار سرمایه است. به عنوان مثال تغییرات شاخص صنعت بیانگر میانگین بازدهی سرمایه گذاران در شرکت های تولیدی است و تغییرات شاخص مالی نیز بیانگر میانگین بازدهی سرمایه گذاران در گروه خدمات مالی و سرمایه گذاری است.

مولف: زهرا سیاهپوش

برای انجام سرمایه گذاری موفق در بازار بورس نیازمند اطلاعات متعدد و مختلفی هستیم تا بتوانیم با بررسی و تحلیل آن داده ها به یک نتیجه گیری معقول و منطقی دست پیدا کنیم. اطلاعاتی از قبیل آمار فروش و بهای تمام شده شرکت ها, حجم و ارزش معاملات, تغییرات نرخ ارز و قیمت های جهانی و هم چنین میزان ورود و خروج اشخاص حقیقی و حقوقی. یکی از داده های مهم موجود در بازار که هر روزه در اثر معاملات بازار تغییر می کند شاخص بورس نام دارد که به مرور زمان و در نتیجه نیازهای موجود انواع مختلفی از آن تعریف شده است و در نتیجه هر کدام کارایی خاص خود را دارد. در ادامه در مقاله ((انواع شاخص های بورس چیست و چه کاربردهایی در بازار بورس دارند؟)) به معرفی انواع شاخص های بورس موجود در تاریخ تهیه این مقاله پرداخته می شود و تلاش می گردد تا جایگاه تحلیلی هر کدام از شاخص ها تبیین گردد.

شاخص چیست؟

در فرهنگ فارسی معین شاخص به این صورت تعریف شده است. عددی که میانگین ارزش مجموعه ای از اقلام مرتبط با یکدیگر را برحسب درصدی از همان میانگین در فاصله زمانی دو تاریخ بیان کند. همان طور که از تعریف فوق برداشت می گردد شاخص نماینده مجموعه ای از متغیرهای همگن است. برای مثال در معاملات بورس اوراق بهادار از آنجایی که دارایی اصلی مورد مبادله سهام است بنابراین قیمت سهام به عنوان متغیر اصلی تعریف شده و بر این اساس انواع شاخص های بورس تعریف می گردد.

با عنایت به این توضیحات به تبیین انواع شاخص های بورس اوراق بهادار تهران مورد استفاده قرار گرفته می پردازیم. در بورس تهران، ۸ شاخص مهم وجود دارد که از جایگاه تحلیلی بالایی نزد سرمایه گذاران برخوردار هستند. شاخص کل قیمت، شاخص قیمت و بازده نقدی، شاخص بازده نقدی، شاخص صنعت و شاخص مالی، شاخص سهام آزاد شناور، شاخص بازار اول و بازار دوم، شاخص ۵۰ شرکت برتر و شاخص ۳۰ شرکت بزرگ از جمله مهم ترین شاخص های مهم در بازار بورس تهران هستند. در ادامه به تشریح این شاخص ها می پردازیم.

شاخص کل قیمت چیست؟

همان طور که پیش از این نیز مطرح شد شاخص نماگری است که سطح عمومی قیمت یا بازدهی را برای گروهی یا کل سهام نشان می دهد. بنابراین شاخص کل قیمت نشان دهنده سطح عمومی قیمت کلیه سهام موجود در بازار بورس است. از آنجایی که شاخص یک عدد است و واحد اندازه گیری خاصی برای آن تعریف نشده است به منظور اینکه قابلیت تفسیر و تحلیل پیدا کند به این صورت عمل می گردد. یک سال مشخص را به عنوان سال پایه تعریف می کنند و تمامی ارقام شرکت ها در آن سال را به عنوان ارقام مبنا در سال پایه تعریف می کنند. پس از آن تغییرات قیمتی سهام در سال های بعد را نسبت به آن سال می سنجند و از این طریق رشد یا نزول شاخص اتفاق می افتد. فرمول محاسبه شاخص کل قیمت از رابطه زیر محاسبه می شود:

