آموزش ویژه نخبگان

به نظر شما تفاوت بین سرمایه گذاران موفق و سایرین در چه چیزی است؟ آیا آنها قابلیت ها و توانایی های خاص و متمایزکننده ای دارند؟شاید پاسخ شما مثبت باشد ولی بد نیست بدانید که آنچه موجب تفاوت سرمایه گذاران برتر از سایرین می شود، نوع کارهای آن ها یا نحوه و زمان انجام این کارها نیست،این تمایز در چیز دیگری است. اگر شما می خواهید مانند سرمایه گذاران حرفه ای بیندیشید و جزء برندگان بازار باشید،باید بفهمید که راه حل آن نه در بازار بلکه دقیقا در ذهن خودتان است.در واقع تجربه تعداد اندکی پیروزی ممکن است تقریبا هر کسی را قانع کند که خرید و فروش سهام و سود کردن در آن کار آسانی است و تقریبا هر سهامداری این احساس را در حداقل یک معامله خود تجربه کرده است.خب پس اگر موضوع خرید و فروش و سودکردن است و سودکردن هم آسان است،پس چرا حرفه ای شدن در آن مشکل است؟چرا بسیاری از سرمایه گذاران با تناقضات آشکاری روبرو هستند و نمی توانند اطمینان داشته باشند که در خرید بعدی خود نیز قادر خواهند بود به همین شکل سود کنند؟به همین دلیل می خواهیم باهم به طور ساده بررسی کنیم که تناقض بین آن ذهنیتی که ما از خرید و فروش و سودکردن داریم با آنچه که در واقعیت در هنگام خرید و فروش به آن عمل می کنیم در چیست؟

۱-حس پیروزی را در درون خود تقویت کنید

پاسخ سوال قبل بسیار آسان است.موضوع اصلی اینجاست که سرمایه گذاری و سودکردن در خرید و فروش سهام به همان لذت بخشی و سهولتی است که گاهی آن را تجربه کرده اید،اما تداوم این نتایج لذت بخش به صورت مداوم تابع دیدگاه،عقاید،امیال یا همان ذهنیت شما و ساختار آن است.حس پیروزی و تداوم آن همانند شادی و لذت و رضایت،حالت هایی از ذهن ما هستند که این حالت های ذهنی نتیجه و محصول عقاید و ذهنیت های ماست.شما برای کسب سود مداوم در بازار به هیچ عنوان نباید روی بازار حساب کنید،همانطور که برای احساس رضایت و خوشحالی نباید به محیط بیرون خود متکی باشید.این حس یک حس درونی است که از خود ما نشات می گیرد، افرادی که واقعا خوشحالند به هیچ چیز برای این خوشحالی نیاز ندارند.همچنین سرمایه گذارانی که به صورت پیوسته موفق هستند سعی نمی کنند این تداوم را کسب کنند بلکه خودشان واقعا دارای یک روحیه پیروزی درونی هستند.

جیم کرامر سرمایه گذار و نویسنده مشهور آمریکایی می گوید:تا زمانی که از بازی سرمایه گذاری لذت می برید و به درستی در جهت بازار حرکت می کنید ، در بازی هستید. به همین خاطر است که من نمایش را این چنین سرگرم کننده می کنم. در غیر این صورت ، یا فرصتها را از دست می دهید یا پول تان را.

۲-از بازار انتظار رشد نداشته باشید،شما هستید که باید با بازار هم جهت باشید

توصیه ما به شما این است  که شما نباید سعی کنید به استمرار در کسب سود از بازار برسید ، زیرا همین سعی شما خود باعث می شود شما به جای تمرکز بر روی خرید و فروشتان بر روی این استمرار تمرکز کنید و دقیقا همین کار موجب عدم موفقیتتان می شود.اگر خوب دقت کنید می بینید که بهترین معاملات شما آسان ترین و کم زحمت ترین آن ها بوده اند و شما هیچ تلاشی برای آسان کردن آنها انجام نداده اید.شما فقط در این معاملات جزئی از جریان بازار بوده اید و سعی کرده اید از دانشتان به درستی استفاده کنید.مهم ترین نکته ای که شما باید بدانید این است که وقتی شما به صورت درست در جهت جریان بازار قرار دارید هیچ نیازی به تلاش کردن نیست،زیرا هر آنچه که لازم است در دستان شماست و شما در مسیر درستی قرار دارید و بازار خودش به شما سود خواهد رساند.

مهم ترین نکته ای که شما باید بدانید این است که وقتی شما به صورت درست در جهت جریان بازار قرار دارید هیچ نیازی به تلاش کردن نیست،زیرا هر آنچه که لازم است در دستان شماست و شما در مسیر درستی قرار دارید و بازار خودش به شما سود خواهد رساند.

