تابلوخوانی

یکی از مهم ترین مؤلفه های بازار سرمایه، ورود و خروج نقدینگی در بورس است، زیرا ورود نقدینگی به بازار سهام آن را با رونق همراه می سازد و خروج آن همواره با دوره های رکودی متعاقب آن همراه بوده است.

تشخیص ورود و خروج نقدینگی به بورس

تشخیص ورود نقدینگی به بورس یکی از راه کارهایی است که سرمایه گذار با استفاده از آن می توانند وارد بازار شوند و معامله کنند. یکی از مشکلاتی که سرمایه گذاران در بورس دارند این است که در یک زمان نامناسب اقدام به خرید سهم می کنند و این موجب می شوند باوجود اینکه شرایط تکنیکال و یا بنیادی سهم مناسب است ولی درنهایت قیمت ها کاهش پیدا می کند و سرمایه گذار هم متضرر می شود. به همین دلیل هم نیاز است یک سرمایه گذار ابتدا ورود نقدینگی به بورس را تشخیص دهد و سپس اقدام به معامله کند ولی در بازار سرمایه ایران بزرگ ترین ضعف بازار هم عدم دانش در این خصوص است. یک سرمایه گذار باید مؤلفه های ورود به بازار سرمایه را بداند و سپس اقدام به معامله کند. برای بررسی ورود نقدینگی به بورس باید در خصوص ارزش معاملات و ارتباط آن با ورود نقدینگی به بورس، ورود پول هوشمند به سم و درنهایت فیلتر ورود نقدینگی به سهم اطلاعاتی داشته باشید.

تشخیص ورود نقدینگی به بورس با ارزش معاملات

ورود نقدینگی به بورس می تواند همگام باارزش معاملات هم باشد. یکی از سیگنال هایی که تعیین می کند ورود نقدینگی به بازار سرمایه اتفاق افتاده است یا خیر ارزش معاملات روزانه بازار است. ارزش معاملات یک شرکت معمولاً از ضرب حجم معاملات روزانه سهم در قیمت آن به دست می آید. حال فرض کنید اگر این فرمول را برای کل شرکت هایی که در روز معامله می شوند محاسبه کنیم ارزش معاملات کل بازار به دست می آید. معمولاً و طبق تجربه در بازار سرمایه زمانی که ارزش معاملات خالص روزانه بازار یعنی ارزش کل معاملات منهای معاملات بلوکی بین ۵۰۰ تا ۶۰۰ میلیارد تومان باشد می توان گفت بازار شادابی لازم را دارا است و فرصت مناسبی برای سرمایه گذاری وجود دارد. البته بیان این جمله نشان دهنده این نیست که در روزهایی که بازار تا ۲۰۰ تا ۳۰۰ میلیارد تومان معامله می کند برای سرمایه گذاری مناسب نیست بلکه در بازارهای باارزش معاملات پایین هم امکان نوسان گیری و خلق فرصت مناسب در بازار وجود دارد؛ اما زمانی که ارزش معاملات بازار بالا می رود این امکان برای همه فراهم می شود که از فرصت های موجود و خریدن سهم و کسب سود استفاده کنند.

پول هوشمند چیست؟

پول هوشمند اصطلاحی است که بسیاری از کارشناسان اقتصادی از آن برای توصیف جهت سرمایه گذاری سرمایه گذاران کلان استفاده می کنند. پول هوشمند معمولاً توسط سرمایه گذاران بزرگ بازار به آن تزریق می شود و یا از آن خارج می شود و باعث جهت گیری دستوری بازار مذکور می شود. به عنوان مثال وقتی یک امیدواری بزرگ در بازار سرمایه شکل بگیرد، پول هوشمند زودتر از سهامداران عادی به بازار سرمایه یا سهمی خاص وارد می شود چرا که از سود احتمالی در آینده نزدیک، اطمینان دارد.

تشخیص ورود پول هوشمند به سهم

ورود پول هوشمند به سهم و تشخیص آن می تواند کمک زیادی به سرمایه گذار برای شناخت سهام و یا گروهی باشد که نقدینگی وارد آن شده است. شناسایی پول هوشمند یکی از روش هایی است که برخی از سرمایه گذاران برای تشخیص ورود نقدینگی به یک صنعت یا سهم از آن استفاده می کنند. ممکن است شنیده باشید که پول هوشمند وارد بورس شده و یا پول هوشمند وارد فلان صنعت شده است. پول هوشمند تحت یکی از شرایط زیر وارد بازار بورس می شود:

نشانه های ورود پول هوشمند به سهم

• زمانی که وضعیت بازار نامساعد است و همه اظهار ناامیدی می کنند و به نوعی فشار فروش در سهم بالا است و تقاضایی برای سهام شرکت ها وجود ندارد آنجاست که پول هوشمند می تواند وارد بازار شود.
• جایی که قیمت ها به پایین ترین حد خود رسیده و اصطلاحاً قیمت ها کف می باشند.

چگونگی ورود و خروج پول هوشمند به بازار بورس

به طورکلی می توان گفت هر بخشی از اقتصاد یک ناظر دارد و بعضاً ناظر نیز با توجه به شرایط موجود در بازار تصمیم به ورود یا خروج بخشی از نقدینگی یا همان پول هوشمند می گیرد. در این شرایط، سهامداران خرد پس از چند روز متوجه جریان ورود یا خروج پول هوشمند از بازار یا سهم خاص می شوند. در بازار سرمایه با ورود پول هوشمند می توان هدف گذاری جدید برای سهم موردنظر متصور بود. با افزایش این هیجانات و خریدهای بالای سهم، قیمت افزایش می یابد و درنتیجه سهم رشد زیادی را تجربه می کند. پس از گذشت مدتی که قیمت سهام افزایش یافت، سهامداران عمده با همان سرعتی که وارد بازار شده و قیمت سهم را افزایش داده اند، از سهم خارج شده و شروع به فروش سهام می کنند. بدین ترتیب پول هوشمند از سهم خارج می شود و قیمت آن به تدریج کاهش می یابد.

از آنجایی که بسیاری از سهامداران از ورود و خروج پول هوشمند به سهم اطلاعی ندارند و ریزش های سهم را اصلاح تصور می کنند، انتظار رشد قیمتی پس از هر ریزش و اصلاح دارند اما ممکن است این اصلاح هرگز بازگشتی در پی نداشته باشد و سهامداران خرد متضرر می شوند و زمان را در سرمایه گذاری خود ازدست داده و فرصت های سرمایه گذاری بهتر را از دست می دهند. بیشتر سهامداران خرد در قیمت های بالا سهام را خریداری کرده اند و ازآنجاکه نقدینگی و قیمت سهم روند نزولی پیداکرده، شانس خروج از سهم بسیار کم می شود. بدین صورت پول هوشمند قدرتمندتر شده و این چرخه را چندین بار تکرار می کند. لازم به ذکر است، ورود پول هوشمند به سهم یا بازار، پیوسته نیست و تشخیص آن برای سهامداران عادی دشوار است. معمولاً این اتفاق یک یا دو بار در سال رخ می دهد که موجب رشد سریع قیمت سهام می شود و سهامداران می بایست نسبت به خروج پول هوشمند و شناسایی سود، هوشیار باشند تا حاشیه سودشان دچار آسیب نشود. درمجموع می توان گفت:

پول هوشمند زمانی وارد بازار می شود که قیمت سهم در کف خود قرار دارد یا به پایین ترین حد خود رسیده و نسبت به سهم امیدواری وجود نداشته و تقاضایی برای خرید سهم نیست. پول هوشمند به این دلیل وارد سهم می شود تا این عدم تقاضا را برطرف سازد. با ورود پول هوشمند، فشار فروش سهم کاهش یافته و قیمت سهم افزایش می یابد.