همان طور که مشاهده می فرمایید در مخرج کسر شاهد ارقام مذکور در سال مبدأ هستیم. منظور از ارزش جاری که در صورت و مخرج کسر به آن اشاره شده چیست؟ لازم به ذکر است که ارزش جاری هر سهم از حاصل ضرب قیمت پایانی سهام ضربدر تعداد سهام آن شرکت به دست می آید. هم چنین عنایت داشته باشید که سال مبدأ در بورس اوراق بهادار تهران سال ۱۳۶۹ تعریف شده است و قیمت سهام در آن سال به عنوان مبنای محاسبات لحاظ گردیده است. برای درک این موضوع سعی می کنیم تا در قالب یک مثال مواردی را خدمت شما شرح دهیم:

فرض کنید که کل بازار از سال ۱۳۶۹ تا الآن تنها از سه سهم الف، ب و پ تشکیل شده باشد. اطلاعات سهام در آن سال به شرح زیر است:

سهم الف: ۱۰۰۰ سهم به ارزش ۱۰۰۰ ریال

سهم ب: ۲۰۰۰ سهم به ارزش ۳۰۰۰ ریال

سهم پ: ۲۰۰۰ سهم به ارزش ۲۰۰۰ ریال

در نتیجه ارزش جاری بازار در سال ۱۳۶۹ در مثال ما برابر خواهد بود:

(۱۰۰۰*۱۰۰۰) + (۲۰۰۰*۳۰۰۰) + (۲۰۰۰*۲۰۰۰) = ۱۰۰۰۰۰۰ + ۶۰۰۰۰۰۰ +۴۰۰۰۰۰۰ = ۱۱۰۰۰۰۰۰

بنابراین ارزش جاری بازار در سال ۱۳۶۹ معادل ۱۱ میلیون ریال بوده است و طبق فرمول شاخص، رقم شاخص در آن سال ۱۰۰ واحد است. حال فرض کنید در سال ۱۳۷۰ قیمت سهام الف به ۲۰۰۰ ریال؛ سهام ب به ۲۷۵۰ ریال و سهام پ به ۲۵۰۰ ریال افزایش پیدا کند. بنابراین ارزش جاری بازار سهام در سال ۱۳۷۰ برابر خواهد بود:

(۱۰۰۰*۲۰۰۰) + (۲۰۰۰*۲۷۵۰) + (۲۰۰۰*۲۵۰۰) = ۲۰۰۰۰۰۰ + ۵۵۰۰۰۰۰ + ۵۰۰۰۰۰۰ = ۱۲۵۰۰۰۰۰

بنابراین همان طور که در محاسبات فوق مشاهده می فرمایید ارزش جاری بازار سهام در مثال ما در سال ۱۳۷۰ به ۱۲۵۰۰۰۰۰ افزایش پیدا کرده است. حال اگر شاخص کل را محاسبه نماییم شاهد رشد ۱۴ درصدی شاخص کل قیمت هستیم:

(۱۲۵۰۰۰۰۰/۱۱۰۰۰۰۰۰) * ۱۰۰ = ۱۱۴

همان طور که در بالا مشاهده می فرمایید شاخص کل نسبت به سال ۱۳۶۹ در حدود ۱۴ واحد افزایش داشته است که نشان از رشد ۱۴ درصدی شاخص بورس دارد.

نکاتی مهم در رابطه با شاخص کل قیمت:

1. در این شاخص زمانی که شرکت ها از محل آورده نقدی و مطالبات سهامداران افزایش سرمایه می دهد و یا تعداد شرکت ها کم و یا زیاد می شوند تعدیل می گردد که به دلیل پیچیدگی محاسبات از تشریح شیوه آن خودداری می گردد.
2. زمانی که یک سهم به دلایل مختلفی مانند شفاف سازی؛ برگزاری مجمع عمومی عادی و یا به طور فوق العاده بسته می شود قیمت پایانی آخرین روز معاملاتی به عنوان مبنای قیمتی آن سهم در شاخص منظور می گردد.
3. از آنجایی که شاخص کل از تعداد سهام شرکت های مختلف اثر می پذیرد و بنابراین شرکت های بزرگ تر موجب تغییرات بزرگ تر شاخص بورس می گردند نبایستی صرفاً تغییرات این شاخص را مبنا قرار داد و برای تحلیل و ارزیابی وضعیت کلی بازار بایستی از سایر شاخص ها نیز کمک گرفت. یکی از اتفاقات رایج در بازار این هست که کلیت بازار نزولی است اما چون سه تا ۵ سهم بزرگ بازار صعود سنگین داشته اند شاخص کل رشد قابل توجهی را ثبت می کند.
4. سازمان بورس و اوراق بهادار سهام پذیرش شده در بازار بورس را بر اساس میزان نقدشوندگی، درصد شناوری سهام، وضعیت سودآوری، تعداد سهام و… در دو بازار اول و دوم تقسیم بندی می کند. شاخص قیمت کل برای سهام پذیرفته شده در هر کدام از این بازارها به تفکیک محاسبه می گردد و از آن به عنوان شاخص بازار اول و بازار دوم یاد می گردد.

شاخص کل هم وزن:

شیوه محاسبه شاخص کل هم وزن مشابه شاخص قیمت کل است با این تفاوت که از تعداد سهام شرکت در محاسبه شاخص استفاده می گردد. در واقع در این شاخص فارغ از اینکه شرکت ها چه اندازه ای دارند اثر یکسانی را خواهند داشت در حالی که در شاخص قیمت کل تعداد سهام یک شرکت به عنوان وزن قیمت ها اثر بااهمیتی در محاسبات دارند. با لحاظ توضیحات فوق مجدداً به محاسبه شاخص هم وزن می پردازیم:

سال ۱۳۶۹:

سهم الف: ۱۰۰۰ ریال

سهم ب: ۳۰۰۰ ریال

سهم پ: ۲۰۰۰ ریال

شاخص هم وزن در سال ۱۳۶۹:

((۱۰۰۰ + ۳۰۰۰ + ۲۰۰۰) / (۱۰۰۰ + ۳۰۰۰ + ۲۰۰۰)) * ۱۰۰ = ۱۰۰

سال ۱۳۷۰ :

سهم الف: ۲۰۰۰ ریال

سهم ب: ۲۷۵۰ ریال

سهم پ: ۲۵۰۰ ریال

شاخص هم وزن در سال ۱۳۷۰ برابر خواهد بود:

((۲۰۰۰ + ۲۷۵۰ + ۲۵۰۰) / (۱۰۰۰ + ۳۰۰۰ + ۲۰۰۰)) * ۱۰۰ = ۱۲۱

همان طور که مشاهده می فرمایید که شاخص هم وزن رشد قابل توجه تری را نسبت به شاخص کل قیمت در حالت عادی نشان می دهد.

تفاسیر مهم هم زمان از شاخص کل قیمت و شاخص کل هم وزن:

در بازار بورس تفاسیر هم زمان شاخص قیمت کل و شاخص هم وزن بسیار رایج است.

1. زمانی که شاخص کل صعودی است اما شاخص هم وزن نزولی است به این معنی است که اغلب سهام بازار نزول داشته اند در حالی که شاخص کل به دلیل رشد چند سهم مهم شاخص ساز مثبت شده است.
2. زمانی که شاخص کل نزولی است و شاخص هم وزن صعودی است به این معنی است که سهام شاخص ساز و بزرگ بازار به دلایل مختلف نزول کرده اند و در نتیجه شاخص کل کاهش پیدا کرده است اما عموم سهام بازار افزایش قیمت را تجربه کرده اند. اگر این حالت طی دو الی ۴ روز کاری اتفاق بیفتد به این معنی خواهد بود که سرمایه گذاران برای کسب سود بایستی به سمت سهام کوچک و متوسط متمایل شوند.
3. اگر هر دو شاخص باهم نزول کنند: در این حالت عموم بازار با کاهش قیمت روبه رو شده است و اگر این موضوع براتی چندین روز متوالی اتفاق بیفتد بستگی به شرایط حاکم بر بازار ممکن است شاهد این تفسیر ایجاد گردد که بازار به سمت رکود پیش می رود.
4. اگر هر دو شاخص صعود کنند: در این حالت عموم سهام بازار بورس صعودی می شوند و رخداد این حالت در طی چند روز می تواند حکم به صعودی بودن بازار طی روزها یا ماه های آتی را بدهد.