۳-ذهنیت خود را با عملکرد خود هم جهت کنید

اما با وجود اینکه این نحوه تفکر،معقول به نظر می رسد،در عمل اینطور نیست و مشکلات زیادی سر راه است.همه ما معمولا انتظار داریم که روند بازار آنطور که ما دوست داریم باشد،اما اشکال این طرز فکر در چیست؟اگر شما بر اساس انتظار خود به بازار نگاه کنید،زمانی که بازار بر طبق توقع شما عمل نمی کند،چه اتفاقی می افتد؟حالت دفاعی ذهن شما می خواهد این اختلاف انتظار نسبت به آنچه واقعا اتفاق افتاده را جبران کند و مانع ناراحتی تان شود.ذهن ما طوری طراحی شده که اطلاعات تهدید آمیز را مسدود کرده یا به نوعی آنها را پنهان می کند تا ما را در مقابل ناراحتی و رنجی که از نرسیدن به توقعاتمان به ما وارد می شود،حفظ کند.شاید در همان لحظه متوجه نباشید که برای مصون بودن از ناراحتی اطلاعاتی را انتخاب می کنید که با انتظارات شما هماهنگ است.یعنی این عملکرد ذهن شما باعث خواهد شد تا شما نتوانید شرایط را به درستی تجزیه و تحلیل کنید و در نتیجه فقط به دنبال اطلاعاتی می گردید که با توقع شما هم جهت باشند.اما این باعث خواهد شد که تصمیم به خرید و فروش های شما منطبق با انتظارات شما باشد نه منطبق با واقعیت بازار که این دقیقا همان تضادی است که بین ذهنیت و عمل ما به وجود می اید و مانع همراه شدن ما با جهت بازار می شود.پس به طور خلاصه می توان گفت اگر شما به جای هم جهت شدن با بازار از آن فقط انتظار رشد داشته باشید،ذهن شما به طور غیرارادی واکنشهایی نشان می دهد که باعث تصمیم گیری های اشتباه و زیان شما خواهد شد.

توصیه آخر به همه

سرمایه گذاران برتر و موفق بازار خود را در جهت روند و جریان بازار قرار می دهند و خرید و فروشهای خود را با جریان بازار هم جهت می کنند نه با انتظاراتشان،زیرا به دنبال اثبات چیزی به بازار نیستند و قصد مقابله با آن را ندارند. آنها به سادگی و بدون مقاومت و تلاش برای اثبات کردن توانایی هایشان به بازار خود را در جریان روند بازار قرار می دهند و از آنچه بازار ارائه می دهد،سود می برند.بازار و روند آن بسیار قوی تر از آن هستند که ما بتوانیم با آن مقابله کنیم و برخلاف آنها حرکت کنیم.تنها کار ساده ای که ما باید انجام بدهیم این است که هم جهت با بازار حرکت کنیم و از آن توقع و انتظار نداشته باشیم،چرا که تمام پیروزی و شکستها در درون ما ریشه دارند و این طرز تفکر و ذهنیت ماست که باعث پیروزی و شکست ما می شود.

توصیه آخر به نخبگان بورس

اما برای دوستانی که در دوره نخبگان بورس حضوری شرکت کرده اند و یا پکیج جامع نخبگان بورس را خریداری کرده اند قطعا می دانند وقتی ما با استراتژی های گفته شده در تحلیل تکنیکال و یا تحلیل بنیادی خرید و فروش می کنیم گاها انتظاراتمان این است که مثلا اگر ما با استراتژی خرید در کف خرید کرده ایم سهم از کف خود برگشته و شروع به رشد کند اما این اتفاق نمی افتد و در آموزش ها توضیح داده ایم که برای هر استراتژی چگونه عمل کنید و اگر سهم مطابق با استراتژی معاملاتی شما عمل نکرد راهکار جایگزین چیست و چگونه بسته به استراتژی های خود باید در معامله بمانید و یا با شرایطی خاص از سهم خارج شوید یادتان باشد تمام ابزار های تکنیکالی که شما نخبگان بورس آموخته اید برای این نیست که سهمی پیدا کنید که حتما رشد کند بلکه برخی استراتژی های آموزش داده شده برای این است که اگر سهمی مطابق با میل شما عمل نکرد چه کنید و چه تصمیمی بگیرید ، در اصل تمام ابزار های آموزشداده شده برای کنترل زیان ، مدیریت سرمایه ، خرید ، فروش ، نگه داری طراحی شده اند و کمک می کنند در شرایطی که بازار بر وفق مراد شما نیست چگونه با سهم خود رفتار کنید چیزی که بازندگان بورس ندارند و زمانی که سهمی مطابق با میل آنها عمل نکرد نمی دانند چه کاری باید انجام دهند.

«تازه گرایی» یا «Recency Bias» عاملی است که موجب می شود افراد به شکل مشخصی بیشتر از رویدادهای گذشته، رویدادها و مشاهدات اخیر را به یاد آورند و بر آن ها تمرکز کنند. مثلا تصور کنید در حال گذر از خیابانی هستید که ۲۰ عدد ماشین (۱۰ ماشین قرمز و ۱۰ ماشین آبی) در آن پارک شده است. ماشین های قرمز در ابتدای خیابان به شکلی فشرده و ماشین های آبی در انتهای خیابان بسیار فشرده تر پارک کرده اند. اگر از شما بپرسند تعداد ماشین های آبی بیشتر بود یا قرمز؟ به احتمال زیاد پاسخ شما ماشین آبی رنگ خواهد بود. چون تازه از کنارشان عبور کرده اید و بیشتر در ذهن شما مانده اند. این مثال را می توان به سرمایه گذاری هم نسبت داد.

مثلاً در بورس کشور خودمان که سال ۱۳۹۲ را با رشد چشمگیری تا اواسط دی ماه پیش برد بسیاری از صندوق های مشترک سرمایه گذاری که قبل از سال ۹۲ عملکرد مناسبی نداشتند در آن سال جزو صندوق های برتر شناخته شدند. افراد جدیدی که تصمیم داشتند فعالیت خود را در بورس آغاز کنند به هنگام انتخاب این صندوق ها عملکرد کوتاه مدت شان را مد نظر قرار دادند. این حرکت را می توان به سوگیری تازه گرایی نسبت داد. چون مبنای تصمیم گیری آنها عملکرد اخیر صندوق ها بود نه عملکرد گذشته صندوق و مدیرش.

این سوگیری بیشتر خود را در بازارهای داغ و پررونق نشان می دهد. در این حالت، سرمایه گذاران گمان می کنند که بازار رشد کوتاه اخیر خود را در زمان های بلندمدت آتی تکرار خواهد کرد. اما این واقعیت را فراموش می کنند که بازار رو به تنزل بالاخره رخ خواهد داد.