فیلتر ورود نقدینگی به بورس

گاهی اوقات می توان با استفاده از فیلترها در دیده بان بازار ورود نقدینگی به بورس را تشخیص داد. به همین جهت باید عواملی را که در ورود نقدینگی به بورس مؤثر است تشخیص داد و فیلترهای مربوط به آن را نوشته و در دیده بان بازار اجرا کرد. یکی از عواملی که می تواند ورود نقدینگی به سهم را مشخص کند حجم معاملات است که استفاده از آن می تواند کمک بسیاری به سرمایه گذار کند و با استفاده از آن سهامی که به یک باره حجم معاملات آن افزایش پیدا می کند را در فیلتر مشخص کرد. دستور زیر یکی از فیلترهای ورود نقدینگی به سهم را نشان می دهد:

این فیلتر سهم هایی که حجم معاملات آن ها ۴ برابر میانگین حجم هفته گذشته است را نشان می دهد. این فیلتر می تواند معیاری جهت ورود پول به سهم باشد. به منظور استفاده از این فیلتر، کافی است آن را در بخش فیلتر سایت tsetmc تایپ کنید.

به خاطر داشته باشید که باید وضعیت تکنیکال و تابلو خوانی سهم را هم مدنظر داشته باشید تا با استفاده از آن قادر باشید سهامی که ورود نقدینگی در آن اتفاق افتاده است را تشخیص دهید و سپس اقدام به معامله کنید.

عوامل دیگر برای ورود و خروج نقدینگی در بورس

برای نقدینگی می توان معیارهای مختلفی را در نظر گرفت که اندیکاتورهای تکنیکالی و یا میزان مشارکت سرمایه گذاران حقیقی در بازار ازجمله آن ها هستند. ابتدا به یکی از مهم ترین معیارهای تکنیکالی نماینده نقدینگی، یعنی اوسیلاتور MFI یا شاخص جریان نقدینگی می پردازیم که نام دیگر آن RSI موزون شده با حجم است. مزیت این شاخص نسبت به RSI در اضافه شدن حجم به آن است، چراکه بسیاری از تحلیلگران اعتقاد دارند که حجم معاملات از مهم ترین مؤلفه های تعیین کننده روند است. به لحاظ تئوریک افزایش مقدار این اوسیلاتور به معنای قدرت خرید ناشی از ورود نقدینگی و کاهش آن نیز نشانی احتمالی از قدرت فروش ناشی از خروج نقدینگی خواهد بود. البته MFI تنها یک معیار از ورود و خروج نقدینگی است و باید به معیارهای دیگری همچون وضعیت مؤلفه های بنیادی بازار ازجمله وضعیت بازارهای جهانی، نرخ ارز و حتی مسائل سیاسی نیز توجه داشت. روندها پراهمیت تر و معنادارتر از اندیکاتورها هستند و باید در کنار بررسی تکنیکال، مسئله بنیادی و وضعیت تابلوی نمادها و گروه های مهم بازار سهام را نیز در نظر گرفت.

میانگین حجم ماه به دلایلی که در این مقاله مطرح خواهیم کرد، یکی از مهم ترین آیتم های تابلو خوانی در بازار بورس ایران می باشد. اصولاً برای تحلیل یک نماد در بورس و در مبحث تابلو خوانی آیتم های زیادی وجود دارند که همه ی آن ها از اهمیت یکسانی برخوردار نیستند. برخی از آن ها در اولویت های پایین قرار دارند و برخی نیز مانند میانگین حجم ماه از آیتم های اصلی محسوب می شوند. اما این پارامتر واقعاً چیست و چه کاربردی می تواند در معاملات ما داشته باشد؟ در ادامه بیشتر به این موضوع می پردازیم.

حجم این پارامتر قدرتمند در بورس

حجم یکی از اصلی ترین فاکتورهای معاملاتی برای بزرگان بازار بورس در همه جای دنیا می باشد. سیستم های معاملاتی که بر پایه ی حجم توسعه یافته اند، بسیار زیاد بوده و ازجمله قدرتمندترین سیستم های معاملاتی جهان هستند. بسیاری از افراد موفق که سودهای کلان در بازار بورس کسب کرده اند، معاملات خود را مبتنی بر حجم انجام داده و از این فاکتور برای قدرتمند نمودن پوزیشن های خرید یا فروش خود استفاده می کنند. تغییرات فاکتور حجم و به تبع آن میانگین حجم ماه در بسیاری از نقاط بازار می تواند معانی مختلفی را برای تریدر به دنبال داشته باشد. دقت به این تغییرات به طرقی که در ادامه بیان خواهیم کرد، هم می تواند باعث درک نقاط ورود ایده آل به بازار شده و هم باعث یافتن بهترین نقاط خروج از بازار خواهد بود. بسیاری از اندیکاتورهای مورد استفاده در تحلیل تکنیکال با استفاده از پارامتر حجم توسعه یافته اند. این پارامتر به قدری مهم و قدرتمند است که برخی از افراد تنها و تنها با تکیه بر تغییرات آن معاملات خود را ساماندهی می نمایند. بسیاری از افرادی هم که با استفاده از تکنیک های تابلو خوانی معاملات خود را مدیریت می کنند، حجم معاملات و میانگین حجم ماه را در اولویت های اصلی خود قرار داده و هرروز تغییرات آن ها را موردبررسی قرار می دهند.

تعریف میانگین حجم ماه

میانگین حجم ماه درواقع به زبان ساده میانگین حجم هایی است که در طول بازه ی زمانی یک ماه معامله شده است. برای محاسبه ی این پارامتر در هرروز معاملاتی، تمام حجم های ۲۱ روز قبل از آن یا همان یک ماه کاری قبل با هم جمع شده و بر تعداد تقسیم می شود تا معدل معاملات انجام شده روی آن نماد در طول یک ماه مورد محاسبه قرار گیرد. البته می توان برای بالاتر بردن اهمیت روزهای نزدیک از میانگین حجم وزنی استفاده کرد. اما مهم تر از این تعریف کاربردی است که این پارامتر موجود در تابلوی بازار بورس برای ما به دنبال دارد. کاربردهایی که دقت به آن ها می تواند هشدار بسیار عالی برای ما بوده و به نوعی تائید کننده ی تحلیل تکنیکال ما نیز باشد.

میانگین حجم ماه و نقاط حمایت و مقاومت

یکی از محل هایی که تغییرات حجم معاملات نسبت به میانگین حجم ماه بسیار مهم تلقی می گردد، نقاط حمایت و مقاومت استاتیک بازار است. در این نقاط با توجه به حساسیت معامله گران، امکان برگشت قیمت به سمت بالا در حمایت و یا ریزش قیمت در مقاومت بسیار بالا است. اما چگونه می توانیم مطمئن شویم که این نقاط درست عمل کرده و قرار است از معاملات روز بعد روند قیمت تغییر نماید؟ پارامترهای زیادی برای تعیین درستی این تحلیل وجود دارند که هرکدام در جای خود اهمیت دارند. اما یکی از این پارامترهای اتفاقاً مهم تغییرات حجم معاملات نسبت به میانگین حجم ماه می باشد. اگر در این نقاط شاهد تغییرات حجمی بالای معاملات نسبت به میانگین حجم ماه بودیم، به نوعی می توان از این اتفاق به عنوان تأییدی برای عمل کردن این نقاط استفاده برد. درواقع حساسیت معامله گران به این نقاط باعث می شود تا تعداد کثیری از آن ها نقاط ورود یا خروج خود را در این محل ها انتخاب کرده و این باعث افزایش حجم معاملات در آن روز کاری خواهد شد. اما از کجا باید بفهمیم که حجم معاملات انجام یافته نسبت به روزهای قبل تغییرات زیادی داشته است؟ خیلی راحت می توانید آن را با میانگین حجم ماه مقایسه کنید.