شاخص قیمت و بازده نقدی چیست؟

شاخص قیمت و بازده نقدی بیانگر بازدهی کل بورس اوراق بهادار تهران است. لازم به ذکر است که سود حاصل از سرمایه گذاری در بازار بورس از دو محل است:

• سود نقدی مصوب مجامع
• سود ناشی از افزایش قیمت سهام. شاخص اخیر هر دو مورد را در خود دارد و هر دو را نمایش می دهد. این شاخص به شاخص TEDPIX معروف است و فرمول محاسبه آن مشابه شاخص قیمت است با این تفاوت که در مخرج کسر علاوه بر قیمت در سال ۱۳۶۹ سود نقدی پرداختی در آن سال نیز منظور می گردد.

شاخص بازده نقدی چیست؟

این شاخص تنها بازدهی ناشی از سود مصوب مجامع را که به سود نقدی معروف است محاسبه می نماید و از این دریچه بازدهی ناشی از کلیه سودهای پرداختی توسط شرکت های بورسی را محاسبه می نماید. نکته مهم آنکه وقتی این شاخص نزول نماید به این معنی است که در مجامع سود کمتری پرداخت می گردد و در این حالات نبایستی خیلی به انتظار کسب سود نقدی سنگین باشیم و انتظارات و یا سبک معامله گری خود را اصلاح نماییم.

شاخص صنعت و شاخص مالی:

پیش از اینکه بخواهیم در رابطه با این دو شاخص مطالبی را خدمت شما بیان کنیم لازم است تا به این نکته اشاره کنیم که شرکت ها را بر اساس ماهیت فعالیتشان می توان تقسیم بندی کرد. شرکت های تولیدی و خدماتی دو دسته اصلی شرکت های بورسی را شامل می شوند. بیش از ۶۰ درصد شرکت های فعال در بورس را شرکت های تولیدی تشکیل می دهند. هم چنین مشاوره مالی و شرکت های تأمین سرمایه جزو خدمات مالی محسوب می شوند. شرکت های حاضر در دسته اول را در زمره شاخص صنعت و شرکت های حاضر در حوزه دوم را در شاخص مالی تقسیم بندی می کنند. برای مثال شرکت پتروشیمی زاگرس و پتروشیمی فن آوران که به تولید متانول اشتغال دارند در شاخص صنعت و شرکت تأمین سرمایه نوین و تأمین سرمایه لوتوس پارسیان در شاخص مالی تقسیم بندی می گردند. لازم به ذکر است که شیوه محاسبه هر دو شاخص بر اساس میانگین موزون شرکت های فعال در آن شاخص هستند، در واقع مشابه شاخص کل قیمت محاسبه می گردند و تفاوت آن ها با شاخص مزبور در تعداد شرکت های حاضر در آن صنعت است.

شاخص سهام آزاد شناور(TEFIX) :

عموماً برخی از شرکت های حقوقی مالکیت اصلی و عمده شرکت های سهامی را بر عهده دارند. زمانی که یک شرکت یا شخص حقوقی یا حقیقی درصد بالایی از سهام یک شرکت را در اختیار داشته باشد به عنوان سهامدار اصلی آن شرکت شناخته می شود و سهام تحت مالکیت آن ها معمولاً جزو سهامی به حساب نمی آید که به صورت فعال در بازار معامله شود. شناوری سهام به درصدی از سهام یک شرکت اشاره دارد که نزد سرمایه گذاران خرد (غالبا حقیقی) قرار دارد و قابلیت فروش مجدد در آینده نزدیک را دارد و خرید سهام با هدف نگهداری و یا افزایش کنترل و نفوذ در شرکت خریداری نمی گردد.درصد شناوری یک سهم در سایت بورس اوراق بهادار نمایش داده می شود. شاخص سهام آزاد شناور، تغییرات آن بخش از سهام یک شرکت را محاسبه می کند که توسط سرمایه گذاران خرد مورد معامله قرار می گیرد. شیوه محاسبه مشابه شاخص کل قیمت است و تفاوت با آن شاخص در تعداد سهامی است که به عنوان ضریب قیمت لحاظ می گردد.