۴ رویدادی که به واسطه تازه گرایی در بورس رخ می دهند

• تازه گرایی موجب می شود سرمایه گذاران الگوها را مبنا قرار داده و برآوردهای خود را بر اساس نمونه هایی از داده های تاریخی – که اندازه آن ها کوچک است – انجام دهند. سرمایه گذارانی که تنها بر اساس این نمونه ها خرید می کنند، ممکن است بدون آن که بدانند در اوج قیمت یک سهم، آن را بخرند. معمولا این سرمایه گذاران در زمان نامناسب به سرمایه گذاری در طبقه های مختلف دارایی دست می زنند و به همین دلیل، متحمل زیان می شوند.
• سوگیری تازه گرایی موجب می شود سرمایه گذاران ارزش بنیادی را نادیده گرفته و تنها بر عملکرد افزایش قیمت اخیر تمرکز کنند. زمانی که سیکل بازده به اوج خود رسیده و آمار و ارقام عملکرد اخیر جذاب به نظر می رسد نوعی امید به کسب سود ایجاد می شود. با تمرکز صرف بر قیمت سهم و نه بر ارزش ذاتی آن، زمانی که قیمت سهام در بلندمدت به سطح متعادل خود برمی گردد اصل سرمایه به مخاطره می افتد.
• سوگیری تازه گرایی باعث می شود سرمایه گذاران واژگانی فریبنده و قانع کننده مانند: «این بار فرق می کند» را بر زبان بیاورند. مثلا در سال ۱۳۹۲ حافظه کوتاه مدت منفعت های اخیر، برخی از سرمایه گذاران را آن قدر تحت تأثیر قرار داد که حقایق تاریخی در مورد ارزش گذاری عقلایی و حباب های قیمتی را کاملا نادیده گرفتند.
• سوگیری تازه گرایی موجب می شود سرمایه گذاران، تخصیص مناسب دارایی را فراموش کنند. سرمایه گذاران حرفه ای از ارزش تخصیص مناسب دارایی ها آگاه اند و هر زمان که لازم باشد پرتفوی یا سبد دارایی های خود را دوباره تنظیم می کنند. سوگیری تازه گرایی می تواند سرمایه گذاران را شیفته یک طبقه خاص از دارایی کند. تخصیص مناسب دارایی ها کاری ضروری برای رسیدن به موفقیت بلندمدت در سرمایه گذاری است.

آیا شما هم درست پیش بینی می کنید؟

فرض کنید فهرست زیر را به شما داده اند. لطفا آن را یک بار به ترتیب بخوانید.

۱- فاطمه ۲- حسین ۳- مریم ۴- زهرا ۵- زینب ۶- رضا ۷- نرگس ۸- علی ۹- صادق ۱۰- محمد

حالا بدون نگاه کردن به بالا پاسخ دهید تعداد اسم های زن بیشتر است یا مرد؟

پاسخ:

اگر فرایند توضیح داده شده در بالا را درست رفته باشید احتمالا به نظر شما، تعداد مردان بیشتر از زنان است. ولی درست این است که در این فهرست، تعداد اسامی مردان و زنان برابر هستند. اسامی مردان در انتهای فهرست متمرکز شده است. بنابراین افرادی که در معرض تازه گرایی هستند احتمالا تعداد مردان را بیشتر از زنان می بینند.

مثال دیگری در بازار بورس ایران به انتشار خبر افزایش ۱۷ درصدی نرخ سیمان در اردیبهشت ۱۳۹۴ بازمی گردد. با وجود آن که نزدیک به یک سال، سهام این گروه به دلیل مشکلات فروش، صادرات، فزونی عرضه ها و غیره، تحت شرایط منفی معامله می شدند، اما به محض انتشار درخواست افزایش نرخ برای این صنعت اتفاقات و نگرانی های گذشته فراموش شدند و افزایش نرخ، در مرکز توجه قرار گرفت. در آن زمان، صنعت سیمان با رشد کوتاه مدت ۲-۳ روزه (بازدهی ۱۰-۱۲ درصدی) روبه رو شد و پس از آن دوباره به افت روزهای گذشته ادامه داد. این مورد را به این دلیل می توان به تازه گرایی نسبت داد که سرمایه گذاران به خبرهای اخیر نسبت به اطلاعات گذشته بیشتر وزن داده بودند و به آن ها توجه می کردند.

تازه گرایی در امواج الیوت 

اگر یادتان باشد در دوره نخبگان بورس و در بحث امواج الیوت، ویژگی های هر موج و نکات روان شناختی شان را بررسی کردیم. در آن دوره توضیح دادیم که در هر موج، عامه سهام داران (چه بازندگان و چه برندگان) چه فکری می کنند. حالا جالب است بدانید همین تازه گرایی، خود عامل کشیده شدن موج ۳ (extended wave 3) است. چون خیلی از سرمایه گذاران به صورت هیجانی وارد می شوند. همین تازه گرایی یکی از دلایل طولانی شدن موج ۴ است یا به اصطلاح، تشکیل موج ترکیبی ۴. پس یادمان نرود هر زمان در نمودار، اتفاقی پیوسته رخ داد خیلی ها دچار تازه گرایی می شوند و ممکن است باعث طولانی شدن زمانی و قیمتی موج فعلی شما باشند.