سنجش ورود پول با استفاده از حجم معاملات

یکی از مهم ترین اصولی که فعالان بازار سرمایه با تکیه بر آن اقدام به خریدوفروش سهام می نمایند، اصل ورود پول و سرمایه به یک سهم است. احتمالاً شما هم اگر با این افراد نشست و برخاست داشته باشید، این اصطلاحات را از زبان آن ها شنیده اید که به فلان سهم پول تزریق شده است؛ یا فلان سهم در حال حاضر پر از سرمایه است. اما آن ها چگونه این ورود پول به یک سهم را تشخیص می دهند؟ روش های مختلفی برای سنجش ورود پول به یک سهم وجود دارد که البته نمی توان تنها از روی یکی از آن ها به این مهم دست پیدا کرد. اما یکی از این فاکتورها حجم معاملات و مقایسه ی آن با میانگین حجم ماه است. درواقع تغییرات زیاد حجم معاملات نسبت به میانگین حجم ماه نشانه ای است که به وسیله ی آن تریدرها می توانند نسبت به ورود پول به سهم تصمیم گیری کنند. با استفاده از این مقیاس تریدر روز معاملاتی که تغییرات حجمی زیادی نسبت به میانگین حجم ماه داشته را مورد ارزیابی قرار داده و با در نظر گرفتن برخی دیگر از نکات تحلیل تکنیکال و بنیادی درباره ی ورود پول به سهم تصمیم گیری می نماید. البته شما هم اگر قصد استفاده از این تکنیک را در معاملات خود دارید، بایستی با سایر نکات آموزشی مربوط به آن نیز آشنا شوید. آموزش مباحث مختلف تحلیل بازار سرمایه و ترکیب آن ها با هم است که یک استراتژی معاملاتی قدرتمند برای یک تریدر به ارمغان می آورد.

میانگین حجم ماه و نقد شوندگی سهم

یکی دیگر از مواردی که می توان با استفاده از میانگین حجم ماه به تجزیه و تحلیل آن پرداخت، میزان نقد شوندگی سهم موردنظر است. البته برای تعیین میزان نقد شوندگی پارامترهای دیگری هم دخیل هستند، اما یکی از مهم ترین آن ها همین حجم معاملات آن در روزهای گذشته است. برای مثال تصور کنید که شما قصد خرید یک میلیون سهم از نمادی را دارید که میانگین حجم معاملاتی آن ۵۰۰ هزار سهم در روز است. درواقع در شرایط عادی بازار شما اصلاً امکان خرید یا فروش این میزان سهم را در یک روز معاملاتی نخواهید داشت. در نتیجه میزان نقد شوندگی این سهم برای شما ناکافی است. حال همین فرضیه را برای سهامی در نظر بگیرید که میانگین حجمی ماهی برابر با ۱۰۰ میلیون سهم داشته باشد. شما به راحتی در هرروز کاری می توانید مقدار سهم موردنظر خود را خریداری نموده و یا آن را به فروش برسانید. نقد شوندگی هم ازجمله معیارهایی است که حتماً در انتخاب یک سهم باید دقت زیادی به آن داشته باشید. سهم های زیادی وجود دارند که استعداد کافی برای رشد در بازار بورس را دارا می باشند، اما به دلیل کوچک بودن شرکت و نقد شوندگی پایینی که دارند، چندان جذابیتی برای سهام داران حرفه ای بازار نداشته و ازاین رو شما هم باید در انتخاب چنین سهم هایی کمی دقت کنید.

آیا تغییرات حجم نسبت به میانگین حجم ماه همیشه نشانه ای برای تغییر روند است؟

همان طور که اشاره کردیم، تغییرات حجم معاملات در یک روز کاری نسبت به میانگین حجم ماه می تواند تأییدی برای عمل کردن نقاط حمایت و مقاومت بوده و به نوعی در نقاط بازگشتی بازار مورد استفاده قرار گیرد. اما همیشه این پارامتر به تنهایی نمی تواند تحلیل درستی از روند یک سهم را برای تریدر به دنبال داشته باشد. ازاین جهت لازم دانستیم که این هشدار را برای افراد تازه کار ارائه کنیم که تکیه کردن به تنهایی روی این پارامتر می تواند کمی خطرآفرین بوده و شرایط نامطلوبی رقم بزند. بهترین تصمیم زمانی اتخاذ خواهد شد که شما جمیع جوانب را در نظر گرفته و سپس از تغییرات حجم معاملات به عنوان تأییدی برای آن ها استفاده نمایید.

قبل از شروع بحث بهتر است ابتدا مختصری در مورد تابلوخوانی سهام توضیح دهیم و بدانیم که به چه معنا است؟ تابلو خوانی یعنی اینکه شما به عنوان یک فعال بازار سهام، از طریق بررسی تابلو یک نماد در بورس، تا حدی پی به بازی سهام­داران حقیقی و حقوقی برده و روندهای معاملات و تغییر در سهام­دار عمده را در کنار حجم معاملات، شناسایی و تحلیل کنید. تابلوخوانی، ابزار خلاقی برای تحلیل بنیادی یا تکنیکالی نیست و بیش تر جنبه روانشناسی بورس را در بر می گیرد. تابلوخوانی، نیاز به تجربه و مطالعه داشته تا در بلند مدت، شما با مشاهده روزانه، هفتگی و ماهانه تابلو نمادها در بورس، از اتفاقاتی مطلع شوید که دیگر افراد، قادر به فهم این بازی ها نیستند. همان طور که می دانیم یکی از فاکتور های مهم در تابلوی معاملات سهام ایران، حجم معامله شده در یک سهم است، گاهی اوقات حجم بسیار زیادی وارد سهم می گردد که اصطلاحا به آن حجم مشکوک می گویند قبل از این که به این موضوع بپردازیم مختصری در مورد حجم معاملات و چگونگی استفاده از آن خواهیم پرداخت. در بازار سهام به صورت روزانه معاملاتی را بین سرمایه گذاران شاهد هستیم که این معاملات حجم را شکل می دهند

در واقع حجم معاملات، تعداد سهام خرید و فروش شده در یک بازه زمانی مشخص است، این بازه معمولا یک روزه یا چند روزه است. معاملات هر سهم را به صورت روزانه می توان در صفحه سایت مدیریت فناوری بورس تهران به آدرس tsetmc.com برای هر نماد مشاهده کرد.

حجم مشکوک به چه معناست؟

اصطلاح “حجم مشکوک” زمانی استفاده می شود که در یک نماد به صورت غیر عادی شاهد افزایش حجم معاملات باشیم، مثلا یک نماد در روز های عادی ۱۰۰هزار سهم در حال معامله است و به یک باره در یک روز یک میلیون حجم می خورد که این نشانه از ورودی سرمایه ای عظیم در سهم است. این حجم های غیر عادی، معمولا نشانه­هایی از تغییر مهم در روند یک نماد یا تقویت سرعت تغییرات قیمتی آن هستند، اما همیشه هم ورود حجم مشکوک به معنای بالارفتن قیمت سهم نیست بلکه در مواقعی باعث افت قیمت سهم می شود به خصوص اگر نزدیک یک مقاومت بزرگ در سهم باشیم، اما اگر در نزدیکی یک حمایت مهم شاهد افزایش حجم بودیم می تواند خبر خوبی باشد، پس با پایش و تحلیل حجم های مشکوک می توانیم روند آتی سهم را بهتر تفسیر کنیم.

 چرا حجم مشکوک مهم است؟

حجم یکی از جنبه های مهم تحلیل است چون می­توان از آن برای تایید روندها و الگوهای نموداری استفاده کرد. یک حرکت قیمت به سمت بالا یا پایین با حجم نسبتا بالا ،در مقایسه با یک حرکت مشابه با حجم اندک، به عنوان یک حرکت قوی تر و مرتبط­تر ارزیابی می شود. بنابراین، اگر شما به یک حرکت قیمت بزرگ نگاه می کنید، باید حجم آن را نیز بررسی کنید و ببینید که آیا حجم آن نیز نتیجه گیری های شما را تایید می کند یا خیر. مثلا همانطور که در شکل زیر مشاهده می کنید سهم یک حرکت صعودی را شروع کرده است و حجم معاملات هم بطور چشمگیری افزایش یافته اند که این نشانه خوبی برای یک سهم است.