برای مثال در شاخص کل قیمت صد درصد سهام فولاد مبارکه یعنی ۱۳۰ میلیارد سهم به عنوان ضریب قیمت فولاد مبارکه لحاظ می گردد در حالی که در شاخص سهام آزاد شناور تنها ۲۵ درصد سهام این شرکت یعنی ۳۲٫۵ میلیارد سهم آن به عنوان ضریب قیمت لحاظ می گردد. یکی از نکات تفسیری حائز اهمیت این هست که هرچه درصد شناوری سهام پذیرفته شده در بازار بورس بیشتر باشد نتیجه این شاخص به تغییرات شاخص کل قیمت نزدیک تر خواهد بود و هر چه درصد شناوری پایین تر باشد به نظر می رسد که نتیجه حاصل از شاخص سهام شناور آزاد واقعی تر باشد.

شاخص ۵۰ شرکت برتر:

سازمان بورس اوراق بهادار هر سه ماه یک بار فهرست ۵۰ شرکت برتر بورس را که بالاترین درجه نقد شوندگی را دارند ارائه می نماید. شاخص ۵۰ شرکت برتر میانگین وزنی این ۵۰ شرکت را ارائه می نماید. بنابراین شیوه محاسبه این شاخص مشابه شاخص کل قیمت است با این تفاوت که تعداد شرکت های لحاظ شده در این شاخص تنها ۵۰ شرکت است در حالی که در شاخص کل بیش از ۱۰۰ شرکت در آن لحاظ می گردند.

شاخص ۳۰ شرکت بزرگ‌تر:

بزرگی شرکت ها در سایت سازمان بورس بر اساس ارزش روز یک شرکت محاسبه می شود. برای محاسبه ارزش روز سهام یک شرکت از رابطه زیر کمک گرفته می شود:

قیمت پایانی سهام × تعداد کل سهام شرکت = ارزش روز یک شرکت

۳۰ شرکت بزرگ تر شامل شرکت هایی می شود که در صدر ۳۰ شرکت بزرگ بورس قرار بگیرند و شاخص سی شرکت بزرگ تر میانگین وزنی این ۳۰ شرکت را برآورد می نماید و شیوه محاسبه آن مشابه شاخص کل قیمت است. معمولاً در دوران رکود بازار و زمانی که شاخص مسیر مشخصی ندارد با انجام معاملات بلوکی در سهامی که جزو ۳۰ شرکت بزرگ تر هستند رقم شاخص را تغییر بااهمیتی می دهند.

کلام آخر:

در بالا به تشریح مهم ترین شاخص های محاسبه شده در سازمان بورس پرداختیم. نکته مهم و حیاتی پیرامون شاخص این هست که با استفاده از تحلیل شاخص ها صرفاً می توان یک دیدگاه کلی از وضعیت جاری بازار کسب کرد و اینکه برای ارزیابی تغییر وضعیت در بازار (برای مثال از رکود به رونق) باید رفتار شاخص را طی چندین روز و یا چندین هفته بررسی کرد تا بتوان به نتیجه قطعی دست یافت.

اگر کم و بیش پیگیر اخبار بورس باشید به احتمال زیاد اصطلاح «شاخص بورس» و اخباری مانند: «شاخص بورس با ۵۰۰ واحد رشد به ۷۵۰۰۰ واحد رسید» را بارها شنیده اید. شاید این سوال برای شما هم پیش آمده باشد که این شاخص چیست و نوسانات عدد این شاخص چه معنایی دارند؟

در این قسمت از خانه سرمایه به زبان ساده این مفهوم را برایتان توضیح می دهیم.