پادزهر تازه گرایی چیست؟

از آنجایی که این متن برای خریداران بسته جامع یا شرکت کنندگان دوره نخبگان تهیه شده است به این عزیزان توصیه می کنیم پادزهر تازه گرایی را فراموش نکنند. هر زمان خواستید کاری در بازار بورس انجام دهید مثلا تصمیم به خرید، فروش و حتی نگهداری سهمی که سیگنال فروش دارد (مواردی که در دوره تکنیکال مطرح شد) گرفتید، حتما از خود سوال کنید: «آیا تصمیم من فقط بنا به اتفاقات اخیر است و من دچار تازه گرایی شدم؟ یا نه، بر پایه اطلاعات قدیم و جدید است و وزن همه را یکسان در نظر گرفتم؟»

همیشه در کلاس های و دوره های آموزشی که در خانه سرمایه برگزار می کنیم اتفاق مشترکی که در کل دوره رخ می دهد جملاتی است که دانشجویان پس از اتمام کلاس با ما در میان می گذارند . یکی از جالبترین و رایج ترین این جملات آنهایی است که عبارت حیف شد و عبارت ای کاش در آنها وجود دارد . هر دو این عبارات را دانشجویان همیشه در جواب سرزنش خود برای نفروختن به موقع سهمی و از دست دادن بخشی از سود و یا برای نخریدن سهمی و جا ماندن از رشد آن بیان می کنند .و جالب اینجاست که تقریبا این داستان برای همه سرمایه گذاران بازار بورس مشترک است و وجود دارد. برای همین به دانشجویان دوره نخبگان بورس قول دادیم در مقاله ای در سایت خانه سرمایه در مورد این موضوع و راه مبارزه با آن و تفکر صحیح سرمایه گذاری بدر این مورد بیشتر صحبت کنیم . بخش زیادی از این مطلب به پشیمانی در بورس بر می گردد که در ادامه با آن آشنا می شوید .

پشیمانی در بورس ناشی از فرصت های نزدیک از دست رفته را به یاد بیاورید

یکی از شرایطی که باعث می شود ما احساس پشیمانی و ناراحتی بیشتری بکنیم فرصت های نزدیک از دست رفته است به طور مثال شما قصد سفر با هواپیما را دارید،در راه به ترافیک بر می خورید و وقتی به فرودگاه می رسید متوجه می شوید که نیم ساعت دیر رسیده اید و هواپیما پرواز کرده است.تا اینجای کار شما به اندازه جا ماندن از پروازتان احساس ناراحتی دارید و قبول دارید که به خاطر نیم ساعت تاخیری که داشته اید جریمه شما جا ماندن از پرواز است،حال به شما گفته می شود که هواپیمای شما تاخیر داشته و پنج دقیقه پیش پرواز کرده است.اینجاست که شما آن نیم ساعت تاخیر را فراموش کرده و احساس ناراحتی شما چندین برابر خواهد شد و خود را به خاطر اینکه اگر مثلا از یک خیابان دیگر می رفتید یا لباس خود را کمی سریعتر می پوشیدید که فقط پنج دقیقه زودتر می رسیدید سرزنش بیشتری خواهید کرد.

لطفا چند دقیقه به این موضوع و پشیمانی هایی از این دست فکر کنید .

پشیمانی در بورس ناشی از فرصت های نزدیک از دست رفته در سهام

همین مسئله را می توان به نوعی به موارد دیگر از جمله بورس هم تعمیم داد.احتمالا شما هم این را تجربه کرده اید که به دلایل خودتان صنعتی را برای سرمایه گذاری سودآور ارزیابی کرده اید و یک سهم آن را برای خرید انتخاب کرده اید.با گذشت زمان مشخص شده که صنعت درستی را انتخاب کرده بودید ولی اتفاقی که افتاده این بوده که برخی سهم های دیگر آن صنعت بسیار بیشتر از سهم شما رشد کرده اند.مثلا یک سهم از صنعت خودرو خریداری کرده اید و ۵۰% نیز رشد داشته،ولی بعضی از سهم های دیگر بین ۴ تا ۸ برابر رشد کرده اند.اینجاست که احساس درونی شما به دلیل پشیمانی ناشی از فرصت های نزدیک از دست رفته باعث می شود که رضایتمندی شما بسیار کاهش یابد و با وجود اینکه شما سود مناسب ۵۰ درصدی را کسب کرده اید در ذهنتان درگیر این ناراحتی هستید که اگر به جای این سهم آن یکی را خریده بودم پولم چند برابر شده بود.اینجاست که فرد سرمایه گذار تصمیم می گیرد که در خرید و فروش های خود تجدید نظر کند.

شما به دلیل پشیمانی ناشی از فرصت های نزدیک از دست رفته با وجود اینکه سود مناسبی کسب کرده اید در ذهنتان درگیر این ناراحتی هستید که اگر به جای این سهم آن یکی را خریده بودم پولم چند برابر شده بود.

یا مثال دیگر در مورد نخریدن سهمی است که قصد داشته اید خرید کنید ولی این کار را انجام نداده اید و سهم رشد بسیار بالایی کرده است ! نتیجه این می شود که ای کاش ، حیف شد کاش خرید کرده بودم 

همین مثال برای فروش سهم نیز وجود دارد ، شما سهمی را خریده اید و رشد کرده است در قیمتی دو دل بوده اید که بفروشید و یا نه و در نهایت تصمیم به فروش نگرفته اید و سهم ریزش کرده است ! حال مجدد شما خود را سرزنش می کنید و از نفروختن خود پشیمان هستید .

حالا شما برای جبران این پشیمانی چه می کنید؟

در مباحث مالی رفتاری، رفتاری به نام پشیمان گریزی وجود دارد که باعث می شود سهامدار برای جبران پشیمانی های گذشته و یا جلوگیری از پشیمانی احتمالی در معاملات بعدی اش رفتارهایی بروز دهد و معاملاتی انجام دهد که بیشتر تحت تاثیر احساسات و هیجان است.پشیمان گریزی باعث می شود که سرمایه گذار در مقاطعی نتواند منطقی رفتار کند و خرید و فروش هایی انجام دهد که یا منجر به از دست دادن سود می شود و یا منجر به زیان کردن.یکی از رفتارهایی که به خاطر پشیمان گریزی از سهامداران سر می زند عدم وارد شدن به گزینه های به نظر مناسب برای سرمایه گذاری به دلیل ترس از زیان کردن و پشیمانی احتمال در آینده است،در این حالت در نهایت سرمایه گذار از کسب سود محروم خواهد شد و زیانی را متحمل نمی شود،ما این حالت را پشیمان گریزی خنثی می نامیم.