فرض کنید یک نماد پس از آن که در یک روند رو به پایین بلندمدت قرار داشته، روز بعد با ۵ درصد مثبت باز می شود، حال این سوال مطرح می شود که آیا این می تواند نشانه یک واژگونی روند باشد؟ اینجاست که بررسی حجم به ما کمک می کند.  اگر حجم در مقایسه با میانگین حجم روزانه بالاتر باشد، احتمال دارد نشانه برگشت روند باشد. حجم باید با روند حرکت کند. اگر قیمت­ها در یک روند رو به بالا حرکت کنند، حجم نیز باید افزایش یابد (و بالعکس). اگر رابطه قبلی بین حجم و قیمت رو به زوال رفت، معمولا نشانه ضعف در روند است.

نکته ای مهم درباره حجم مشکوک

بعضی افراد خاص در بازار هستند که دنبال سوء استفاده اند بدین گونه که به دنبال درست کردن حجم های مشکوک در سهم هستند . روش آن ها بدین گونه است که آن ها با درست کردن صف های خرید و فروش سهم را در قیمت های پایین می خرند و همان سهم را قیمت های بالا به فروش می رسانند. این اتفاق توسط افراد حقیقی در سهم های کوچک و توسط شرکت ها در سهم های بزرگ­ تر اتفاق می افتد و انگیزه اصلی آن ها از این ترفند سوق دادن قیمت به سمتی است که خریداران قصد رساندن سهم به آن را دارند. فرض کنیم شخصی حقیقی سهم مورد نظر خود را در قیمت مورد نظرش خریداری می کند و برای این که بتواند سهم را در قیمت های بالاتر به فروش برساند، خود اقدام به تحریک قیمت به سمت بالا می کند، این کار با گذاشتن سفارشات خرید متناوب در قیمت های بالاتر از سفارشات معمول عرضه کنندگان انجام می شود. آن ها با گذاشتن سفارشات خرید کلی در قیمت های بالاتر به یک باره ده ها و یا صدها سفارش عرضه را جمع آوری می کنند که این کار در طول چند روز باعث درست شدن جو روانی و عطش خرید در سهم شده و ممکن است برای سهم صف خرید بسازند.

نکته دیگر در این باب این است که همیشه افزایش حجم معاملات نشانه حجم مشکوک نیست. ممکن است معاملات بلوکی در افزایش حجم معاملات دخیل باشد. بنابراین در تحلیل نمی شود تنها به افزایش حجم معاملات به عنوان ملاک برای ارزندگی سهم تکیه نمود.

اهمیت یادگیری تابلوخوانی در چیست؟

پیش از آن که به موضوع تابلوخوانی بپردازیم، در ابتدا به این سوال پاسخ خواهیم داد که چرا یادگیری مهارت تابلوخوانی ضرورت دارد؟ تابلوخوانی موضوع نسبتا جدیدی در بازار سرمایه است، اما اهمیت یادگیری آن در چیست؟

پیش از این مواردی چون تحلیل بنیادی و تکنیکال از اهم رویکردهای تحلیلی بوده است، اما در حال حاضر اهمیت فهم تابلو و تابلوخوانی تا بدانجا پیش رفته است که بسیاری از افراد بازاری تنها با پیگیری تابلوها اقدام به معامله می کنند، گرچه که ماهیت چنین رویکردی در سرمایه گذاری منجر به کوتاه مدت تر شدن معاملات می گردد.

اولین چیزی که برای تابلوخوانی باید با آن آشنا باشیم، اطلاعات معامله سهم است که در سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران (TSETMC) می توانیم به آن دسترسی داشته باشیم.

اگر به دنبال سهم خاصی باشیم، با جست و جوی آن در این سایت، می توانیم به صفحه نماد دسترسی پیدا کنیم. پیش از ادامه مطلب لازم به ذکر است نکته ای که رمز اصلی یک تابلوخوانی موفق است، آن است که هیچ گاه قرار نیست تنها با یک فاکتور (مثلا صرفا با تعداد معاملات) به نتیجه برسید و مهم آن است که بتوانید روابط صحیحی بین داده هایی که از متغیرهای مختلفی چون حجم، تعداد، قیمت و… دریافت می کنید، برقرار کنید.

اگر تابلوی معاملاتی نمادی را همچون یک بازی فوتبال فرض کنید که از ساعت 8 و چهل و پنج دقیقه صبح کار خود را آغاز کرده و تا دوازده و نیم ادامه می دهد و رفتار معامله گران را به مثابه بازیکنان این بازی، شما باید از قوانین این بازی روی تابلو آگاه باشید، رفتار حقیقی ها، حقوقی ها، تعداد و حجم معاملات و… همگی از مواردی هستند که اگر قصد سرمایه گذاری دارید باید از آن ها اگاه باشید. لذا مهارت تابلوخوانی در شکل گرفتن استراتژی های معاملاتی ضروری است.

موفق عمل کردن در بازار بورس نیازمند یادگیری پیوسته است. دانش مالی نهفته در این بازار به سرمایه گذاران کمک می کند تا معامله هایی موفق را به سرانجام برسانند. «تابلو خوانی» و بازار خوانی نیز در شمار مهارت های بسیار مهم و کاربردی در بورس قرار می گیرند. اگر یک سرمایه گذار به مهارت تابلو خوانی مسلط باشد می تواند اتفاق هایی که در تابلو معاملاتی بورس می بیند را تجزیه و تحلیل کند و با کمک این اطلاعات به خرید و فروش سهام بپردازد. در این قسمت از خانه سرمایه به سراغ تابلو خوانی می رویم و سر از کار این مهارت کلیدی درمی آوریم.

چگونه تابلو خوانی بورس را آغاز کنیم؟

در تابلوی معاملات یک سهم می توان اطلاعات فراوانی را از آن به دست آورد که مهم ترین آن «قیمت سهام» است. در ادامه این مقاله با بررسی سهام شرکت «گسترش نفت و گاز پارسیان» با تابلو خوانی و اصطلاحات تابلو بورس بیشتر آشنا می شویم. برای فراگیری مهارت تابلو خوانی ابتدا باید تابلوی بورس را پیدا کنید. دسترسی به تابلوی بورس از دو روش ساده زیر امکان پذیر است:

1. جستجوی نام نماد در موتورهای جست وجو و کلیک روی اولین پیوندی که به نمایش درآمده است
2. ورود به سایت «tsetmc.com» و استفاده از بخش جستجوی آن

پس از انجام یکی از مراحل بالا تابلوی معاملات سهام نمایان می شود. این تابلو برای نماد پارسان (شرکت گسترش نفت و گاز پارسیان) به صورت زیر است:

تابلو خوانی و استخراج قیمت سهم

یکی از جذاب ترین بخش هایی که به هنگام تابلو خوانی نمادهای مورد نظرتان با آن روبه رو می شوید «قیمت سهام» در حال حاضر است. «قیمت معامله» بیانگر آخرین قیمت معامله شده سهام و «قیمت پایانی» نیز قیمتی است که در آن روز سهام بسته می شود. این قیمت، میانگینی از قیمت های معامله شده همان روز سهام با توجه به حجم معاملات است. اگر آخرین قیمت معامله نسبت به قیمت پایانی بیشتر باشد حکایت از اقبال بازار به سهام و نشانه ای از روند مثبت احتمالی در روز کاری بعدی است؛ عکس این موضوع نیز برقرار است. ناگفته نماند که در محاسبه قیمت پایانی سهام بورسی نمی توان از تاثیر حجم مبنای آن غافل شد. اگر تعداد سهام معامله شده در یک روز بسیار کمتر از حجم مبنا باشد قیمت پایانی نزدیک صفر خواهد بود. البته این موضوع شامل سهام فرابورسی نمی شود. چون حجم مبنای سهام فرابورسی است.