بورس چیست؟

شاید بهتر باشد قبل از توضیح شاخص بورس، اندکی به خود بورس بپردازیم. بورس، بازاری برای مبادله بین خریدار و فروشنده است که در آن سهام شرکت های مختلف خرید و فروش می شود.

واژه «شاخص» ترجمه کلمه انگلیسی (Index) است. این واژه در مفهوم کلی به معنای نماگر یا نشانگر و بیانگر عددی است که شما با استفاده از آن می توانید تغییرات ایجاد شده در یک یا چند متغییر را طی یک بازه زمانی خاص، مشاهده کنید. در واقع با بررسی یک شاخص می توانید وضعیت و نوسانات متغیرهای مورد بررسی آن شاخص را ببینید.

منظور از شاخص بورس چیست؟

شاخص بورس، عددی است که وضعیت کلی بورس و روند رشد یا افت این بازار را نشان می دهد. ما در بورس فقط یک شاخص نداریم بلکه چند شاخص مختلف داریم که هر کدام از آنها وضعیت بورس را از جنبه خاصی به ما نشان می دهند. محاسبه هر کدام از این شاخص ها از طریق فرمول متفاوتی صورت می گیرد.

پس برای تحلیل آن باید بدانید کارکرد آن شاخص چیست؟

شاخص ها معیارهای مهمی هستند که با تحلیل و بررسی شان می توان از جنبه های مختلف، وضعیت گذشته و حال بورس را دریافت. در بین این شاخص ها چند شاخص از اهمیت بیشتری نزد افراد فعال در بازار بورس برخوردار هستند. در ادامه برخی از این شاخص ها را به شما معرفی می‎ کنیم.

در شکل زیر، شیوه نمایش برخی از شاخص های بورس را در سایت بورس مشاهده می کنید:

شاخص کل بورس چیست؟

این شاخص همان چیزی است که همیشه در اخبار و رسانه ها از آن به عنوان «شاخص بورس تهران» صحبت می شود. شاخص کل در بین افراد فعال در بازار بورس و سرمایه گذاری یکی از پرکاربردترین شاخص ها به شمار می رود. این شاخص، بیانگر سطح عمومی قیمت و سود سهام شرکت های پذیرفته شده در بورس است.

به عبارت دیگر، تغییرات شاخص کل، بیانگر میانگین بازدهی سرمایه گذاران در بورس است. اجازه بدهید مثالی برایتان بزنیم. فرض کنید از سهام تمام شرکت های بورسی هر کدام یک عدد سهم را می خرید. در این صورت، تغییرات شاخص کل بورس برابر با میزان بازدهی سهام شما خواهد بود.

پس این شاخص، هم تغییرات قیمت سهام و هم سودهای سالیانه ای که شرکت ها به شما پرداخت می کنند را محاسبه می کند.

نام دیگر شاخص کل، «شاخص قیمت و بازده نقدی» (TEDPIX) است. نکته ای که هنگام بررسی شاخص باید به آن توجه کنید این است که میزان تغییرات شاخص برای ما اهمیت دارد نه خود عدد شاخص. مثلا اگر شاخص کل بورس در طی یک سال از عدد ۲۰۰۰۰ به ۳۰۰۰۰ برسد – یعنی ۵۰% رشد کند – نشان دهنده این است که میانگین بازدهی بورس طی این یکسال برابر با ۵۰% بوده است.

طبق فرمول محاسبه شاخص کل، هرچه شرکت ها بزرگ تر باشند – یعنی سرمایه بیشتری داشته باشند – تاثیر بیشتری روی شاخص کل خواهند داشت.

منظور از شاخص قیمت چیست؟

شاخص قیمت، یکی از اصلی ترین شاخص های بورس است. این شاخص، بیانگر روند عمومی قیمت سهام همه شرکت های پذیرفته در بورس اوراق بهادار است. پس اگر مثلا شاخص قیمت بورس در یک سال، ۲۰ درصد رشد داشته باشد به این معنی است که سطح عمومی قیمت ها در بورس در طول یک سال گذشته به طور متوسط ۲۰ درصد رشد داشته است.