اما هنگامی که سرمایه گذار اقدام به خرید می کند شرایط متفاوت است.در این حالت پشیمان گریزی به دو شکل  می تواند رفتار سهامداران را تحت تاثیر قرار دهد:

پشیمان گریزی در هنگام افت قیمت سهام چگونه بر روی شما تاثیر می گذارد؟

ما در اینجا رفتاری که سهامدار در هنگام افت قیمت سهام انجام می دهد را پشیمان گریزی منفی می نامیم.در هنگامی که یک سرمایه گذاری زیان ده می شود پشیمان گریزی منفی باعث می شود که سرمایه  گذار به سهام خود وفادار باقی بماند تا به این شکل از قبول اشتباه خود و تحقق زیان جلوگیری کند،این رفتار تا قدری ادامه پیدا می کند که خرید  وارد زیان سنگین می شود و در نهایت ما با یک ضرر بزرگ حاضر به خروج از سهام زیانده خود می شویم.در واقع افراد با اصرار بر نگهداری سهام زیانده خود سعی می کنند پذیرش این موضوع را که در سرمایه گذاری خود اشتباه کرده اند به تعویق بیاندازند.در واقع فرد حاضر نیست اشتباه خود را قبول کند و سهام زیانده خود را بفروشد و سعی می کند فروش سهم را به تعویق بیاندازد تا شاید شرایط تغیر کند و این به تعویق انداختن تا زمانی که آستانه تحمل فرد به پایان برسد ادامه پیدا می کند.این رفتار سهامداران در راستای همان زیان گریزی افراد است که به صورت ذاتی در انسان ها وجود دارد.شما می توانید در مقاله فعلا بذارم باشه درباره زیان گریزی و راهکارهای مقابله با آن بیشتر مطالعه کنید.

پشیمان گریزی در هنگام رشد قیمت سهام چگونه بر روی شما تاثیر می گذارد؟

حال در بازاری که شروع به رشد می کند سهامداران در ابتدا به خاطر پشیمان گریزی خنثی از خرید اجتناب می کنند،مثالی را که در ابتدای مقاله گفتیم به یاد دارید؟ با ادامه رشد بازار سهامداران با دیدن رشد قیمت سهام کم کم این احساس را پیدا می کنند که در حال جا ماندن از بازار هستند ،در این حالت سهامدار دچار تردید می شود که عدم خرید او فقط او را از بقیه افراد عقب انداخته و او در حال از دست دادن سودهای پی در پی بازار است.اینجاست که نوع دیگری از پشیمان گریزی پدیدار می شود که ما آن را پشیمان گریزی مثبت می نامیم.فرد از طرفی تصمیم به خرید گرفته و از طرفی هم دیگر نمی خواهد سودهای خوب بازار را از دست بدهد و یا پشیمانی ناشی از فرصت های نزدیک از دست رفته را مجددا تجربه کند.

پشیمان گریزی مثبت باعث می شود که فرد با دیدن رشد قیمت سهام در نهایت به این نتیجه برسد که بازار در حال صعود است و او هم باید خرید سهام را آغاز کند

 Barry Schwartz در کتاب The paradox of choice تحقیقی انجام داده که بر اساس آن ثابت می کند انسان ها در کوتاه مدت معمولا به اشتباهاتی که انجام داده اند فکر می کنند و از آن ها احساس پشیمانی می کنند ولی در بلند مدت این اشتباهات را فراموش کرده و فقط به کارهای درستی که می توانسته اند انجام دهند و انجام نداده اند فکر می کنند.به طور مثال ما احتمالا الان می توانیم خریدهای اشتباهی که در ۳ تا ۶ ماه گذشته انجام داده ایم را به یاد آوریم و ممکن است که خود را به خاطر آن سرزنش کنیم.ولی اگر از ما بخواهند که خریدهای اشتباه ۳ سال پیش خود را بگوییم احتمالا فقط آن هایی را که ضررهای سنگینی به ما وارد کرده اند به یاد می آوریم و هرچه زمان طولانی شود حتی آن زیان های بزرگ هم به مرور از ذهن ما خارج می شوند.در همین شرایط بیشتر افرادی که در بازار فعالیت می کنند سودهای کلانی که می توانسته اند بدست بیاورند ولی آن ها را از دست داده اند را به یاد خواهند داشت.شتران،شبندر،شاوان،حسینا،آکنتور و بسیاری از سهم های دیگر از نمونه هایی هستند که ما سال های سال اگر آن ها را نداشته ایم از آن ها به عنوان فرصت های سودآور بازار یاد می کنیم و در ذهن خود حساب می کنیم که اگر مثلا ۵۰۰ میلیون از آن خریده بودم پول من به چند میلیارد تبدیل شده بود.

پشیمان گریزی مثبت باعث می شود که فرد با دیدن رشد قیمت سهام در نهایت به این نتیجه برسد که بازار در حال صعود است و او هم باید خرید سهام را آغاز کند.تا اینجای کار مشکلی نیست،مشکل از اینجا شروع می شود که فرد برای جبران عقب ماندگی خود از بازار شروع به خرید و فروش های احساسی می کند و زیان های گذشته را فراموش می کند و به دنبال سهم هایی است که با خرید آن ها،سودهایی را که از بازار جا مانده بود بدست بیاورد.یکی از رفتارهایی که در نتیجه این احساس به وجود می آید صف نشینی یا همان رفتار گله ای است که سرمایه گذار طمع این را دارد که از سود های بازار جا نماند و به سرعت به دنبال خرید سهم های در حال رشد است.در همین رابطه شما می توانید مقاله رفتار گله ای(گروهی) در بورس را نیز مطالعه نمایید.