آشنایی با بازه های قیمتی هر نماد

بخش بعدی در تابلو خوانی سهم پارسان، بازه های قیمتی سهام را نمایش می دهد. بیایید نگاهی به آنها بیندازیم.

بازه روز

به حداقل و حداکثر قیمتی که سهم در طی یک روز معامله می شود «بازه روز سهم» می گویند. این بازه، نشان دهنده تغییرات قیمت سهام در روز معاملاتی جاری است. مثلا در ساعت ۹:۰۰ اولین معامله سهم در قیمت (۶،۳۱۰) ریال انجام شده است. بعد از آن همراه با افزایش تقاضا، قیمت تا محدوده (۶،۴۹۵) تومان رشد می کند و تا پایان معاملات نیز در همین محدوده معامله می شود. پس بازه روز سهم (۶،۳۱۰ – ۶،۴۹۵) تومان است.

بازه مجاز

بازه مجاز نیز بخش دیگری است که در تابلو خوانی این سهم با آن روبه رو می شویم. این بازه، قیمتی است که در آن، سهم در طول روز می تواند نوسان کند. در واقع، سفارش خرید و فروش سهام باید در این محدوده باشد.

بازه هفته

 بازه هفته، نشان دهنده تغییرات قیمت سهام در یک هفته جاری است. اگر استراتژی شما نوسان گیری و خرید و فروش کوتاه مدت است، سعی کنید در سقف قیمتی بازه هفتگی خرید انجام ندهید.

بازه سال

بخش دیگری از تابلو خوانی سهم پارسان به «بازه سال» اختصاص دارد. بازه سال، بیانگر تغییرات قیمت سهام در یک سال گذشته است. مثلا سهام پارسان در یک سال گذشته بین محدوده (۳،۲۹۰) تا (۷،۱۳۰) ریال نوسان قیمت داشته است. با توجه به قیمت حال حاضر سهام (۶،۳۶۰ ریال و نزدیک به سقف بازه سالانه) ورود به سهم پارسان مقداری ریسک دارد. گرچه این موضوع نباید معیار خرید و فروش قرار داده شود. اما ترکیب آن با مباحث تکنیکال و حجم معاملات می تواند تصمیم گیری برای خرید و فروش را راحت تر کند.

چگونه با تابلو خوانی نماد مورد نظرمان، حجم و تعداد معاملات را پیدا کنیم؟

بخش مهم بعدی در تابلو خوانی یک سهم «تعداد و حجم معاملات سهام» در روز جاری است.

حجم معامله موضوع مهمی در تابلو خوانی است، برای مثال اگر حجم زیاد عرضه از طرف حقوقی باشد، بدین معنی است که سهم احتمالا در مسیر رشد به مشکل برخواهد خورد، لذا در زمانی که حجم عرضه های حقوقی بالاست نباید وارد سهم شد.

این حجم می تواند در یک بازه زمانی مشخص چون چند ثانیه تا چند روز یا ماه مورد بررسی قرار بگیرد. حجم کل معامله، حجم خرید یا فروش حقیقی و یا حقوقی، بررسی مقایسه ای حجم ها بین نمادهای مختلف یا بین روزهای مختلف یک نماد و… حالات مختلفی از بررسی حجم است.

این مقدار برای سهام پارسان حجم معاملات (۵۰۳/۱) میلیون برگه سهام بوده و تقریبا برابر با حجم مبنای آن است. با توجه به آنکه بیشتر معاملات در محدوده (۵/۲ +) درصد انجام شده تغییر قیمت پایانی سهام نیز (۵/۲ +) درصد بوده است. از آنجا که ارزش معاملات برحسب میلیون ریال است، برای سهام پارسان (۶۰۴/۹) میلیارد ریال معادل (۹۶۰) میلیون تومان بوده است. مقایسه میزان حجم معاملات با میانگین حجم ماه نیز یکی از سیگنال هایی است که می توانیم به وسیله تابلو خوانی معاملات بازار به آن دست پیدا کنیم. حتی می توان از این موضوع در ترکیب با مباحث تکنیکالی نیز بهره برد. مثلا اگر در انتهای یک روند نزولی که چارت تکنیکال سهام آن را تائید می کند حجم معاملات به طرز معناداری از میانگین حجم ماه بیشتر باشد می توان برای ورود به سهام اقدام کرد.

توجه داشته باشید که حجم معامله را نسبت به کل سهام شرکت و شناوری آن بررسی کنید، همچنین حجم روزهای گذشته را نیز در نظر بگیرید، تمامی سهم ها مانند یکدیگر رفتار نمی کنند، مثلا  مقایسه حجم یک شرکت کوچک با یک شرکت بزرگ اصلا معنی دار نیست و این مقایسه حامل نتیجه مشخصی که روی تصمیم گیری شما تاثیر بگذارد، نخواهد بود. دقت کنید که این موضوع منجر به اشتباه در خواندن تابلوها نشود.

منظور از حجم مبنا چیست؟

حداقل تعداد سهامی که باید مورد معامله قرار گیرد تا سهم بتواند به اندازه یک نوسان کامل رشد یا افت داشته باشد «حجم مبنا» نامیده می شود. حجم مبنا در سال ۱۳۸۲ با هدف کنترل رشد بی رویه قیمت سهام تصویب شد. در ابتدا اساس بر این بود که (۱۵ درصد) از کل سهام یک شرکت طی یک سال مورد معامله قرار گیرد. روزهای کاری سال نیز (۲۵۰) روز فرض شده بودند. به این ترتیب، حجم مبنای روزانه یک سهم (۰/۰۰۰۶) «شش ده هزارم» کل سهام شرکت می شد. اما در سال ۱۳۸۳ شیوه محاسبه تغییر کرد و از (۱۵ درصد) به (۲۰ درصد) و حجم مبنا به (۰/۰۰۰۸) «هشت ده هزارم» افزایش یافت. مثلا اگر تعداد سهام یک شرکت ۲۰ میلیون باشد حجم مبنای آن ۱۶۰۰۰ هزار سهم خواهد بود.

۱۶۰۰۰=۰/۰۰۰۸*۲۰۰۰۰۰۰۰

شاید این پرسش برایتان پیش بیاید که چرا حجم مبنای بعضی از شرکت ها (۱) است؟ در واقع، این قانون بازار فرابورس برای شرکت های پذیرفته شده در فرابورس است که حجم مبنای (۱) داشته باشند.

ارزش

ارزش معاملات به معنای حجم معاملات ضربدر قیمت سهام معامله شده می باشد و ارزش بازار هم به معنای تعداد کل سهام شرکت ضربدر قیمت روز سهم می باشد.

سهام شناور

اصطلاح دیگری که هنگام تابلو خوانی هم به آن برمی خوریم، «سهام شناور» است. این اصطلاح به درصدی از سهام شرکت گفته می شود که در اختیار عموم مردم قرار دارد. در سهام پارسان (۱۸ درصد) سهام در دست مردم است. هرچه درصد شناوری سهام یک شرکت بیشتر باشد می توان ادعا کرد که سهام آن شرکت بر اساس عرضه و تقاضا واقعی تر قیمت گذاری شده است. در واقع، فعالیت های سفته بازی و کنترل قیمت سهام در چنین شرکت هایی کمتر اتفاق میفتند.

میانگین حجم ماه

این مفهوم، میانگین تعداد سهامی است که در یک ماه گذشته معامله شده اند.