تفاوت عمده این شاخص با شاخص کل این است که در شاخص قیمت، فقط قیمت سهام شرکت های بورسی در فرمول شاخص، مورد محاسبه قرار می گیرد. در صورتی که در شاخص کل، علاوه بر قیمت، سود پرداختی سالیانه شرکت ها هم در محاسبه شاخص در نظر گرفته می شود. در این شاخص نیز مثل شاخص کل، وزن شرکت ها در تاثیر آنها بر شاخص اهمیت دارد. یعنی هرچه شرکت بزرگ تر باشد – سرمایه آن بیشتر باشد – تاثیر آن بر شاخص قیمت بیشتر است.

شاخص ۵۰ شرکت فعال تر چیست؟

بورس، هر سه ماه یک بار فهرست شرکت های فعال تر را بر اساس میزان نقد شوندگی – یعنی خرید و فروش آسان تر و سریع تر سهام – سهامشان منتشر می کند. هر شرکتی که سهامش ساده تر و سریع تر خرید و فروش شود به اصطلاح «نقد شوندگی» بیشتری دارد. شاخص ۵۰ شرکت فعال تر، تغییرات سطح عمومی قیمت سهام ۵۰ شرکتی را نشان می دهد که سهام آنها از سایر شرکت ها نقد شونده تر هستند.

نگاهی کوتاه به شاخص های دیگر بورس

شاخص ۳۰ شرکت بزرگ: این شاخص، سطح عمومی قیمت سهام ۳۰ شرکت بزرگ را نشان می دهد؛ ۳۰ شرکت بزرگی که ارزش بازار آنها در مقایسه با سایر شرکت ها بیشتر است. ارزش بازار یک شرکت از حاصل ضرب «قیمت روز سهام شرکت» در «تعداد سهام آن شرکت» به دست می آید.

شاخص صنعت: منظور از شرکت های صنعتی، شرکت هایی هستند که در صنایع مختلف مانند «خودروسازی»، «پتروشیمی»، «فلزات اساسی»، «مخابرات»، «ساختمان» و … فعالیت می کنند. شاخص صنعت، بیانگر سطح عمومی قیمت سهام شرکت های فعال در بخش صنعت است. عملکرد هر کدام از این صنایع تحت عنوان شاخص جداگانه ای مورد بررسی قرار می گیرد. مثلا خودرو، دارو، فلزات اساسی و محصولات شیمیایی.

شاخص واسطه گری های مالی: این شاخص، عملکرد شرکت های واسطه گری مالی که فعالیت آنها در حوزه مالی است – مثل هلدینگ ها، سرمایه گذاری ها و لیزینگ ها – را نشان می دهد.

شاخص های دیگری نیز در بورس مورد محاسبه قرار می گیرند که شاید برای سرمایه گذاران عام بورس کاربرد زیادی نداشته باشند. می توانید آنها را در مقاله  انواع شاخص های بورس مطالعه کنید.

یک نکته مهم در مورد شاخص

درست است که شاخص، عملکرد و وضعیت بورس را نشان می دهد، اما مثبت یا منفی بودن شاخص همیشه به معنی مثبت یا منفی بودن کل بورس نیست. بلکه شاخص، وضعیت کلی بورس را به ما نشان می دهد.

در خیلی از مواقع ممکن است چند شرکت بزرگ وزن زیادی – سرمایه و ارزش بازار زیادی – داشته باشند و با مثبت یا منفی شدنشان شاخص کل را مثبت یا منفی کنند.

در حالی که وضعیت بسیاری از شرکت های دیگر متفاوت است. در این جور مواقع، شاخص هم وزن قیمت یا شاخص کل هم وزن می تواند به شکل بهتری وضعیت کلی بازار را به ما نشان دهد.

چون در شاخص هم وزن، وزن تمام شرکت های بورسی مساوی در نظر گرفته می شود و شرکت های بزرگ نمی توانند شاخص را به واسطه سرمایه زیادشان تحت تاثیر قرار دهند.