در نهایت نیز به احتمال زیاد رفتار گله ای منجر به صف نشینی سهامدار و خرید در قیمت های نامناسب و سقف قیمتی خواهد شد و فردی که شاهد افت قیمت سهامش می شود با این ذهنیت که نباید زیان کند این بار با پشیمان گریزی منفی سهم خود را نگهداری می کند و فرد در یک چرخه ای قرار میگیرد که در بیشتر مواقع چیزی جز زیان به همراه ندارد و این چرخه می تواند در زمان های مختلف به شکل های مختلف ادامه پیدا کند.

مشکل از اینجا شروع می شود که فرد برای جبران عقب ماندگی خود از بازار شروع به خرید و فروش های احساسی می کند و زیان های گذشته را فراموش می کند و به دنبال سهم هایی است که با خرید آن سهم ها ، سودهایی را که از بازار جا مانده بود بدست بیاورد

نتیجه گیری

به دلیل اینکه بازارهای مالی دائما در حال افت و خیز هستند همیشه افرادی وجود دارند که به دلایل مختلف از برخی از سود و زیان های خود در این افت و خیزها تجربیاتی بعضا نا خوشایند دارند و تمایل دارند فرصتی پیدا کنند تا آن را جبران کنند.در نتیجه رفتارهایی از آن ها سر می زند که در بسیاری از موارد ناخودآگاه است.یکی از این رفتارها پشیمان گریزی است. پشیمانی در بورس باعث می شود سهامدار برای جبران پشیمانی های گذشته و یا جلوگیری از پشیمانی احتمالی در معاملات بعدی اش رفتارهایی بروز دهد و معاملاتی انجام دهد که بیشتر تحت تاثیر احساسات و هیجان است.ما در این مقاله راجع به ۳ نوع مختلف پشیمان گریزی صحبت گردیم:

• پشیمان گریزی خنثی که باعث عدم وارد شدن سرمایه گذار به گزینه های به نظر مناسب برای سرمایه گذاری به دلیل ترس از زیان کردن و پشیمانی احتمال در آینده است،در این حالت در نهایت سرمایه گذار از کسب سود محروم خواهد شد و زیانی را متحمل نمی شود.
• پشیمان گریزی منفی که زمانی اتفاق می افتد که فرد سرمایه گذار به سهام زیانده خود وفادار باقی می ماند تا به این شکل از قبول اشتباه خود و تحقق زیان جلوگیری کند،این رفتار تا قدری ادامه پیدا می کند که خرید  وارد زیان سنگین می شود و در نهایت سرمایه گذار با یک ضرر بزرگ حاضر به خروج از سهام زیانده خود می شود.
• پشیمان گریزی مثبت که باعث می شود سرمایه گذار برای جبران عقب ماندگی خود از بازار شروع به خرید و فروش های احساسی کند و زیان های گذشته را فراموش کند و به دنبال سهم هایی باشد که با خرید آن ها،سودهایی را که از بازار جا مانده بود بدست بیاورد.در اینجا فرد دچار رفتارهای احساسی از قبیل صف نشینی و رفتار گله ای می شود و ممکن است سهام را در قیمت های بالا و سقف های قیمتی خریداری کند.

این سه نوع پشیمانی در بورس می تواند در زمان های مختلف و به شکل های مختلف بروز کند و گاهی نیز ممکن است سرمایه گذار در قالب یک چرخه دچار آن شود و یکی پس از دیگری مرتکب انواع آن شود

برای جلوگیری از پشیمانی در بورس می توانیم در مواقعی که احساس می کنیم دچار پشیمان گریزی شده ایم دست از معاملات بکشیم و شرایط بازار و روند و سهام مختلف را مجددا و به دور از هیجان مورد بررسی قرار دهیم و درصورتی که به این نتیجه رسیدیم که تحلیل ما به دور از هیجان و احساسات است،نسبت به خرید یا فروش خود اقدام کنیم

همیشه دغدغه قماربازهای قدیم این بوده است که چگونه بتوانند بدون ریسک، سود تضمین شده از کار خود ببرند. قماربازان قدیم بسیار به این فکر کرده اند و حاصل نتایجی بوده که در سرمایه گذاری این روزها در بورس از آن استفاده می کنند. یکی از این روش های شرط بندی که جای خود را در تجارت و سرمایه گذاری بخصوص در بازار های سرمایه گذاری داخلی و خارجی نیز باز کرده است، روش مارتینگل است. روش مارت زدن در شرط بندی هایی بکار می رود که فرد دو حالت برد یا باخت دارد و احتمال رخداد هر کدام از شرایط برد یا باخت نیز برابر است (دقت کنید در بازار بورس شما با مقداری آموزش دیگر بیشتر از حالت ۵۰-۵۰ احتمال موفقیت دارد و شرایط بسیار بهتر است، اما باز هم با همین شرایط روش مارتینگل در نهایت برنده است).

روش مارتینگل چیست؟

مارتینگل روشی است که توسط یک آمریکایی ابداع شد و بعدازآن توسط معامله گران مختلفی با روش های گوناگون اجرا شد.طبق این روش شما سرمایه اولیه خود را به قسمت های نامساوی (از توان های عدد ۲) تقسیم می کنید و خرید خود را در قیمت های مختلف بر مبنای این ضرایب انجام می دهید.