تابلو خوانی آسان تر با درک مفهوم اصطلاح های (EPS) و (P/E)

یکی از اطلاعات اصلی که در تابلو خوانی بورس به کارمان می آید «سود هر سهم یک شرکت» (EPS) و «نسبت قیمت به درآمد» (P/E) برای هر سهم است که به شدت مورد توجه معامله گران قرار دارد. در ادامه به توضیح این موارد می پردازیم.

منظور از سود هر سهم یا (EPS) چیست؟

یکی از انواع صورت های مالی شرکت ها «صورت سود و زیان» است. صورت سود و زیان، نمایانگر عملکرد شرکت در طول یک دوره زمانی است و محصول نهایی آن سود – یا زیان – خالص به شمار می رود. در تصویر زیر یک نمونه از صورت سود و زیان شرکت «گسترش نفت و گاز پتروشیمی تامین» را می بینید. باید به این نکته توجه داشته باشید که همه معامله گران به دنبال برآورد سود هر سهم سال آینده یک شرکت هستند تا در صورتی که احتمال افزایش آن وجود داشته باشد، سهام این شرکت ها را خریداری کنند. تحلیل گران بنیادی با استناد به مجموعه ای از داده های اقتصادی و پیش بینی آینده شرکت ها، سود هر سهم سال های آتی شرکت ها را برآورد می کنند. اهمیت این موضوع باعث شده که در صفحه هر نماد اطلاعاتی در مورد سود هر سهم (EPS) آن شرکت درج گردد.

چند نکته در رابطه با سودآوری شرکت ها حائز اهمیت است:

• در نظر داشته باشید مفهومی به نام سود با کیفیت داریم که جریانات نقدینگی شرکت را به صورت موازی با سود هر سهم برسی می کند و توانایی تقسیم سود شرکت را می سنجد.
• نکته دیگر این است که چند درصد از سود امسال یا این دوره شرکت در ادوار بعدی نیز قابلیت تکرار دارد و عملیاتی است؟ بسیار از شرکت ها ممکن است سودهای بالایی را شناسایی کنند که نسبت به ادوار قبل آن ها بسیار متمایز باشد ولی ناشی از عواملی چون فروش سرمایه گذاری ها باشد که اولا عملیاتی نیست(در شرکت های تولیدی) و ثانیا قابلیت تکرار در سال های بعدی را نداشته باشد، لذا در مفهوم سود هر سهم نیز همچون مفهوم قبلی گرچه داده های تاریخی اهمیت دارند ولی نگاه آینده نگر و تخمین ها از آینده از اهمیت جدی تری در تصمیم گیری برای سرمایه گذاری برخوردار است.

منظور از نسبت قیمت به درآمد هر سهم یا (P/E) چیست؟

این نسبت از تقسیم قیمت جاری سهم – که در اصطلاح به آن «قیمت تابلوی سهم» می گویند – بر سود هر سهم به دست می آید. در تمام دنیا استفاده از نسبت «قیمت به درآمد هر سهم» در شمار ابزارهای رایج همه معامله گران قرار دارد. در بازار بورس ایران نیز از این نسبت به عنوان یک ابزار رایج برای تحلیل گران بنیادی استفاده می شود. این نسبت همواره در کنار «برآورد دقیق سود هر سهم» به عنوان اصلی ترین فاکتور، تلاش می کند تا با تخمین دقیق نسبت (P/E) بتواند دقیق ترین برآورد را از ارزش ذاتی شرکت ها داشته باشد. توجه داشته باشید که رایج ترین شیوه ارزش گذاری در بین تحلیلگران بنیادی از رابطه زیر به دست می آید:

سود هر سهم برآوردی * قیمت به درآمد هر سهم برآوردی = ارزش ذاتی سهم

محاسبه سود هر سهم (EPS) بر مبنای مدل (TTM) به چه شکلی انجام می شود؟

قبل از بهمن ۱۳۹۶ سازمان بورس تاکید کرد که شرکت ها باید گزارش پیش بینی عملکرد خود را منتشر کنند. شرکت های بورسی و فرابورسی نیز این کار را در چندین گام انجام می دادند. در گام اول، یک ماه مانده به شروع دوره مالی جدید یک پیش بینی از عملکرد سال مالی بعد خود منتشر می کردند و پس از آن متناسب با هر گزارش میان دوره ای، گزارش پیش بینی خود را بازنشر می کردند. از طرفی، بسته به شرایط، سود هر سهم پیش بینی خود را افزایش (تعدیل مثبت) یا کاهش (تعدیل منفی) می دادند. با هر تغییر در گزارش پیش بینی شرکت ها – اگر آن تغییر بیش از ۲۰ درصد انجام می شد – نماد بسته می شد و بدون محدودیت نوسان مورد بازگشایی قرار می گرفت. در نتیجه، معمولا شاهد تغییرات سنگینی بودیم. با وجود آنکه این موضوع باعث سادگی محاسبه ها برای سرمایه گذاران می شد اما چون دیدگاه شرکت در آن تاثیرگذار بود، امکان داشت برخی شرکت ها با هدف خاصی گزارش خود را تغییر دهند و باعث گمراهی سرمایه گذاران شوند.
تا زمانی که قانون انتشار گزارش پیش بینی برای شرکت ها پابرجا بود آخرین سود هر سهم پیش بینی گزارش شده از سوی شرکت، مبنای (EPS) گزارش شده سازمان بورس قرار می گرفت. اما از بهمن ماه ۱۳۹۶ مصوبه ای نزد سازمان بورس تصویب شد که پیرو آن شرکت ها از آن تاریخ به بعد مجاز به انتشار گزارش های پیش بینی عملکرد خود نیستند و باید هرگونه آثار مالی احتمالی در عملیات شرکت را در گزارش جداگانه ای تحت عنوان «گزارش تفسیری مدیریت» یا در قالب شفاف سازی ارائه کنند. بنابراین، چون در این حالت از (EPS) پیش بینی شده خبری نبود، مجبور شدند از مبنای دیگری برای گزارش (EPS) در سایت (TSETMC) استفاده کنند. یکی از فرمت های جهانی گزارش (EPS) روشی به نام (Trailing Twelve Months) یا به اختصار (TTM) است. اما منظور از (EPS) به روش (TTM) چیست؟ بر طبق الزامات سازمان بورس، شرکت ها موظف هستند تا در هر دوره سه ماهه صورت های مالی خود را گزارش کنند. در نتیجه، می توان به سود هر سهم در دوره های سه ماهه شرکت ها دسترسی پیدا کرد. مدل (TTM) چنین بیان می کند که شرکت ها را می توان بر اساس (EPS) دوازده ماه گذشته آن (۴ دوره سه ماهه) ارزیابی کرد. مثلا در تابلو بورس نماد پارسان که در تاریخ ۱۱ آبان ماه ۱۳۹۸ گرفته شده:

برای محاسبه سود هر سهم EPS) 12) ماهه گذشته باید به صورت­ های مالی ۶ ماهه ۱۳۹۸ و ۳ ماهه سوم و چهارم سال ۱۳۹۷ شرکت مراجعه کرد.

نسبت (P/E) هر سهم به روش (TTM)

تا قبل از اجرایی شدن مدل (TTM) از سود هر سهم پیش بینی شده که توسط شرکت ها ارائه می شد استفاده می کردند. اما با اجرایی شدن مدل (TTM) از سود به دست آمده ناشی از این روش استفاده می شود. یکی از مزیت های مدل (TTM) این است که به ما مقدار سود هر سهم را با فرض عدم تغییر شرایط در آینده نشان می دهد. در نتیجه، اگر شرایط بهتری رقم بخورد بدون تردید، سود هر سهم در روش (TTM) افزایش پیدا خواهد کرد و این موضوع نمایانگر پتانسیل های صعود در آینده خواهد بود. این روش، مجموع سودهای چهار دوره سه ماهه گذشته هر سهم را نشان می دهد. بنابراین، اگر در دوره سه ماهه گذشته، عملکرد شرکت بهبود پیدا کرده باشد، مقدار (EPS) گزارش شده افزایش خواهد یافت. این روش برای شرکت هایی که روند سودسازی آن ها با نوسان زیادی همراه است کارا نیست. مثلا در شرکتی مانند سایپا که در برهه ای سود هر سهم محدود و در برهه ای دیگر زیان می سازد قطعا این روش کارایی خود را از دست می دهد.