فرض کنید شما ۱ عدد سهم را باقیمت ۱۰۰ تومان خریداری می کنید و انتظار رشد آن را دارید. ولی برخلاف انتظار قیمت آن ۵% افت کرده و به ۹۵ تومان می رسد. بر اساس روش مارتینگل شما باید در این قیمت ۲ عدد سهم جدید خریداری نمایید. با این کار میانگین قیمت کل خرید شما به ۹۶٫۷ تومان کاهش می یابد و در صورت رشد قیمت به بالای ۹۶٫۷ تومان کل خرید شما سودآور می شود، درحالی که قیمت هنوز به ۱۰۰ تومان اولیه نرسیده است.

حال اگر قیمت سهم به جای رشد مجدداً ۵% دیگر افت نماید و به ۹۰٫۲۵ تومان برسد، طبق روش مارتینگل این بار شما باید ۲ برابر خرید قبلی یعنی ۴ سهم را در این قیمت خریداری کنید. با این کار میانگین قیمت تمام شده هر سهم شما به ۹۳ تومان کاهش می یابد و درحالی که قیمت فعلی سهم در حال حاضر ۱۰% نسبت به قیمت خرید اولیه شما کاهش داشته است، اگر فقط ۳٫۵% رشد نماید کل خرید شما سودآور خواهد شد.

مزیت روش مارتینگل چیست؟

مزیت روش مارتینگل این است که هنگامی که قیمت سهم از قیمت خرید اولیه ما فاصله می گیرد و منفی می شود، می توان با اجرای آن قبل از رسیدن قیمت سهم به قیمت خرید اولیه وارد سود شد، نه اینکه صبر کرد تا قیمت به قیمت خرید اولیه برسد و ما تازه از زیان خارج شویم، چه بسا در بسیاری از موارد ممکن است که قیمت سهم پس از افت به راحتی به قیمت های قبلی برنگردد و ما مجبور شویم از معامله ای که می توانست برای ما سود ده باشد، نهایتاً با زیان خارج شویم.

مارت زدن چیست؟

در روش مارتینگل، فرد در یک رشته شرط بندی حاضر می شود به طوریکه بعد از هر باخت میزان شرط بندی خود را دو برابر حالت قبل می کند تا جایی که بالاخره ببرد و از این بازی با سود خارج شود. مثال زیر نشان می دهد که این استراتژی چگونه کار می کند و سود آن چقدر خواهد بود:

فرض کنید که در یک شرط بندی با انداختن یک سکه شرکت می کنیم به طوریکه سکه می اندازیم و اگر شیر بیاید معادل میزان شرط بندی می بریم و اگر خط بیاید میزان شرط بندیمان را می بازیم. پس حالا مثلا این بازی را با B تومان شروع می کنیم. در مرحله اول یا شیر می آید و فرد می برد و پولش می شود ۲B تومان یا می بازد. اگر فرد ببازد در مرحله بعدی میزان شرط بندیش را دوبرابر می کند یعنی ۲B تومان وسط می گذارد. در این مرحله اگر ببرد آنگاه سود او در کل خواهد بود:
باخت از مرحله اول: B تومان
برد از مرحله دوم: ۲B تومان
سود کل: B=2B-B تومان
حال اگر دوباره در این مرحله ببازد، برای مرحله بعدی میزان شرط بندی را دو برابر می کند یعنی ۴B تومان. اگر برنده شود آنگاه سود او در این مرحله برابر خواهد بود با:
باخت از مراحل اول و دوم: B+2B=3B تومان
برد از مرحله سوم: ۴B تومان
سود کل: ۴B-3B= B تومان

و این موضوع اگر N بار هم تا موفقیت شما رخ دهد در نهایت بار N ام شما مقدار B سود کرده اید، البته اگر سرمایه تان تمام نشده باشد!

استراتژی خرید پله ای چیست؟

خرید پله ای یکی از روش هایی است که معامله گران حرفه ای به منظور بهینه کردن قیمت خرید در هنگام تشکیل پورتفوی خود از آن استفاده می کنند درواقع یکی از مهم ترین خصوصیاتی که یک معامله گر موفق را از یک معامله گر معمولی متمایز می کند توانایی خرید سهم در بهترین قیمت است. همه ی ما این انتظار را داریم که خرید سهم برای ما سودآور باشد، اما گاهی شرایط بازار به گونه ای پیش می رود که علی رغم اینکه احساس می کنیم سهم مناسبی را برای خرید انتخاب کرده ایم، برخلاف انتظارمان افت قیمت سهم خود را مشاهده می کنیم.

در این شرایط چه باید کرد؟ آیا باید سهمی را که به ارزندگی آن اعتقاد داریم فروخت؟ آیا اگر سهم خود را نگهداری کنیم می توان انتظار داشت که بعد از ۱۰-۱۵% افت، قیمت مجدداً به قیمت خرید ما بازگردد و تازه بتوانیم سهم خود را به قیمت خرید سربه سر بفروشیم؟

مشکل روش مارتینگل چیست؟

این روش توسط معامله گران بزرگی اجراشده است و هرکدام از آن ها با توجه به سیستم های معاملاتی خود و حد سود و حد ضررهای خود این روش را بومی سازی کرده اند. طبق این روش ما می توانیم دفعات متعددی این کار را انجام دهیم و هرچه قیمت افت نماید میانگین قیمت خرید خود را به آن نزدیک کنیم. اما نکته بسیار مهمی که وجود دارد این است که سرمایه ما نامحدود نیست و نمی توانیم تا ابد بر روی خرید قبلی خود ۲ برابر خرید جدید انجام دهیم و با گذشتن چند مرحله از این کار، حجم خرید و سرمایه موردنیاز برای آن به شدت افزایش پیدا می کند.

چگونه مشکل روش مارتینگل را بر طرف کنیم؟

باید مراحل انجام این کار را به اعداد مشخصی محدود کرد تا بتوان از عهده انجام آن برآمد. توصیه می شود که مراحل خرید را به ۳ مرحله کاهش داد، بدین صورت که سرمایه خود را به ۴ قسمت نامساوی تقسیم کنیم:۱،۲،۴ و ۸٫در این روش به این اعداد ضرایب مارتینگل گفته می شود که همان توان های عدد ۲ هستند که در هر مرحله از خرید به کاربرده می شوند (یعنی کل سرمایه شما به ۱۵ قسمت تقسیم شده و در هر مرحله از خرید یکی از این ضرایب استفاده می شود: مثلاً ۱۵ میلیون به ۱ میلیون،۲میلیون،۴میلیون و ۸ میلیون تقسیم می شود).

با این تقسیم بندی شما در صورت کاهش قیمت خرید اولیه تان، بازه ی حد ضرر خود را به ۳ قسمت تقسیم می کنید و هر بار که قیمت به یکی از این ۳ بخش می رسد، پله بعدی خرید خود را انجام می دهید.

درنتیجه هم حد ضرر را رعایت کرده اید و هم در صورت فعال نشدن آن و رشد قیمت سهم از هر قیمتی (چه خرید اول و چه خرید آخر) قیمت خرید شما بهینه شده است و با اولین رشد، کل خرید شما وارد سود می شود.

بهترین حالت استفاده از روش مارتینگل در در بورس چیست؟

این روش یک استراتژی منطقی برای بهینه کردن بهای تمام شده سهم در هنگام افت قیمت است و استفاده افراطی و نادرست از آن چیزی جز زیان را در پی نخواهد داشت. بهتر است از این روش برای سهامی که وضعیت بنیادی خوبی دارند و به دلایلی افت مقطعی را تجربه می کنند، استفاده شود.

یک مثال واقعی از روش مارتینگل در خرید و فروش در بازار بورس

در زیر هم یک مثال واقعی از خرید ۳ پله ای بر اساس روش مارتینگل در بورس ایران را باهم هم می بینیم. نمودار زیر مربوط به سهم بکام است که با شکسته شدن خط روند نزولی در اسیلاتور RSI تصمیم به خرید آن گرفته شده است.

اگر ما ۱۵ میلیون تومان برای خرید این سهم در نظر گرفته باشیم در مرحله اول طبق روش مارتینگل ۱ میلیون تومان از پول خود را در قیمت ۱۲۸ تومان خرید می کنیم (۷۸۰۰ سهم ۱۲۸ تومانی).

با ۵% افت قیمت سهم ۲ میلیون تومان بعدی را هم خرید می کنیم(۱۶۲۰۰ سهم ۱۲۳ تومانی).

با ۱۰% افت قیمت سهم ۴ میلیون تومان بعدی را خرید می کنیم(۳۴۲۰۰ سهم ۱۱۷ تومانی).

و درنهایت با ۱۵% افت قیمت ۸ میلیون پایانی را خرید می کنیم(۷۲۷۰۰ سهم ۱۱۰ تومانی).

با آخرین خرید میانگین کل خرید به ۱۱۴٫۶ تومان کاهش می یابد.

درنتیجه به محض اینکه قیمت سهم از ۱۱۴٫۶ تومان بیشتر شود این خرید وارد سود خواهد شد و اگر تاکنون نگهداری شده باشد (۱۶۸ تومان) از کل این خرید در این مثال ۶,۹۹۰,۰۰۰ تومان سود کسب شده است (معادل ۴۶%). در صورتی اگر کل پول در ابتدا و در قیمت ۱۲۸ تومان خرید شده بود و تاکنون نگهداری شده بود،۴,۶۸۰,۰۰۰ تومان سود از این خرید کسب می شد (معادل ۳۱%) و اگر هم بعد از افت قیمت به ۱۲۸ تومان نمی رسید متحمل زیان می شدیم.

شاید در مقاله “فعلا بذارم باشه! دلیل بسیاری از ضرر های ما در بازار بورس” در نگاه اول با این مقاله تداخل داشته باشد اما در واقعیت یک فرد نخبه سرمایه گذاری درگیر این اتفاق نمی شود، توصیه می کنم حتما نکته های زیر را مطالعه کنید.

چند نکته بسیار مهم در مورد روش مارتینگل

این روش زمانی بسیار کاربردی است که شما آموزش های تکنیکالی و بنیادی و روانشناسی لازم را دیده باشید و حال این موضوع و روش مارتینگل به موفقیت بیشتر شما کمک خواهد کرد. اساس تفکر این روش این است که شما به وضعیت بنیادی سهم خود اطمینان دارید. پس اگر تحلیلگر بنیادی خوبی نیستید توصیه می کنیم حتما تحلیلگر بنیادی خوبی شوید. دوره نخبگان بورس و بسته جامع خانه سرمایه نیز می تواند به شما کمک کند.

همچنین یادتان نرود در این روش شما باید در بازار منفی و در زمانی که همه نا امید هستند خرید کنید. پس روی روانشناسی خود نیز باید کار کنید، که البته در دوره نخبگان در مورد این موضوع مفصل صحبت می شود و راهکار های روانشناسی لازم به نخبگان آموزش داده می شود. همچنین در بسته آموزشی جامع و در بسته ۱۰ شاه کلید بزرگان بورس در یکی از فصل ها به این موضوع پاسخ داده می شود و در مثال “آقای بازار” این موضوع را می آموزید. نکته سوم خرید در نقاط مناسب است، نیازمند این است شما در تحلیل تکنیکال به نقاط PRZ و امواج الیوت مسلط باشید چیزی که هم در بسته جامع آموزش بورس خانه سرمایه و هم در دوره نخبگان آموزش داده می شود.