(P/E) گروه

میانگین مقدار (P/E) شرکت هایی که در آن صنعت فعالیت دارند.

آخرین معامله

در این آیتم می توانید زمان آخرین معامله صورت گرفته روی نماد انتخاب شده را مشاهده کنید.

برترین عرضه و تقاضا

خود سایت tse امکانی را فراهم کرده است که می توانید برترین عرضه ها و تقاضا ها را در کل بازار مشاهده کنید، این کادرها صرفا خروجی یک فیلتر آماده روی سایت بوده و به معنی گزینه های لزوما برتر برای سرمایه گذاری نیستند، بلکه این شما هستید که به عنوان یک تحلیل گر باید دنبال علت این برتری تقاضا یا عرضه در آن ها باشید.

برای مثال سهمی که در زمانی که به خطوط مقاومتی خود نزدیک است، با حجم بالایی و با صف خریدهای سنگین معامله می شود، بدین معنی است که احتمالا در حال شکستن این مقاومت است، درواقع اگر نمادی در کف های قیمتی خود باشد، حجم های بالای معاملاتی مثبت است و اگر در کف قیمتی حجم های کمی بخورد نشانه بدی خواهد بود.

حال حالت اول را در نظر بگیرید، اگر در سقف قیمتی حجم بالای صف خرید عرضه شود و بریزد، نشانه بدی خواهد بود و اگر حجم بالایی صف خرید بماند نشانه خوبی خواهد بود، بدین معنی که حجم بالایی منتظر خرید هستند، ولی فروشنده ای وجود ندارد.

به این مفهوم دقت داشته باشید: قدرت و تمایل خریدار و فروشنده و همواره روی تابلوها این سوال را از خود بپرسید، خریدار قدرتمندتر است یا فروشنده؟ پاسخ این سوال تا حد زیادی راهگشای تصمیم گیری شما خواهد بود.

اگر به ازای یک مقدار حجم معامله برابر، تعداد خریداران بیشتر باشد، می گوییم قدرت خریدار کمتر است. دلیل این امر آن است که میانگین حجم معامله هر خریدار کمتر از میانگین حجم معامله هر فروشنده است.

خرید و فروش حقوقی، نشانه رشد یا ریزش سهم؟!

بخش دیگر تابلو خوانی به خرید و فروش حقوقی نشانه رشد بازمی گردد. به طور کلی، دو تیپ سرمایه گذار در بازار وجود دارند. این دو تیپ، شامل سرمایه گذاران «حقیقی» و «حقوقی» می شوند. سرمایه گذاران حقیقی افرادی هستند که کُد معاملاتی دریافت می کنند و سپس به خرید و فروش سهام مشغول می شوند. ولی سرمایه گذاران حقوقی شرکت های ثبت شده ای هستند که از طریق شرکت خود، کُد بورسی را دریافت می کنند. شرکت های سرمایه گذاری، شرکت های سبدگردانی، صندوق های سرمایه گذاری، کارگزاری ها و … نمونه هایی از نهادهای فعال مالی در بازار سرمایه به حساب می آیند. برخلاف سرمایه گذاران حقیقی که بیشتر دیدگاه کوتاه مدت دارند. حقوقی ها به همه سهام های موجود در بازار – حتی اگر از رشد آن ها مطمئن باشند – نظر ندارند. آن ها چند سهم را زیر نظر دارند و از تمام حقایق بنیادین و تکنیکال آن ها به خوبی آگاه هستند. معمولا حتی در ساختار این شرکت ها نیز حضور دارند و روی تصمیم های آن ها تاثیر می گذارند. به طور معمول، سرمایه گذاران حقوقی می خواهند روند قیمت سهم را – بنا به دلایل متفاوت – در اختیار داشته باشند.

کسب سود از طریق ایجاد نوسان به نفع سهامداران اصلی، ایجاد معدل درآمدی در صورت حساب سود و زیان در هنگام مجامع، پوشش کسری بودجه با نوسان گیری از بازار سهام و سایر مواردی که نمی توان بیشتر آنها را رفتار صادقانه نامید از دلایل حضور حقوقی ها به شمار می روند. سرمایه گذاران حقوقی موظف هستند تا درصد مالکیت صاحبان پشت پرده شرکت ها – چه شخصی حقیقی، چه حقوقی و چه حتی دولت – را کنترل و حفظ کنند. حقوقی ها در بازار به چند دسته تقسیم می شود. در خرید و فروش حقوقی ها یک نکته را باید در نظر داشت و آن این است که برخی از حقوقی ها تعداد اندکی از سهام شرکت ها را در اختیار دارند که اثرگذاری زیادی بر قیمت سهم ندارند ولی برخی از حقوقی های سهم که درصد زیادی از سهام شرکت را در اختیار دارند می توانند جهت دهنده قیمت سهم در بازار باشند که در این صورت جز سهامداران درصدی سهم هستند؛ یعنی می توان گفت که سهامدارن حقوقی با تعداد کم سهم، حکم موج سوار را دارند و حقوقی های درصدی سهم، نقش موج را بازی می کنند. آنها می توانند ایجاد کننده یک حرکت مثبت یا منفی در سهم باشند. اما اینکه چرا حقوقی های بازار تا این حد می توانند بر بازار تاثیر بگذارند به عمق کم بازار و مشارکت تعداد کم افراد برای سرمایه گذاری در بورس ایران برمی گردد.

چرا سرمایه گذاران حقوقی دست به فروش سهم هایشان می زنند؟

نسبت حقوقی ها در معاملات به دو بخش عمده تفسیر می شود:

1. وجود حقوقی – یا حقوقی بیشتر – در بخش فروش نسبت به خرید که نشان دهنده ایجاد پتانسیل رشد سهم پس از یک نزول کوتاه است.
2. وجود حقوقی – یا حقوقی بیشتر – در بخش خرید نسبت به فروش که نشان دهنده ایجاد پتانسیل جهت افت سهم پس از یک رشد موقت است.

مثلا هنگامی که حقوقی ها در صف فروش قرار داشته باشند – یا نسبت آن ها بیشتر از حقوقی های خریدار باشد – و حجم معاملات آن ها بیشتر از ۱۵% باشد ادامه روند رشد را نشان می دهد. البته به شرطی که از نظر نسبت کلی خریداران «حقیقی» به فروشندگان «حقیقی» در وضعیت روند مثبت قرار داشته باشیم.

نیم نگاهی به پشت پرده ماجرای معاملات سرمایه گذاران حقوقی

هنگامی که یک سرمایه گذار حقوقی سهمی را می فروشد، به دلایل اقتصادی منفی در حال خروج از سهم است و این یعنی ایجاد ترس در بازار در مورد احتمال ریزش یا کند شدن روند صعودی سهم. در نتیجه، فروش سهم توسط دیگران آغاز می شود و عرضه افزایش پیدا می کند. در پی آن، تقاضا کم شده و ریزش یا کند شدن روند صعودی سهم آغاز می شود. اما حقیقت پشت پرده این است که در بیشتر مواقع، سرمایه گذاران حقوقی به صورت کُد به کٌد سهم عرضه شده خود را به افراد حقیقی که اعضای همان سازمان حقوقی هستند واگذار می کنند و سپس منتظر حرکت اثرگذار آنها در بازار می شوند. سپس هنگامی که قیمت سهم به سطوح پایین تر افت کرد یا ایستا شد، جمع آوری سهم ها را آغاز می کنند. آنها از انجام این کار به دنبال یافتن دو هدف هستند:

1. درصد مالکیت خود روی سهم را با خرید ارزان تر – با توجه به تعداد سهمی که قبلا به حقیقی های وابسته خودشان فروخته اند و در واقع خودشان مالک سهم هستند – بالاتر ببرند.
2. در اولین برخورد با مقاومت قیمتی، پس از شروع روند رشد قیمتی، حقیقی های وابسته به خودشان، دست به فروش سهامی که قیمت تمام شده خرید آن را با خریدی که قبلا با کد حقوقی خودشان کاهش داده اند، می زنند و با نوسان گیری انجام شده، کسب سود می کنند بدون اینکه در مجموع چیزی از مالکیت حقوقی در شرکت کم شده باشد.

سرمایه گذاران حقوقی چه معیارهایی برای خرید سهام دارند؟

گاهی ممکن است ببینید که حقوقی در یک سهم و در یک محدوده معین خریدار باشد. این ماجرا دو معنی دارد. معنی اول این است که آن حقوقی قبلا سهام شرکت را ارزش گذاری کرده است و به این نتیجه رسیده که محدوده های فعلی برای خرید سهم مناسب هستند. به همین دلیل شروع به خرید سهم می کند. اما سؤال اصلی اینجا است که آیا تحلیل آن شرکت حقوقی در خصوص سهام شرکت درست است یا خیر؟ در این حالت باید سهم را بررسی کنیم که آیا واقعا ارزش خرید دارد یا نه. حالت دیگر این است که حقوقی در نقش حمایت کننده سهام وارد عمل می شود. مثلا محدوده های ۱۵۰ تومان را خریداری می کند. چون سهام این شرکت را در اختیار دارد و فکر می کند که این سهم ها از ارزش لازم برای حمایت برخوردار هستند. در این حالت هم اگر به این نتیجه برسیم که سهم حتما در محدوده ۱۵۰ تومان حمایت می شود می توان با رعایت حد ضرر در سهم، سهم را خرید. بهتر است تنها بخشی از سبد سهام خود را به این سهم اختصاص دهید. چون شما فقط بر اساس یک تکنیک، سهام شرکت را خریده اید و بهتر است که حتما در سهم خود خرید پله ای داشته باشید. بنابراین به طور دقیق نمی توان گفت که هم گام با خرید حقوقی ها، سرمایه گذار خرد بازار باید خریدار باشد یا خیر.

«پس به این ترتیب، هنگامی که فروش حقوقی قوی می بینید بیشتر آن را به سیگنال خرید تعبیر کنید تا فروش؛ چون پس از اندکی تحمل، نزول احتمالی بازار رخ می دهد. سپس همگام با بازار در روزهای آینده دست به خرید بزنید تا در زمان چرخش – اگر روند در حال نزول بود – یا هنگام ادامه رشد – اگر روند مثبت بود – همگام با همان سرمایه گذاران حقوقی، سود به دست آورید.»

چگونه حقوقی های خوب و بد را در بازار تشخیص دهیم؟

در بحث خرید و فروش حقوقی و استفاده از آن ها به عنوان سیگنال کوتاه مدت و میان مدت باید یک نکته را در نظر گرفت و آن این است که حتما حقوقی های بازار را بشناسید و بر اساس سابقه آن ها عمل کنید. معمولا شناخت حقوقی های خوب و بد از طریق تجربه و رصد فعالیت های آن ها در بازار به دست می آید. به عنوان مثال شکل زیر فعالیت حقوقی های بازار را نشان می دهد که در سایت (tstemc) با ورود به پنجره «نمایش فهرست» در بخش سهامداران فعال هر نماد می توان به آن دسترسی پیدا کرد. هر سرمایه گذار باید به صورت روزانه عملکرد حقوقی های فعال در هر نماد و از طرفی وضعیت خرید و فروش سهامداران عمده در نماد شرکت را بررسی کند تا بتواند به مرور زمان دید درستی در این خصوص به دست آورد.

فروش سهام توسط حقوقی ها با یک هدف خاص

گاهی وقت ها می بینیم که یک حقوقی در یک سهم، معاملات مشکوک انجام می دهد. بعد از بررسی سهم متوجه می شوید که در نماد شرکت بین افراد حقیقی و حقوقی معامله انجام شده است. معمولا این رفتار در بازار سرمایه بسیار زیاد مشاهده می شود و اگر سرمایه گذاران قادر به تشخیص آن باشند می توانند بازدهی مناسبی را کسب کنند. پیشنهاد می کنیم برای آشنایی بیشتر با این دو مفهوم، سری به مقاله های کد به کد و معاملات بلوکی بزنید.

منظور از سازوکار حراج در بورس چیست؟

خرید و فروش اوراق بهادار در بورس بر اساس سازوکار «حراج» انجام می شود. در این حراج اولویت اول «قیمت مناسب» و اولویت دوم «زمان» است. برای روشن تر شدن موضوع به یک مثال توجه کنید.

در سطر اول و قسمت تقاضا، یک نفر درخواست خرید (۱۰۰۰۰) سهم را در قیمت (۱۶۴۵۰) ریال دارد و در سطر دوم نیز ۳ نفر درخواست خرید (۸۸۴۶) سهم در قیمت (۱۶۴۰۰) ریال و در سطر سوم ۱ نفر درخواست خرید (۳۵۰۰) سهم در قیمت (۱۶۳۵۰) ریال را دارد. اگر به قیمت های خرید توجه کنید می بینید که در هر مرحله قیمت کاهش پیدا کرده است. پس در قسمت تقاضا سفارش کسی که بالاترین قیمت را پیشنهاد بدهد در ردیف اول قرار می گیرد. به این ترتیب، درخواست های خرید از بالاترین قیمت به پایین ترین قیمت اولویت بندی می شوند. حالا اگر شخصی درخواست خرید در قیمت (۱۶۴۵۰) ریال را داشته باشد و شخص دیگری نیز همین قیمت را پیشنهاد بدهد، سامانه معاملات به صورت خودکار اولویت خرید را به شخصی می دهد که سفارش خود را زودتر ثبت کرده است. در نقطه مقابل و در قسمت عرضه، ۲ نفر درخواست فروش (۱۱۰۰۰) سهم را در قیمت (۱۶۵۰۰) ریال دارند و در سطر دوم سه نفر درخواست فروش (۹۰۰۰) سهم را با قیمت (۱۶۵۳۰) ریال و در سطر بعدی نیز یک نفر درخواست فروش (۵۰۰) سهم را با قیمت (۱۶۵۵۰) ریال دارد.

سازوکار معامله برای هر سهم به چه صورت است؟

زمانی که «قیمت پیشنهادی برای خرید سهم» با «قیمت پیشنهادی برای فروش سهم» برابر باشد معامله انجام می شود. در این حالت، سامانه معاملات به صورت خودکار خرید و فروش را در کسری از ثانیه انجام می دهد و بی درنگ سفارش های انجام شده از سامانه معاملاتی حذف می شوند. در این میان، اگر چند خریدار سفارش خود را در یک قیمت یکسان وارد سامانه معاملاتی کنند در صورت برابر بودن قیمت ها در صفحه سفارش ها، اولویت بعدی «زمان» خواهد بود. مثلا اگر شخصی سفارش خرید (۱۰۰۰) سهم را با قیمت (۳۰۵) تومان در ساعت ۱۰:۱۰ دقیقه و شخص دیگری سفارش خرید (۲۰۰۰) سهم را با همین قیمت درست در ساعت ۱۰:۱۱ دقیقه وارد سامانه معاملاتی کند در مرحله اول سفارش شخصی که زودتر یعنی در ساعت ۱۰:۱۰ دقیقه سفارش خود را وارد سامانه معاملاتی کرده انجام شده و سپس سفارش نفر دوم اجرا می شود.